лай деп айт: Қияметтің уақыты жайлы білім тек капа

И М А Н И ГҮ Л
лып,  Қүранның  тілімен  айтқанда  «түтілген  жүндей» 
болды.  Таулар  көшіп,  сынаптай  толқып,  эр  жерден 
аткылап шыккан жанартаулар сай-сайды қуалап, алдынан 
шыққанды  өртеп,  жүтқан  күйде  ағып  барады.  Әшейінде 
отты сумен өшірсек, бұгін, міне, су атасы теңіздер де өртке 
айналып,  жалын  шашып  түр.  Жай  уақытта  аз  ғана  жер 
сілкінуден үрейі кашып, жүрегі жарылатын адамның б.үл 
күнгі  жағдайын  бір  ойлаңызшы?!  Жер  беті  қап-қараңғы. 
Тек  эр  жерден  аккан  жанартаулар  мен  теңізден  шьщқан 
калың  өрттің  қоркынышка  толы  кызғылт  түсті  жарығы 
ғана  бірде  сөніп,  бірде  жанып,  бірде  күшейіп,  бірде 
әлсіреп  түр.  Бүл  көріністерге  куэ  болған  тау-тастағы,  ну 
ормандағы жай уакыгга бір-бірінен үрке кашатын жабайы 
аңдар да қорқыныштан бір-біріне үйездеп, бүріскен бойда 
шоғырланып  эр жерде топ-топ  боп,  шыңғыра шыққан  эр 
түрлі дауыстарымен корқынышқа қоркыныш коеқан.
Иманнан  нәсібін  ала  алмаған  «шыгайбайлардың» 
бір-бірімен бэсекелесіп, жарыса соққан ұзын-ұзын, қабат- 
қабат үйлері  күлдей үгітіле  күлап,  ішіндегі  адамдар  «ой- 
бай» деген үйреншікті сезді ғана айтуға шамалары келіп, 
жермен-жексен  болып,  бетондардың  астында  мыж-тыж 
боп  жаншылған  бойда  көміліп  жатыр.  Қоркыныштан 
не  істерін  білмей,  жүректері  аузына  келіп,  өне  бойы 
қалтырап,  не  болып  кеткенін  түсінбей  абдырап  қапған 
адамдар.  Ары-бері  еабьшып  шырқырай жүгірген  жандар 
бір-бірін  танымайды.  Бүл  күні  коркыныштан  аяғы  ауыр 
жүкгі әйелдер де түсік тастайды.
Күн-түн  демей  тер  төгіп  қол  жеткізген  байлықтарға 
да, асыл, кұнды дүниелерге де бұл күні ешкім пыскырып 
та  қарамайды.  Бүл  сәтте  асыл  тастардың  да,  алтын- 
әшекейдің  де  ешкімге  керегі  жоқ.  Хадисте  айтылғандай 
«масаның сынық қанатынан да құнсыі». Кедей, жарлы- 
жақыбайларға соқыр тиынын да қимаған «шыгаіібайлар»
171

И М АНИГҮЛ
бүл  күні  амалсыз  артта  қалып  бара  жатқан  мал-мулік, 
дүниелеріне қараған бойда «неліктен бүл күи келіп жет- 
пес бүрын Аллажолында жұмсап, ізгіліккесарпетпедім?» 
деп  өкініштен  бармақтарын шайнайды.  Бірақ оларға осы 
сағатта жасаған бүл өкініштерінен не пайда? Не кайыр?
Айкайлаған  қүлындағы  дауыстар,  түсініксіз  сөздер. 
Әшейінде тәкаппарланып ¥ л ы  Жаратушысына қарсы шы- 
ғып,  бүл  кұнді  ескертіп  келген  Қүраиға  да,  Пайғамбарға 
да  жалған  деп,  намаз  оқып,  ораза  үстап  дінге  бас  иіп, 
осы  күннен  корықкан  құдайты л  жандарға  мысқылдай 
күле карап,  оларға «кері  кдлған, артга қалған  байғүстар» 
лакабын тағып, менсінбей қарайтын кәпірлер де бұл күнде 
тілі келсе де келмесе де «Лэ иләиә иллаллан Мухаммадур- 
расулуллан» деу үшін аузындағы қызьш етті алай да булай 
да бүрап көріп, жанталасып, бір өліп, бір тіріліп қылғынып 
жатыр.  Бірак,  олардьщ  Қүдіреті  шексіздін  осындай 
дүниедегі  сынақ  уақыты  біткен  сәтте,  әр  нэрсенін  Оны 
ашықган-ашық  паш  егкен  мезгілде  келтірген  имандары- 
нан не пайда?!  Не үміт?!
Бірақ  осы  күн  келмес  бүрын  ¥ л ы   Жаратушысына 
иман етіп, өмірлерін ізгі істермен кестелеген адал жандар 
бұл қоркынышты оқиганы, үрейлі кұбылысты көрместен, 
Рахман  Иелері  тарапынан жіберілген  ғажайып хош  иісті 
иіскеген бойда жан тапсырады. Иә, шынайы мүсылмандар 
осы бір  сүрапыл оқиғаны көрмек  емес, хадиете  бүл жай- 
лы:  «Қ иямет  тек  адам дарды ц  ж ам ан ы н а  болады»83,  - 
делінеді.
85  Муспим, Ф итэн  131.
172

ПЕРІШТЕЛЕРГЕ ИМАН
« О н ы ң  ж ан ы н д ағы л ар  (періш телер) ¥ л ы  
Ж ар а т у ш ы л а р ы н а  ғибадат жасаудан бас т а р т ы п , 
п анд анб айд ы  және қ ү л ш ы л ы қ  жасаудан ш ар ш а- 
м ай д ы . О лар  ж ал ы ғы п , ш арш ам астан  күндіз-түпі 
А л л а н ы  (күллі кем ш ілік атаулы дан п әктеп) 
тәсбих етеді»
«Әнбия» суресі
«П еріш телер А ллан ьщ  бүйы рғаи нәрселеріне 
қ а р с ы  ш ы қп ай д ы  ж эне не бүй ы ры лса соны  
қ а л т қ ы с ы з оры ндайды »
«Тахрим» сүресі

ПЕРІШТЕ
Періштелерге 
иман  -   Ислам 
дініндегі  иман 
негіздерінік бірі.  ГІеріштвлер ғайып әлемінен, яғни, бізге 
көмескі  элемнен  болгандыкган,  біз  оларды көзбен көріп, 
акылмен толык қамтып түсіне алмаймыз. Сондықган олар 
жайлы  мағлұматгы  Қүранның  бізге  жеткізген  касиетті 
аяттарьт  мен  Алла  елшісінің  (с.а.у.)  хадистёрі  аркылы 
білеміз.
Қүранда:  «А лла  елш ісі  Раббы   тар ап ы н ан   өзіне 
түсірілгендерге  иман  келтірді  ж эне  мүміндср  де 
(иман  келтірді).  Б ар л ы ғы   А ллаға,  періштелеріие, 
кітаптары на,  ііангам барлары н а  және  ак ы р ст  күніне 
иман  келтірді...»84 - делінсе,  баска бір  аятында:  «Кімде- 
кім  А ллаға  жопе  О ны ц  періш телеріне,  кітаптарьш а, 
п айғам барлары на  және  ак ы р ет  күніне  им ан  етпесе, 
қ аггы  адасады...»85 - деп періштелерінін барлығынан ха- 
бардар етіп жэне оларға еш шартсыз иман етуді бұйырады. 
Негізінде  періштелерге  иман  етпеу  — Алла  Тағаланың 
жер  бетіне  жіберген  пайғамбарларына  жэне  оларға 
түскен  кітаптарға  иман  етпеумен  бірдей.  Себебі,  ¥лы  
Жаратушының адам баласына ақ п ен  қараны ажыратып, 
тура жолды көрсетіп, акикат пердесін ашу үшін тусірген 
барлық кітаптары уахи жолымен пайғамбарларына осы 
періштелері аркылы келіп жеткен.
Періштелердіц ерекшеліктері
Періштелер  -   нүрдан  жаратылған  рухани  болмыс.
84  Бақара сүресі/285.
85  Н иса сүресі/136.
174

И М АН Н ГҮ Л
Паіігамбарымыздын  хадисінде:  «Перішттер  нурдан 
жаратылган. 
..»Я6
 -  деліягея.
Періштелер  адамнан  бүрын  жарзтылған.  Олардьщ 
өздеріне  тән  денелері  бар.  Олар  адамдар  секілді  ішіп- 
жеуге,  үрпак  көбштіп,  көбеюге,  шаршап-шалдыгьш, 
ұйықгауға  мұкгаж  емес.  Жывысқа  бөлінбейді.  Қызгану, 
ашулану,  ренжу,  тәкаппарлану  сиякгы  жаман  сипатгар 
олардьш,  пак  дүниесінен  аулак.  Ояар  үнемі  ¥ я ы   Жа- 
ратушыларына  ғибадат  жасайды,  Ғибадат  -   олардың 
қорегі.  Олар Алланьщ  бүйрықтарын  бүге-шігесіне дейін 
бүлжытпай,  айна-катесіз  орыддайды.  Олар  ешкашан 
күнәнія  кіиисін  де,  үлкенін  де  жасамайды.  Барлык  күнэ 
атаулыдан  корғалған.  Қүранда: 
«Онын  жаньшдағылар 
(неріштелер)  Үлы  Жаратушыларьша  ғибадат  жасау- 
дан  бас  тартып,  навдаибайды  және  қүлшылық  жа- 
саудан  шаршамайды.  Одар  ясалығып,  шаршамастан 
күндіз-түні Алланы (күллі ксмшілік атаулыдан пэктеп) 
тэсбих  етеді»*7.  «Періштелер  Алланын  бүйырган 
нәрселерінс  карсы  шықпайды  жане  ие  бүймрылса 
соны калтқысыз орындайды»88, -  делінеді.
Періштедер  Алланьщ  рұкеатымеи  әр  түрлі  бейне- 
яішінге  кіре  алады.  Періштелер  гошгамбарларга  негізгі 
бейнелерімен  жэне  басқа  да  бейнелерімен  көрінгея. 
Мысалы,  Жебірейіл  періыгге  Пайғамбарымызга  жэне 
ж аньж даш   сахабадарға  жодаушы  кейпіндегі  адам 
бейнесінде  керінген89.  Ибраһимге  картайған  шағында 
Алла  тарапынан  сәби  берілетінін  сүйіншілеп  келген 
періштелер  де  адам  бейнесінде  каигендіктен,  йбраһим 
(а.с.)  оларды  конақ  етпек болып  арнайы  тамак дайывда- 
тады.  Бірақ  олардың  тамак  жемей  отырғандарын  көрген
84  М уелам,  Кі;табуч-зуһд^9у6
Ә ябия сүресУ!9~20.
и
  Тахрим суресі/6.
т
  М услим, Имзн.
175

ИМАНИ ГҮЛ
уақытта журегіне үрей 
у я л а й д ы . 
Кейіннен барып олардың 
сөздерінен періште екенін аңғарады90.
Алла 
Тағала 
перінггелерге 
адамның 
колынан 
келмейтін  кабілеттер  мен  мүмкіншілікгер  берген.  Олар 
аз ғана бір мезеттің ішінде узақ жерлерге жылдам барып 
келе  алады.  Таудай  ауыр  жұісгерді  көтеретіндей  куш- 
куатқа ие.
Қурапда  және  пайғамбарымыздың  хадистерінде 
періштелердің  қанаттары  жайлы  эңгіме  қозғалады. 
Бірақ  олардың  қанаттарының  кандай  қанат  екені  бізге 
беймәлім.  Періштелердін  жаратылысы  мына  дүниедеп 
жаратылыстарға  ұксамагандыктан  олардың  қанатын 
дәлме-дәл  күстардікіне,  яіси  басқа  нәрселерге  ұқсайды 
деп айта алмаймыз.
П ер іш тел ер д ің  м інд еттері
Алла  Тағала  періштелерге  эр  түрлі  міндеттер 
жүктеген.  Алла  Тағаланың  оларға  міндет  жуктеуі  -  
олардың  көмегіне  мүқтаждығынан,  емео,  керісінше, 
олар 
өз 
міндеттерін 
орындаулары 
арқылы  ¥лы 
Жаратушыларыныц 
кұдірстін, 
ұлылығын 
жэне 
шексіздігін  күллі  элемдерге  паш  етіп,  теңдессіз 
патшалығының  сэн-салтанатын  жалпы  жаратылысқа 
жар салып, куэлік етеді. Алла Тағала ешнәрсеге, ешкімге 
мұқтаж  емес.  Періштелер  өздеріне  жүктелген  міндет- 
терін орындау аркылы өздеріне тэн ғибадаттарын жасап, 
¥ л ы  Жаратушыларының рақымына бөленеді.
П ер іш те тү р л ер і
V.  Ж ебірейіл  періш те.  Алла  тағаланың  барлык 
пайғамбарларына  уахи  жеткізуші  періште.  Яғни,  Алла
“   һ у д  сүресі/69-70.
176

ИМАНИ ГҮЛ
елшісіменпайғамбарларыныңарасындағыелші.Жебірейіл 
періште  Құранда  «рух»  деп  те  аталады.  «Әлбетте  бүл 
(Қүран)  -   элемдердің  Раббысы ны н  түсіргеіі  кітабы . 
О ны   сенің  жүрегіңс  ескертушілерден  болуьш  үшін 
Сенімді Рух (Жебірейіл) зкелді»91.
2.  М икайл  періште.  Жаратылыстағы  оқиғалардың, 
жалпы 
әлемдегі 
жан 
иелерінің 
рызыктары 
мен 
рызыктарының  жел,  бүлт,  жаңбыр  секілді  себептерін 
қадағалайтын періште.
3. И сраф и л періш те. Бүл періште киямет күні Алла 
Тағаланың  бүйрығымен  сырнайды  алғаш  үрлегеннен 
кейін  ¥ л ы   Жаратушының  калаған  кейбір  жаратылы- 
старынан  тыс  көктегі  жэне  жердегі  барлык  жаратылыс 
пәнилікке  бас иеді.  Сосын  екінші  рет сырнайға үрлеген 
уақытта бәрі кайта тіріледі.
Қ үранда: 
«Сырнай 
үрленді, 
А лланы ц 
қал аган д ар ы нан   ты с  жердегі  жэне  көктегі  барлы ғы  
дереу ж ансы з  жерге  қүлады.  Сосын  сырнай  тағы   бір 
рет  үрленген  мезетте  адамдар  кабірлсрінен  аяққа 
түры п ж ан-ж ағы н а қарап қалады »92, - делінеді.
4.  Ә зірейіл  періште.  Барлық  ажалы  жеткен  адам- 
дардың  рухын  алумен  міндеттелген  періште.  Әзірейіл 
періштенің  бүйрығына  бағынатын  баска  да  періштелер 
бар.
5.  Қүрсақтағы  сэбиге жанын үрлейтін жэне рызкын, 
ажалын,  дүниеде  істейтін  амалдарын,  бақытгы  яки 
бакытсыз  болатынын  жазумен  міндеттелген  періштелер- 
дің бар  екенін хадистерден  аңғарамыз93  (тағдыр бөліміне 
қараңыз).
51  Ш угара сүресі/192-195.
92  Зумар суресіУ68.
и   Бухари, Бэдул-халк, Муслим, Китабул-кадар.
8— 1250
177

И М А Н И ГҮЛ
6. 
К ирам ан-К атибин.  Қүлдарының  жақсы-жаман 
амалдары мен  істерін жазумен міндеттелген періштелер. 
Алла Тағала  эрбір  адамның оң жағы  мен  сол жағына екі 
періштені  жақсы-жаман  амалдарын  жазу  үшін  өкіл  етіп 
қойған.  Ьұл  екі  періште  адамның  істеген  үлкенді-кішілі, 
жария яки құпия, жақсы-жаман эрбір ісін, сөйлеген әрбір 
сөзін кадағалап, амал дәптерлеріне жазып түрады.
Қүраяда:  «Сендерді  (ж андары ннан  ажырамай- 
ты н)  арн айы   б ақы лауш ы лар  бар.  (О лар)  ардакты ’4 
ж азуш ы лар. Сендердін не істегендерінді біледі»9*.  «Еш 
күмәнсіз адам ды  біз ж ар атты к  жэне біз нәпсісініи оған 
не сы бы рлай ты н ы н  да білеміз. (Ө йткені) Біз оғаи күре 
там ы р ы н ан  да ж акы іібы з. О ны ң  оң ж ағы нд а жэне сол 
ж агы нда оты рған әрбір  ісін  ж азаты н   екі періште бар. 
Бір  свз сөйлер-сейлемес ж ан ы н д а  оны  (сөзді) жазушы 
және балқы лауш ы  дай ы н  түрады »96.
Адам  баласы  жиырмасынша  ғасырда-ак  дыбысты 
жэне әр түрлі көрініс, кимылдарды жазатын кұралдар тау- 
ып шығарды. Эрине, Алла Тағаланың періштелері мүндай 
күрал-жабдықтарға  мұқтаж  емес.  Дегенмен,  адам  бала- 
сының  өзі  бойындағы  шсктеулі  қабілеттерімен  осындай 
жазатын қүралдар тауып шығарып жатса, Алла Тағалаяыд 
адамның  істеген  эрбір  ісі  мен  әрбір  сөзін жазатын  жазу- 
шылары  неге болмасын? Есеп күні періштелердің жазға- 
ны бейне бір жазып алынған бейне таспадай көрсетіледі. 
Қиямет күні адам баласы өз құлағымең дүниеде сөйлеген 
жақсы-жаман  эрбір  сөзін  естіп,  істеген  эрбір  амалдарын
м  Ягни, 
ардакты 
ж азуш ы лар 
д ел  
бул 
періштелердін 
адамдардын,  арасьшан  еш кім ді  алалап  ж акгам айты н  бейтарап 
екендіктсріне,  болған  окиганы   ж асы ры п  яки  асырып  отірік 
ж азбайтынды қтары на.еш бірнэрсеніүм ы ткалдырм айты ндары на 
иш арат етіліп отыр.
95  Инфитарсуресі/Ш -12.
96  Қ аф сүресі/17-18.
178

ИМ А Н И ГУЛ
өз  көзімен  көреді.  Күнэһарлар  істеген  күнэларын  көріп 
тыныстары  тарылып,  өн  бойынан  шып-шып  ақкан  суык 
терге көміліп, қызарып-сазарып, қорқыныштан жүректері 
діріл  қағып  жатқанда,  такуа  жандар  жасаған  игіліктерін 
көріп  жан  жүрекгерімен  «әлхамдулиллаһ»  деп  Раббы- 
ларына  шүкір  етіп,  көңілдері  жұбаныш  тауып,  шексіз 
қуанышқа  бөленеді.  Демек,  ақыретте  адам  баласының 
эрбір  істеген  істеріне  өзі  істеген  амалдары  куэлік  етпек. 
Күнәларын  мойындағысы  келмей,  түра  қашқысы  келген 
адамдардьщ алдынан дүниедегі әрбір ісі «Қайда барасың? 
Мені істеген сенсің» деп шыға келеді.
7. М үнкэр-Н әкир періштелері. Қабірдегі адамдарға 
«Раббың  кш?  Пайгамбарың  кім?  Кітабыц  не?»  сияқты 
сұрақтарды коятын әрі адамдардьщ осы сұрақтарі а берген 
жауаптарына карай қарым-катынас жасайтын періштелер. 
Мүнкэр-Нэкир  «бейтаныс,  бөтен»  деген  мағыналарды 
білдіреді. Қабірдегі адамға бұрын-соңды кермеген кейіпте, 
бейтаныс көрінетіндікген осы атпен аталған.
8. 
Зәбания 
періштелері. 
Ақыретте 
тозақка 
барғандарды азаптау ісі міндеттелген періштелер.
9. Ридуан періштелері. Жэннатқа кіру бақытына ке- 
нелгендерге караушы періштелер.
Басқа да періштелер
¥ л ы  
Жаратушының 
аршын 
таситын, 
сүйікті 
күлдарының жүрегіне туралықгы, акиқатты илһам ететін, 
намаз  оқығандармен  бірге  «фатиха»  сүресінің  соңында 
«Амин»  деп  дүға  ететін,  эрбір  таң  жэне  екіңді  намаз- 
Дарында  мүминдермен  бірге  болатын,  Құран  окылған 
уақытта арнайы жер бетіне түсетін, ғылым алкалары мен 
өз араларында Алланьщ кітабын оқып, уағыз айтып, Оны 
еске алу үшін жиналган барлық жерлерді арнайы аралап,
179

ИМАНИ ГҮЛ
сол  жердегілерге  Алладан  рақымдылық  тілеп,  кешірім 
өтінетін, эрбір адамды корғап жүретін, Бэдір шайқасында 
көмектескендей  шынайы  мұсылмаидарға  қиын  кезеңде 
Алланың рұқсатымен көмектесетін періштелердің де бар 
екенін хадистер мен аяттардан аңғарамыз. Періштелердің 
жалпы саны бізге беймэлім.
180

ТАҒДЫРҒА ИМАН
«Бш күмәнсіз Біз барлык нәрсені арнайы 
есеппен жараттық»
«Қамар» сүресі
«Тағдырға иман еткен адам -  басынан барлык 
уайым-қайғы кеткен жан»
Қаиатты соз

ТАҒДЫРҒА ИМАН
Ислам дініндегі иман негіздерінің соңғысы -  тағдыр- 
ға  иман.  Пайғамбарымыздан  (с.а.у.)  «Иман  дегенінһ 
не?»  -   деп  сұраған  уақытга:  «Аллага,  періиітелеріне, 
кітаптарына  ж эне  патамбарларына,  ақырет  куніне, 
тагдырдың жақсысы мен жаманына иман ету»,  -  деп 
жауап берген.
Тағдыр сөзі -  бір нзрсені белгілі бір өлшем, мөлшерге 
қарай  реттеу,  арнайы  есеппен  жүйелеу,  жобалау  деген 
мағыналарды білдіреді.
Ал,  шариғаттык  термин  бойынша:  өткен  шақ,  осы 
шак жэне келер шақтан, яғни, жалпы уақыт үғымынан пэк
-  ¥ л ы  Алланың эу бастан қияметке дейін жэне қияметген 
кейін болатын барлық нәрсені, барлық оқиғаны жаратпас- 
тан  бұрын  шексіз,  әзәли  ілімі  арқьшы  егжей-тегжейіне 
дейін  білуін  жэне  оларды  белгілі  бір  өлшем,  мөлшерге 
қарай реттеуін, белгілі бір есеппен жүйелеуін, арнайы бір 
жобамен тағайындап белгілеуін «тағдыр» дейміз.
¥ л ы   Жаратушының  тағдыры  тек  адамға  ғана  бай- 
ланысты  емес,  жалпы  болмысты,  күллі  жаратылысты 
қамтиды.
Жалпы жаратылыска байланысгы тағдыр
Жалпы  ғаламға  кез  жүгірткен  уакытта  эр  нэрседегі 
арнайы  өлшемді,  нэзік  есепті,  жалпы  әлемді  камтыған 
таңғажайып  жүйені  байқаймыз.  Әр  нәрсе  өзінің  бойына 
берілген  бағдарламамен  жүруде.  Мысалы,  өрік  ағашы 
кішкене дәнегіне қойылған бағдарлама арқылы жер бетіне 
кылтия  шығып,  күннен-күнге  жайкала  өсіп,  көктем  кіре 
бүршігін  атса,  артынан  жемісінің сүйіншісі  іспетті гүлін
182

ИМАНИ ГҮЛ
ашады.  Сосын сол бағдарламаға қарай өзіне тэн аңқыған 
исімен,  көзді  тартар  реңімен,  балдай  тэтті  дәмімен 
күлпыра  өскен  жемісін  береді.  Күн  Алланың  қойған 
бағдарламасына  қарай  арайлап  атып,  алаулап  батады. 
Сол бағдарламаға қарай сәулесін шашып, жылуын төгеді. 
Жердегі судың бу боп көтеріліп, артынша бұлтка айналып, 
уақыты жеткенде жерге қайта жаңбыр боп жаууы,  қүрғак 
топырақтың,  жалпы  суға  мұктаждардың  кажетіне  жара- 
уы  -   ¥ л ы   Жаратушының  арнайы  бағдарламасына  карай 
жүзеге  асады.  Судағы  ағу,  тастағы  каттылық,  жердегі 
тартылыс заңдары -  бүл әрқайсысының өзіндік тағдыры. 
Құстардың ұшуы, балыктьщ жүзуі, еліктің жұгіруі -  бәрі- 
бэрі  ¥ л ы  Жаратушының әрқайсысына лайық етіп қойған 
завдары, арнайы тағдыры болмақ.
Құран  Кэрімде:  «Еш  күмзнсіз  біз  барлы қ  нәрсені 
арн айы   есеппен ж аратты к»97.  «...Барлык  нэрсені жа- 
раты п ,  әрқайсы сы н а белгілі  бір  өлшем  берді»98, -  деп 
жалпы әлемдегі осы арнайы есепке, тағдырға назарымыз- 
ды аударады.
Демек,  ¥л ы   Жаратушымыз  эр  нэрсеге  өзіндік 
тағдырын  жазған.  Жаратылыстағы  әрбір  нәрсе  сол 
тағдырдан,  арнайы бағдарламадан асып,  жалпы жүйеден 
шығып  кете  алмайды.  Әлемдегі  бас  айналдырар  мына 
тендессіз  сүлулық,  ерекше  жүйе  алдын-ала  белгіленген 
арнайы  жобаны, дәлме-дәл есепті, яғни,  иләһи тағдырды 
нұсқайды.
Жымыңцап, жаркыраған сансыз жұлдыз  белгіленген 
өз  межесінен  еш  ауыткымай  қозғалып,  ғарышта  жүзіп 
жүрсе,  жан-жануар,  өсімдік,  жалпы  жаратылыс  Алла 
Тағаланың  жазған  арнайы  багдарламасын  айна-қатесіз 
кайталап гүмыр кешеді.
97  Қамар сүресі/49
9>
  Ф уркан сүресі/2.
183

ИМАНИ ГҮЛ
Адамға байланысты тағдыр
Адамға  байланысты  тағдыр  мэселесі,  задында, 
күрделі  болғандықтан  кейбір  адамдар  қате  түсінеді. 
Бэзбіреулер  істеген  күнәларынан  «Тагдырымда  осылаи 
болса,  не  істеймін?»  деп  акталыл  жатса,  енді  біреулер 
эр  істеген  ісімді  өз  қалауыммен  істеймін,  «олай  болса, 
тагдыр жоц» деп шектен шығып жатады. Вүл екі пікірдін 
біреуі  астамдық болса,  екіншісі нүқсандык-  Орга жолды, 
дүрыс тағдыр үғымын тусіне алмаған.
Адам  баласы  баска  жаратылыстардан  озіндік  ақыл- 
ойымен,  айрықша  ерік-калауымен  еганеленгендіктен 
Оның тағдыры да өзгеше.
Адамға байланысты тағдырдың екі жағы бар.
1. Адамның еркінен тыс жагы
Адамньщ  еркінен  тыс  Алла  Тағаланың  калауы,  ар- 
найы  белгілеуі  арқылы  болатын  қүбылыстар  осыған жа­
тады.  Мысал  ретінде,  адамның  ұлты,  туылған  жылы, 
жынысы,  денінің  сау,  яки  ауру  болып  дүниеге  келуі, 
бойының ұзын немесе  қысқа болуы,  зерек және әр түрлі 
қабілетгерге  ие  болуы,  басына  жер  сілкінісі,  өрт  секіпді 
пәлекепердің  келуі,  жетім  калуы  тэрізді  қалауынан 
ты с  болатын  нәрселерді  айтуға  болады.  Адам  баласы 
калауынан тыс бүл істерден акыретте сүраққа 
тарты лм ай- 
ды.  Бірақ  тағдьфдың  жанында  адамның  ерік-калауынын 
бар екенін де ұмытпағанымыз жөн. Мысалы, бір адамның 
тағдырында жетім қалуы жазылғанмен, сол жетімдікке са- 
быр  етіп,  қиындықтарға мойымай  адамдығын,  арын таза 
үстап,  сынақгы  жіберген  ¥ л ы   Жарагушысына  бас  иіп, 
имеуі  — өз  еркінде.  Ол  жетім  қалғандыгы  үшін  сұрақка 
тартылмағанымен,  өзінің  калауы  мен  еркі  арқылы  іске 
асатын басқа істерден сүралмак.
184

ИМАНИ ГҮЛ
Алла  белгілі  бір  адамға  сәтін  салып,  барлык  шарг- 
тарды  ыңғайлап,  күні-түні  жүгіріп  істеген  істеріне  бе- 
рекет  беріп,  бай  етгі  делік.  Яғни,  Алла  Тағала  оның  бай 
болуын  калап,  тағдырына  байлықты  жазды.  Демек,  ¥лы  
Иесі  бұл  күлына  мына  дүниеде  «байдың  рөлін»  беріп, 
байлықпен  сынағысы  келді.  Бірак  бүл  байлыкты  жақсы 
жолда  қолданып,  жетімдердің  басын  сипап,  кедей- 
кепшікке қол ұшын беріп, ¥лы  Иесіне шүкіршілік етуі не­
месе керісінше байлыктың буына мастанып, Жаратканды 
ұмыт қалдырып,  тэкаппарлывда бой алдыруы -  бәрі-бэрі 
кұлдың өз колында, өз еркінде. Қүл екі жолдың біреуін өз 
қалауымен тандап, жэннатқа яки тозаққа қарай жол сала- 
Ды.
Иә,  пешенеге  жазылған  тағдырдың жанында  адамға 
берілген өзіндік ерік-қалау бар. Тағдырдың өзіне жүктеген 
рөлін дұрыс жолда,  салиқалы мағынада ойнап-ойнамауы 
әркімнің өз еншісінде.

жүктеу/скачать 8,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: