Іш сүзегі және парасүзек А және В кезіндегі медбикелік үрдіс. Іш сүзегі және парасүзек А және В – бұл эндотоксині арқылы патогенді әсер ететін сальмонеллалармен шақырылатын жедел жұқпалы ауру.
Этиологиясы. Қоздырғышы – salmonella typhi, аэробты, спора түзбейді, талшықтары арқылы жақсы қозғалатын грам-теріс таяқша.
Salmonella typhi-дің ерекшеліктері:
-нейротропты әсер етеді;
-ыдырағанда эндотоксин бөледі;
-3 антигені бар:
О – тек науқастарда кездеседі;
V- тек жазылғандарда кездеседі;
Н – ауырып болғандарда және екпе алғандарда кездеседі.
Эпидемиологиясы. Инфекция көзі – ауру адам және бактерия тасымалдаушы.
Берілу механизмі – фекальді-оральді.
Берілу жолдары – су (негізгі), тағамдық, тұрмыстық-қатынастық.
Берілу факторлары – су, тағам, тұрмыстық заттар, шыбындар.
Патогенезі. Аурудың дамуы келесі кезеңдермен өтеді:
қоздырғыштың ауыз қуысынан, асқазанның қышқылды барьерімен өтіп, ащы ішектің пейер бляшкаларына және сопитарлы фолликуларына еніп көбеюі (бірінші көбею)
Клиникасы. Инкубациялық кезең – 2апта.
Продромальді кезең 4-5 күн (әлсіздік, температура 37оС – тан 40оС дейін).
Біртіндеп басталады, дене температурасының көтерілуімен, жалпы әлсіздікпен, бас аурумен басталады.
Өршу кезеңінде: -Тұрақты қызба. Біртіндеп температура көтеріліп, аптаның соңында 39оС-40оС жетіп, 2-3 күн сақталады.
-Розеола бөртпесі. Аурудың 8-10-күні кеуде және іште розеола бөртпесі пайда болады, көп емес, 4-5 күн сақталады, кейде (ауыр жағдайда) – бөртпе петехиальді болады. Жаңадан шыққан бөртпелер барлық қызба кезеңінде байқалады.
-Естің бұзылуы.
-Естудің төмендеуі.
-Құсу.
Асқынулары 1.спецификалық