Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы



бет32/47
Дата07.09.2023
өлшемі270,58 Kb.
#106411
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   47
174 сөз, Жыл он екі ай.

121 Олимпиада ойындары


Олимпиада тарихы әріде жатыр. Олимпиадалық ойындардың жүйеге түсуі 1894 жыл.
1894 жылы тұңғыш рет Парижде өткен халықаралық конгресте 34 мемлекеттің мақұлдауымен Халықаралық олимпиада комитеті құрылды. Осы комитеттің шешімімен 4 жылда бір peт олимпиадалық ойындар өтеді.
Бірінші олимпиадалық ойын 1896 жылы Греция астанасы Афинада өткен. Онда 8 спорттық ойын түрінен жарыс өтті. Бұл ойынға Еуропа мен Америка құрлығынан 13 мемлекет, 285 спортшы және он мындай көрермен қатысты. Содан бері жазғы олимпиада ойындары 27 рет өтті. Ал 1996 жылы 19 шілдеде Атлантада XXVI олимпиада ойындары өткізілді. Онда спорт қозғалысының 100 жылдығы аталып өтті.
Олимпиадалық ойын қалай өтеді? Олимпиада өткізуші мемлекеттің экономикасы күшті болуы керек, 10 000 спортшы, 5000 журналист және бір миллион көрермен қабылдап, қызмет көрсетуі қажет. Олимпиадалық ойынға өткізуші мемлекет халықаралық олимпиада комитетіне өтініш береді. ХОК және оның мүшелері дауыс беру жолымен олимпиада өтетін мемлекетті 7 жыл бұрын бекітеді. Ойынды өткізуші мемлекет 100 миллион АҚШ долларын кепілге кояды. Олимпиада дәл уақытында өткізілсе, кепіл ақша 7 миллиард АҚШ доллары болып өсімімен қайтарылады. Ал уақытында өткізілмесе, кепіл ақша қайтарылмайды, айып ретінде алынып қойылады. Комитеттің бекітуімен 2004 жылы шілдеде Греция астанасы Афинада XXVIII олимпиада өтті. Ал XXIX олимпиада Пекин қаласында өткізіледі.
187 сөз, журналдан.

122 Судың сұрауы бар


Біздің планетамызда су көп, әйтсе де сол судың қадірін білеміз бе? Жер шарының 60 %-да тұратын xaлық тұщы судың болмауынан немесе жетіспеуінен зардап шегеді. Грецияның Афины және Пиреяға жақын орналасқан аудандарында ауыз су жоқ. Оны алыстағы таулардан тасып ішкендіктен, су бұл жерде шараптан да қымбат. Хорватияның көптеген облыстарында судың әрбір тамшысы есептелінеді. Югославияның кейбір теңіз жағалауындағы аудандары мен аралдары кемемен жеткізілген тұщы суды пайдаланады. Кейбір жерлерде су автомашинамен, тіпті ұшақпен тасылады. Гонконг пен Сингапур тұщы суды көршілес Қытай мен Малайзиядан алады. Алжир елі бүтіндей дерлік ауыз суды тасып ішеді. Жаноп елінде де ауыз су өте көп еңбекпен келеді.
Соңғы онжылдықтарда ауыз су қиыншылығын көріп отырған аудандар қатарына әлемнің көптеген ірі қалалары да қосылып отыр. Мәселен, Нью-Иорк халқы да ауыз судың зардабын жақсы біледі. Қазір АҚШ-тың азық-түлік дүкендерінде шөлмекпен су сатылады. Судың сапасына қарай бағалары да әрқалай. Мұндай мысалдарды көптеп келтіруге болады. Су проблемасы аса маңызды проблеманың біріне айналатын күн де таяу. Жыл өткен сайын бұл ақиқатқа айналып келеді.
Суды еш нәрсемен алмастыруға болмайды, өйткені тірі организм сусыз тіршілік ете алмайды. Сонымен, ” Судың да сұрауы бар„ дейді халқымыз. Су қадірін біліп қой!
184 сөз, Газеттен.

123 Мұзтау


Мұзтау республикамыздың Алтай тауының төріне орналасқан. Қос шоқының шығыс жақтағы бір бөлігінің биіктігі 4506 метр де, батыстағы екіншісінікі 4435 метр.
Мұзтау!
Оның ашық болатын күндері сирек. Көбінесе ол бұлтпен тұмшаланып тұрады. Өлі тыныштықты бойына бұқтырып жатқан жұмбақ нүкте.
Мұзтау!
Өзінің болмысына жұмбақтықты, тылсымдықты, құпиялықты ұстап тұрған осы бір нүктеге әлемнің талай саяхатшылары таңданыс білдірген. Мәселен, XX ғасырдың басында атақты суретші Николай Рерих осы тау туралы: “Орталық Азияның кең - байтақ кеңістігіндегі Ұлы дала мен асқарлы Алтайдың шырқау щыңы - Мұзтау. Ғарыштан құдіретті қуат алатын жер бұл. Мынау ғаламдағы барлық әулиелердің аруақтары бас қосатын, киелі Шамбалдың қасиетті де ардақты елі ол,” - депті. Кейін мұнда ат басын бұрған ағылшын альпинисі Самюэль Тернер былай дейді: “Қарсы алдымнан сұлулығын суреттеуге тіл жетпейтін табиғаттың тамаша көрінісі ашылды. Мұндай мүмкіндікті көру адам өмірінде бір-ақ рет кездеседі. Санамдағы ойдың жылт етуі мұң екен, бастан өткерген қиындықтардың бәрі ұмытылды”.
Иә, бұл қасиетті, киелі орын. Ғылыми пайымдауларға қарағанда, ғарыш сәулелері мұнда сынбай, шашырамай, еш өзгеріссіз таза күйінде келіп жатады. Көктен келген қуат осы тау шыңына өзінің толыққанды күйінде келіп жетеді де, жер бетіне таралады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   47




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет