Iv кафедралық студенттік конференциясының материалдары Материалы

182 
 
етеді:  мекеме  өлшемі,  оның  ресурстармен  қамтылғандығы,  даму  қарқыны, 
қоршаған  орта  және  т.б.  Қонақжайлық  индустриясындағы  бүкіл  персонал 
(қоғамдық  тамақтандыру  мекемесінің  менеджері;  даяршы,аспазшы;  қонақ  үйде-
клерк;  консьерж;  гид;  автобус  жүргізушісі)  клиенттің  көңілінде  жағымды 
көзқарас  пен  терең  қанағаттанушылық  қалдыратындай  қызмет  атқаруға 
ұмтылулары тиіс. 
Олардың  қонақтарға  деген  қарым-қатынастары,  сыртқы  келбеттері  мен 
қонақтың кез-келген тілегін орындауға деген ынтасы, қонақтың жаалпы тынығуы 
немесе  тамақтанудағы  ризашылығын  анықтайды.  Мәселен,  қонақ  үй  немесе 
мейрамханадағы  әр  қызметкер  клиентпен  қатынасу  барысына  бүкіл  отелдің 
өкілетті  мүшесі  ретінде  оның  өз  ісін  жоғарғы  кәсіби  деңгейде  атқаруы  мен 
адамгершілік  қасиеттері  түбінде  сол  мекмелердің  имиджін  қалыптастырады. 
Көңілі  қалған  қонақтар  бұл  мекемелерге  қайтып  оралмайтындығын  естен 
шығармау  қажет.  Қонақ  үй  немесе  мейрамханға  тамаша  дизайнды  күрделі 
жөндеу  жасалғанымен,  онда  менеджерлер  кадрлық  саясатты  соңғы  орынға 
қоятын  болса,  бұл  мекемелер  қызмет  көрсету  нарығында  сәттілікке  жете 
алмайды. 
Енді  мейрамхана  және  қонақ  үй  бизнесіндегі  басқару  әдістері  мен 
стильдеріне  келетін  болсақ.  Қонақ  үй  және  тамақтандыру  кәсіпорындарын 
басқаруда  көптеген  әдістер  және  олардың  үйлесімі  қолданылады.  Персоналды 
басқарудың келесі негізгі әдістері бар: 
 -экономикалық ынталандыруға негізделген экономикалық әдіс; 
 -тікелей 
директивті  нұсқауларға  негізделген  ұйымдастырушылық-                         
әкімшілік әдіс; 
 -жұмыскерлердің 
әлеуметтік  белсенділігін  арттыруға  бағытталған 
әлеуметтік-психологиялық әдіс.  
Әр адамның мінезінің ерекшелігін біле  отырып, оның мінез-құлқын ұғымға 
қажетті  бағытта  болжауға  болады.  Әр  топқа  өзіндік  психологиялық  климат  тән. 
Сондықтан  да  еңбек  ұжымдарының  пайда  болуының  және  дамуының  мәнді 
жағдайына,  психо-физиологиялық  сәйкестік  ұстанымының  қадағалануы  болып 
табылады. Жапон социологтары мынадай пікірге келеді: адамның жұмыс істеуге 
деген  көңіл-күй,  тілегі  және  ұжымдағы  өнегелік-психологиялық  ортаға 
байланысты, еңбектің өнімділігі шамамен 1,5 есе көбеюі не бірнеше есеге азаюы 
мүмкін.  Басқарудың  әлеуметтік  және  психологиялық  аспектілеріне  жеткіліксіз 
назар аудару ұжымдағы зиянды қарым-қатынасқа әкеледі, бұл өз ішінде еңбектің 
өнімділігін азайтады. Әлеуметтік зерттеулер нәтижесі бойынша, ұйымды басқару 
ісіндегі  табыстың  15%-мамандықты  жақсы  меңгеруіне  байланысты  ,85%-
адамдармен жұмыс істеуі қабілетіне байланысты екен. 
Қонақ үй сервисі жұмыскерлерінің тілдесу мәдениетін талқылауда, оның екі 
жағынан  назар  аудару  қажет:  клиентпен  жасалатын  контакт  және  екіншісі 
персоналмен  жасалатын  контакт,  мұнда  ең  бастысы  қонақтың  жайғасуын 
ұйымдастыру және, клиентпен тілдесу. Қонақ үйдің интерьері мен қолайлығына 
тәуелсіз мұнда ең бастысы клиентпен дұрыс тілдесе білу болып табылады. Қонақ 
үйдің  негізгі  қызметі  отандық  және  шетелдік  қонақтарға  қызмет  көрсету  болып 
табылатын  мекеме.  Сондықтан  персоналдыың  қалқысыз  орындайтын  басты 

183 
 
міндеті  мен  ережесі  кез-келген  мәдени  дәстүрлер  мен  ойлау  обрзын 
сыйластықпен қарап, тілдесуге үнемі дайын болу.  
Кез-келген  қонақ  үйдің  мақтанышы-қонақтармен  өте  жоғарғы  мәдени 
деңгейде  және  мүмкіндігінше  бірнеше  тілде  сөйлесе  алатын  персонал.  Қызмет 
көрсету  персоналының  негізгі  мақсаты-ашық,  өзара  сенімді  және  достықты 
атмосфераны қалыптастыру, сондықтан қонаққа, атын немесе тегін айта отырып, 
қонақ  үй  қызметшісі  клиентпен  тіл  табысып  кете  алады.  Қонақтар  мен 
қызметшілер біріне бірі сыйластық танытып, қатынастары  тең құқықты  іскерлік 
серіктестіктей болғаны жөн. Әр қонақ сол қонақ үйдің кез келген қызметшісінен 
өзінің  проблемасы  бойынша  көмек  сұрай  алатындай  және  сол  тілегі 
мүмкіндігінше  орындалғаны  абзал.  Дәл  осындай  негізге  қойылған  қызмет 
көрсету  мен  қонақжайлық  сәттілік  пен  қонақ  үй  қызметі  нарығындағы  бәсекеге 
қабілеттіліктің кепілі бола алады.  
Қонақ  үй  қызметшісінің  тәртіптік  мәдениеті  адамның  ішкі  және  сыртқы 
мәдениетінен  тұрады,  дәлірек  айтатын  болсақ:  қызмет  көрсету  ережелері,  өз 
ойын  дұрыс  жеткізе  білу,  тілдесу  этикетін  сақтау.  Абыройлық  пен  кіші 
пейілділік-қонақ  үй  қызметшісіне  ең  қажетті  қасиеттер.Қонақ  үйдің  әр 
қызметшісі  қонақтың  қонақ  үй  туралы  оңды  пікірін  қалыптастыруда  өз  үлесі 
қосады.  Сондықтан  мейлі  тікелей  болсын,  мейлі  телефон  немесе  жазбаша 
тілдесуде  қонақтармен  және  әріптестермен  стильді  түрде  ұстау  қажет.  «Стиль» 
идеясы келесі ережелерді ұстаумен қалыптасады. 
-персонал  «әлпеті»,қонақпен  және  әріптестермен  тілдесуде  қонақ  үй 
қызметшілері сыпайы, инабатты және достық қарым қатынас таныту қажет. 
-корреспонденция «әлпеті», персоналдың жазбаша сұқбаты да стильді болу 
керек.  Барлық  корреспонденция  (факс,  хаттар,  телекс,  қызметтік  құжаттар) 
персонал жұмысының кәсіпқойлығы мен  тиімділігін сипаттайды. 
 -телефонмен  тілдесу  «әлпеті»,  қонақ  үй  персоналы  қонақпен  телефонмен 
сөйлесуде  ол  кісі  көз  алдында  тұрғандай  сөйлесуі  қажет.  Телефон  қоңырауына 
тез  және  кем  дегенде  3-ші  қоңыраудан  кейін  жауап  беруі  тиіс.  Бұл  персонал 
жұмысының сыпайыгершілігі мен тиімділігінің белгісі. 
Қазіргі уақытта көптеген қонақүйлердің басқарушылары кәсіпорын имиджін 
жасау  қажет  екенін  түсінеді,  бұл  –  объективті  қажеттілік.  Жиі  серіктестердің  
белгілі  бір  қонақүймен  одақтасуы   имиджге  тәуелді,  яғни  жағымды  имидж 
коммерциялық  табысты  анықтайтын  фактор  болып  табылады.  Бірақ  имидж 
дегеніміз не? Бұл терминді біз дұрыс тұжырымдаймыз ба? 
Көбіне  бұл  интерьерде  біркелкі  стиль  және  қызметкерлердің  сыртқы  түрі 
болып  табылады.  Мұнымен  басқара  отырып,  жақсы  қорытындыға  жету   қиын, 
себебі бұл  келбет – ішкі құрамының көрсеткіші емес. 
Ағылшын сөзі «image» көп түрлі мағына береді: роль, амплуа, бейне, типаж, 
стиль,  мода,  репутация,  маска,  персонификация,  манера  –  бұлардың  бәрі  әлі 
толық мағынаны бермейді. 
Қонақ  үйдің   нәтижелі  және  көпжақты  имиджі  арнайы  құрылған.  Оның 
негізгі элементтеріне: 
          1.Фундаментін салу; 
 2.Ішкі имиджін құру: 

184 
 
- қонақүйдің кадрлық саясаты; 
- қызметкерлердің бағыттары мен тренингтері; 
- қызметкерлерді мақтау жүйесі. 
3. Сыртқы имиджін құру: 
- тауар сапасы / қызметтер; 
- көзге көрінерлік имидж; 
- жарнамалық компания; 
- ақпарат құралдармен байланыс; 
- қызметкерлердің сыртқы түрі. 
Бұлар  қызметкерлердің  құзыреті  (компетенция)  жоғарғы  деңгейіне   жетуге  
және  олардың  клиенттерімен  нәтижелі  жұмыс  жасауына;  тұтынушымен 
қызбалық  (эмоционалдық)  байланысты  орнатуға;  кәсіпорынның  табысты 
имиджін  ұстап тұруға алып келеді. 
Жоспардың  барлық  элементтері  анағұрлым  бірдей  маңызды.  Бірақ 
тәжірибеде көрсетіп тұрғандай, көзге көрінерлік имидж (тауар белгісі) негізгі деп 
алады  да,  ал  қонақүйдің   бірлескен  (корпоративный)   философиясын  жасау 
көзден шығады. Ішкі имиджі де қонақүй атағына қатысы бар. 
Сонымен  қортындылай  келе,  қонақ  үй  саяхатшының  уақытша  екінші  үйі 
болғандықтан,  жоғарғы  деңгейде  және  сапалы  қызмет  көрсету  әр  қонақ  үй 
қызметкерінің бірінші кезекте тұратын міндеті. 
    
 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
 
1. 
Дәулетова А.М «Мейрамхана ісі мен қонақ үй бизнесіндегі 
менеджмент және маркетинг» Қарағанды 2013 
2. 
Ван Хорн Дж. С. Основы финансового менеджмента.-М.:Экономика, 
1996 
3. 
Котлер Ф., Боуэн Дж., Мейкенз Дж «Маркетинг. Гостептиимство. 
Туризм» 2011 
4. 
 Кабушкин Н.И.,Бондаренко Г.А «Гостиничное и ресторанное 
хозяйство» 2001 
5.  Уикипедия. Ашық энциклопедия www.kk.wikipedia.org
 
 
 
ТУРИСТІК КӘСІПОРЫНДАҒЫ МЕНЕДЖМЕНТ ЖӘНЕ МАРКЕТИНГТІК 
ТАЛДАУ 
 
Қарағанды экономикалық университеті Қазтұтынуодағы 
Жеңіс Дәуірхан 
Қарағанды қаласы 
ГМУ-41қ. 
Ғылыми жетекші - маг.преп. Ертай Х. 
 

185 
 
Нарықтық  қатынастардың  қазіргі  кезеңі  кәсіпорындар  арасындағы 
өндірістік,  экономикалық,  ұйымдастырушылық  және  қаржылық  қатынастарды 
тереңдетуде. 
Отандық  тауар  өндірушілердің,  сондай-ақ  импортталатын  тауарлардың, 
қызметтердің  шетелдік  жеткізушілерімен  бәсекелестіктің  артуы  ұлттық 
компаниялар  мен  кәсіпорындардан  ішкі  нарықтағы  позицияларды  ұстап  тұруға 
күш жұмылдыруды талап етеді. 
Әдетте,  кәсіпорындар  ішкі  және  сыртқы  экономикалық  жағдайлар 
туындаған қиындықтарды жеткілікті мемлекеттік көмексіз, көптеген кәсіпкерлер 
бәсекелестік  жағдайында  нарықты  басқарудың  әлемдік  тәжірибесін  білместен 
жеңеді.  Алайда,  әлемдік  тәжірибе  көрсеткендей,  ел  экономикасының  қалпына 
келуі,  тұрақтануы  және  одан  әрі  дамуы  белгілі  бір дәрежеде  нақты  өндірушілер 
мен олардың өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігіне байланысты. 
Бұл  мақаланың  мақсаты  -  туристік  кәсіпорындардағы  менеджмент  пен 
маркетингті талдау. 
Әр түрлі қалыптасу жағдайларына байланысты бәсекеге қабілеттіліктің төрт 
деңгейін  ажыратуға  болады.  Олардың  әрқайсысында  менеджмент  пен 
маркетингті ұйымдастырудың өзіндік тәсілдері бар. 
Кәсіпорынның  бәсекеге  қабілеттілігінің  бірінші  деңгейінде  туризм 
менеджерлері  басқару  факторын  «ішкі  бейтарап»  деп  санайды.  Олардың 
компанияларында  тұрақты  басқару  жеткізілді  деп  санайды,  және  одан  да  көп 
басқару  бәсекеге  қабілеттілікке  ешқандай  әсер  етпейді.  Бұл  менеджерлер 
өздерінің  рөлін  тек  стандартталған  туристік  қызметтерді  шығаруда  көреді. 
Өндірісте немесе басқаруда қосымша күш жұмсалмайды. 
Мұндай  тәсіл  туристік  агенттікке,  егер  ол  нарықта  бәсекелестіктен  еркін 
орын таба алса, сәттілік әкелуі мүмкін. Әдетте бұл белгілі бір тауашалық нарыққа 
бағдарланған  шағын  туристік  компанияға  тән.  Бірақ  бизнес  масштабы  өскен 
сайын  туристік  компания  осы  тауашаны  өсіріп,  нарықтың  жаңа  сегментінде 
бәсекеге түсуі мүмкін немесе нарық тауашасы басқа өндірушілер үшін тартымды 
өсіп  келе  жатқан  нарыққа  айналуы  мүмкін.  Осылайша,  бәсекелестіктің  пайда 
болуы  үшін  жағдайлар  жасалады.  Бағалар,  өндіріс  шығындары,  сапа,  жеткізілім 
дәлдігі,  қызмет  көрсету  деңгейі  және  т.б.  саласындағы  бәсекелестер  ұсынған 
стандарттардан қалай асып кету керек. 
Қазақстан 
Республикасында 
туристік 
орындар 
көп,олардың 
бірі 
Бурабай,Қарқаралы,Түркістан 
және 
т.б. 
Мына 
кесте 
Қазақстан 
Республикасындағы  туристік  орындарға  2012-2017  ж  келген-кеткет  туристердің 
салыстырма статистикасы жайлы.  
 
1-кесте  2012 ж  
 
Туристік 
фирмалармен 
Туристік                                                                                                                                                                                                                                                                                                       
қызметті                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  
жүзеге асыратын 
дара     
кәсіпкерлермен 
Тұруды 
ұйымдастыру 
жөніндегі 
қызметтерді 
ұсынатын дара 
кәсіпкерлермен 
 
 
 
 
Келу 
 
 
 
 
Шығу 
 
 
 
 
Ішкі 
Көкшетау 
6 044 
31 202 
28 591 
603 
4 607 
61 480 

186 
 
Бурабай 
70 007 
1 098 
30 238 
221 
215 
124802 
Есіл 
- 
729 
5 603 
189 
295 
414 
Қорғалжын 
1 095 
1 780 
- 
- 
- 
18 711 
Сандықтау 
- 
- 
1 965 
- 
- 
1965 
Шортанды 
- 
- 
2089 
- 
- 
2089 
 
2-кесте 2017жыл  
  
Орналастыру 
орындарының 
саны, бірлік 
Қызмет 
көрсетілген 
келушілер 
саны, адам 
Көрсетілге
н қызмет 
көлемі, мың 
теңге 
Нөмірлер                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    
саны,                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     
бірлік 
Көкшетау қ.ә. 
29 
38 369 
391 666,4 
603 
Бурабай  
204 
125 459 
3 316 755,3 
3 157 
Есіл 
6 
5 502 
23 421,0 
81 
Қорғалжын  
3 
402 
3 547,5 
9 
Сандықтау  
5 
2 262 
14 734,0 
62 
Целиноград 
10 
9 259 
42 150,0 
97 
Шортанды 
3 
1 514 
18 294,0 
56 
 
Украина  экономикасында  жекешелендірілген  мемлекеттік  туризм  және 
шағын  бизнес  туризмі  кәсіпорындарының  көпшілігі,  бизнестің  көлеміне 
қарамастан,  бәсекеге  қабілеттіліктің  осы  деңгейінде.  Бұл  жағдай  ішкі 
экономикадағы  нарықтық  қатынастардың  дамымауымен  және  ішкі  нарықтағы 
бәсекелестікпен байланысты. 
Бәсекеге  қабілеттіліктің  бірінші  деңгейіндегі  украиндық  туристік 
кәсіпорындардың негізгі белгілері мыналардан көрінеді: 
•  маркетингтің  барлық  мүмкіндіктерін  жеткіліксіз  пайдалану.  Маркетинг 
туризм өнімдерін өткізу үшін қолданылады; 
Сирек маркетингтік зерттеулер; 
• баға бәсекелестігін басымдықпен пайдалану; 
•  өнімнің  бәсекеге  қабілеттілігінің  бағалық  емес  факторларын  жеткіліксіз 
пайдалану. Ең көп қолданылатын өнімді жылжыту - бұл негізінен жарнама; 
•  қызметкерлердің  біліктілігі  мен  уәждемелеріне,  персоналды  басқару 
мәселелеріне жеткіліксіз назар аудару. Әдетте, кадрлардың жоғары ауысымы. 
•  тұтастай  алғанда  басқару  факторының  рөлін  түсінбеу.  Құрылымдар  мен 
жүйелерді,  формалар  мен  басқару  әдістерін  жетілдіру  мәселелері  сирек 
қарастырылады. Өткенде негізінен не дұрыс, не дұрыс жасалғандығымен санасу. 
Бәсекеге  қабілеттіліктің  екінші  деңгейіндегі  туристік  кәсіпорындар  белгілі 
бір  туристік  нарықтағы  негізгі  бәсекелестер  белгілеген  стандарттарға  толық 
сәйкес  келуге  тырысады.  Олар  нарық  көшбасшыларының  іс-әрекеттерін  өздері 
шығаруға  тырысады:  олар  техниканы,  технологияларды  және  өндірісті 
ұйымдастырудың  әдістерін  осы  саладағы  жетекші  туристік  кәсіпорындардан 
алуға тырысады. 
Мұндай  туристік  кәсіпорындар  туристік  өнімнің  сапасын  басқаруда  және 
қорлар  деңгейін  бақылауда  бірдей  қағидаттар  мен  тәсілдерді  ұстанады,  өз 
кәсіпорындарындағы қызметкерлермен бірдей қатынастар орнатады. 

187 
 
Украинадағы  бәсекеге  қабілеттіліктің  екінші  деңгейіндегі  туристік 
кәсіпорындардың ерекшеліктері мыналарды қамтиды: 
•  Маркетингті  басқару  функциясына  айналдыру.  Бұл  компаниялар  әдетте 
туризмге  бағытталған  маркетинг  ұғымын  ұстанады.  Маркетингтік  зерттеулерді 
қолдану; 
•  маркетингтік-бағытталған  туристік  кәсіпорындар  болуға  ұмтылу,  онда 
өндірісті  жоспарлау  мен  дамытудың  барлық  процестері  нарықты  зерттеу 
қызметінің қатысуымен жасалған сату болжамына негізделген; 
•  бәсекелестіктің  әр  түрлі  нысандары  мен  әдістері,  мұнда  баға  бәсекесі 
тұтынушыларға  қызмет  көрсету  сапасы  мен  деңгейі  бойынша  бәсекелестіктен 
арылады; 
•  кадр  саясатындағы  өзгеріс.  Туристік  кәсіпорындардың  басшылары  сол 
саланың  басқа  туристік  кәсіпорындарының  менеджерлері  мен  мамандарын 
олардың  жоғары  біліктілігі  мен  кәсіби  сапаларына  сүйене  отырып  жұмысқа 
шақыруға тырысады; 
•  негізгі  бәсекелестер  үшін  нарықта  сәттілікті  қамтамасыз  ететін  кең 
таралған, стандартты басқарушылық технологияларға назар аудару. 
Бұл  деңгейдің  кемшіліктерінің  бірі  -  белгілі  бір  кезеңде  ең  жақсы 
тәжірибелерді  тікелей  қарызға  алу  туристік  компаниялардың  бәсекеге 
қабілеттілігін арттырмайды. 
Бәсекеге  қабілеттіліктің  үшінші  деңгейіндегі  туристік  кәсіпорындардың 
сипаттамалық сипаттамаларына мыналар жатады: 
•  осы  туристік  кәсіпорындарда  тұтынушылардың  қажеттіліктері  мен 
сұраныстарына  назар  аударылады,  маркетингтік  тұжырымдама  тұтынушыға 
бағытталған,  менеджмент  өндіріс  жүйелерінің  дамуына  белсенді  ықпал  ете 
бастайды; 
• бұл туристік агенттіктер маркетингке бағытталған; 
•  өндіріс  саласындағы  кез-келген  инновациялар,  өзгерістер  (ассортимент, 
сапа)  оларды  түпкілікті  тұтынушылар  мақұлдайтынына  сенім  болған  кезде 
жүзеге асырылады. 
Украинада  бәсекеге  қабілеттіліктің  осы  деңгейіне  жеткен  туристік 
кәсіпорындар  аз.  Осыған  байланысты  біздің  менеджменттің  алдағы  кезеңдегі 
басты  міндеті  -  бәсекеге  қабілеттіліктің  үшінші  деңгейіне  көтерілу. 
Бәсекелестіктің  сәті  өндіріске  ғана  емес,  менеджментке,  оның  сапасы  мен 
тиімділігіне  де  байланысты.  Бәсекеге  қабілеттіліктің  үшінші  деңгейіндегі 
туристік кәсіпорындар тұтынушылардың қажеттіліктері мен сұраныстарын алуға 
бағытталған интеграцияланған маркетинг тұжырымдамасын пайдаланады. 
Басқарудың  басқа  функциялары  мен  өндірістік  жүйелері  маркетингтің 
талаптарына  сәйкес  үнемі  жетілдіріліп  отырады.  Бұл  басқару  аппаратының 
неғұрлым  үнемді  және  тез  қайта  құрылуы,  шешім  қабылдаудың  жоғары 
тиімділігі мен икемділігі және қызметкерлердің жақсы уәждемесі болуы мүмкін. 
Өндіріс  жүйелерінің  тиімділігі  ішкі  факторлармен  емес,  сонымен  қатар  сыртқы 
басқару факторларымен де анықталады. 
Бәсекеге  қабілеттіліктің төртінші  деңгейіндегі  туристік  кәсіпорындар.  Олар 
осы  саладағы  басқа  туристік  компаниялардың  тәжірибесін  көшіріп  алуға 

188 
 
тырыспайды  және  қолданыстағы  стандарттардың  ең  қаталынан  асып  кетуді 
қалайды.  Менеджменттегі,  өндірісті  ұйымдастырудағы,  даму  стратегиясындағы 
кез-келген  өзгерістер  нарықтық  зерттеулер  нәтижелерін  ескере  отырып  жүзеге 
асырылады.  Өз  нарқын  қорғауға  және  басқаларды  кеңейтуге  бағытталған 
белсенді мінез-құлық. 
Басқару функциялары маркетингтік зерттеулер немесе олардың нәтижелерін 
жүйелеу  процесіне  тікелей  қатысады.  Аз  және  аз  маркетингтік  жұмыс 
мамандандырылған 
бөлімшелерде 
шоғырланған. 
Соңғысы 
деректерді 
синтездейді,  басқа  қызметтердің  күштерін  біріктіреді  және  үйлестіреді.  Бұл 
кәсіпорындар әлемдік өндірістің көшбасшысы болып табылады. 
Туристік  кәсіпорындардың  басшылары  жаһандық  құрылымдық  дағдарыс 
кезеңіндегі  қиындықтарға  қарамастан,  бәсекеге  қабілеттіліктің  үшінші  және 
төртінші  деңгейіндегі  кәсіпорындарды  құруға  ұмтылуы  керек.  Соңғы 
онжылдықта  әлемдік  экономикалық  экономикада  бәсекелестіктің  арту  процесі 
жүрді.  Бұл  жалпы  бағыт  әлемдік  тәртіптің  өзгеруіне  және  картельдердің 
құлдырауына  байланысты  туындады.  Сондай-ақ,  көптеген  экономикалық 
дамыған  елдерде,  сондай-ақ  бірқатар  дамушы  елдерде  мемлекеттік 
экономикалық  саясат  экономикалық  процестерге  мемлекеттің  араласуын 
төмендетуге  тырысса  да,  үшінші  елдер  үшін  бұл  елдердің  нарықтары 
интеграциялық  топтар  деңгейінде  жабық.  Сондықтан  әлемдік  экономикалық 
жүйеде  өзінің  лайықты  орнын  алу  үшін  осы  елдердің  туристік  кәсіпорындары 
өздерінің туристік өнімдерінің әлемдік нарықтарды кеңейтуіне мүмкіндік беретін 
агрессивті бәсекеге қабілеттілікті басқару жүйесін құрып, қолдануы керек. 
 
 
 
 
Қолданылған әдебиеттер тізімі: 
 
1  [Коллектив  авторов  Таможенные  процедуры  и  логистика:  Правовая 
поддержка. Альпина Паблишер - 2007 г., 179 с.] 
2 [http://tourism.akmo.gov.kz/content/statistika-turizma-za-2017-god] 
3 [http://tourism.akmo.gov.kz/content/statistika-turizma-za-2012-god] 
 
 
                                    
ПРОБЛЕМЫ СТРАХОВАНИЯ В ЛОГИСТИКЕ 
 
Карагандинский экономический университет Казпотребсоюза 
Зубова Анастасия Николаевна 
Караганда 
Лог-18-2 
Научный руководитель- к.э.н., доцент Даулетова А.М. 
 
Страхование  является  необходимым  механизмом,  без  которого  невозможно 

189 
 
нормальное  функционирование  рыночной  экономики.  Страхование  —  это 
система  отношений  по  защите  имущественных  интересов  физических  и 
юридических  лиц  при  возникновении  определенных  событий  —  страховых 
случаев.  
Логистическая  система  в  любой  практической  реализации  –  от  процесса 
перемещения  грузов  до  процесса  товародвижения  в  рыночном  пространстве  – 
включает  множество  разнообразных    элементов,  функционирование  которых 
сопряжено с определенным риском и зависит от различных факторов . Одним из 
принципов  логистики  является  надежность,  как  на  микро-,  так  и  на 
макрологистическом  уровне.  Это  свидетельствует  о  том,  что  риск 
функционирования логистической системы должен быть сведен к минимуму или 
вообще  нейтрализован,  особенно  риск  возврата  финансовых  средств,  которые 
были инвестированы в логистическую систему.  
Риск  -  основополагающее  понятие  в  страховании.  Под  риском 
подразумевается  вероятность  наступления  страхового  случая,  а  также 
возможный  размер  ущерба  от  него.  В  целом  страхование  представляет  собой 
систему  обеспечения  интересов  физических  или  юридических  лиц, 
подверженным  тем  или  иным  рискам.  Такая  система  реализуется  как 
совокупность  мероприятий,  направленных  на  поддержание  надежности  на 
требуемом  уровне,  что  должно  свести  вероятность  отказов  или  наступления 
страхового  случая  к  минимуму.  Для  определения  рациональных  способов  и 
методов  страхования  под  логистической  системой  целесообразно  понимать 
процесс движения материальных ресурсов, осуществляемый в сферах обращения 
и производства [1].  
Риски  логистической  системы  как  составной  части  предпринимательства 
классифицируются в соответствии с таблицей 1. 
 
Таблица 1 
 Виды рисков в логистических системах 
 
Виды рисков 
Содержание 
Коммерческие 
Риски, выражающиеся в срыве поставок, 
недополучении продукции, нарушении 
сроков поставки, невыполнении финансовых 
обязательств, утрате доли дохода (прибыли) 
путем нерациональности закупок, 
транспортировки, хранения и т. п. 
Финансовые 
Кредитные 
риски неплатежеспособности дебиторов;              
Процентные риски резкого изменения 
стоимости кредитных ресурсов;                   
Валютные риски, связанные с 
неблагоприятным изменением курсов валют;                                                           
Ценовые риски, связанные с 
неблагоприятным изменением 

190 
 
ценовых индексов 
Технические и 
технологические 
Риски, связанные с эксплуатацией 
технических средств логистической системы 
Маркетинговые 
риски 
 
Риск недополучения выручки в результате 
недостижения планового объема продаж или 
снижения цены реализации относительно 
запланированной 
Таможенные 
 
Риски, обусловленные номенклатурой 
товаров риска, перемещаемых через 
таможенную границу 
Гражданской 
ответственности 
 
Риски, возникшие в связи с ущербом, 
нанесенным юридическим или физическим 
лицам в процессе логистической 
деятельности 
Таким  образом,  риски  и  связанный  с  ними  материальный  ущерб  в 
значительной  мере  могут  быть  сведены  к  минимуму  деятельностью  персонала, 
который  непосредственно занят в логистическом процессе, что не исключает, а 
наоборот,  предполагает  дополнительное  прямое  страхование  логистических 
рисков  специализированными  страховыми  компаниями.  В  последнем  случае 
взаимоотношения  между  компаниями  по  страхованию  и  участниками 
логистического процесса регулируются страховым договором. 
Договор страхования предусматривает две стороны:  
-страховщик  —  это  юридическое  лицо,  созданное  для  осуществления 
страховой  деятельности  и  получившее  соответствующую  лицензию.  Выплатив 
страховую  сумму,  страховщик  принимает  на  себя  обязательство  возместить 
ущерб. 
-страхователь  —  это  лицо,  заключившее  со  страховщиком  договор 
страхования или являющееся страхователем в силу закона (то есть  заключившее 
договор обязательного страхования). Страхователь уплачивает страховые взносы 
и  при  наступлении  страхового  случая  имеет  право  на  получение  страховой 
выплаты. В соответствии с договором страхования, страхователь уплачивает так 
называемые  страховые  премии  страховщику,  а  последний  возмещает  ущерб  в 
случае наступления страхового события. 
Также к участникам страхования относятся:  
-  застрахованный  -  лицо,  в  чью  пользу  заключен  договор  страхования, 
которое имеет право получить компенсацию при наступлении страхового случая 
или выкупную сумму при досрочном расторжении договора. 
-страховые 
посредники- 
юридические 
или 
физические 
лица, 
зарегистрированные  в  установленном  порядке  в  качестве  предпринимателей, 
осуществляющие посредническую деятельность по страхованию от своего имени 
на основании поручений страхователя либо страховщика. 
По  объектам  страхование  подразделяется  на  две  отрасли  -  личное  и 
имущественное страхование.  
Личное  страхование  включает  две  подотрасли  -  страхование  жизни  и 
страхование здоровья. 

191 
 
Имущественное  страхование  подразделяется  на  следующие  три  подотрасли 
:страхование  имущества  ,  страхование  предпринимательского  риска  и 
страхование ответственности (Рис. 1).   
                         
 
 
Рисунок 1- Подотрасли имущественного страхования 
 
Объектом имущественного страхования являются имущественные интересы, 
связанные  с  владением,  пользованием  и  распоряжением  имуществом.  По 
договору  страхования  имущества  может  быть  застрахован  риск  утраты,  гибели 
или  повреждения  определенного  имущества.  По  договору  страхования 
предпринимательского риска могут быть застрахованы имущественные интересы 
страхователя, связанные с риском убытков или неполучения ожидаемых доходов 
от  предпринимательской  деятельности  из-за  нарушения  обязательств 
контрагентом  предпринимателя  или  изменения  условий  предпринимательской 
деятельности по не зависящим от предпринимателя обстоятельствам. 
Объектом страхования ответственности являются имущественные интересы, 
связанные  с  возмещением  страхователем  или  застрахованным  лицом 
причиненного  ими  вреда  личности  или  имуществу  физического  лица,  а  также 
вреда, причиненного юридическому лицу. 
По  договору  страхования  ответственности  может  быть  застрахован  риск 
ответственности  страхователя  (застрахованного  лица)  по  обязательствам, 
которые  возникают  вследствие  причинения  им  вреда  здоровью,  жизни  или 
имуществу  других  лиц,  а  также  (в  предусмотренных  законом  случаях)  риск 
ответственности за нарушение им договора. 
Транспортное 
страхование 
является 
подразделом 
имущественного 
страхования.  Различают два вида транспортного страхования: страхование груза 
на период транспортировки и страхование средств, используемых для перевозки 
грузов. 
  Каско  -  страхование  транспортных  средств.  В  зависимости  от  вида  транспорта 
каско  подразделяется  на  страхование  средств  наземного,  воздушного  и  водного 
транспорта.  
  Карго  -  страхование  грузов  от  рисков  потери,  порчи  или  повреждения 
товара  в  пути  следования.  Объектом  данного  вида  страхования  представлены 
имущественные  интересы  лица,  в  пользу  которого  был  заключен  договор 
страхования;  страховой  случай  наступает  во  время  повреждения,  уничтожения, 
пропажи  грузов,  потери  ими  своих  качественных  свойств  и  т.  д.  во  время 
Имущественное 
страхование
страхование 
имущества
страхование 
предпринима-
тельского  риска
страхование 
ответственности

192 
 
владения,  пользования  или  распоряжения  грузом  стороной  коммерческих 
отношений,  на  которой  лежат  вышеперечисленные  виды  рисков.  [2] 
   
Страхование 
грузов 
имеет 
ряд 
особенностей: 
        1.  страховой  полис  может  свободно  передаваться  друг  другу  сторонами 
коммерческих  отношений,  при  этом  не  требуется  никакого  заявления,  так  как 
страхование 
совпадает 
с 
погрузкой; 
    2.  возможно  страхование  груза  с  покрытием  выше  его  стоимости; 
      3.  существуют  возможности  страхования  грузов  по  генеральному  полису. 
  
 Генеральный 
полис  представляет  собой  договор  страхователя  со 
страховщиком,  в  котором  оговаривается  страхование  всех  отправляемых  грузов 
данного  лица  в  течение  определенного  периода  времени.  При  наличии  такого 
договора  период  страхования  начинается  с  уведомления  страховщика  об 
отправке  очередной  партии  груза.  При  этом  страховщик  экономит  накладные 
расходы, связанные с оформлением договора страхования для каждой отдельной 
партии  груза.  При  возникновении  необходимости  возможно  прекращение 
действия  генерального  полиса  до  окончания  срока  его  действия,  но  с 
предварительным  заявлением.В  международной  практике  транспортного 
страхования  выделяют  три  вида  правил  страхования  и  соответственно  три  вида 
полисов (Рис. 2): 
              
 
 
Рисунок 2 - Международные виды полисов 
 
        Транспортное  страхование  обеспечивает  страхователю  возмещение  его 
убытков,  связанных  с  утратой  или  повреждением  грузов  в  период  их 
транспортировки.  Этот  раздел  договора  купли-продажи  включает  следующие 
основные  условия:  что  страхуется,  кто  страхует,  от  каких  рисков,    на  какую 
сумму и в чью пользу осуществляется страхование. 
ОСАГО –  это  обязательное  страхование  гражданской  ответственности 
владельцев  ТС.  Выплаты  по  ОСАГО  получают  пострадавшие.  То  есть  если 
обладатель  полиса  ОСАГО  своим  транспортным  средством  заденет  чей-то 
бампер  или  наедет  кому-то  на  ногу,  его  страховая  компания  возместит  вред, 
нанесенный  чужому  здоровью  или  имуществу.  Тарифы  ОСАГО  регулирует 
государство. 
Полис 
Ллойда 
• Англия, 
США, 
Япония, 
Канада, 
Австралия
Гамбургский 
полис 
• Германия, 
Скандинавские 
страны, Россия
Марсельский 
полис
• Италия, 
Испания, 
Франция

193 
 
В  страховании  есть  две  основных  проблемы:  навязывание  клиенту  оплаты 
ненужных  рисков  в  рамках  общего  функционирования  программы  и  отсутствие 
предложений по реальным угрозам, очевидным для предпринимателя.  
В  договоре  с  клиентом  логистические  операторы  зачастую  возлагают  на 
себя обязательства по страхованию своей ответственности, а также страхованию 
грузов,  которые  принимаются  оператором  к  перевозке.  Однако,  не  всегда  даже 
наличие  двух  полисов  (страхования  груза  и  ответственности)  гарантирует 
оператору возмещение убытков и достаточную защиту его интересов. 
Покрытие страховщика, как правило, относится к процессу транспортировки 
груза,  который,  соответственно,  должен  быть  подтвержден  транспортными 
документами.  Допустим,  если  же  порча  или  повреждение  груза  произошли, 
например,  на  складе,  который  используется  оператором  в  логистической 
цепочке, то возможность получить возмещение будет зависеть от формулировок 
конкретного полиса. 
Стандартные  условия  полиса,  например,  могут  не  покрывать  риски, 
связанные  с  хранением  грузов  на  складе  до  начала  транспортировки,  или  на 
любом ином складе, кроме того, который указан в полисе. 
Как правило, полисы страхования ответственности не покрывают страховые 
случаи,  когда  они  явились  грубой  ошибкой  или  следствием  упущения  
работников 
оператора. 
В 
отношении 
привлеченных 
субподрядчиков 
страховщики также могут установить определенные лимиты.   
При  наступлении  обстоятельств,  повлекших  недостачу,  порчу  или  утрату 
груза в процессе перевозки, главные вопросы – в какой момент наступили такие 
обстоятельства и кто нес ответственность за груз в указанный момент времени. 
Страховщики  груза  могут  отказать  в  возмещении,  сославшись  на  тот  факт, 
что  порча  груза  произошла  в  период  хранения  груза  на  складе  до  начала 
транспортировки –данный  этап логистической цепочки не покрывается полисом. 
Страховщик 
ответственности 
возмещает 
убытки 
третьему 
лицу 
(грузовладельцу)  только  в  том  случае,  если  -  согласно  договору  или  закону  - 
экспедитор  (логистический  оператор)  нес  ответственность  за  груз  в  момент, 
когда он был утерян или испорчен. 
При  отсутствии  в  полисе  ответственности  экспедитора  какого-либо  этапа 
перевозки, или логистической операции, страховщик также откажет экспедитору 
в возмещении убытка третьего лица (клиента) [3].  
Страхованием грузов занимается множество компаний, однако далеко не все 
могут  обеспечить  полноценную  страховую  защиту  груза.  Для  участников 
внешнеэкономической  деятельности  важное  значение  имеет  выбор  надежной 
страховой  компании.  Основополагающим  критерием  выбора  является  оценка 
финансовой  надежности  страховщика.  Для  принятия  решения  о  страховании 
груза  в  определённой  компании  необходимо  быть  уверенным,  что  в  случае 
возникновения  ущерба  компания  действительно  сможет  его  возместить.  Основа 
надежности  страховой  компании  —  ее  платежеспособность.  Единственным 
документом,  официально  подтверждающим  этот  факт,  является  лицензия  на 
страхование, выданная органом страхового надзора. 
Выбор  страховой  компании  всегда  остается  за  клиентом,  поэтому  целе-

194 
 
сообразно самостоятельно проводить оценку страховщика. Стоит ознакомиться с 
официальной  и  неофициальной  информацией,  характеризующей  деятельность 
страховой  компании.  В  качестве  неофициальных  источников  информации 
выступают  ,  профессионализм  персонала,  данные,  полученные  от  других  фирм, 
пользующихся  услугами  этой  страховой  компании  и  пр.  Источниками  офи-
циальной  информации  служат  СМИ,  рекламные  материалы,  рейтинги  и  т.д. 
Источником 
официальной 
информации 
о 
страховщике 
являются 
организационно-финансовые документы, такие как свидетельство о регистрации 
компании,  учредительные  документы,  лицензия  на  право  ведения  страховой 
деятельности, последний по времени баланс и отчет о финансовых результатах. В 
том  случае,  когда  страховщик  прибегает  к  перестрахованию,  необходимо 
поинтересоваться,  где  компания  перестраховывает  имущественные  интересы 
своих клиентов. 
Таким  образом,  правильный  выбор  страховой  компании  и  условий  стра-
хования  является  одной  из  приоритетных  задач  участников  ЛС,  поскольку 
позволяет  предотвращать  или  снижать  риски,  связанные  с  неполучением 
страхового  возмещения,  длительностью  процедур  взыскания  убытков  и  зна-
чительными судебными расходами. [4] 
Согласно  данным  за  2018  год  на  казахстанском  рынке  страхования  грузов 
заметно  значительное  падение  –  на  35,3%  с  объемом  премий  2,5  млрд  тенге; 
премии  по  добровольному  страхованию  ГПО  уменьшились  на  32%  с  объемом 
премий 23,9 млрд тенге. Однако ожидается рост выплат до 10%. Выплаты будут 
точно  расти,  так  как  возрастает  среднее  значение  убытка.  Хорошие  показатели 
будут  у  таких  классов  страхования,  как  Автокаско  и  страхование  грузов.  По 
итогам  2018  года  казахстанские  автовладельцы  отдали  за  обязательное 
страхование  ГПО  транспортных  средств  55,4  миллиарда  тенге  —  сразу  на  22% 
больше,  чем  годом  ранее.  Две  трети  страховых  премий  пришлось  на  ТОП-5 
ключевых  компаний  в  секторе:  «Евразию»,  «НОМАД  Иншуранс»,  «Коммеск-
Өмір», «Халык - Казахинстрах», «АСКО» и «Сентрас Иншуранс». 
Страхование в 
логистических 
системах 
- 
процесс 
сложный 
и 
многовариантный, требующий проведения комплекса расчетов для оптимальных 
условий страхования. Эти условия должны быть учтены в договоре страхования. 
Следует  иметь  в  виду,  что  никакое  страховое  возмещение  не  в  состоянии 
полностью  возместить  ущерб,  обусловленный тем  или  иным  риском,  ибо  кроме 
прямого  неизбежен  и  косвенный  ущерб.  А  поэтому  задача  состоит  в 
недопущении наступления страхового случая  - решение этой задачи возлагается 
на персонал, занятый в данной логистической системе, поскольку логистическая 
система функционирует как система «человек-машина». 
 
Список использованной литературы: 
 
1.  Правдина  Н.  В. Транспортное  обеспечение коммерческой  деятельности: 
учебно-методическое пособие/ Н. В. Правдина. – Ульяновск: УлГТУ, 2007. 
2. http://www.profile.ru/items_24627 
3. https://interlegal.com.ua/ru/publikacii/optimizaciya_riskov_v_mezhdunar/ 

195 
 
"ЦИФРЛЫ ҚАЗАҚСТАН" - ЭКОНОМИКАНЫҢ ЖЕДЕЛДЕТІЛГЕН 
ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҢҒЫРТЫЛУЫ 
 
Қазтұтынуодағы Қарағанды Экономикалық Университеті, 
Рахтаева Индира 
ТД 18-1 К 
Қарағанды 
Ғылыми жетекшісі - Искакова Ж.А 
 
Қазақстан  Республикасының  Елбасының  Цифрлы  Қазақстан  жолдауы 
жаһандық  бәсекеге  қабілеттілікті  арттыру  мақсатында  халыққа  жолдау  арнады. 
Біз, жаңа жағдайға, заман талабына сай бейімделуімізді мақсат еттік. «Цифрлық 
Қазақстан»  мемлекеттік  бағдарламасының    мақсаттары  орта  мерзім  ішінде 
Қазақстан  Республикасының  экономикасының  даму  қарқынын  жеделдету, 
электронды  технологияларды  пайдалану  есебінен  халықтың  өмір  сүру  сапасын 
жақсарту  мен  ұзақ  мерзімді  перспективада  Қазақстанның  экономикасын, 
болашақтың  цифрлық  экономикасын  құруды  қамтамасыз  ететін  түбегейлі  жаңа 
даму  сатысына    көшіруге  жағдай  жасау.    Цифрландыру  –  Қазақстанның 
болашағының  көрінісі.  Осындай  мерейлі  міндетті  жүзеге  асыру  үшін 
инфрақұрылымды  жетілдіру,  инновациялық  өзгерістерді,  индустрияландыруды 
жеделетуді қажет етуде.  
Қазіргі  уақытта,    Қазақстан    экономикасын  цифрландыруды  біздің 
дамуымызға    үлкен    әрі    сапалы    серпіліс  жасау  мүмкіндік  береді.  Әлемдік 
аренада біздің елімізді көшті бастап тұратын орынға шығаруға мүмкіндік береді. 
Ол  үшін  осы  Бағдарламада  сипатталған  бес  бағыт  бойынша,  оған  қосымша 
аталған  іс-шаралар  шеңберінде  шаралар  жүйесін  жүйелі  жұмыстар  іске 
асырылуы  болжанады.  Атқарылатын  жұмыстар  тізбесі  әрқашанда  жаңартылып 
жаңа леп әкелуі тиіс.  
Осы  жолдау  30  озық  елдің  қатарына  қарай  тұрақтауға  бағыт  алып  отыр. 
Маңызды кешенді міндеттің бірі болып цифрлық технологияны қолдану арқылы 
құрылатын жаңа индустриялды өркендету болды.  
Үкіметке жүктелген тапсырмалар негізінде "Цифрлы Қазақстан" деген жеке 
бағдарлама  әзірлеу  міндеттелді.  Аталмыш  жоба    экономикамен  қоса,  өзге  де  
салалардың  дамуына  орасан  зор  үлесін  қосады.  Мамандардың  айтуынша,  бұл 
бағыттағы  жұмыстарды  бүгіннен  бастау  қажет,  себебі,  технология  бір  орында 
тұрмайды. 
Бес  жыл  ішінде  көптеген  мәселелер  өз  шешімін  табады  деген  сенімдеміз. 
Себебі,    «Цифрлық  Қазақстан» жаңа  түсінік  емес.  Техникалардың  дамыған 
заманында  оңай  түрде  дамуға  жол  ашамыз.  Онлайн  қызмет  көрсету,  ақыны 
электронды  түрде  төлеу  халықтың  жұмысын  жеңілдетіп,  уақытын  үнемдеп 
жатыр. 
Бағдарлама  еліміздің  барлық  өңірін    интернетпен  қамту,  мемлекеттік 
қызметтерді  автоматтандыру,  технологияны,  инфрақұрылымды  дамыту, 
ақпарттарды оңтайландыру мен  қолжетімділікті арттыру, электрондық төлемдер 
жүйесін дамыту мақсаттары көрсетілген. [3] 

196 
 
Біз, жаңа дәуірде дүниеге келдік және біз Тәуелсіз елде туып, жас мемлекет 
болсақ  та,  мемлекетіміздің  әр  жыл  сайын  саяси,  экономикалық  және  әлеуметтік 
тұрғыда нығайып келе жатқанына куә бола жүріп, өз үлесімізді қосу мүмкіндігіне 
ие  болдық.  Осының  бәрі  –  Қазақстанның  әлемдік  аренада  мойындалғанының 
айқын белгісі. 
“Біз  цифрлы  технологияны  қолдану  арқылы  құрылатын  жаңа  заманды 
өркендетуге  тиіспіз.  Бұл  –  аса  маңызды  кешенді  міндет.  Елде  3D-принтинг, 
онлайн-сауда,  мобильді  банкинг,  цифрлы  қызмет  көрсету  секілді  денсаулық 
сақтау, білім беру ісінде қолданылатын және басқа да перспективалы салаларды 
дамыту  керек.  Бұл  индустриялар  қазірдің  өзінде  дамыған  елдердің 
экономикаларының  құрылымын  өзгертіп,  дәстүрлі  салаларға  жаңа  сапа 
дарытты”.  Цифрландыру  дегеніміз  Қазақстанның  озық  ел  атану  жолындағы 
мақсат емес, құрал. Бәсекеге қабілетті болу, өсімді, өнім өндіруді арттыру, міне, 
осы – мақсат.- деді Нұрсұлтан Назарбаев өзінің Жолдауында. [1] 
Жаһандану  басталғалы  бері  халқымыз  технологияның  тілін  түсініп,  үйрене 
бастады.  Цифрлы  технология  тәуелсіздігіміздің  алғашқы  жылдарынан  бастап  
енгізіле  бастады.  Ең  алдымен,  мектептерді  компьютерлендіру,  компьютерлер 
кеңседе  де,  үйде  де  негізгі  ақпараттық  құрал  ретінде  пайдалануды  бастады. 
Ақпаратпен  орындалатын  кез  келген  жұмыс  компьютер  көмегімен  жүзеге 
асырылатын  болды.  Ақпаратты  сақтау  да,  тасымалдау  да  жолға  қойылды. 
Сымсыз  телефондар  –  осы  бағдарламаның  жемісі.  Жаңа  дамып  келе  жатқан 
жасанды интеллект белгілі бір алгоритм жоқ жерде пайдалануға жол ашады. 
Қазіргі  кезде  дәрігер  қабылдауына  мобильді  бағдарламасы  арқылы 
жазылуға,  билеттерді  электронды  түрде,  ақпараттарды  ашық  күйде 
алуға,таратуға  және  қолдануға  жағдай  жасалды.  Қазіргі  уақытта  ақпаратқа  тек 
қана  мәлімет  ретінде  ғана  емес,  белгілі  бір  мақсатқа  жету  үшін  жаңа  және 
пайдалы  мәлімет  ретінде  қарау  ұсынылады.  Техника,  байланыс  пен 
коммуникацияның  дамуы  вертуалды  әлемді  дамытуда.    Ақпараттық 
технологиялардың  дамуы  әр  салада,  ғылыми  зерттеулердің,  бизнестің  дамуына, 
білім,  әлеуметтік  қоғамның  жақсаруына  әкеп  соғады.  Кез  келген  адам  онлайн 
сауда  жасап,  дамыған  техникалар  арқылы  өз  уақыттарын  үнемдеп  ел  дамуына 
қарқынды  үлестерін  қосады.  Технологияларды  үйреніп  қана  қоймай  оларды 
тиімді пайдалану жолдары арқылы бәсекелестікті тудырып, алға шығамыз.  Басқа 
да салаларды дамыту үшін цифрлық индустрия ашық көпір. [2]   
Білім  саласына  да  назар  аударып,  кейбір  мәселелерді  шешу  жолын  алға 
тартты. Елбасының Үкіметке берілген  тапсырмасында білім беру қызметіне тең 
қол  жеткізуді  қамтамасыз  етуге  бағдар  алу  жөнінде  айтқан.  Үкімет  сол 
тапсырмаларды 
орындау 
барысында 
мемлекетіміздегі 
мектептер 
компьютерлермен  жарақталып,  ғаламтор  желісіне  қосылғанын  атап  айтты.  
Қызмет  көрсету  сапасының  жоғарлағанын,  техникалардың  жаңартылып 
өзгергенін айтты.  
Тек қана мектеп қабырғасы емес жоғарғы оқу орындарына да біршама көңіл 
бөлінді. Жаңа технологияларды енгізу арқылы білім сапасы жоғарлады. 
Қазіргі  таңда  әр  университет  қабырғасында  қызмет  көрсету    ашық  әрі 
жылдам.  Себебі  электронды  түрде  ақпараттар  алу  мүмкіндігі  бар.  Бірақ 

197 
 
студенттер  арасында  оларға  қызмет  көрсету  саласының  бір  кемшілігі  ол 
асханадағы кезекті күту. Үлкен қоңырау кезіндегі тамақтануға тұрған студенттер 
қаздай  тізіліп  тұрады.  Уақыт  тапшылығынан  кезекте  өздерінің  уақытын 
жоғалтып алады.  
Менің  студенттер  үшін  ең  өзекті  проблеманы  шешудің  ұысынысым  бар. 
Ақпараттың  заманында  ең  оңай  тәсіл  электронды  жүйе  арқылы  мағлұматтар 
аламыз. Студенттер өмірінің ең бастысы - денсаулығы. Студенттер үшін аз уақыт 
ішінде  тамақтануға  уақыт  тапшы  болып  жатады.  Сол  себепті,  қазіргі  тиімді 
заманауи талаптарға сай қызмет көрсетуді де оңтайландыруға болады. Мобильді 
қосымшасы  арқылы  мәзірлер  тізімін  жасауға  болады.  Мобильді  құрылғы  әр 
студентттің  уақытын  үнемдейді.  Кез-келген  уақытта  тапсырыс  жасап,  ыңғайлы 
уақытқа  белгілеуге  болады.  Сол  арқылы  студенттер  уақытылы  тамақтанып, 
кезекті  күтпей,  сабақтарға  да  қосымша  дайындалуға  мүмкіндік  алады.  
Уақытының  біраз  бөлігін  үнемдегені  қоғамдық  жұмыстар  атқаруға  немесе 
ғылыми  жұмыстармен  айналысуына  септігін  тигізер  еді.  Студенттер  өзіне 
берілген осынау мүмкіндікті міндетті түрде қолданары анық. Себебі, жылдам әрі 
өзіне тиімді уақытта қызмет көрсетілуі жайлылық тудырады. 
Міне,  осы  арқылы  дамыған  елдер  қатарына  да  кіруге  бір  қадам  жасаймыз. 
«Сен де – бір кірпіш, дүниеге кетігін тап та бар қалан» демекші әр азамат өз еліне 
бір  пайдасын  тигізсе,  болашақта  дамыған  елдер  қатарының  көшін  бастап 
тұрарымыз анық. Заман талабы 
Қорытындылай келе, Қазақстан жаңа заманнан құр алақан емес, бірақ заман 
ағымы  бір  орында  тұрмайды.  Жаңа  заманда  -  жаңа  технологияларды  енгізуге, 
әлемге  өз  брендімізді  танытуға  бар  күшімізді  салу  керек.    Елбасының 
Жолдауында  айтылғандай,  мемлекетімізде  экономикалық  және  технологиялық 
өзгерістер  керек.    Ал,  сол  өзгерістерді,  ең  алдымен  өзімізден  бастаған  абзал. 
Елбасының  нақты  қойған  міндеттерді  жүзеге  асыра  отырып,  жарқын  болашаққа 
жол ашамыз. 
 
          Қолданылған әдебиеттер тізімі: 
 
1. Мемлекет  басшысы  Н.Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  жолдауы.  2017 
жылғы  31 қаңтардағы «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы. 
2. Байкенжина  К.А.,  Искакова  Ж.А  Қазақстан  Республикасы  ақпараттық 
құқығы- 2018ж С 7-22 
3. www.egemen.kz  
4. adilet.zan.kz  
 
 
ЦИФРЛЫҚ ҚАЗАҚСТАН-КӘСІПОРЫНДАҒЫ ЛОГИСТИКАЛЫҚ 
ЖҮЙЕНІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ 
 
Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университеті 
Жумекенова Гульзам 

198 
 
Қарағанды 
Ғылыми жетекші – магистр, оқытушы Кошмаганбетова А.С. 
 
«Цифрлық  Қазақстан»  мемлекеттік  бағдарламасының  мақсаттары  орта 
мерзімді    перспективада  Қазақстан  Республикасы  экономикасының  даму 
қарқынын  жеделдету  және  цифрлық  технологияларды  пайдалану  есебінен 
халықтың  өмір  сүру  сапасын  жақсарту,  сондай-ақ  ұзақ  мерзімді  перспективада 
Қазақстанның  экономикасын  болашақтың  цифрлық  экономикасын  құруды 
қамтамасыз  ететін  түбегейлі  жаңа  даму  траекториясына  көшіруге  жағдай  жасау 
болып  табылады.  Осы  мақсатқа  қол  жеткізу  дамудың  екі  бағыты  бойынша 
жүруді білдіреді: «Қазіргі экономиканы цифрландыру» - нақты сектордағы нақты 
жобалардан  тұратын  прагматикалық  бастауды  қамтамасыз  ету,  экономиканың 
қазіргі  салаларын,  мемлекеттік  құрылымдарды  цифрландыру  және  оларды 
технологиялық  қайта  жабдықтау  жобаларын  іске  қосу  және  цифрлық 
инфрақұрылымды  дамыту.  Болашақтың  цифрлық  индустриясын  құру  -  адами 
капиталды  дамыту  деңгейін  көтеру,  инновациялық  даму  институттарын  құру 
және  жалпы  алғанда,  цифрлық  экожүйені  қарқынды  дамыту  есебінен  ұзақ 
мерзімді  орнықтылықты  қамтамасыз  ету,  елдің  цифрлық  трансформациялауды 
іске  қосу.  Бүгінгі  күні  Интернет  экономикасы  дамушы  елдерде  жылына  25%-ға 
дейінгі қарқынмен өсіп келеді, бұл ретте экономиканың бірде бір саласы мұндай 
қарқынға тіпті жақындай да алмайды. Барлық жаһандық деректердің 90%-ы бар-
жоғы соңғы екі жылдың ішінде жасалды. Қазірдің өзінде интернетке 35 миллиард 
құрылғы  қосылған  және  деректермен  алмасуды  жүзеге  асырады,  бұл  цифр 
әлемдегі тұрғындардың жалпы санынан бес есе артық. Цифрландыруға күш салу 
адами капитал белсенді түрде дамитын - болашақтың білімі мен дағдылары ерте 
жастан бастап тәрбиеленетін, автоматтандыру және басқа да жаңа технологиялар 
есебінен  бизнес  жұмысының  тиімділігі  мен  жылдамдығы  артатын,  ал 
азаматтардың  өз  мемлекеттерімен  диалогы  қарапайым  әрі  ашық  болатын  жаңа 
қоғамды  құруға  әкеледі.  Бүгінде  цифрландыру  процесі  әлемдегі  барлық  елдерге 
әсер  етеді.  Сонымен  қатар  әрбір  ел  цифрлық  дамудың  басымдықтарын  өзі 
айқындайды.  Әлемдегі  15-тен  астам  мемлекет  қазіргі  уақытта  ұлттық 
цифрландыру  бағдарламаларын  іске  асыруда.  Қытай,  Сингапур,  Жаңа  Зеландия, 
Оңтүстік  Корея  және  Дания  ұлттық  экономикаларды  цифрландыру  бойынша 
алдыңғы  қатардағы  елдер  болып  табылады.  Қытай  өзінің  "интернет  плюс" 
бағдарламасында  цифрлық  индустрияны  дәстүрлімен  біріктіреді,  Канада 
Торонтода  АКТ-хабын  жасады,  Сингапур  драйвері  АКТ  болып  табылатын 
"ақылды экономиканы" қалыптастырады, Оңтүстік Корея «Креативті экономика» 
бағдарламасында  адами  капиталды,  кәсіпкерлікті  дамытуға  және  АКТ 
саласындағы  жетістіктерді  таратуға  бағдарланады,  ал  Дания  мемлекеттік 
секторды  цифрландыруға  баса  назар  аударуда.  Мемлекет  елімізде  нақты 
технологияларды жедел дамыту есебінен "цифрлық серпілісті" де қамтамасыз ете 
алады. Мұндай жағдайларда мемлекет инвестицияларға жұмсалатын қаражаттың 
ұзақ  мерзімді  қайтарылымына,  бәсекелестік  жағдайға,  трендтерге  жүргізілген 
бағалауға сүйене отырып, қаржыландырудың негізгі, ең перспективті бағыттарын 
айқындайтын  инвестор  рөлін  қабылдайды,  сондай-ақ  табыстың  білім  беру  және 

199 
 
кадрларды  қайта  даярлау  сияқты  іргелі  шарттарына  қаржы жұмсайды.  Сонымен 
қатар,  электрондық  сауданы  дамыту  үшін  құндылықты  құру  тізбегінің  барлық 
кезеңдеріндегі бірқатар кедергілерді де ескеру қажет. 
Сауда – Қазақстанда экономикалық өсудің маңызды драйвері. Көтерме және 
бөлшек  сауда  үлесі;  автомобильдер  мен  мотоциклдерді  жөндеу  Қазақстанның 
ЖІӨ-де  2016  жылы  16,8%  құрады,  ал  оның  ЖІӨ  үлесі  соңғы  екі  онжылдықтың 
кейбір  жылдары  2  пайыздық  пунктті  құрады.  Бұл  ретте  электрондық  сауданың 
үлесі  бүгінгі  таңда  бөлшек  сауданың  салыстырмалы  түрде  кішігірім  бөлігін 
құрайды  –  2016  жылы  1%.  Сонымен  қатар,  осы  уақытта  дамыған  және  дамушы 
елдерде  электрондық  сауда  қарқынды  дамуда,  оның  оң  әсері  бизнес  саласына 
ғана  емес,  тұтастай  алғанда,  елдегі  халықтың  өмір  сүру  сапасына  да  таралады. 
Атап  айтқанда,  электрондық  коммерцияның  арқасында,  мысалы  халықаралық 
саудаға  тартылу  есебінен  халық  төмен  бағалармен  көптеген  тауарларға  қол 
жеткізе  алады.  Бизнеске  ықпал  ету  тұрғысынан  қарағанда,  электрондық 
коммерцияның  өсіп  келе  жатқан  танымалдылығы  осы  салада  өз  бизнесін  ашуға 
ниет білдірген адамдар санының өсуіне әкелетіндігін атап кету керек. 
Алдағы  10  жылда  бірқатар  сапалы  өзгерістер  есебінен  электрондық 
сауданың  тартымдылығы  өседі  деп  болжануда.  Солардың  ішінде  –  жеткізудің 
жаңа  тәсілдерін  қолдану,  клиенттік  талдауды  кеңінен  пайдалану,  тауарлардың 
ассортиментін  кеңейту  және  мобильді  коммерцияның  танымалдылығының  өсуі 
есебінен жеткізу тиімділігінің артуы. 
Сапалы көлік және логистика инфрақұрылымы аумақтың байланыстылығын 
арттыру және тауарларды белгіленген жерге дейін жеткізуге үстеме шығыстарды 
төмендету есебінен экономиканың дамуына қуатты серпін береді. 
Байланыс желілері инфрақұрылымының дамуынан барынша әсерді алу үшін 
көлік  қатынастарының  барлық  түрлерін  дамыту  және  оның  құнын  арзандату 
есебінен  де,  жүктерді  қайта  жіберу  және  жеткізу  инфрақұрылымын  дамыту 
есебінен  де  аумақтың  көлік  байланыстылығын  қатар  дамыту  талап  етіледі. 
Қазіргі уақытта Қазақстанның темір жол желісі жоғары дамығанмен, автомобиль 
жолдары  желісі  жеткілікті  дамымаған,  әуе  тасымалдау  құны  тым  қымбат. 
Еуропа-Азия  мультимодальдық  трансконтинеттік  жүктерді  тасымалдау  дамуда, 
бірақ мұнда да үлкен өсу әлеуеті бар. Теңіз және өзен тасымалдарының кішігірім 
көлемі  бар,  мұнда  да  ашылмаған  өсу  әлеуеті  бар.    Экономиканың  көлік 
саласындағы  проблемаларды  шешуде  әлемдік  тәжірибені  мысалға  алар  болсақ, 
АҚШ-та  осы  мақсат  үшін  зияткерлік  көлік  жүйесі  бойынша  алғашқы 
стандарттарды  өткен  ғасырдың  90-жылдарының  ортасында  әзірледі.  2002-2012 
жылдар  кезеңінде  АҚШ-та  ұлттық  зияткерлік  көлік  жүйесі  бағдарламасы  іске 
асырылған  болатын.  Жапонияда  зияткерлік  көлік  жүйесін  құруға  ғылыми 
зерттеулерден  бастап  өткен  ғасырдың  70-жылдарының  бірінші  жартысында 
кірісті,  олар  кейінірек  жалпыұлттық  әл-ауқатты  артыру  үшін  әлеуметтік-
бағытталған  бағдарлама  түрінде  рәсімделген.  Қытайда  2007  жылы  «Қытайдың 
зияткерлік  көлік  жүйесін  дамыту  стратегиясы»  қабылданды.  зияткерлік  көлік 
жүйесіне  сервистерді  әзірлеу  мен  енгізуге  арналған  тиісті  тапсырмалар  Қытай 
экономикасын  дамытудың  бесжылдық  жоспарларында  көрсетіледі.  Осылайша, 
көлік-логистика  саласының  одан  әрі  өсуін  қамтамасыз  ету  үшін  көлік 

200 
 
құралдарын  басқару  арқылы  транзиттік  әлеуетті  арттыруды,  ақпаратты  жедел 
өңдеу  және  оңтайлы  әрі  ұтымды  шешімдерді  және  басқарушылық  ықпалдарды 
әзірлеу  арқылы  көліктегі  қауіпсіздікті  күшейтуді  қамтамасыз  ететін  көлік 
жүйесін енгізуді қарастыру талап етіледі. 
Шетел мемлекеттерінің тәжірибесі көрсеткендей, жүк ағымының өсуіне әуе 
жүк  тасымалдау,  сондай-ақ  мультимодальдық  тасымалдауларды  дамыту 
процесінде  "E-freight"  халықаралық  стандартты  қолдана  отырып,  қағаз  құжат 
айналымын  оңтайландыру  есебінен  қол  жеткізуге  болады.  Сала  проблемалары 
бірнеше өлшемдерге байланысты және ішкі және сыртқы контурларға қатысты: - 
транзиттік  және  импорттық  жүктерді  бақылаудың  төмендігі;  -  шешім  қабылдау 
үшін  тасымалдардың  барлық  түрін  мониторингтеу,  талдау  және  болжау 
мүмкіндігінің болмауы; - логистика инфрақұрылымының нашар дамуы. 
Жоғарыда  аталған  проблемалар  транзиттік  әлеуетті  пайдаланбауға,  сондай-
ақ  ішкі  өндірістің  дамуында  кедергілерге  әкеледі.  Секторды  цифрландыруды 
шешуге  арналған  негізгі  міндет  –  транзиттік  жүктерді  тасымалдау  көлемін 
ұлғайту.  Транзиттегі  уақытты  қысқарту  Қытайдан  Қазақстан  арқылы  Еуропаға, 
Түркияға  және  Иранға  барлық  бағыттар  бойынша  темiр  жол  секторында 
транзитті жүк тасымалының көлемiн едәуiр арттырады деп күтiлуде.Негізгі әсер 
электрондық  құжат  айналымына,  оның  ішінде  әуе  тасымалы  саласында  көшу 
есебінен,  сондай-ақ  зияткерлік  көліктік  жүйені  енгізу  арқасында  алынатын 
болады, бұл Қазақстанның өңірлері мен халықаралық байланыс арасында сапалы 
және  қауіпсіз  жол  инфрақұрылымын  қамтамасыз  ету  есебінен  автокөлікпен  жүк 
тасымалының  көлемін  арттыруға  мүмкіндік  береді.  Зияткерлік  көлік  жүйесі 
бейнебақылау, жол қозғалысын басқаруды, жүргізушілерге ауа райы жағдайлары 
туралы  ескертуді  және  көлік  қызметтеріне  электрондық  төлем  қызметтерін 
біріктіреді.  
Көлік  құралдарын,  инфрақұрылымды,  пайдаланушыларды  және  ақпараттық 
технологияларды  жүйелі  біріктіру  үшін  ЗКЖ  әзірленеді,  ол  кезең-кезеңмен 
енгізудің  кіші  құрамдауыштарынан,  соның  ішінде  автожолдарды  пайдаланғаны 
үшін  қаражат  жинауды  автоматтандыру  үшін  техникалық  құралдар  кешенінен, 
негізгі  автомобильдік  көліктік  дәліздерде  орнатылатын  көлік  құралдарын 
тоқтатпай  өлшеудің  қарқынды  жүйесінен,  жол  қозғалысын  басқару  жүйесінен 
тұрады.  Бұның  барлығы  жүргізушіге  жолдағы  жағдай  туралы  хабарлауға, 
климаттық жағдайларды талдау және болжау жүйесін құруға, бейне мониторинг 
жүйесін  пайдалануға  және  ЖҚЕ  бұзуды  анықтауға  мүмкіндік  береді  және  оның 
ішінде Қазақстан аумағы арқылы кедергісіз транзитті қамтамассыз ету. Бірқатар 
басқа  елдерде  ЗКЖ  енгізу  тәжірибесі  жол-көлік  оқиғаларының  салдарынан 
зардап  шеккендердің  санын  30%-ға  азайту  және  жолдарды  күтіп  ұстауға 
жұмсалатын шығындарды 15%-ға төмендету үрдісін көрсетті.  
Бұдан  басқа  ЗКЖ-ні  енгізу  ақылы  учаскелерден  түскен  ақы  есебінен 
автожолдарды  ұстау  бөлігінде  республикалық  бюджетке  жүктемені  азайтуға 
мүмкіндік  береді,  1  жылға  дейін  жолдарды  жөндеудің  аралық  уақытын  және 
транзит  ағынын  ұлғайтады.  Мультимодальды  жүк  тасымалы  сегментінде 
көрсетілетін  қызметтердің  сапасын  жақсартудың  негізгі  шарты  кедергісіз  көлік 
ортасын  құратын  цифрлық  технологияларды  енгізуге  негізделген  жүк  теміржол 

201 
 
дәліздерінің  техникалық  және  операциялық  өзара  іс-қимылын  дамыту  болып 
табылады.Бағдарлама  сондай-ақ  автожолдарды  пайдаланудың  тиімділігін 
арттыру,  теміржол  көлігінің  тиімділігін  ұлғайту,  жолаушылар  мен  жүк 
тасымалдарының  болжамын  жақсарту  бойынша  бірқатар  шараларды  қамтиды. 
Еліміздің транспорттық кешеніне кіретін жергілікті тасымалдау нысандары басқа 
өнеркәсіптер  және  ұйымдармен  арақатынаста  жергілікті  деңгейде  де  мемлекет 
деңгейінде  соның  ішінде  ауданаралық,  байланыстарда  транспорттық  қызмет 
көрсету  нарығының  қалыптасуына  қатысуы  қажет.  Осылайша,  жақын  арада 
Қазақстандағы  логистиканың  дамуындағы  басым  бағыты  оны  транспорттық 
кешенде  қолдану  болады.  Халықаралық  жүк  тасымалына  қатысатын  отандық 
транспорттық  және  экспедициялық  кәсіпорындар  тасымалдау  және  жүк:  жүк 
тасымалдаудың интер,мультимодальдық және терминалдық жүйелері, 
«Нақты  уақытында»  және  «Есіктен-есікке  дейін»  тасымал  технологиялары, 
жүк  тасымалдау,  алып  барудың  заманауи  телекоммуникациялық  жүйелері 
өңдеудің  заманауи  логистикалық  технологияларын  енгізу  керектігін  түсінді.  Ірі 
Қазақстандық  мемлекеттік  немесе  жеке  транспорттық  және  экспедиторлық 
кәсіпорындар  өздерінің  терминалды  желілерін,  жүк  таратушы  және 
логистикалық  орталықтарын,  ақпараттық-компьютерлік  логистикалық  сервисті 
қолдау жүйесін шығара бастады. 
Қазақстан  үшін  оның  үлкен  территориясымен  қайта  шығарудың  жергілікті 
ерекшеліктері,соның  ішінде  жергілікті  транспорттық  факторлар:  транспорттық 
коммуникациялар, 
сол 
аудандағы 
транспорттық 
және 
транспорттық-
экспедициялық  кәсіпорындар,  транспорттық  түйіндер,  терминалдар  және  т.б. 
маңызды  орын  алады.  Әрбір  ауданының  экономикасының  қолдану  саласынд 
ақандайда  бір  логистикалық  функцияларды  атқаратын  кәсіпорындардың  үлкен 
тобы  жұмыс  жасайды:  транспорттықфирмалар,  көтерме  сауда  делдалдары, 
банктер, транспорттық-қоймалық кешендер, жүктік және т.б. 
Тұтынушыларға  нәтижелі  қызмет  көрсету,  көптеген  транспорттық-
логистикалық  фирмаларды  және  аудандардағы  делдалдардың  жұмысын  басқару 
және  координациялау  жергілікті  транспорттық-логистикалық  жүйесіз  мүмкін 
емес.  Осы  жүйелердің  түзетуші  және  біріктіруші  потенциалды  белгілі 
аудандардың  әлуметтік-экономикалық  дамуына,  транспорттық-логистикалық 
қызмет  көрсетудіжоғарсапасының  арқасында  тұтынушыларға  қызмет  көрсету 
нәтижелілігін  ұлғайту,  олардың  әлемдік  стандарттарға  жақындауы,  жергілікті 
материалдық 
және 
оларды 
ақпараттық 
және 
қаржылық 
ағыммен 
қамтамасыздандыратын заманауи логистикалық басқару технологияларын енгізу. 
Еліміздің  экономикасында  қалыптасқан  жағдай  принципиалдық  жаңа  жүк 
ағымын  басқарудың  терминалды  технологияға  және  тауар  қозғалысының 
логистикалық принципіне негізделген жаңа жүйенің пайда болуын талап етеді. 
Еліміздің  транспорттық кешеніне  кіретін жергілікті  тасымалдау  нысандары 
басқа  өнеркәсіптер  және  ұйымдармен  ара  қатынаста  жергілікті  деңгейде  де 
мемлекет  деңгейіндеде,сонын  ішінде  ауданаралық,  аймақаралық  және 
халықаралық  экономикалық  байланыстарда  транспорттық  қызмет  көрсету 
нарығының қалыптасуына қатысуы қажет. 
Сонымен  қатар  тасымалдау  шешуші  болса  да,  бірақ  қазіргі  кездегі  кең 

202 
 
ауқымды  біріккен  логистикалық  жүйелердің  жалғыз  функциясы  емес.  Ӛнімді 
өндірушілер  мен  тұтынушылар  арасында  оларға  көрсетілетін  қызметтер 
кешенінде,  мысалға,  физикалық  тарату  операцияларында  жүктеу  және  қайтадан 
алу,  түрге  бөлу,  қаптау,  қоймалау,  сақтау,  шоғырландыру,  жүк  партияларының 
ірілендірілуі және т.б. қызығушылық танытуда. Логистикалық тауар өндірушілер 
қатарының  үлкен  бөлігін  қадағалау  логистикалық  қызмет  көрсету  сапасын 
жақсартуға,  өндірушілердің  қамтамасыздандыру  және  өндіру  саласындағы 
шығындарды  азайтуға,  логистикалық  фирмалардың  кірісін  көбейтуге 
көмектеседі. 
Бұл сала белгілі жағдайда дамыған және ұзақ уақыт бойы шоғырланған өсу 
стратегиясымен  жүру  керек,  ұлттық  диверсификацияда  және  жаңа  нарықтық 
іздеуге  негізделеді.  Олар  біздің  транспорттық  және  коммуникациялық 
қызметімізді пайдаланады. 
Бұл  стратегия  автомобиль  құрылысы,  туризм,  сервис  жүйесі,  жол  және 
капиталдық  құрылыс  және  отандық  өнімнің  өз  бағасының  төмендеуіне  әсер 
ететін болады». 
Қазақстандағы логистиканың басқа да болашағы бар даму бағыттары алдағы 
жылдары  оны  ұйымдастыруда  және  ішкі  өндірістік  жүйелердің  өнеркәсіптік 
кәсіпорындарды 
жетілдіруде, 
тұрмыстық 
және 
материал 
жүргізуші 
байланыстарда  технологиялық  кешендерде  және  экономикалық  аудандарда 
жақсарту үшін пайдаланылады. 
 
Қолданылған әдебиеттер : 
 
1. www.adilet.zan.kz. 
2.  Тулембаева  А.Н.  Логистика.  Учебное  пособие  на  казахском  языке. 
Алматы: Қазақ  университеті, 2004 
3.www.khac-group.kz 
4. www.google.kz 
 
 
SOCIAL JUSTICE IN THE INFORMATION SOCIETY: THE PROBLEM OF 
DIGITAL EQUALITY 
 
Kokshetau  State university 
Yesset Ayaulym 
Kokshetau  
ANK 62 
Scientific adviser  - master of law Iskakova  Zh. A.  
 
Digital  equilibrium  in  the  information  society.  The  inability  of  all  citizens  to  use 
information and communication technologies leads to the problem of digital inequality, 
while  a  significant  part  of  the  population  is  deprived  of  the  opportunity  to  access 
information  about  the  activities  of  public  bodies,  remote  access  to  public  services,  to 

203 
 
express  their  opinions  on  any  issues  with  the  help  of  information  and  communication 
technologies.  
The  lack  of  access  to  information  and  communication  technologies  creates 
disadvantages not only  for the inequality of citizens, but also for the  modern state. As 
e-government  researchers  have  rightly  pointed  out,  the  full  benefits  of  e-government 
cannot  be  realized  unless  a  sufficient  number  of  citizens  use  information  and 
communication  technologies  to  obtain  information,  provide  services  and  express  their 
opinions[1]. 
Challenges  of  access  to  advanced  electronic  networks  and  information  and 
communication  technologies,  in  the  absence  of  the  majority  of  citizens,  the  state 
apparatus  has  to  have  two  systems  at  the  same  time:  a  resource  system  consisting  of 
human  resources,  traditional  infrastructure  (offices  of  state  bodies,  paper  document 
management  systems,  etc.),  as  well  as  a  digital  system  representing  the  use  of 
information and communication technologies. 
Despite the widespread use of information and communication technologies in the 
world,  most  States,  including  developed  countries,  still  have  a  significant  number  of 
people who do not use these technologies for any reason. 
Socio-economic methods of digital equality. The formation and development of e-
government is possible only with the elimination of digital inequality. Such destruction 
can  be  achieved  only  in  a  social  state  that  ensures  equal  access  of  citizens  to 
information  and  communication  technologies  that  enable  the  provision  of  important 
social  services,  as  well  as  ensuring  equal  access  of  citizens  to  information  on  the 
activities of public bodies. The attributes of a social state are social equality (primarily 
consisting of equal access of citizens to the most important goods and services), social 
security  (consisting  of  social  support  for  citizens  who  for  objective  reasons  cannot 
provide  for  themselves)  and  General  welfare  development  (the  purpose  of  which  is, 
first of all, the elimination of social inequality). 
If  a  significant  number  of  citizens  have  limited  access  to  information  and 
communication  technologies,  the  remaining  citizens  receive  unjustified  advantages  in 
obtaining  goods  and  public  services;  the  state  supports  the  initiatives  of  only  citizens 
who have access to information and communication technologies; citizens who do not 
have information and communication technologies are deprived of subjective rights to 
information.  
To establish quantitative equality, the state can use various methods: determining 
access  points  to  information  and  communication  technologies  in  public  places 
(libraries,  schools,  universities,  public  institutions),  conducting  information  education 
of citizens (issuance of booklets, organization of lectures, etc.). 
In different countries, the problem of numerical inequality is solved differently. 
For  example,  the  United  States  went  through  the  elimination  of  inequality 
between  different  social  groups.  In  order  to  attract  women  to  work,  the  us  national 
security  Agency  provides  them  with  the  opportunity  to  participate  in  continuing 
education  programs,  has  developed  special  social  programs  for  child  care,  concludes 
employment  contracts  involving  flexible  working  hours,  provides  subscriptions  to 
sports centers. The introduction of these measures has led to the fact that in the Agency 
women make up more than 41% in the field of computer technology, more than 31% of 

204 
 
mathematicians,  more  than  11%  of  engineers  (which  is  a  higher  level  in  the  United 
States)[2]. 
To  eliminate  the  digital  divide  between  older  people  and  younger  generations 
using traditional digital technologies, the US has a social program "online Urpak"[3].  
This  program  is  aimed  at  self-education  of  older  people  (the  target  audience  of 
this  program  is  primarily  citizens  who  have  reached  65  years  of  age).  It  provides 
simple  adapted  software  in  English  with  step-by-step  instructions  for  individual  and 
group learning of older people. Access to the software is provided in libraries, nursing 
homes, residential complexes and centers for the elderly.   
Individual  States  have  also  taken  a  number  of  measures  to  address  quantitative 
inequalities.  For  example,  Pennsylvania  does  not  levy  a  tax  on  the  purchase  of  a 
computer for two weeks a year, which provides a package of computer sales[4]. 
This  was  announced  today  at  a  briefing  in  the  Central  communications  Service 
under the President of Kazakhstan on "modernization of the social security system" by 
Vice-Minister  of  health  and  social  development  Svetlana  Zhakupova.  The  program  is 
implemented on the basis of public - private partnership between the Ministry of labor 
of the Czech Republic and Microsoft Corporation. The Ministry provides assistance to 
persons  with  disabilities  who  have  completed  training  in  information  technology,  and 
Microsoft  provides  support  through  the  provision  of  funds,  software  and  equipment. 
More than two-thirds of persons with disabilities who have been trained find work with 
the subsequent participation of specialists in the field of software[5].  
The above describes the causes and consequences of numerical inequality, as well 
as socio-economic methods adopted by various States to eliminate them. 
Digital  inequality  economic  measures  taken  by  the  social  complex,  aimed  at 
ensuring  equal  access  of  citizens  to  information  technology,  communication  services 
through  information  technology,  as  well  as  information  on  the  activities  of  public 
authorities, can be canceled only in the social state.  
The  lack  of  access  to  information  and  communication  technologies  in  a  modern 
state  that  provides  services  and  information  in  electronic  form,  leads  to  inequality  of 
rights of citizens and citizens with such access, for one reason or another, for which the 
use  of  such  technologies  is  impossible.  The  purpose  of  this  article  is  a  comparative 
work  with  the  experience  of  foreign  countries  in  the  field  of  elimination  of  numerical 
inequality.  
Among  the  causes  of  digital  inequality  among  citizens  is  not  providing  citizens 
with information and communication technologies; the formation of sections of limited 
use of sites, access to information on a  fee basis  is possible only after  making them  a 
certain payment (access to information on a fee basis); the inability to use citizens with 
disabilities  information  and  communication  technologies;  ignorance  of  users  of 
information  and  communication  technologies  language  in  which  information  is 
provided. 
 
References: 
 
1. “ Sandyq úkіmet: tehnologııa jáne qoǵamdyq sektor tıіmdіlіgі” Darrel M.Vest 

205 
 
2. Elektrondyq úkіmet: qalyptasý jáne damý strategııasy, London, 2017. 
3. URL: http://www.generationsonline.com/. 
4. https://studopedia.ru/. 
5. H.Dýglas dissertation  “eBusiness Strategies for Government.” London. Astana. 
 
САҚТАНДЫРУ САЛАСЫНДАҒЫ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕРДІ 
ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ 
 
Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университеті 
Алкенова Ж.А.    
                                            Қарағанды қаласы 
                                                     Ю-31қ 
Ғылыми жетекші - Құлибек А.Б.  оқытушы, заң ғылымының магистрі 
 
Тәуелсізідік  алғаннан  бері  біршама  істер  қолға  алынып  олардың 
қарқындылығын  арттыру  мақсатында  жаңарған  әрекеттер  жасалуда.  Солардың 
бірі  ретінде  сақтандыру  саласыда  мемлекетіміздің  өзекті  мәселесі  болып  отыр. 
Елеміздегі 
әлеуметтік-экономиалық, 
қаржылық-құқықтық 
қатынастардың 
оңтайлы  жүзеге  асуына  сақтандыру  қызметінің  маңызы  зор.  Сақтандыру 
қызметінің  еліміздің  экономикалық-құқықтық  саласында  тікелей  жүзеге  асуы 
азаматтарымызды материалдық шығынға ұшырамауға, экономикалық, нарықтық 
пайда алуға кепілдіктер береді. Адамд өмірі әртүрлі күрделі материалдық жағдай 
мен оқиғаға толы.  
Бұл  салада  Қазақстан  еінде  жүргізіліп  келе  жатқан  құқықтық 
реформалардың  бағыты  сақтандыру  саласының  мәселесін  тиімді,  әрі  заңдық 
тұрғыдан  нақтырақ  шешуді  айқындайды.  Осыдан  келіп  сақтандыру  түрлеріне 
қойылатын талаптар мен ережелер нақтыланып, анықтала түспек. 
Елімізде сақтандыру қатынастарын реттейтін заңдар баршылық, бірақ әліде 
болсада  олқылықтар  мен  қателіктер  орын  алуда.  Мұның  салдары,  халықтың 
сақтандыру  нарығын  түсінуде  міндетті  сақтандыруды  мемлекеттік  реттеуді 
мелекеттік  басқарумен  шатастырып  алуы,  сондай-ақ,  сақтандыру  нарығына 
қатысу  үшін  қаражат  жағдайының  жетіспеуі  болып  отыр.  Сол  үшін 
сақтандыруды құқықтық реттеу жағын қайта қарау маңызды мәнге ие. 
Сақтандыру  саласымен  байланысты  нақты  қатынастар  2000  жылғы  18 
желтоқсандағы  Қазақстан  Республикасының  Сақтандыру  қызметі  туралы [1] 
заңымен  реттелінсе,  ал,  сақтандыру  шартымен  және  сақтандырумен 
байланысты  даулы  мәселелердің  бір  қатары  Қазақстан  Республикасының 
Азаматтық кодексі жәнеде басқада заң актілерімен реттеліп жүзеге асады [2].  
Сақтандыруға  қатысты  заңнаманың  олқылық  жақтары  жоқ  емес.  Ал 
шындығында, сақтандыру  қызметінің басты түйткілі  халықтың қалай сақтануды 
білмеуінен  емес,  сақтануға  мүмкіндік  беретін  табысының  аз  болуынан  туындап 
отырған  жоқ  па  екен?!  Сондықтан  шетелдерде  бұл  қызмет  жүйесінің  жоғары 
деңгейде дамуын зерттеп, талдаған дұрыс. Оларда сақтанудың мәдениеті жоғары 

206 
 
дейді мамандар. Шетелдерде кез-келген азамат өзінің ертеңгі өмірін қамтамасыз 
етуді,  болуы  мүмкін  қиын  жағдайда  тал  қармап  қалмауды  –  басты 
қажеттіліктердің  бірі  деп  санайды.  Сол  үшін  де  сақтандыру  компанияларын 
өздері  іздеп  барып,  олармен  міндетті  түрде  шарт  жасасады  екен.  Ал  бізде, 
сақтандыру  шартын  көбінесе  сақтандырудың  заңмен  көзделген  міндетті 
түрлерімен  ғана  жасалатыны  белгілі.  Тек  ерікті  сақтандыруды  санаулы  адамдар 
жасайды.  Бүгінде  күтпеген  жерден  еліміздің  біраз  аймақтарының  (Қарағанды, 
Павлодар  т.б.)  қыстан  шыға  бере  тап  болатын  үйлерді  су  басу  апаты  мәселесі 
басты  орында.  Егер  осындай  жағдайларда  материалдық  мүліктік  мүдделерді 
қорғау,  шығынның  орынын  толтыру  мақсатында  алдын  ала  сақтандырылып 
қойған  кезде  көптеген  жеңілдіктер  орын  алушы  еді.  Тіптен  мемлекеттің  өзі 
жауапкершіліктен  құтылуға  себеп  болуы  мүмкін.  Мұны  дамыған  елдер 
тәжирбесінен  кездестіруге  болады.  Сондықтан  үйлерді  сақтандыруды  әрине, 
заңмен  міндетті  етіп  енгізу  қиындық  тудыратын  жағдай.  Себебі  жоғарыда 
айтқандай  халқымыздың  материалдық  жағдайы  көтермейді.  Осындай  мәселеден 
құтылу  үшін  мемлекет  болып  ат  салысып,  көмектессе  қалай  болар  еді  деген 
ұсыныс  бар.  Мысалы,  біздің  елде  «өсімдік  шаруашылығындағы  міндетті 
сақтандыру туралы» [3] заң бар. Осы заңның негізінде ауылшаруашылығындағы 
кәсіпкерлер  ауыл  шаруашылығы  дақылдарын  (дәндi,  майлы  дақылдар,  қант 
қызылшасы,  мақта)  өңдеу  процесiнде  алынған  өнiмдерін  сақтандырып  қоюға 
міндетті.  
Міндетті  сақтандырудың  бұл  түрінің  ерекшелігі  сол  оны  мемлекеттік 
қолдаудың  болуында.  Яғни,  міндетті  сақтандырудың  бұл  түріне  мемлекеттік 
қолдаудың  болуы  осы  салаға  бюджет  қаражатын  бөлуден  көрінеді.  Мәселен, 
«Өсімдік  шаруашылығындағы  міндетті  сақтандыруды  қолдау  үшін  бөлінетін 
ақшаны  пайдалану  қағидаларын  бекіту  туралы»  Қазақстан  Республикасы 
Үкіметінің  2006  жылғы  29  қарашадағы  №1133  Қаулысында  (өзгерістер  мен 
толықтырулар  1.11.2013 №1195)  былай  делінген  «Өсімдік  шаруашылығындағы 
міндетті сақтандыруды қолдау үшін бөлінетін бюджет қаражаты және уақытша 
бос  ақшаны  Қазақстан  Республикасы  Ұлттық  Банкіндегі  депозиттерге  және 
мемлекеттік  бағалы  қағаздарға  орналастырудан  түскен  кірістер  есептелетін  [4] 
Ұлттық  Банктегі  шоттағы  ақша  пайдаланылады».  Міне  осы  сияқты,  тек  қана 
мемлекетке  пайда  келтіретін  кәсіп  түрлерін  ғана  мемлекеттің  қолдауына  ие 
болмай,  сондай-ақ,  қарпайым  халықтың  жағдайында  ескеріп,  олардың  мүліктік 
мүдделерін  сақтандыруға  мемлекеттен  қолдау  болып,  көмек  қаржы  бөлінсе. 
Сонда  ғана  ауырып  ем  іздегенше,  ауырмай  тұрып  ауырмаудың  жолын  тапқан 
болар едік. 
Қазіргі сақтандыру нарығы қатынастарындағы басты мәселелер: 
- өмірді ұзақ мерзімді және жинақтаушы  сақтандыруды қоса алғанда, ерікті 
сақтандыру бойынша ұсынылатын қызметтердің шектеулілігі; 
- сақтандыруға түсетін сыныптардың қымбаттығыға байланысты  сұранысқа 
ие болмауы; 
- жекелеген 
сақтандыру 
ұйымдарының 
сақтандыру 
нарығындағы 
белсенділігінің жеткіліксіздігі; 
- сақтанушылардың өмірін сақтандыруға деген қызығушылықтың аздығы; 

207 
 
- сақтандыру ұйымдарының өз тәуекелдерін басқару сапасының төмендігі; 
- өмірді 
жинақтап 
сақтандыру 
шарттары 
бойынша 
сақтандыру 
ұйымдарының сақтанушыларға қарыздар беру жүйесінің дамымауы; 
- халықтың 
сақтандыру  нарығына  деген  сенімінің  жеткіліксіздігі, 
сақтандыру ұйымдарына қызмет көрсету мен қызмет көрсету сапасының жоғары 
деңгейде болмауы. 
Қазіргі  уақытта  Қазақстан  Республикасында  жеке  сақтандыру  секторы 
дамыған  жоқ.  Бұған  көбінесе  халық  табысының  жеткіліксіз  деңгейімен,  сенімді 
инвестициялық  қаржы  құралдарының  шектеулі  шеңберімен,  із  жүзіндегі 
сақтандырушылардың 
сенімсіздігімен, 
халықтың 
ұзақ 
мерзімді 
жеке 
сақтандыруға  қатысуы  үшін  экономикалық  ынталандырудың  жоқтығымен 
байланысты.  Зейнетақы  аннуитеттерін  енгізу  жолымен  зейнетақы  қызметтері 
саласында,  сондай-ақ  жұмыс  берушілерді  сақтандыруды  қоса  алғанда,  ресми 
саланың  басқа  да  салаларында  сақтандыру  принциптерін  пайдалану  үшін 
сақтандыру ұйымдарының қызметінде көрінсі аз. 
Еңбек  міндеттерін  орындау  кезінде  қызметкердің  өмірі  мен  денсаулығына 
зиян  келтіргені  үшін  жұмыс  берушінің  жауапкершілігін  міндетті  сақтандыруды 
табысты  жүзеге  асыру  және  зейнетақы  аннуитеттері  жүйесін  дамытуды 
қамтамасыз  ету  негізгі  мақсаты  болуға  тиіс  мемлекеттік  аннуитеттік  компания 
құру бойынша жұмыс жүргізілуде. 
Сақтандыру нарығының ауқымына және оның жекелеген кіші жүйелер мен 
сегменттерге  бөлінуіне  байланысты  әртүрлі  елдердің  заңнамаларында  оның 
жекелеген  қатысушыларының  қызметін  регламенттеудің  әр  түрлі  тәсілдері 
пайдаланылады.  Сақтандыру  қызметтері  нарығы  дамыған  елдерде,  әдетте, 
сақтандыру  қызметіне  қатысушылардың  әрқайсысының  функцияларын  толық 
анықтайды. Сақтандыру жүйесі аз дамыған мемлекеттерде заңнамада сақтандыру 
қызметтерінің  нарығын  және  оның  негізгі  қатысушыларының  функцияларын 
құрудың күрделендірілген түсіндірмесі беріледі. 
Әлемдік тәжірибеде сақтандыру қызметін реттеудің мынадай бағыттары бар: 
Лицензиялауға  байланысты  мәселеге  тоқталсақ.  Сақтандыру  компаниясы 
құрылған  соң  өз  қызметін  бастамас  бұрын  лицензия  алуы  тиіс. 
Сақтандырушылар  егер  олар  акционерлік  сақтандыру  компаниясы  болып 
табылса, лицензия алу үшін капиталдың ең аз мөлшері туралы талаптарды және 
резервтік  капиталдың  мөлшеріне  қойылатын  қосымша  талаптар.  Егер  өзара 
сақтандыру  компаниясы  болып  табылса,  резервтік  капиталға  қойылатын  ең  аз 
талаптарды қанағаттандыруы тиіс. 
Қаржылық  жағдайды  бақылауға  байланысты  мәселеде  жыл  сайын 
сақтандыру  компаниялары  сақтандыру  мәселелері  жөніндегі  уәкіл қызметі  үшін 
«стандартты  нысандар»  деп  аталатын  қаржылық  есептіліктің  бірқатар 
нысандарын  толтыруы  тиіс.  Сақтандырушының  өз  міндеттемелерін  өтеу  үшін 
жеткілікті  активтері,  сондай-ақ  баланста  резервтердің  шамасы  көрсетілуге  тиіс. 
Әрбір  компанияның  резервтік  капиталының  шамасы  да  реттеуге  жатады. 
Полистер иелеріне арналған резервтер сақтандыру компаниясының активтері мен 
пассивтері  арасындағы  айырманы  білдіреді.  Бұл  артықшылық  мүлікті 
сақтандыру  және  азаматтық  жауапкершілік  жөніндегі  мәселелерде  компаниялар 

208 
 
үшін  аса  маңызды.  Сақтандыру  компаниясы  жүзеге  асыратын  бизнесті  кеңейту 
шектері осы полис ұстаушылардың резервімен шектеледі. 
Тарифтер,  полистің  нысандары,  қызметтерді  сату  тәжірибесі  және 
сақтандыру  талаптарын  қанағаттандыру  тәсілдері  әртүрлі  дәрежеде  реттеуге 
жатады.  Сақтандыру  тарифтері  оларды  сақтандыру  компаниясы  пайдаланар 
алдында  бекітілуі  тиіс.  Сақтандыру  полистерінің  кейбір  нысандары  да 
сақтандыру  мәселелері  жөніндегі  уәкілдің  анықтығы  мен  ұсынылатын 
сақтандыру өтемі тұрғысынан құптаатын іс - әрекет. 
Қаржылық  қызметтер  индустриясындағы  сақтандыру  компаниялары  үшін 
бәсекелестік  бар.  Компанияда  сақтандыру,  бағалы  қағаздар  индустриясы, 
банктер,  несие-жинақ  мекемелері  рынокта  сақтандыру  полистерін,  бірлескен 
жинақ  нысандарын,  бағалы  қағаздармен  операциялар  бойынша  брокерлік 
қызметтерді,  ақша  нарығының  құралдарын,  салықтық қорғауды  және  қаржылық 
кеңес  беру  және  жылжымайтын  мүлікті  басқару  сияқты  басқа  да  әртүрлі 
қызметтерді  қамтитын  қаржылық  қызметтердің  кең  спектрін  ұсынуға 
мүмкіндіктері бар. Алайда қолданыстағы құқықтық реттеу  шаралары банктердің 
сақтандыру қызметтерін сатуға қатысу дәрежесін шектеуді жалғастыруда. 
«Тұтынушыға  қызмет  көрсету»  тақырыбы  да  бір  агент  немесе  компания 
клиентке  сақтандыруды,  өзара  қорлар  қызметін  ұсынуды,  ақша  нарығы 
қорларын, облигациялар акциялары нарығын, салықтық қорғауды және салықтық 
есептен  шығаруды  қамтитын  қаржылық  жоспарлаудың  кешенді  бағдарламасын 
ұсынады. Көптеген компаниялар интеграцияланған қаржылық қызметтерді ұсыну 
бағытындағы  бұл  қозғалысты  талап  етуші  клиенттердің  сұрауларына  жауап 
ретінде  қарастырады,  ал  басқа  компаниялар  қаржылық  қызметтерді  ұсыну 
саласындағы өзгерістер клиенттер үшін неғұрлым жоғары қорғауды ұсыну және 
инвестициялар үшін көбірек қаражат тарту ниетінен туындайды деп сенеді.  
Қазақстандағы  сақтандыру  қызметінің  заңнамалық  базасын  талдау 
«сақтандыру  қызметі  туралы»  заңда  осы  нарықтың  әртүрлі  қатысушылары 
арасында  функционалдық  өзара  байланысты  нақты  бөле  отырып,  сақтандыру 
нарығының  құрылымдық-функционалдық  құрылуын  сақтандыру  қызметіне 
қатысушы  заңды  және  жеке  тұлғалардың  тізімі  берілгенін  көрсетеді.  ҚР 
Сақтандыру  қызметі  туралы  заңында  субьектілер  тізіміне  мыналар  жатады: 
сақтандыру  (қайта  сақтандыру)  ұйымы,  сақтандыру  қоры,  сақтандыру  агенті, 
сақтанушы,  сақтандырылушы  пайда  алушы,  актуарий,  уәкілетті  аудиторлық 
ұйым,  өзара  сақтандыру  қоғамы,  өзге  де  жеке  және  заңды  тұлғалар,  кәсіпкерлік 
қызметті жүзеге асыратын, сақтандырумен байланысты тұлғалар. 
Сақтандыруда мемлекеттің қызметтік әрекет етуі келісден көіренді: 
ҚР  сақтандыру  қызметін  реттеу  және  бірыңғай  нормативтік-әдістемелік 
қамтамасыз  ету.  Яғни,  мұндай  талдау  мемлекеттің  мақсатты  сақтандыру 
саясатын жүргізу, ұлттық сақтандыру жүйесін құру кезінде көрінеді. 
Мемлекеттің  сақтандыру  бизнесімен  байланыс  жүйесі  олардың  өзара 
тәуелділігінен  туындаған  объективті  жағдайлардың  нәтижесі,  біріншіден, 
сақтандыру компанияларының қызметін мемлекеттік қаржы органдары реттейді, 
екіншіден,  сақтандыру  компаниялары  сақтандыру  саласындағы  өзара  қарым  - 
қатынастарды реттеуге мүдделі.  

209 
 
Сонымен,    сақтандыру  қызметін  құқықтық  реттеу  үшін  келесі  мәселелерді 
шешу маңызды болмақ: 
- сақтандыру  жағдайы  басталған  кезде  сақтанушылардың  мүдделерін 
қорғауды  қамтамасыз  етуге  арналған  әлеуметтік  маңызды  тәуекелдерді  және 
сақтандыру  қатынастарын  ұйымдастыру  нысанын  таңдау  өлшемдерін 
айқындауды заңнамаға енгізу; 
- сақтанушының 
сақтандыру 
қорғанысын 
ұсынатын 
сақтандыру 
компанияларының  қаржылық  тұрақтылығын  күшейту  арқылы  ұдайы  өндіру 
процесінің  үздіксіздігін  және  тұтастығын  қамтамасыз  етуге  бағытталған 
сақтандыру қызметінің нақты бағытын айқындау; 
- ұлттық  сақтандыру  жүйесінің  жұмыс  істеуі  бойынша  құқыққа  негізделген 
мемлекеттік  саясатты  жүргізу  және  ұлттық  сақтандыру  нарығының 
инфрақұрылымын қалыптастыру; 
- сақтандыру  (қайта  сақтандыру)  ұйымына  арналған  пруденциалдық 
нормативтерді және сақталуға міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді белгілеу 
және тарату ұйымдарының қызметін бақылауды жүзеге асыру; 
- бәсекелестік  орта  құру  және  сақтандыру  ұйымдарының  қызметіне 
монополияға қарсы бақылау жүргізу. 
 
        Пайдаланған әдебиеттер: 
 
1.  «Сақтандыру  қызметі  туралы»  Қазақстан  Республикасының  2000  жылғы 
18 желтоқсандағы№126 Заңы (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 02.07.2018№ 
166-VІ), http://adilet.zan.kz 
2. Азаматтық  кодекс  ерекше  бөлiм  1999  жылғы  1  шiлдедегi  №409  Кодексi 
(соңғы өзгерістер мен толықтырулар 02.07.2018 № 166-VІ),http://adilet.zan.kz 
3. «Өсімдік  шаруашылығындағы  міндетті  сақтандыру  туралы»  Қазақстан 
Республикасының  2004  жылғы  10  наурыздағы  №533  Заңы  (өзгерістермен 
толықтырулар ҚР 10.01.2018 № 134-VI), http://adilet.zan.kz 
«Өсімдік шаруашылығындағы міндетті сақтандыруды қолдау үшін бөлінетін 
ақшаны пайдалану қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы 
Үкіметінің 2006 жылғы 29 қарашадағы №1133 Қаулысы (өзгерістер мен 
толықтырулар 1.11.2013 №1195), http://adilet.zan.kz 
 
 
ЦИФРЛЫҚ ҚАЗАҚСТАНДА КЕДЕН ІСІНІҢ ДАМУЫ 
 
Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университеті 
Амангельдиева Айгерим 
 Караганда 
Ғылыми жетекшісі - Сыздыкова С.А. 
 
Қазіргі  уақытта  көптеген  елдерде  цифрландыру  стратегиялық  дамудың 
басым  бағыты  болып  табылады.  Әлемдік  жетекші  сарапшылардың  болжамдары 
бойынша,  2020  жылға  қарай  жаһандық  экономиканың  төрттен  бірі  цифрлы 

210 
 
болады,  ал  мемлекетке,  бизнеске  және  қоғамға  тиімді  өзара  іс-қимыл  жасауға 
мүмкіндік беретін экономика үшін цифрландыру технологияларын енгізу барған 
сайын  ауқымды  және  серпінді  үдеріске  айналуда.  Әлемнің  15-тен  астам  елі 
цифрландырудың  ұлттық  бағдарламаларын  жүзеге  асырады:  Дания,  Норвегия, 
Ұлыбритания,  Канада,  Германия,  Сауд  Арабиясы,  Үндістан,  Ресей,  Қытай, 
Оңтүстік  Корея,  Малайзия,  Сингапур,  Австралия,  Жаңа  Зеландия  және 
Қазақстан.  
Қазақстан  цифрландыруды  нөлден  бастамайды,  90-жылдары  үдемелі 
индустриялық-инновациялық  даму  жөніндегі  мемлекеттік  бағдарлама  іске 
қосылды,  «Болашақ»  халықаралық  білім  беру  бағдарламасы  басталды,  2005 
жылы  электрондық  үкіметті  қалыптастыру  басталды.  Сондай-ақ,  Қазақстанда 
инновациялық экожүйенің бірқатар элементтері құрылды, «Алатау» ПИТ арнайы 
экономикалық  аймағы,  Назарбаев  Университеті  жұмыс  істейді,  «Astana  Hub» 
халықаралық технопаркі іске қосылуда.  
Экономика  мен  басқаруды  цифрландыру  сыртқы  сауда  және  кедендік 
реттеудің  мемлекеттік  тетіктері  сияқты  тауар  биржасының  қарқынды  және 
маңызды  саласына  әсер  ете  алмады.  Соңғы  жылдары  кеден  саласында  дәстүрлі 
қағазбастылықтан  «қағазсыз  кеденге»,  содан  кейін  электронды  кедендікке 
айтарлықтай  өзгерістер  болды.  Электронды  декларациялау,  тәуекелге 
бағытталған  кедендік  бақылау,  тауарларды  кедендік  шекара  арқылы 
қашықтықтан  өткізу  рәсімдерін  қалыптастыру  және  басқа  да  кедендік  реттеу 
кеден заңнамасына тиісті өзгерістер әкелді.  
ЕАЭО  кеден  заңнамасы  және  Қазақстан  кеден  заңнамасы  бұл  мәселелерде 
Дүниежүзілік  кеден  ұйымы  ұсынған  озық  тәжірибелерді,  сондай-ақ  сауда 
серіктестерінің  тәжірибесін,  әсіресе  Еуропалық  Одақтың  кедендік  әкімшіліктер 
мен  сыртқы  экономикалық  субъектілер  үшін  «қағазсыз  орта»  құру  тәжірибесін 
басшылыққа  алады.  Кеден  ісінде  қазіргі  заманғы  технологиялардың  белсенді 
қолданылуына  байланысты  кедендік  реттеу  тәжірибесінде  байқалғандай  (Big 
Data,  телематика,  бұлтты  технологиялар  және  т.б.)  қолдануда  кедендік  жұмыс 
әдістерінің  осындай  модернизациясына  алып  келеді,  бұл  оның  жаңа  келбетін 
қалыптастыру  туралы  айтуға  мүмкіндік  береді.Кедендік  әкімшілендіруде, 
кедендік  қатынастарды,  әсіресе  кеден  шекарасы  арқылы  өтетін  тауарларды 
кедендік  ресімдеу  және  кедендік  бақылауды  құқықтық  реттеу  мәселелері 
бойынша жаңа технологиялардың әсерін қарастыру жоспарлануда.  
Сандық  кедендік  артықшылықтар  бір  жағынан  азаматтар  мен  сыртқы 
экономикалық  қызметке  қатысушылар  үшін,  екінші  жағынан  кеден  органдары 
үшін ыңғайлы болып келеді. Осыған байланысты негізгі қауіп-қатерлердің алдын 
алу  және  ең  алдымен  қауіпсіздік,  сондай-ақ  фискалдық  тәуекелдер,  негізгі 
бағыттарда  анықталған,  онда  кеден  шекарасы  арқылы  өткізілетін  тауарлардың 
қашықтықтан  шығарылуын,  электронды  декларациялау  орталықтарының 
жұмысын  қамтамасыз  ету  мақсатында  қолданыстағы  кеден  заңнамасына 
өзгерістер енгізілуі керек.  
Сондай-ақ,  автор  электрондық  транзакцияларды  кедендік  қолдауды 
құқықтық  реттеу  мәселелерін,  сыртқы  «залалсыздандыру»  контекстіндегі 
цифрлық  кедендік  артықшылықтарды  талдайды.  Қазіргі  таңда  елдер  арасында  

211 
 
сыртқы  сауданың  көптеген  ұсақ  сәлемдемелерге  бөлінуі  және  бақыланатын 
заттар  санының  күрт  артуы    байқалуда.  Цифрландыру  электронды  сауданы 
фискалдық 
кедендік 
реттеудің 
бірыңғай 
кеңістігіне 
қосу 
үшін 
ұйымдастырушылық  және  техникалық  алғышарт  ретінде  ұсынылған.  Цифрлық 
кеден  кеден  органдарының  бірыңғай  фискалдық  арнайы  қалыптастыру 
тұрғысынан  Қазақстан  салық  органдарымен  өзара  іс-қимылын  ұйымдастыруды, 
сондай-ақ  Қазақстан  кедендерін  халықаралық  ақпараттың  халықаралық 
арналарына қосуды қамтамасыз ететін мүмкіндіктер ашылды. 
Біз  қазіргі  заманғы  ақпараттық  технологияларды  қолданумен  тікелей 
байланысты  кедендік  құқықтық  институттарды  құқықтық  реттеуді  зерттейміз, 
мысалы, сыртқы экономикалық қызметке қатысушының жеке шоты, электронды 
декларация, электрондық коммерцияны кедендік қолдау, бірыңғай жеке кабинет 
және т.б. 
Қорытындылай  келе,  цифрлық  Қазақстанда  кеден  ісінің  дамуы,  кәсіпкерлік 
субъектілерінің  шығындарын  азайтады  деп  айта  аламыз.  Кеден  қызметкерлерін 
іссапарға  жіберудің қажеті  жоқ,  сонымен  қатар  бұл  уақыт  пен  күшті  үнемдейді. 
Өз  жұмыс  орнында  кез  келген  адам  интерактивті  түрде  құзыретті  кеден 
органдарының  қызметкерлерімен  сөйлесіп,  мазалаған  мәселелерін  тез  шеше 
алады. 
 
Қолдананылған әдебиттер тізімі: 
 
1 http://keden2018.4u.kz/ 
2 https://lsm.kz/s-iyulya-tamozhennye-organy-kazahstana 
3 https://www.zakon.kz/4798486-programmu-cifrovojj-kazakhstan-2020.html 
 
«ЦИФРЛЫҚ ҚАЗАҚСТАН» БАҒДАРЛАМАСЫ АЯСЫНДА КЕДЕНДІК 
РЕТТЕУ МӘСЕЛЕЛЕРІ  
 
Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университеті 
Арзакулова Айя  
ТД-18-1к  
Караганда 
Ғылыми жетекшісі-Сыздыкова С.А. 
 
Мемлекеттік бағдарлама «Цифрлық Қазақстан» - технологияларды цифрлық 
қолданылуы  арқылы  елдің  әрбір  азаматына  өмір  сүру  жағдайын  жақсартуға 
бағытталған  маңызды  кешенді  бағдарлама  болып  табылады.    «Цифрлық 
Қазақстан»    бағдарламаның  негізгі  міндеттері  Қазақстан  Республикасы 
экономикасының  дамуы  еркін  жеделдетуге    және  халықтың  өмір  сүру  сапасын 
жақсарту,  сонымен  қатар  экономиканың  түбегейлі  жаңа  траекторияға  - 
болашақтың цифрлық экономикаға өтуіне жағдайын жасауы болып келеді.  
Мемлекеттің  жоғары  белсенділігінің  жанама  әсері  -  бұл  тұрғындар  мен 
бизнестің  қауіп-қатерге  дайын  еместігі  және  қазіргі  заманғы  қауіп-қатерлер 
жағдайында  экономикалық  агент  ретінде  олардың  мінез-құлқын  өзгерту 

212 
 
қажеттілігі.  Соған  қарамастан,  біздің  көз  алдымызда  болып  жатқан  цифрлық 
төңкеріс  Қазақстан  цифрландыруды  өзінің  даму  жоспарларына  мемлекеттік 
саясат ретінде енгізуі қажет екендігіне алып келеді [1]. 
 Әлемдік  тәжірибеде  цифрландырудың  басым  бағыттарының  бірі  кедендік 
процестерді  автоматтандыру  болып  табылады.  Кедендік  әкімшілендіруді 
автоматтандыру  бақылау  нәтижелері  тек  ақпараттық  жүйені  қолдану  арқылы 
тіркелетін  электрондық  құжаттарды  қолдана  отырып,  тауарларды  электрондық 
декларациялауды қамтамасыз етеді. 
Цифрлық  бастамаларды  іске  асыру  елдің  одан  әрі  экономикалық  өсуі  үшін 
бірқатар оқиғалардың маңызды буыны болуы керек. Бағдарлама қосымша құнды 
құруға  және  экономикадағы  шығындарды  азайтуға  айтарлықтай  мүмкіндіктерге 
ие.  Осы  бағдарламаға  сәйкес  кедендік  және  салықтық  әкімшілендіруді 
жақсартуға және электронды декларациялауға көшуге әсер етеді. 
Қазақстан  Республикасының  2015-2025  жылдарға  арналған  сыбайлас 
жемқорлыққа  қарсы  стратегиясын  іске  асыру  жөніндегі  іс-шаралар  жоспарында 
қарастырылған  «Цифрлық  Қазақстан»  мемлекеттік  бағдарламасы  аясында 
Комитет ақпараттық жүйелерді енгізу бойынша шаралар қабылдауда, сонын бірі 
кедендік және салықтық басқарудың автоматтандырылған жүйесі «АСТАНА-1». 
Бағдарламаға  сәйкес,  ЖІӨ-ге  қатысты  ең  маңызды  нәтижелер  12  негізгі 
жобаларға, сондай-ақ кедендік  және салықтық әкімшілендіруді жақсартуға және 
электронды декларациялауға көшуге әсер етеді [2].  
Осы  мақсатта  Қазақстанда  «АСТАНА-1»  кедендік  және  салықтық 
басқарудың автоматтандырылған ақпараттық жүйесі енгізілді. «АСТАНА-1» АЖ 
-  көп  функционалды  және  біріктірілген  жүйе,  осыған  байланысты  оны  кезең-
кезеңімен  жүзеге  асыру  жүзеге  асырылды.  Кедендік  және  салықтық 
әкімшілендіруді  жетілдіру,  оның  ішінде  осы  процестерді  автоматтандыру 
аясында  жаңа  заңнамалық  актілер  қабылданды  және  күшіне  енді:  «Салық  және 
бюджетке  төленетін  басқа  да  міндетті  төлемдер  туралы»  Қазақстан 
Республикасының Кодексі (Салық кодексі), «Кедендік реттеу туралы» Қазақстан 
Республикасының  Кодексі.  Қазақстан  Республикасы»,  сондай-ақ  Еуразиялық 
экономикалық одақтың Кеден кодексі. 
Белгілі болғандай, ұлттық компаниялардың экономикалық қызығушылығын 
арттыру және елге шетел валютасының түсуін қамтамасыз ету мақсатында ЕАЭО 
мүше мемлекеттердің заңнамасында экспорттаушыларға экспорттық тауарларды 
өндіру  немесе  сатып  алу  кезінде  төленген  қосылған  құн  салығын  өтеу  үшін 
жеңілдіктер  қарастырылған.  Жеңілдіктер  беру  тәртібі  салық  заңнамасымен 
реттеледі. 
Қазақстан  Республикасы  Салық  кодексінің  386-бабына  сәйкес  тауарлардың 
экспортын  растайтын  құжаттардың  бірі  тауарларды  кедендік  әкету  рәсімімен 
орналастырылған  кеден  органының  белгілері  бар  тауар  декларациясының 
көшірмесі,  сондай-ақ  Қазақстан  Республикасы  кеден  органының  немесе  басқа 
мемлекеттің  кеден  органының  белгісімен  -  ЕАЭО  мүшесі  кедендік 
шекарасындағы  өткізу  пунктінде  орналасқан.  Электрондық  құжат  түріндегі 
тауарларға  арналған  декларация,  салық  органдарының  ақпараттық  жүйелерінде 

213 
 
кеден  органдарының  тауарлардың  нақты  экспорты  туралы  хабарламасы  бар, 
сонымен қатар тауарлардың экспортын растайтын құжат болып табылады [3]. 
Кеден  органының  ЕАЭО  кедендік  аумағынан  жаңа  рәсім  әкетілетін 
тауарларға  қатысты  кедендік  бақылауды  жөнелту  орнын  тиімдірек  орындауға, 
шаруашылық субъектілеріне қонақ үй сұраныстары бойынша тауарлардың нақты 
экспорты  туралы  ақпаратты  ұсынуға  мүмкіндік  береді,  бұл  тауарлардың  нақты 
экспортын  растау  процесін  жеңілдетеді  және  жеделдетеді,  сондай-ақ  қаржылық 
шығындарды  азайтады.  Кеден  органдарына  қағаз  құжаттарды  тапсыруға  және 
сақтауын расстайтын құжаттар болып табылады. 
Қорытындылай  келе,  мемлекеттік  бағдарлама  «Цифрлық  Қазақстан» 
ақпараттық  жүйелерді  енгізу  адами  фактордың  кедендік  және  салықтық 
әкімшілендіруге 
әсерін 
едәуір 
төмендетуін, 
деректердің 
масштабын 
қашықтықтан  талдау  негізінде  қылмыстық  сызбаларды  анықтауға  мүмкіндік 
береді, сәйкесінше сыбайлас жемқорлық қылмыстарын азайтады. 
 
Қолдананылған әдебиттер тізімі: 
 
1.  https://baq.kz 
2.  http://adilet.zan.kz 
3.  https://revcom.kz 
 
 
«ЦИФРЛЫҚ ҚАЗАҚСТАН» АЯСЫНДАҒЫ КӨЛІК ЛОГИСТИКАСЫ 
 
Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университеті 
Ахмедиянова А.  
Қарағанды 
Ғылыми жетекші – магистр оқытушы Кошмаганбетова А.С. 
 
Логистика  дегеніміз  -  әр  түрлі  зауыттар  мен  фирмалар  шығарған 
тауарларды, бірінші аймақтан екінші аймаққа, ең жақсы сапада, қажетті көлемде, 
дәл  уақытылы,  белгіленген  жерге,  барынша  минималды  шығындармен  нақты 
тұтынушыға  жеткізумен  айналысатын  сала.  Бұл  салаға  әуе,  темір  жол,  жеңіл 
және  ауыр  көліктер  мен  кеме,құбыр  көліктер  қызметтері  кіреді.  Осы  салада 
атқарылатың  қызметтер  -  тасымалдау,  мүліктеу,  қоймалау,  қаптамалау  және 
қауіпсіздік сияқты құраушылар бірлесуін қамтиды. 
Қазақстан өз тәуелсізігін алғаннан кейін мемлекетте отандық та шетелдік те 
логистка  болмаған.  Болғанмен  нағыз  логистика  емес  кішігірім  экспедиторлық 
мекемелер болған. Себебі логистика сөзін де білмеді деск те болады. Қазақстанда 
логистика 
2000 
жылдардан 
бастап 
қызығушылық 
танытылып,зерттеліп,меңгеріліп басқа мемлекеттермен тажірбие алмаса бастады. 
Оған  себеп  болған  КСРО-дан  бөлініп  шықаннан  кейін  мемлекеттің  ел  өңдірісі 
мен  өнеркәсіпті  дамыту  үшін  мемлекетіміз  басқа  мемлекеттердің  тауарларын 
құшақ жая қарсы ала бастады.Оған көрші мемлекеттерден басқа шет елдерден де 
тауарлар келе бастады.Сонымен қатар мамандар келді, олар көп инвестиция беру 

214 
 
арқылы  Қазақстанда  өз  меншікті  кәсіптерін  ашып,  жұмыс  жасай  бастады. 
Солардың  қатарында  логистикалық  компаниялар  да  бар  болаған.Содан  бері 
логистика мамандығы елімізде орнын тапты. 
Алайда логистикаға байланысты білікті мамандардың жоқтығынан бұл сала 
әлі де жетік дамымады.Бірақ бұл сала бізге кеш ғана келгенмен, үлкен даму мен 
серпелістер  жоқ  емес.  Мысалға  алатын  болсақ  Батыс  Еуропа-Батыс  Қытай 
халықаралық  дәлізі  мен  2017  жылы  еліміздің  астанасында  өткен  ЭКСПО-2017 
жобасы  осы  саланы  дамыту  негізінде  жүзеге  асыру  үшін  ұйымдастырылған 
еді.Сондай-ақ Қазақстанда көлік логистикасы 3 бағытты дамыту үстінде. 
Шығыс-Батыс  дәлізі  өзінің  маңыздылығына  байланысты  бірінші  бағытқа 
жатады.Бұл  дәліздің  басты  мақсаты  Қытайдан  Оңтүстік-Шығыс  Азия  елдеріне, 
Қазақстан,  Ресей  арқылы  Еуропа  мен  Скандинавия  елдеріне  жалғыз  көлік  дәлізі 
болып  табылады.  Маршрутта  жүрдек  тасымалдарды  ұйымдастыру  үшін 
инфрақұрылым қалыптастырылды. Маршрутқа қатысушы елдер өз қолдауларын 
білдіргеннен  кейін,  2011  жылдан  бастап  маршрутты  дамыту  бойынша  ауқымды 
жұмыстар жүргізілуде. Нәтижесінде Қытай мен Еуропа арасындағы контейнерлік 
тасымалдардың көлемі 2011 жылы 1100 ДФЭ (20-фут баламасы) құрады. abctv.kz 
"Қазақстан  темір  жолы"  ҰК  "АҚ  президенті  Асқар  Мамин"  ҚТЖ  "  ҰК  "АҚ 
президенті  Асқар  Мамин  мен"  Локомотив  құрастыру  зауыты  "АҚ  президенті 
Асқар Мамин" ҚТЖ  " ҰК  "АҚ президенті  Асқар Мамин"  Локомотив құрастыру 
зауыты  «АҚ  президенті  Асқар  Мамин»  Локомотив  құрастыру  зауыты  «АҚ 
президенті  Асқар  Мамин»  Локомотив  құрастыру  зауыты  "АҚ  президенті  Асқар 
Мамин"  Локомотив  құрастыру  зауыты  «АҚ  президенті  Асқар  Мамин» 
Локомотив  құрастыру  зауыты  «АҚ  президенті  Асқар  Мамин»  Локомотив 
құрастыру  зауыты  «АҚ  президенті  Асқар  Мамин»  оның  бірі  «Қорғас»  шекара 
маңы  ынтымақтастығы  халықаралық  орталығы  мен  еркін  экономикалық  аймақ 
болып табылады .Ол елдің шығысындағы Қытаймен шекарада орналасқан. Еркін 
экономикалық  аймақ  аумағында  құрлықаралық  тасымалдарда  Суэц  каналының 
аналогы бар. Сондай-ақ, Еуразия жүк ағындарын тазарту Құрғақ порт-орталығы 
салынды.  Бұл  порттың  қуаты  бес  жүз  қырық  мың  контейнерді  құрайды.  Еркін 
экономикалық аймақ аумағында өндіріс пен көлік-логистикалық бизнесті дамыту 
үшін 
қолайлы 
жағдайлар 
жасалған. 
Еуразиялық 
құрлықтағы 
біздің 
мемлекетіміздің пункттеріндегі жүк ағындарын шоғырландырудың логистикалық 
орталықтарының желісі, оның ішінде маңызды және сырты ортақ. 
Біздің  ел  таңдаған  екінші  бағыт-Солтүстік-Оңтүстік  көлік  дәлізі.  Бұл  бағыт 
Иранға,  Парсы  шығанағы  елдеріне  және  Үндістанға  Қытай  мен  Орталық  Азия 
елдері,  сондай-ақ  Ресей  мен  Шығыс  Еуропаға  Қазақстан  мен  Түрікменстан 
арқылы  шығу  мүмкіндігін  қарастырады.  Сонымен  қатар,  Қазақстан 
Түркіменстанмен  және  Иранмен  бірлесіп  Өзен-Берекет-Горган  темір  жол 
желілерін  салу  бағытында  трансұлттық  инфрақұрылым  жобасын  табысты  іске 
асырғанын  атап  өткен  жөн.  Бұл  жоба  Азия  –  Еуропа  бағытындағы 
тасымалдардың  жай-күйіне  ғана  емес,  сондай-ақ  Қазақстанның  көлік-
логистикалық  жүйесінің  дамуына  да  оң  әсер  етеді.  Қазақстан  –  Түрікменстан  – 
Иран  темір  жол  желісін  пайдалануға  енгізумен  Ресей,  Қытай  және  Азия-Тынық 
мұхиты  өңірі  елдерінен  Парсы  шығанағы  елдеріне  жүк  ағынын  тасымалдау 

215 
 
әлеуеті қалыптасты. Осы себепті «Қазақстан темір жолы» АҚ тарапынан Бендер-
Аббас  портында  және  Тегеранда  терминалдық  логистикалық  инфрақұрылымды 
дамыту  бойынша  жұмыстар  жүргізілуде.  Теңіз  порттарына  шығатын  тағы  бір 
жоба  қарастырылуда.Ол  Еуропа  бағытында  іске  асырылуда.  Үшінші-
Транскаспий  бағыты-ТРАСЕКА.  Бұл  Қытай  мен  Оңтүстік-Шығыс  Азия 
елдерінен Түркия, Украина, Оңтүстік Еуропа бағытындағы жүк дәлізі. Бұл жерде 
Каспийдің  көлік  –  логистикалық  инфрақұрылымын  дамытуға  ерекше  көңіл 
бөлінетінін  атап  өтуге  болады-Транскаспий  бағыты  мен  Қазақстанның  «батыс 
қақпасы»  маңызды  буыны.  Бұл  маршруттың  болашағы  зор  және  өте  тиімді 
жолдарының бірі. Оның жолының бір бөлігін біз өткен жылдың соңғы айларында 
Ченду/Ляньюнгандан 
Стамбулға 
темір 
жол 
көлігімен 
контейнерлік 
тасымалдауды  ұйымдастырумен  байланыстырамыз.  Егер  биыл  Каспий  теңізі 
арқылы  Стамбулға  жүзге  жуық  пойыз  ұйымдастыру  жоспарланып  отырса,  2020 
жылға  қарай  бұл  көрсеткіш  үш  жүз  мың  контейнерге  дейін  жеткізіледі.  Өз 
сөзінде"  KTZ  Express  "  АҚ  басшысы  Ақтау  портын  Батыста  жаңғырту 
нәтижесінде  оның  өткізу  қабілеті  Иран,  Парсы  шығанағы  және  Кавказ  өңірі 
бағытына  бағытталған  құрғақ,  контейнерлік  және  астық  жүктері  үшін  үш 
миллионға дейін құрайтынын атап өтті. Белгілі болғандай, қазір Құрық портында 
паром  кешенін  салу  жүзеге  асырылуда.  Бұл  жобалардың  барлығы  елдің 
порттарын  қайта  өңдеу  қуатын  жиырма  төрт  миллин  тоннаға  дейін  арттыруға 
бағытталған.  Бұдан  басқа,  Қазақстан  өз  флотын  дамытуға  басымдық  береді, 
бүгінгі таңда еліміздің төрт жаңа заманауи Флот кемесі бар. Ал 2020 жылға қарай 
Қазақстанның құрғақ жүк және паром флоты кемелерінің санын жиырмаға дейін 
жеткізу  жоспарлануда,  бұл  Транскаспий  бағытында  тұрақты  тасымалдау 
көрсеткішін арттыруға мүмкіндік береді 
Мемлекет  Басшысшымыздың  2018  жылғы  Жолдауында  қойылған 
мақсаттарының  бірі  Көлік  және  логистикада  заманауи  сандық  технологияларды 
ауқымды  енгізу  еді.  Қазіргі  уақытта  Қазақстан  Республикасы  Инвестициялар 
және  даму  министрлігі  отандық  көлік-логистикалық  жүйеге  заманауи 
технологияларды  енгізу  бойынша  жұмыс  жүргізуде.  Соның  нәтижесінде  көлік 
және  жолаушылар  ағынын  басқаруды  жақсартатын,  тасымалдау  қауіпсіздігін 
арттыратын  және  қозғалыс  жылдамдығын  арттыратын  жүйелер  енгізі  іске  асып 
жатыр. Мысалға алатын болсақ, «Зияткерлік транспорт жүйесі» көп компонентті 
жобасы  аясында  көлік  құралдарын,  инфрақұрылымды,  пайдаланушылар  мен 
ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды  ықпалдастыру  кезең-кезеңімен 
жүзеге асырылады.
 
Осы  саласында  ерте  кезеңдегі  жол  ақауларын  жою  жолымен,жолдардың 
шығыстарын оңтайландыру үшін жол активтерін басқару жүйесі енгізілуде. 
Авиация саласында e-freight жүк авиатасымалдары бойынша қағазсыз құжат 
айналымы  және  авиажолаушылар  туралы  деректерді  жинау  және  өңдеу  жүйесі 
енгізу жоспарда бар. Бұл да біздің мемлекетіміздің дәрежесі  көтеріп, алға қойған 
мақсаттарына жеткізіге үлесін тигізеді. Дәл осы уақытты біз Қазақстанның көлік 
саласы дамудың тарихи кезеңдерінің бірі болғанын сеніммен айта аламыз. 
Қазақстанда логистиканның болашағы өте зор. Жалпы көлік логистикасы әр 
мемлекет  үшін  пайдасы  көп.  Мысалға  өз  елімізді  айтатын  болсақ  ірі-ірі 

216 
 
мемлекеттермен  көршілес  бола  тұра  Азия  мен  Еуропаға  шығатын 
мүмкіндіктерімзді  қолдана  отырып  Қазақстанды  осы  жомен  де  дамытуға 
болады.Логистика  бізге  басқа  мемлекеттерге    қарағанда  кеш  келгенмен  біздің 
қазіргі жасап жатқан қадамдарымыз жаман емес деуге болад. Мемлекеткен біз өз 
көмегімізді  тек  білікті  мамандар  шығарып  әр  түрлі  тасмалдауға  байланысты 
оңтайлы  жолдарды  қарастыратын  жобаларды  ұсына  отырып  үлесімізді  қоса 
аламыз. 
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
 
1  Методические  указания  для  практических  занятий  по  транспортной  
логистике. Изд-во КарГТУ, 2010.  
2  Брагин  С.  В. Сабетов  А.  Экспедирование,  экономика,  транспорт.  Учебное 
пособие. Алматы.2002 г. 13 Ибатов М.К., Кутьенко Ю.С., Кутьенко С.Ю.  
3  Основы  транспортноэкспедиционного  обслуживания.  Учебное  пособие 
Изд-во КарГТУ, 2010.93 с. 
4 egemen.kz сайты 
5 bilimainasy.kz сайты 
6 aikyn.kz сайты 
 
 
МАРКЕТИНГОВЫЕ КОММУНИКАЦИИ В СОЦИАЛЬНОЙ СЕТИ:  
ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН 
 
Карагандинский экономический университет Казпотребсоюза 
Сулейманова Анара Батырханкызы 
МК 18-3с 
Караганда 
Научный руководитель - магистр, ст.преподаватель  - Отебай А.Б. 
 
Маркетинговые  коммуникации —  это  связи,  образуемые  фирмой 
с контактными  аудиториями,    посредством  различных  средств  массовой 
информации  к  ним  относится  реклама,  PR,  стимулирование  сбыта,  пропаганда, 
личная  продажа,  сарафанное  радио  и  т.д.  Необходимо  потребителя 
информировать  как  о товаре  или  услуге,  так  и  о месте  его  приобретения,  а 
также о  самом  производителе.  Всю  эту  роль  выполняют  маркетинговые 
коммуникации, без существования которых трудно представить на сегодняшний 
день себе современное общество и организацию.  
В  современных  рыночных  условиях  маркетинговые  коммуникации 
в социальных  сетях  являются  одним  из  наиболее  важных  и  перспективных 
перспективных направлений развития маркетинга. 
Одним  из  важных  и    перспективных  инструментов  маркетинговых 
коммуникаций  В  РК  выступает  Social  marketing  communication  (SMM) —  это 
комплекс  мероприятий,  направленных  на  использование  социальных  сетей  как 
каналов  для  продвижения  компании,  ее  товаров  или  услуг  и решения  других 

217 
 
бизнес-задач  [1,  с.125].  Продвижение  в социальных  сетях —  это  точечное 
воздействие  на  целевую  аудиторию,  выбор  наиболее  подходящих  способов 
коммуникаций и площадок, где эта аудитория представлена. Социальная сеть — 
интерактивный  сайт,  разработанный  с целью  общения  людей.  Понятие 
«социальные  медиа»  объединяет  в себе  различные  виды  интернет-ресурсов, 
предназначенных  для  обмена  информационными  сообщениями  между 
пользователями.  К социальным  медиа  относятся  социальные  сети  (Вконтакте, 
Одноклассники),  блоги,  микроблоги,  Wikipedia,  видеохостинги  (Youtube) 
и другие  ресурсы,  характеризуемые  наличием  сообщества  пользователей  и их 
взаимодействием  вокруг  определенного  вида  контента.  Все  эти  ресурсы 
собирают  многомиллионную  аудиторию  пользователей,  все  больше  времени 
проводящую в онлайн среде. 
Социальные  сети  в  РК  активно  применяются  в маркетинге  в качестве 
адресных  каналов,  позволяющих  маркетологам  вести  постоянный двусторонний 
персонифицированный  диалог  с каждым  потребителем  для  увеличения 
осведомленности,  знания,  приверженности,  интереса,  намерения  купить, 
совершения  пробных  покупок,  удовлетворения,  кросс-продаж,  удержания 
и пропаганды своих продуктов, услуг, идей. 
Основными  компонентами  маркетинговых  коммуникаций  в социальных 
сетях являются: стратегия, контент, бренд-платформа [2, с.58]. 
Разработка  стратегии в социальных  сетях  —  это  комплекс  задач,  которая 
должна  коррелироваться  с общей  маркетинговой  концепцией  бизнеса.  Для 
ее создания потребуются не мало времени, а в некоторых случаях месяцы и годы. 
Для  этого  необходимо  слаженная  работа,  разработанный  механизм  действий  в 
компании.  Необходимо  отметить,  что  стратегия  продвижения  в социальных, 
может  быть  с  весомыми  недостатками,  а  также  анализироваться  и 
корректироваться. И при этом компании необходимо будет разрабатывать новый 
глобальный план действий. 
Контент-маркетинг – 
это 
маркетинговая 
технология 
создания 
и 
распространения востребованного контента для привлечения целевой аудитории. 
Задача  технологии  –  побудить  потребителя  к  целевым  действиям,  вовлечь  его  в 
ваш конверсионный сценарий. Контент-маркетинг – это информация, полученная 
вашим потенциальным покупателем в нужное время и в нужном месте
.
 
Основными преимуществами контент-маркетинга являются: 
- Контент-маркетинг делает ваш товар узнаваемым. 
- Минимальный финансовые вложения при раскрутке контент-маркетинга 
- Улучшаются  позиции  в  выдаче  поисковиков.  Им  нравятся  естественные 
ссылки! 
- Увеличивается  поисковый  трафик  за  счет  роста  –  ведь  контент-маркетинг 
подразумевает постоянный рост на сайте количества новых материалов, а значит, 
увеличивается количество продвигаемых запросов. 
- Укрепляются  позиции  вашего  бренда  в  глазах  как  потребителя,  так  и 
конкурентов. 
- Платформа  бренда (бренд-платформа)  –  общее  смысловое  поле  бренда, 
описание уникальных отличительных свойств бренда, а так же совокупность его 

218 
 
визуальных, имиджевых и маркетинговых атрибутов. Бренд платформа включает 
в себя следующее: 
- Суть  бренда —  Краткое  описание  того,  чем  занимается  компания,  в  чем  ее 
польза для потребителя. 
- Миссия  и  философия  бренда —  глобальная  цель,  стремление  «сделать  мир 
лучше», не связанное с улучшением коммерческих показателей. 
- Позиционирование  бренда —  мотивация  потребителя  к  действию.  Это 
эмоции и ассоциации, набор ожиданий и воспоминаний, которые возникают при  
его упоминании.  
- Легенда  бренда —  красивая  история  возникновения  бренда,  эмоциональный 
фон,  добавляющий  продукту  или  услуге  ценность,  за  которую  люди  готовы 
платить.  
- Уникальное  торговое  предложение —  аргумент  в  пользу  выбора  вашего 
бренда.  Рациональные  и  эмоциональные  преимущества  бренда  по  сравнению  с 
конкурентами. 
- Описание целевой аудитории — пол, возраст, жизненные предпочтения, боль 
и актуальные потребности, мотивы покупки. 
- Ключевые слова — набор ассоциаций у ЦА с брендом. 
- Коммуникационная  стратегия —  тональность  и  язык  бренда,  стратегия  и 
каналы распространения brand-message. 
- Выделим  основные  проблемы,  с которыми  можно  столкнуться  при 
разработке и реализации комплекса маркетинговых коммуникаций в социальных 
сетях [3, с. 85]: 
- При  недостаточном  опыте  работы  в  социальных  сетях,  существует  большой 
риск нерационального использования денежных ресурсов; 
- Риски неправильного выбора целевой аудитории; 
- Восприятие  аудиторией  новостей  компании  как  спам.  Сначала  люди 
перестают их читать, а затем и вовсе выходят из сообщества; 
- Проблема  формирования  реальной  и  качественной  аудитории.  Зачастую  при 
организации  сообщества  внимание  уделяется  только  количеству  людей,  что  не 
верно,  так  как  ядро  лояльных  к  бренду  клиентов  формирует  именно  целевая 
аудитория; 
- Не  знания  community-менеджера.  Если  ответственный  за  развитие  и 
поддержание дискуссии менеджер, не является знатоком этой темы, он будет не 
способен управлять диалогом и задавать направление общения. 
Можно  сделать  вывод,  что  маркетинговые  коммуникации  в социальных 
сетях, набирают большие обороты при том, что все таки существует ряд проблем. 
Они  становятся  приоритетной  площадкой  для  коммуникаций  и продвижения, 
нацелены  в первую  очередь  на  молодежную  аудиторию,  а также  аудиторию 
среднего возраста [4, с.215]. 
Необходимо  отметить,  что  актуальность  использования  социальных  сетей 
обусловленные 
непрерывным 
развитием 
информационного 
общества, 
расширением возможностей сети Интернет и ростом роли цифровых технологий 
в жизни социума. 

219 
 
 
Список использованной литературы: 
 
1.  Истомина-Нуркеева,  А.А.  Психологические  основы  в  менеджменте  и 
маркетинге: учебное пособие. Алматы: Экономика, 2008.-428с  
2.  Роздольская  И.  В.,  Осадчая  С.М.,  Лихонин  К.  В.  Инновационные 
маркетинговые коммуникации, Белгород., 2015, - 248 с 
3.  Алексунин,  В.А.  Маркетинговые  коммуникации:  Практикум  /  В.А. 
Алексун, Е.В. Дубаневич.- М.: Дашков и К, 2016.-196с 
4.  Бузин,  Валерий  Николаевич  Интегрированные  коммуникации:  массовые 
коммуникации и медиапланирование. Учебник. Гриф УМО вузов России / Бузин 
Валерий Николаевич. - М.: Дашков и К°, 2019. - 339 c 
 
 
ФОРМИРОВАНИЕ ЦЕНОВОЙ ПОЛИТИКИ НА РЫНКЕ 
НЕДВИЖИМОСТИ
 
 
Карагандинский экономический университет Казпотребсоюза 
Аскарова Зарина 
МК – 21 НП 
Караганда 
Научный руководитель-
 
д.э.н, профессор Накипова Г.Е. 
 
В  современных  условиях  особая  значимость  рынка  недвижимости 
обусловливает  необходимость  четкого  установления  порядка  управления, 
направленного на достижение баланса государственного и частного интересов. В 
соответствии  со  стратегическими  интересами  страны,  система  управления 
недвижимостью  должна  обеспечить  более  эффективное  вовлечение  объектов 
недвижимости  в  экономический  оборот,  создание  условий  для  увеличения 
потенциала недвижимости, достижение  максимально  возможной экономической 
отдачи  от  использования  объектов  недвижимости,  что  во  многом  определяется 
формированием 
эффективного 
механизма 
ценообразования 
на 
рынке 
недвижимости. 
К  недвижимым  вещам  (недвижимое  имущество,  недвижимость)  относятся 
земельные  участки,  участки  недр,  обособленные  водные  объекты  и  все,  что 
прочно  связано  с  землей,  то  есть  объекты,  перемещение  которых  без 
несоразмерного  ущерба  их  назначению  невозможно,  в  т.  ч.  леса,  многолетние 
насаждения,  здания,  сооружения.  «К  недвижимым  вещам  относятся  также 
подлежащие  государственной  регистрации  воздушные  и  морские  суда,  суда 
внутреннего плавания, космические объекты» 
 «Предприятие  в  целом  как  имущественный  комплекс  признается 
недвижимостью.  Предприятием  как  объектом  прав  признается  имущественный 
комплекс, 
используемый 
для 
осуществления 
предпринимательской 
деятельности»
 
существует  большое  количество  разнообразных  видов 
недвижимости, обладающей разной оборотоспособностью.  

220 
 
Земля  и  другие  природные  ресурсы  могут  отчуждаться  в  той  мере,  в  какой 
их  оборот  допускается  законами  о  земле  и  других  природных  ресурсах, 
отчуждение предприятий регулируется специальными законами об акционерных 
обществах  и  других  хозяйственных  объединениях.  В  соответствии  с 
установленной  законом  оборотоспособностью  разных  видов  недвижимости 
сложились  и  разные  товарные  рынки  недвижимости.  Например,  до  настоящего 
времени 
из 
гражданского 
(рыночного) 
оборота 
выведена 
земля 
сельскохозяйственного назначения. 
Недвижимое  имущество  имеет  большую  общественную  значимость, 
недостаточное  или  неадекватное  регулирование  в  этой  области  могут  иметь 
негативные  последствия  для  всего  общества,  поэтому  в  дополнение  к  общему 
гражданскому  законодательству  действует  большое  количество  специальных 
законов  и  подзаконных  актов,  регулирующих  статус  различных  видов 
недвижимости, режим их использования и распоряжения [1] 
К  недвижимости  относятся  наиболее  ценные  и  общезначимые  объекты. 
Такие  объекты  недвижимости  как  земля,  природные  ресурсы  имеют  большую 
экономическую  и  стратегическую  значимость  для  государства.  Во  многом  по 
этой  причине  недвижимость  подлежит  усиленной  охране  со  стороны  закона. 
Причины  этого  отчасти  носят  и  исторический  характер,  отчасти  определяются 
самой  природой  недвижимости.  Так  земля  была  важнейшим  объектом 
недвижимости в докапиталистические времена, когда денежный капитал, кредит 
играли  незначительную  роль  в  хозяйственной  жизни,  в  то  время  как  земля 
являлась  почти  единственным  источником  частных  богатств  и  государственных 
доходов, служила показателем политического значения гражданина. 
Недвижимость  имеет  большое  значение  для  налоговой  политики.  Скрыть 
наличие  недвижимости,  ее  переход  к  другому  собственнику  является  трудным 
делом, по этой причине может быть ее особое налогообложение. 
Средства,  вложенные  в  недвижимость,  защищены  от  инфляции,  в  то  же 
время  могут  быть  причиной  спекулятивных  сделок  с  недвижимостью,  так  как 
цены растут, и это может вести к концентрации недвижимости в руках крупных 
владельцев с целью последующей выгодной продажи по более высокой цене. По 
этой же причине владение недвижимостью несет не только выгоду, но и связано 
с  ограничениями,  которые  накладывает  государство  в  целях  защиты  интересов 
других лиц и общества в целом. Например, купленный земельный участок можно 
продать через какое-то число лет или купить можно после аренды, или в течение 
определенного  договором  времени  не  менять  производственную  ориентацию 
предприятия. 
Остановимся  кратко  на  понятие  рынка  недвижимости.  Отечественный 
рынок  недвижимости  начал  формироваться  с  90-х  годов  прошлого  века,  после 
принятия законодательных документов о приватизации жилья и предприятий. 
Рынок  недвижимости  представляет  собой  совокупность  региональных, 
локальных  рынков,  существенно  отличающихся  друг  от  друга  по  уровню  цен, 
уровню  риска,  эффективности  инвестиций  в  недвижимость  и  т.  д.  Рынок 
недвижимости  является  существенной  составляющей  в  любой  национальной 
экономике.  Недвижимость  —  важнейшая  составная  часть  национального 

221 
 
богатства, на долю которой приходится более 50% мирового богатства 
На  рынке  недвижимости  реализуются  объекты  производственного 
назначения, незавершенное строительство, жилье, сдаются в аренду помещения. 
Этот рынок является составной частью национальной экономики. 
Инфраструктура 
рынка 
недвижимости 
– 
торги, 
аукционы, 
консультационные  и  риэлтерские  фирмы,  агентства,  специализирующиеся  на 
торговле недвижимостью. 
К  особенностям  формирования  рынка  недвижимости  следует  отнести  то, 
что: 

 
Рынок  недвижимости  представляет  собой  совокупность  региональных, 
локальных  рынков,  существенно  отличающихся  друг  от  друга  по  уровню  цен, 
уровню риска, эффективности инвестиций в недвижимость. 

 
Недвижимость  стационарна  и  не  может  быть  перемещена  с  места  на 
место,  поэтому  переход  объекта  недвижимости  от  продавца  к  покупателю 
происходит путем передачи прав на нее. 

 
Купля-продажа  недвижимости  –  это  движение  капитала,  т.е.  стоимости, 
приносящей  доход,  так  как  купленный  дом,  квартиру  и  т.д.  можно  продать  по 
более высокой цене. 

 
Рынок  недвижимости  состоит  из  ряда  относительно  обособленных 
сегментов  (производственных  строений,  жилья,  нежилых  помещений,  земли  и 
т.д.).  Каждый  из  этих  сегментов  развивается  самостоятельно  и  имеет 
собственную законодательную и нормативную базы. 

 
В  своем  большинстве  объемы  недвижимости  являются  продукцией 
строительного производства. 
По  времени  ввода  в  экономический  оборот  на  рынке  недвижимости 
выделяются две составляющие: 

 
первичный рынок– это экономическая ситуация, когда недвижимость как 
товар  впервые  поступает  на  рынок.  Основными  продавцами  являются 
государство  в  лице  республиканских  и  местных  органов  власти,  строительные 
компании – поставщики жилой и нежилой недвижимости; 

 
вторичный рынок, где недвижимость выступает как товар ранее бывший в 
употреблении  и  принадлежавший  определенному  собственнику  –  физическому 
или юридическому лицу. 
Особенности  ценообразования  на  недвижимость,  являющуюся  продукцией 
строительного  производствапредопределяются  спецификой  технологического 
процесса в отрасли, экономическим и правовым регулированием этого рынка. К 
ним можно отнести: 

 
многообразие 
строительной 
продукции 
(здания 
и 
сооружения 
производственного назначения, объекты просвещения и здравоохранения, жилье 
и т.д.); 

 
масштабность, то есть отдельные объектов стоят миллиарды рублей; 

 
территориальная  закрепленность  объектов  –  использование  их  по  месту 
изготовления; 

 
изготовление продукции по индивидуальному проекту «под заказ»; 

222 
 

 
зависимость  стоимости  строительства  от  природных  и  климатических 
условий; 

 
большая  продолжительность  производственного  цикла  (от  нескольких 
месяцев до нескольких лет). 
Поскольку строительство многих объектов продолжается длительное время, 
поэтому  кроме  стоимости  объектов  недвижимости  определяются  также  цены  на 
отдельные виды работ, этапные, конструктивные элементы и т.п. В связи с этим 
рынок продукции строительства обслуживает множество различных видов цен. 
Различают следующие основные виды цен на объекты недвижимости. 
Сметная  стоимость  строительно-монтажных  работ,  которая  состоит  из 
стоимости возведения зданий, сооружений и монтажа оборудования. 
Сметная  стоимость  строительно-монтажных  работ,  которая  включает 
затраты на приобретение оборудования и прочие капитальные затраты. 
Договорные  цены  на  продукцию  строительства,  которые  согласовываются 
между  заказчиком  и  подрядчиком  и  стоят  из  сметной  стоимости  строительно-
монтажных работ и обязательных налогов и отчислений. 
Цены подрядных торгов на продукцию строительства, определяемые в ходе 
проводимых конкурсов (тендеров). 
Биржевые  и  аукционные  цены,  которые  формируются  на  биржах 
недвижимости  или  в  ходе  проводимых  аукционов  по  продаже  объектов 
строительства. 
Цены на жилье с учетом его потребительских качеств, а так же на коттеджи, 
гаражи, дачи. 
Арендная  плата  за  сдаваемые  в  аренду  жилые  и  нежилые  здания  с  учетом 
остаточной  стоимости  здания,  комфортабельности,  его  местоположения, 
амортизации, платы за землю. 
Удельные  цены  на  потребительскую  единицу  или  единицу  мощности, 
используемые  в  ориентировочных  расчетах,  анализе  (стоимость  1  м2жилой  или 
полезной  площади,  1  км  линии  электропередачи,  одного  места  в  кинотеатре  и 
т.д.). 
В инвестиционном процессе применяются следующие виды цен: 

 
на  этапе  принятия  решения  о  строительстве  объекта  применяется  цена 
инвестора  (заказчика),  которая  служит  для  оценки  финансовых  возможностей 
инвестора  и  возможности  привлечения  в  случае  необходимости  других 
инвесторов, а также заемного капитала  или для объявления стартовой цены при 
проведении подрядных торгов; 

 
на этапе проведения торгов применяется цена предложения (оферты). Эта 
цена  определяется  подрядными  организациями  -  претендентами  на  получение 
заказа  на  строительство  объекта  и  служит  для  подачи  ими  тендерного 
предложения при участии в торгах; 

 
на  этапе  заключения  договора  (контракта)  строительного  подряда 
применяется  договорная  (контрактная)  цена,  которая  фиксируется  в  договоре 
строительного подряда и определяется по результатам проведения торгов. 
Методы определения цены инвестора на строительную продукцию 
По  объектам,  строительство  которых  планируется  осуществить  за  счет 

223 
 
бюджетных  ассигнований,  цена  инвестора  определяется  базисно-индексным 
методом.  Этот  метод  заключается  в  определении  стоимости  работ,  услуг  в 
базисных  ценах  1991  г.  (ресурсный  метод)  и  последующего  ее  пересчета  в 
текущие цены с помощью индексов изменения стоимости строительства. 
Метод  аналогов  заключается  в  подборе  аналогичного  по  своим  технико-
экономическим 
показателям 
уже 
построенного 
объекта, 
прошедшего 
процедуруподрядных  торгов,  и  определении  цены  исходя  из  стоимости 
строительства объекта аналога. 
3. 
Метод 
использования 
укрупненных 
показателейстоимости 
потребительской  единицы  строительной  продукции  заключается  в  определении 
цены  строительства  объекта  исходя  из  стоимости  его  потребительской  единицы 
(1м
2
общей  площади,  1м
3 
строительного  объема,  одного  места,  единицы 
прогнозируемой к выпуску продукции и др. 
4.  Метод  предельных  цен  заключается  в  определении  инвестором 
(заказчиком)предела цены строительства объекта исходя из его инвестиционных 
возможностей. 
5. Метод предварительной оценки заключается в определении по поручению 
инвестора 
цены 
строительства 
объекта 
независимой 
инженерно-
консультационной организацией, имеющей лицензию на такой вид деятельности. 
Определение цены предложения (оферты) 
Цена  предложения  определяется  на  основе  данных  об  объемах  работ, 
подлежащих выполнению, содержащихся в тендерной документации. 
В  основе  определения  цены  предложения  лежит  ресурсный  метод,  и  она 
определяется по формуле: 
 
Цп = (Зпр. + Рн + Пн + Нс) Кр + Сс 
 
Цена  предложения  должна  быть  с  одной стороны  конкурентоспособной,  с 
другой стороны, покрывать издержки производства и обеспечивать необходимую 
рентабельность.  Важную  часть  цены  предложения  на  продукцию  строительства 
представляет  прибыль  (плановые  накопления).  За  счет  прибыли  строительные 
организации  уплачивают  все  виды  налогов  в  соответствии  с  действующим 
законодательством, создают фонды потребления и накопления. 
В  соответствии  с  действующей  методикой  определения  цен  на 
строительную  продукцию  республики  утверждены  обязательные  предельные 
нормы  накладных  расходов  и  плановых  накоплений,  финансируемых  за  счет 
государственного  бюджета.  Во  всех  остальных  случаях  эти  нормативы  носят 
рекомендательный  характер  и  устанавливаются  по  договоренности  сторон 
(заказчика и подрядчика). 
Нормы  накладных  расходов  и  плановых  накоплений  установлены  в 
процентах  к  сумме  основной  заработной  платы  и  стоимости  эксплуатации 
строительных машин, учтенных в прямых затратах в базисных ценах. 
Следует иметь в виду, что в состав себестоимости строительно-монтажных 
работ  включаются  налоги  и  неналоговые  платежи:  отчисления  в  фонд 
социальной  защиты,  фонд  занятости,  земельный  и  экологический  налоги, 

224 
 
отчисления в инновационный фонд, фонд развития строительной науки. 
Важнейшим направлением развития рыночных отношений в строительстве 
является  совершенствование  договорных  отношений  между  заказчиком  и 
подрядчиком.  В  основе  этих  отношений  лежат  договорные  (контрактные)  цены, 
на строительные монтажные работы. 
 
 
Список использованной литературы: 
 
1  Шевчук Д.А. Ценообразование:  учебник,  ГроссМедиа, 2008, стр.110 
2  Маховикова Г. А. Ценообразование: учебник и практикум, Юрайт, 2017 
3  Экономика и управление недвижимостью 
Учебное 
пособие, 
Караганда, КЭУК 2015  
4  Управление рисками на рынке недвижимости  Эл.учебник,  Свидетельство 
о гос. регистрации прав на объект  авторского права №1011 от 15 мая 2017г  МЮ 
РК г.Астана, ИС 008372 
5  Мажитова  С.  К.  «Цены  и  ценообразование:  для  практических  занятий, 
СРСП», Караганда, КЭУК, 2019 
 
 
 
 
 
 
 

225 
 

жүктеу/скачать 3,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: