Жергілікті басқару саяи жүйесі: Цинь патшалығы жергілікті орындарды аймақтық және аудандық орындарға бөліп басқарған. Қанша аймақ құрғандығы жөнінде нақтылы бірдей дерек жоқ. Әдетте 36 аймақ құрды деп айтылады. Кейін ол 40-тан аса аймаққа кеңейген екен.
Аймақ 郡 Jun – жергілікті ең жоғарғы орган. Оның бастығын 郡守 Jun shou деп атайды. Оны орталық үкімет тағайындайды және мәнсабынан алып тастайды. Ол бір аймақтың саяси-экономикалық, әскери, заң істерін басқарады. Оның қасынан 郡尉 jun wei – деген орган бар. Ол әскери істерді басқарады.
Аймақтың қоластынан аудан 县 –xian құрылымы құрылған. Он мың тұтіннен жоғары аудан болған. Аудан бастығы 县令 xian ling деп атайды. Аудан әкімі аудан көлеміндегі саяси істерді басқарады. Оны орталық тағайындап мәнсаптан алып тастайды.
Ауданнан төмен шияң ли 乡 және 里 xiang li деген ұйымдар болған.
Цинь патшалығы отбасын тіркеу жүйесін қалыптастырған. Тіркеудің екі мазмұны болған. Азаматтардың жасын және оның отбасындық құрамын жазады.
Лекция 3. Тан және Сун империясының саяси жүйесі.
Вэй патшалығының саяси жүйесі. Хань патшалығы 2 ғасырда қатты құлдырауға бет алды. Ақыры Хуаң чжиндер – Сары орамалдар көтерілісі Хань патшалығының тарих сақанасынан кешінуе мәжбүрледі. Сонымен қатар, Хань патшалығына қарсы күрес кезінде үш үлкен саяси күш – топ қалыптасты. Олар ақыры үш патшалық мемлекет болып, әр қайсысы өз дерінің саяси жүйенін қалыптастырды. Солардың бірі атақты әскер қолбасшы Сао Сао (曹操б.з. 155-220 жж.) болған. Оның баласы 曹丕 әкесінің жолын жалғастырып, 220 жылы Вэй (魏 220-265 жж.) мемлекетін құрды, астанасын Лоян деп белгіледі.
Үш патшалық мемлекеттің саяси сипатыұқаса, бәрі де абсалюты феодалдық мемлекеттер. Ал олардығ саяси жүйесі Шығыс Хань патшалығынан қабылдаған жүйе болып табылады. Шығыс Хань патшалығы уәзірлердің билігін әлсіретіп, императордың билігін күшейткен болатын. Шаң шутай (尚书台 shang shu tai) деген бүкіл мемкеттің әкімшілік істеріне жауап беретін.
