Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 270,58 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 145 Массаж туралы
- 147 Қасиетті түркі елі
- 148 Тоқылдақ
| 100 сөз, газеттен
№144 Табиғатты қорғаңдар! Табиғат- халық қазынасы. Сондықтан біз оның байлығын пайдадана отырып, қорғай да білуіміз қажет. Соған байланысты 1966 жылы біздің елімізде «Халықаралық табиғат қорғау қоғамы» құрылды. Оның басты мақсаты - саны сиреп, құрып бара жатқан аң, құстарды, өсімдікті қамқорлыққа алып, арнайы кітапқа тіркеу. Мұндай кітапты «Қызыл кітап» деп айтады. Оның қызыл және сары парақтары бар. Қызыл парағына құрып бара жатқан, сары парағына саны аз аң-құстар, өсімдіктер жазылады. 1974 жылы ашылған «Қызыл кітапта» сүт коректі жануарлардың 62 түрі тіркелді. Соның ішінде Қазақстанда тіршілік ететін 7 сүт корекгі жануар және 23 құстың түрі бар. Біз сабақта экология, табиғат қорғау туралы әңгімеледік. Адамдардың табиғатсыз күні жоқ — табиғаттың оны айтар тілі жоқ, деп ақын жырлағандай, адам да табиғаттың баласы. 119 сөз, газеттен №145 Массаж туралы Массаж - француз сөзінен шыққан. Ысқылау деген мағынаны білдіреді. Осы сөздің түпкі тамырын араб тілінен алынған (арабша масс - жақындау, сипалау). Осыдан 4000 жыл бұрын Египетте емдеу басталған, оның ішінде массаж да кірген. Оған айғақ 1841 жылы Египет қолбасышының табытының ішінен папирус жапырағына массаждың тәсілдері табылған. Массаждың ең көне тұрі Берлинде үлкен мұражайда сақталған. Көз тарталық дүниенің ішінде, екі адамның бірін- бірі сипалап отырған көрінісі ерекше көзге түседі. Ежелгі гректер массаж арқылы денеге әр түрлі майларды уқалап жағуды египеттіктерден үйренген екен. Ең алғашқы массажды қолдануға ұсыныс берген гректің атақты дәрігері Геродиокс. Оның оқушысы Гиппократ ауруларға массаждың илеу - жұмсарту - мыжу тәсілін кеңінен қолданады. Массаж ертедегі Грециядан Ежелгі Римге өтеді. Дәрігер Акслепид массажды құрғақ және майлы, күшті және әлсіз деп әр түрге бөлген. Әбу Әли-ибн Сина (Авиценна) массаждың дамуына көп ықпал жасады. Ол массаждың әр түрін талдап берді. Мысалы: күшті массаж денені қатайтады, әлсіз - босатады, ұзақ - адамды арықтатады, орташа - құлпыртады, даярлық - дене тәрбиесіне икемдейді. 143 сөз, газеттен №146 Бурабай Бурабай - Көкшетаудағы әдемі көл. Суы тұщы және мөлдір. Көлдің ең терең жерінде жәндіктер мен балықтар айқын көрінеді. Көлдің айналасы - сыңсыған қарағайлы, қайынды орман. Көкшенің әйгілі шоқылары «Жұмбақтас», «Оқжетпес» көлді ерекше көрікті етіп тұрады. Сол себепті де жұрт оны «Қазақстан Швейцариясы» деп те атайды. Көлде әр түрлі балықтар бар. Бурабай көлінің айналасында көптеген демалыс орындары орналасқан. Ол -таза ауасымен, қымызбен емдейтін ірі курорт. Бурабай табиғатының көркемдігі жөнінен әлем курорттарының ішінде ерекше орын алады. Бурабай көлі туралы көптеген аңыздар бар. Көкшетаудың, Бурабайдың табиғаты туралы көптеген өлеңдер, эсселер, әңгімелер бар. Біз жанұямызбен жылда осы көлдің жағасында демаламыз. 95 сөз, газеттен № 147 Қасиетті түркі елі Баяғыда, балғын балалық шақта, ғажайып бір түс көрдім. Баймырза сайынан келген аппақ бұғы менің бетімді ып-ыстық ернімен аймалап, өзімен ілестіріп ала жөнелді. Табиғаттың сылқым еркесімен екеуміз Алтайдың бір шыңына көтерілдік. Бұғы сонда: «Қарашы, сен қандай бақытқа, байлыққа иесің»,- дегендей болды. Содан, мен қашан өсіп жетілгенше таудан тау кезіп өз бақытымды іздеумен болдым. Жабайы да таза қалпын сақтап қалған табиғатқа, шындарға көз тастай отырып, мен бұл оңірдің небір құпия сырды ішіне бүгіп жатқанын сезгендей едім. Жылдар өте келе мен туған жерімнің әр қилы тарихы туралы хабардар болдым. Ал, бұғу менің бабаларымның рәмізі, тотемі екенін білгенімде таңырқап, танданбасқа шарам қалған жоқ. Менің бабаларым олардың бейнесін Алтай Шыңдарында таңбалап кеткен. Міне, мәселе қайда десеңізші! Сол бір аппақ бұғы менің меруерт, лағыл тасындай қымбат туған жерімнің бейнесі емес деп кім айта алады? 134 сөз, газеттен № 148 Тоқылдақ Жетісу - орман-тоғайға бай өлке. Ол ормандарда көптеген құстар мекендейді. Солардың бірі - тоқылдақ. Тоқылдақтың ұзындығы жиырма үш - жиырма бес сантиметр, салмағы жүз грамдай. Ол - ақ, қара, қызыл түсті әдемі құс.Қауырсындарының сабақтары қатты және үшкір келеді. Мықты мүйзделген тұмсығы қашау ролін атқарады. Тоқылдақтың дене құрылысы ағашқа өрмелеп тіршілік етуге жақсы бейімделген. Ол орманның зиянкестерін құртып отырады. Тоқылдақтардың ұясының тереңдігі жиырма сегіз - отыз бес, аузының аумағы бес- алты сантиметр болады. Ұясын жиырма метрдей биік ағаштарға салады. Тоқылдақ - орманның емшісі, көркі. Біздің тоғайларымызда да тоқылдақтар көп. Талай рет ағашта отырғанын, ұшып жүргенін көріп тамашаладық. Тоқылдақ көптеген ертегілердің, өлеңдердің, кейіпкері. жүктеу/скачать 270,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|