2. Әр пәндік және бір пәндік сабақ кестесінің үлгілері:
«Бастауыш мектеп» журналдарында шағын комплектілі бастауыш мектеп мұғалімдерінің тәжірибелері таратылмай, жарияланбай келеді. Біздің қолымызға Алматы облысы, Кербұлақ ауданы, Көкбастау шағын комплектілі бастауыш мектебінің әрі мұғалімі, әрі меңгерушісі Н.Ә.Базарабаеваның тәжірибесі тиді. Н.Ә.Базарбаева бір комплектілі мектепте жұмыс істейді, онда бір мезгілде, бір бөлмеде, бір мұғалімнің жетекшілігімен 1 сыныпта - 3 оқушы, 2 сыныпта - 3, 3 -іншіде 3, 4 - сыныпта 3 оқушы яғни, барлығы 12 оқушы оқиды.
Бір пәндік сабақ кестесі, соның негізінде бір пәндік жүйедегі сабақты өткізу жөніндегі мұғалімнің ой – пікірі мынадай: «… бір мезгілде барлық сыныптармен мазмұн жағынан бір тектес пәндер оқытылса, мұғалімге сабақ өткізу жеңіл, яғни мұғаліс өз назарын математикадан ана тіліне немесе дүниетанудан қазақ тіліне ауыстырудан гөрі, қосудан көбейтуге немесе жай сөйлемнен құрмалас сөйлемге көшу мұғалімнің ойын бөлмей жұмыс істеуге ықпалын тигізеді.»
Бір пәндік жүйеде 4 сыныпта бірдей сабақ өткізу негізінде баланың психологиялық-физиологиялық мүмкіндіктерін ескерсек, онда математика пәні 2 сабақта өткізілгені тиімді екен. Мұнымен қатар 3 және 4- сыныптарда математика сабағы аптасына 5 рет, ал 1 және 2-сыныптарда 4 рет болады. Демек, мүмкіндігінше 3 пен 4, 1 мен 2 сыныптарын біріктірген қолайлы, өйткені 1 және 2 сыныптарда қосу және азайту, ал қалған екі сыныптағы оқу материалы көбінесе көбейту және бөлу амалдарымен байланысты. Сонда бұлай біріктіргенде 2 сынып оқушылары «Қайталау- білімнің атасы » деген қағиданы ұстанужағдайында болса, 1 сынып оқушылары «Алдын - ала оқыту» әдісін ұстану жағдайында болады.
Н.Базарбаеваның біріктірілген 4 сыныпқа арналған сабақ кестесінің үлгісі:
Күні
|
Р.с
|
4 - сынып
|
3 – сынып
|
2 - сынып
|
1 - сынып
|
Дүйсенбі
|
1
2
3
4
5
|
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
Валеология
Сынып сағаты
|
Математика
Ана тілі
Валеология
Сынып сағ
Қазақ тілі
|
Ана тілі
Валеология
Сынып сағ
Қазақ тілі
Математика
|
Валеология
Сынып сағ
Ана тілі
Математика
Ана тілі
|
Сейсенбі
|
1
2
3
4
5
6
|
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
Дене –шынық
Дүниетану
|
Математика
Ана тілі
Дене-шынық
Дүниетану
Қазақ тілі
|
Ана тілі
Дене шынық
Дүниетану
Қазақ тілі
Математика
|
Дене шынық
Дүниетану
Ана тілі
Математика
Ана тілі
|
Сәрсенбі
|
1
2
3
4
5
6
|
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
Бейн.өнері
|
Ана тілі
Бейн. өнері
Қазақ тілі
|
Ана тілі
Бейнелеу өнері
Қазақ тілі
Математика
|
Бейн. өнері
Ана тілі
Математика
Ана тілі
|
Бейсенбі
|
1
2
3
4
5
|
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
Дене-шын
Дүн. тану
|
Математика
Ана тілі
Дене-шын
Дүн. Тану
Қазақ тілі
|
Ана тілі
Дене-шын
Дүн. Тану
Қазақ тілі
Математика
|
Дене-шын
Дүн. Тану
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
|
Жұма
|
1
2
3
4
5
|
Орыс тілі
Математика
Тіл дамыту
Музыка
Қыз. Мат
|
Орыс тілі
Математика
Тіл дамыту
Музыка
Қыз. Мат
|
Тіл дамыту
Музыка
Қыз. Мат
|
Тіл дамыту
Музыка
Қыз. Мат
|
Сенбі
|
1
2
3
4
|
Орыс тілі
Еңбек
Еңбек
Дене-шын
|
Орыс тілі
Еңбек
Еңбек
Дене-шын
|
Еңбек
Еңбек
Дене-шын
|
Еңбек
Еңбек
Дене-шын
|
Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ Білім Академиясының ғылыми қызметкерлері З.Бейсенбаев, Ә.Наурызбаевалар төмендегідей алты күндік сабақ кестесінің үлгісін келтіреді:
Қатар оқытылатын 1-2 сыныптар үшін
Күні
|
Сабақ реті
|
1 - сынып
|
2- сынып
|
ДҮЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
|
Әліппе
Математика
Денешынықтыру
Айналамен таныстыру
|
Қазақ тілі
Математика
Денешынықтыру
Дүниетану
|
СЕЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
|
Математика
Жазу
Әліппе
Әліппе
|
Математика
Қазақ тілі
Ана тілі
Ана тілі
|
СӘРСЕНБІ
|
1
2
3
4
|
Әліппе
Математика
Еңбек
|
Ана тілі
Математика
Еңбек
Қазақ тілі
|
БЕЙСЕНБІ
|
1
2
3
|
Әліппе
Айналамен таныстыру
Бейнелеу өнері
|
Қазақ тілі
Дүниетану
Бейнелеу өнері
|
ЖҰМА
|
1
2
3
4
|
Математика
Әліппе
Ән
Жазу
|
Математика
Ана тілі
Ән
Қазақ тілі
|
СЕНБІ
|
1
2
3
|
Әліппе
Еңбек
Денешынықтыру
Бейнелеу өнері
|
Көркем жазу
Еңбек
Денешынықтыру
Бейнелеу өнері
|
Шағын комплектілі бастауыш мектептегі оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру және жетілдіру мәселесімен жан-жақты айналысқан әдістер Б.Құлмағамбетова: «Аз комплектілі мектептердегі мұғалімнің жұмысында негізгі мәселе - сабақ кестесін дұрыс жасау, сабақ жоспарын жан-жақты ойластыра отырып құрастыру, оқушылардың өздігінен орындайтын жұмыстарын шебер ұйымдастыру, сонымен қатар, әр сыныптағы сабақ уақытын орынды пайдалану»,- дей келіп, төмендегідей сабақ кестесін ұсынады:
Қатар өткізілетін 1, 2, 3 сыныптарға арналған сабақ кестесі:
Күні
|
реті
|
1 - сынып
|
2- сынып
|
3 сынып
|
Уақыты
|
ДҮЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Ана тілі
Жазу Математика
Дене шынықтыру
|
Дене
шынықтыру
Математика
Қазақ тілі
Ана тілі
|
Дене
шынықтыру
Математика
Қазақ тілі
Орыс тілі
|
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
|
СЕЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Ана тілі
Жазу
Математика
Еңбек
|
Еңбек
Математика
Дүниетану
Ана тілі
|
Еңбек
Математика
Дүниетану
Ана тілі
|
30 мин
30 мин
45 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
|
СӘРСЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Әліппе
Жазу
Математика
Сурет
|
Сурет
Математика
Ана тілі
Қазақ тілі
|
Сурет
Математика
Ана тілі
Қазақ тілі
|
30 мин
30 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
45 мин
|
БЕЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
|
Математика
Ана тілі
Жазу
Ән
|
Қазақ тілі
Ән
Математика
Ана тілі
|
Қазақ тілі
Ән
Математика
Ана тілі
|
30 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
45 мин
|
ЖҰМА
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Ана тілі
Жазу
Математика
|
Дене
шынықтыру
Математика
Қазақ тілі
Сурет
|
Дене
шынықтыру
Математика
Қазақ тілі
Сурет
|
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
|
СЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Ана тілі
Жазу
Математика
Еңбек
|
Еңбек
Ана тілі
Ән Математика
|
Еңбек
Ана тілі
Ән
Математика
|
30 мин
30 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
4мин
|
3. ШЖБМ-тегі қазақ тілі және математикадан сабақ жоспарларының үлгілері
Ақтөбе облысы Алға ауданынынң №1орта мектебінің аға мұғалімі Т.Баймурзинаның үш сыныпты (1-2-3) біріктіре жүргізген сабағының жоспарын ұсынамыз.
1-СЫНЫП
Әліппе
|
2-СЫНЫП
Қазақ тілі
|
3-СЫНЫП
Қазақ тілі
|
Сабақтың тақырыбы:
|
Өлең жолдарын баспа түрден жазба түрге аударып жазу
|
Зат есімнің көпше түрі
|
Зат есімнің барыс септігінде септелуі
|
Сабақта көзделген мақсат:
|
Оқушыларды жазуға үйрету; тілін дамыту, сауаттылығын арттыру
|
1)Оқушылардың зат есім туралы білімдерін толықтыру;
2) Көптік мағынасын білдіретін жалғауларды түсіндіру.
|
Барыс септігінің сұраулары мен жалғаулары, жай және тәуелді түрі, түбір сөздің соңғы буынына орай жалғаулардың түрлері
|
Сабақтың көрнекілігі:
|
Түрлі заттардың суреттеі, көрсеткіш сигналдық карточкалар, «Мақтақыз бен мысық» ертегісінің күйтабағы
|
Жеке және көп затты бейнелейтін суреттер, әр оқушыға арналған тапсырмасы бар конверт, кесте
|
Барыс септігінің кестесі, зат есімді септеуге арналған перфокарта-лар, барыс септігінің сұрақтары
|
Сабақтың барысы:
|
Оқушылардың өздігінен орындайтын жұмысы. 1) жеке заттардың доп, шар, гүл, балық, бала және т.б. суреттер бойынша диктант жазуы
|
Мұғалімнің басшылығымен орындалатын жұмыстар.
(2-3- сыныптарға ортақ қайталау)
Зат есім туралы өткен ұғымдар сұрақ-жауап әдісі арқылы пысықталады. Сұрақ екі сыныпқа ортақ қойылады:
Зат есім қандай сұрақтарға жауап береді? Оқушылар зат есімнің анықтамасын айтып, сигналдық карточкаларынан сұрақтарын көрсетті. Содан соң екінші сынып оқушыларына өздігінен орындайтын жұмыс тапсырылды, ал үшінші сынып оқушыларына ауысып, сұрақтар жалғастырылды.
|
2) «Қай буынды жоғалттым?» ойыны. Тақтаға сурет ілініп, суреттегі заттың бір буынын оқушының өзі тауып жазуы керек. М: торғай суретінің астына: Тор... деп, бақа суретінің астына ..қа деп жазылған. Көп нүктенің орнына керекті буында оқушылар өздері жазады.
|
Зат есім сөзді қатыстырып, үш сөйлем ойлап жазыңдар да, зат есімнің астын сызыңдар.
Оқушылар жаңа сабаққа даярлық ретінде жеке және көптік мағынаны білдіретін сурет бойынша жұмыс жасады. Сол суретте бойынша оқушылар үстел-үстелдер, ешкі-ешкілер, әтеш-әтештер, бала-балалар, т.б. сөзде-рін жазды. Қосымша заттың көпше түрін қандай жалғау арқылы білетіндігін анықтау да тапсырылды.
|
Зат есімнің қандай жалғаулары бар? Қан-дай септіктерді өттік? Қазақ тілінде неше септік бар? Сұрақтар-ына жауап алып, өткен материал пысықталды. Жаңа материалды түсін-діру.
Барыс септігінің кесте-сіндегі сөйлемдерді оқытып, оқушыларға бір септіктің жалғауын жабу тапсырылды. Осындай жұмыс арқа-сында оқушылардың өз-деріне «Барыс септігі қандай сұраққа жауап береді және қандай жалғау жалғанып тұр? деп сұралды. Оқулық-тан барыс септігінің ережесін оқытып, өздік-терінен орындайтын жұ-мысқа 237-жаттығу бе-рілді.
|
3) Мұғалім басшылығы-мен орындалатын жұ-мыс.
1.Суретті диктантты тексеріп, кейбір сөз-дердегі дауысты дыбыс-тарды сигналдық кар-точкалар арқылы қай-талату. М: доп сөзіндегі дауысты дыбыс қайсы?
2. «Қай буынды жо-ғалттым?» тапсырмасы бойынша бір оқушы сөздің бір буынын оқыса, екінші оқушы екінші буынын оқиды. Оны тексерген соң, Әліппедегі өлең оқыл-ды.
Өз бетімен орындала-тын жұмыс.
Өлеңді дәптерлеріне қа-тесіз көшіріп жазу.
|
Өз бетімен орындала-тын жұмыс.
Кестеде жазылған зат есім (жеке және көпше түрін) сөздерін, сұрақ-тарын оқып, танысып, өздеріне мысалдар жазу тапсырылды.
Мұғалім басшылығымен орындалатын жұмыс
а) сурет бойынша жа-зылған сөздерді оқытып, «бұл көп пе, әлде аз ба? екені сұралды.
ә) қалған тапсырмалар да осындай ретпен тек-серілді.
б) кестеде жазылған сөз-дерді оқытып, зат есім-нің жеке түріне –лар, -лер, -дар, -дер, -тар, -тер жалғаулары жалғануы арқылы көпше түрі жасалатыныныа көздері жеткізілді. Оқулықтан ережені оқытып, ауызша мысал айтылды.
Өз бетімен орындала-тын жұмыс. Дайын тұрған конверттен кар-точкаларды алып, бе-рілген тапсырмаларды орындату (онда жеке заттарды көпше түрде және керісінше, сөз құ-растыру.
|
Өз бетімен орындала-тын жұмыс.
Әр оқушы күні бұрын алдарына қойылған конверттен перфокарта алып, берілген сөздерді өздері білетін септікке дейін септейді.
Мұғалім басшылы-ғымен орындалатын жұ-мыс.
Орындалған жұмыстар тексерілді. Жаттығу жә-не перфокарта бойынша жазғандарын кезек-тестіріп оқытылды.
|
Мұғалім басшылығымен орындалатын жұмыс.
Күйтабақтан «Мақтақыз бен мысық» ертегісін тыңдату арқылы оқушыларды сергітіп алып, ертегі үш түрлі мақсатта пайдаланылды.
|
Бірінші сынып оқушы-лары өздерінің түсін-гендерін айтты.
|
Екінші сынып оқушы-лары зат есімдерді теріп жазып, оны көпше түрге айналдырылды.
|
Үшінші сынып оқушы-лары барыс септігінде айтылған сөздері бар сөйлемдерді жазды.
|
Осылайша сабақ соңында бірінші сыныпта тіл дамыту жұмысы жүргізілсе, екіші және үшінші сыныптарда жаңа материалға қорытынды жасалды.
|
Ендігі ретте Орал қаласындағы педагогикалық колледжінің аға оқытушысы Н.Мусинаның 2-3-4-сыныптарды біріктіре өткізген сабағының үлгісін келтірейік.
2-СЫНЫП
|
3-СЫНЫП
|
4-СЫНЫП
|
Сабақтың тақырыбы:
|
Жіңішке дауысты дыбыстар, олардың айтылуы мен жазылуы
|
Буындардың екі түрлі айтылуы мен жазылуы
|
Қос сөздердің күшейткіш буын арқылы айтылуы.
|
Сабақ мақсаты:
|
Жіңішке дауысты дыбыстарды игерту, олардың айтылуына қарай жазылатынын есте қалдыру.
|
Буын туралы білімдерін тиянақтау, дыбыстың әсерінен буынның екі түрлі айтылып, жазыла-тындығын меңгерту.
|
Қос сөз туралы түсі-ніктерін толықтыру, сөздің алдынан кү-шейткіш буын қосу ар-қылы жаңа мағыналы сөз жасауға болатын-дығын меңгерту.
|
ә) Тәрбиелік мәні:
Отанды сүюге, табиғатты аялауға тәрбиелеу, эстетикалық сезімін қалыптастыруға, ізгілікке баулу.
б) Ой-өрісін дамыту
Әр сынып оқушыларынан сұраққа жауап алып, талдау-жинақтау әдісі арқылы оқушылардың ой-өрісін арттыру.
С а б а қ к ө р н е к і л і г і:
Сурет: (Алма, әтеш, қарбыз, көгершін, орақ, ұя, құс, түйе)
Перфокарта
|
«Қай дыбысты жоғалт-тым?»
Бар-бер
|
«Тез тап!»
Асылан-Ерлан
|
1.Қос сөзге сөйлем жаз.
|
Сан-сән
Күн-құн
ОР-өр
Ыс-іс
|
Асан-Әсет
Үміт-Ұлдай
Омар-Өркен
Ыбырай-Іңкәр
|
2. мына сөздерге (үйрек-қаз, тау-тас) сөйлем құра, жасалуын түсіндір.
3. мына қос сөздерге (айта-айта, бара-бара) сөйлем құра, жасалуын түсіндір.
|
Кесте
|
Жуан дауыстылар:
|
Достарыңызбен бөлісу: |
