Геохронологиялық шкала (Жер жылнамасы) – жалпы стратиграфиялық шкаланың бірліктеріне тең келетін геохронологиялық бөлімшелердің иерархиялық жүйесі.
Шкаланың бастапқы нұсқасы 1881—1900 жылдары Халықаралық геологиялық конгрестің отырыстарында жасасып қабылданды. Геологиялық кезеңдердің аттарын қоюға әртүрлі себептер негіз болды. Көбінесе географиялық атауларға байланысты қойылды, мысалы Кембрий — Уэльстің Рим империясының құрамында болған кездегі аты, Девон — Англиядағы Девонширге байланысты, Пермь — ресейдің қаласы, Юра — Еуропадағы тау. Кейбір кезеңдер ежелгі тайпалардың аттарымен аталды: Венд, Ордовик, Силур. Карбон және Бор кезеңдері сәйкесті шөгінділердің қабаттасуына байланысты аталған.
72. Тау жыныстарының салыстырмалы жасын анықтау тәсілдері.
Тау жыныстарының салыстырмалы жасын анықтауда шөгінді тау жыныстарын кұрайтын қабаттарының ретті орналасу заңдылығына сүйенеді. Бұл заңдылық, бойынша, тау жыныстарының бұзылмаған қабаттарының жоғарғысы төменгісімен салыстырғанда жасырак болады. Бұл заңдылык дәлелдеуді қажет етпейді, егер астыңғы қабат болмаса, онда оны жауып жатқан үстіңгі қабат та түзіле алмайтыны түсінікті.Тау жыныстарының салыстырмалы жасын анықтау үшін ежелгі геологиялық дәуірлерде тіршілік еткен жәндіктер мен өсімдіктердүниесінің таска айналған калдықтарын зерттеудің маңызы зор. Тіршілік дүниесі жердің даму тарихында ең карапайым түрлерден басталып, ең күрделі түрлерге дейін дамып жетілген. Сөйтіп, ғалымдар Жер бетінде өмір сүрген тіршілік дүниесінің казба қалдықтарын және жер қыртысын құрайтын тау жыныстарының құрамы мен құрылысын зерттеу негізінде Жердің даму тарихын бір жүйеге келтірді. Соның нәтижесінде геохронологиялық кесте жасалды.
73. Жер қабығының қозғалысы. Жер бедерінің қалыптасуына адамдардың іс-әрекеті.
74. Жер қабығының қозғалысы.
74. Жер қыртысы бірнеше ірі тектоникалық плиталардан тұрады, олардың әрқайсысы Жердің ішкі процестерінің әсерінен қозғалыстар жасайды. Тектоникалық қабаттардың қозғалысының елеулі көріністері - жер сілкінісі жүретін тау тізбектерінің қалыптасуы.
Жер қыртысының қозғалысы екі түрден тұрады:
• Көлденең.
• Тектоникалық плиталардың тік қозғалысы.
Тектониканың осы екі түрі де бір-бірінен тәуелсіз, бір мезгілде болуы мүмкін. Бірінші және екіншісінің екеуі де біздің планетамыздың рельефін қалыптастыруда іргелі рөл атқарады. Сонымен қатар, жер қыртысының қозғалыс түрлері геологтарды зерттеудің негізгі объектісі болып табылады, өйткені олар:
• Олар осы заманғы рельефті жасау мен трансформациялаудың, сондай-ақ теңіз аудандарының кейбір бөліктерінің трансгрессиясы мен регрессиясының тікелей себебі болып табылады.
• Бүктелген, бейімді және үзіліссіз типтегі алғашқы рельефтік құрылымдарды жойып, олардың орнына жаңаларын жасаңыз.
• Олар мантия мен жер қыртысының арасындағы заттармен алмасуды қамтамасыз етеді, сондай-ақ магматикалық заттардың бетіне арналар арқылы босатылуын қамтамасыз етеді.
75.Геологиялық карталар. Жер қабығының құрылымын зерттеудегі негізгі қағидалар.
Достарыңызбен бөлісу: |