Іш сүзегі және парасүзек А және В кезіндегі медбикелік үрдіс. Іш сүзегі және парасүзек А және В – бұл эндотоксині арқылы патогенді әсер ететін сальмонеллалармен шақырылатын жедел жұқпалы ауру.
Этиологиясы. Қоздырғышы – salmonella typhi, аэробты, спора түзбейді, талшықтары арқылы жақсы қозғалатын грам-теріс таяқша.
Salmonella typhi-дің ерекшеліктері:
-нейротропты әсер етеді;
-ыдырағанда эндотоксин бөледі;
-3 антигені бар:
О – тек науқастарда кездеседі;
V- тек жазылғандарда кездеседі;
Н – ауырып болғандарда және екпе алғандарда кездеседі.
Эпидемиологиясы. Инфекция көзі – ауру адам және бактерия тасымалдаушы.
Берілу механизмі – фекальді-оральді.
Берілу жолдары – су (негізгі), тағамдық, тұрмыстық-қатынастық.
Берілу факторлары – су, тағам, тұрмыстық заттар, шыбындар.
Патогенезі. Аурудың дамуы келесі кезеңдермен өтеді:
қоздырғыштың ауыз қуысынан, асқазанның қышқылды барьерімен өтіп, ащы ішектің пейер бляшкаларына және сопитарлы фолликуларына еніп көбеюі (бірінші көбею)
қоздырғыштың сыртқы ортаға шығуы (нәжіспен, зәрмен, қақырықпен, термен т.б.)
өт жолдары арқылы қоздырғыштың ащы ішекке қайталап келуі
Аллергиялық реакциялар
иммунитет қалыптасуы мен аурудың соңы
сауығу
Клиникасы. Инкубациялық кезең – 2апта.
Продромальді кезең 4-5 күн (әлсіздік, температура 37оС – тан 40оС дейін).
Біртіндеп басталады, дене температурасының көтерілуімен, жалпы әлсіздікпен, бас аурумен басталады.
Өршу кезеңінде: -Тұрақты қызба. Біртіндеп температура көтеріліп, аптаның соңында 39оС-40оС жетіп, 2-3 күн сақталады.
-Розеола бөртпесі. Аурудың 8-10-күні кеуде және іште розеола бөртпесі пайда болады, көп емес, 4-5 күн сақталады, кейде (ауыр жағдайда) – бөртпе петехиальді болады. Жаңадан шыққан бөртпелер барлық қызба кезеңінде байқалады.
-Естің бұзылуы.
-Естудің төмендеуі.
-Құсу.
Асқынулары 1.спецификалық