Жалпы редакциясын басқарған: А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының директоры, ҚР ҰҒА корр мүшесі, филол.ғ. д., проф. Е. Қажыбек
жүктеу/скачать 6,86 Mb. Pdf көрінісі
|
| Рəбиға Сыздық
объектілері – тіл тарихы болсын, жазба əдебиет тілі болсын – қай- қайсысында да əдебиетке бойұра сөйлейді. Бүкілодақтық «Советская тюркология» журналы бетінде жоғары баға алған «Абай шығармаларының тілі» (1968), «Абай өлеңдерінің синтаксистік құрылысы» (1970) атты монографиялары мен тілші-əде - биетші, студент, оқытушы қауым пышақ үстінен үлесіп əкеткен «Сөздер сөйлейді», «Сөз сазы» деген кітаптары жəне жуырда жарық көрмек «XVIIІ–ХIX ғасырлардағы қазақ əдебиеті тілінің тарихы» сияқты зерттеуінде де поэзия тілі, фольклор мұрасы тілінің тал - дануы – сол іңкəрлік айғағы. Рəбиға апайдың сөз өнеріне деген бейілінің тағы бір мысалы – жазушылар тілі, көркем шығарма тілі жайында жиі қалам тартуы. Айта кететін жайт, ғалымның өзі басшылық ететін «Тіл мəде - ниеті» бөлімінің жұмысы көлемінде жалпы тіл мəдениетін көтеру жөнінде үлкен істер тындырылуда. * * * Ғылым мен өнерді егіз деп балайтын Рəбиға апайдың ақын-жа- зушылар, өнер адамдарымен достығы өз алдына əңгіме. Қасым, Мұқағали, Жұбан, Кəкімбек, Қадыр, Фариза жырларын сүйіп оқиды, ақын-жазушылардың көбімен өз əсер-ойлары жайлы пікір алысып та жүреді. Тегінде апайдың семьясының өзін ғылым мен өнердің, ғылым мен музаның ұштасқан ұясы дерсің, Рəбиға апайдың жолдасы Ша- хан аға – Шахан Мусин халқымызға белгілі өнер тарландарының бірі, ҚазақССР халық артисі, қазақ театрындағы тұлғалардың бірі. Кезінде қазақ сахнасында көптеген кесек бейнелерді сомдап шыққан, ақын - дық та дарыны бар Шахаң Рəбиға апайдың өнер жайлы сұхбаттарда басты «оппоненті» десек, артық емес. Парасат нұры ұялаған тартымды жүзімен, ерекше бір тектілік, ізгілік ұшқындаған сырлы жан дүниесімен, дəйім нысанаға дөп тиіп жатар ойлы сөзімен Рəбиға апай айналасындағы адамдарды өзіне баурап алатын жан. Біраз жылдардан бері əрі ұстаз, əрі ақылшы дос апа деп танып жүрген жайымызда, бұл кісінің бірегей болмысына қызыға, сүйсіне қарауымыз ортайған емес. Үйінде дидарлассаң, ақ жарқын, қазақ пейіліндей дарқан, қонақ- жай, он саусағынан бал тамған шебер үй иесі; қызметте ұшырассаң, айтулы ғалым азаматтардың өзі əрбір сөзіне ден қоятын, аса бір терең əдеп-ілтипатпен құрмет тұтар ғылым қайраткері. Қазақ айтатын «сегіз қырлы, бір сырлы» деген теңеу Рəбиға апай жайлы ойлағанда еріксіз еске түседі. 285 Тіл-ғұмыр Кезінде жыр дүлдүлі Қасым аға балғын Рəбиғаға: – Тіліңіз тəтті, ойыңыз қандай! Тыңдадым, ұқтым жан күйіңізді. Болар ем күнде бір жасағандай, Көп туса, қазақ дəл сіздей қызды! Ойыңыз жарқын, тойыңыз жақын! Қуаныш, бақыт – бір өзіңізде... Жүрегіңізге тимесін салқын, Ұрынба, жаным , ертелей күзге, – деп тебірене арнаған жыр жолдары да ойымызға куə іспетті. Əрбір тармағы сыр мен жырға толы шағын арнау ешбір түсіндір- мені керек етпейді. Рəбиға Ғалиқызы бойындағы жəне бір қасиеті – жастарға жақын- дық, жанашырлық. Əртүрлі сенбіліктерге жастармен қатар келіп, келіп қана қоймай, əдетінше тындырымды жұмыс жасауымен кей енжарымызға жалаң үгітсіз, ісімен өрнек болуы да аға ғалым білігіне тəн жай. Тіпті, биік талғам мен киіне білу мəдениеті, əртүрлі ортада өзін-өзі алып жүру мəнері, сөз саптасына дейін Рəбиға апай баршаға үлгі боларлықтай. Өзі ғылыми жетекшілік жасайтын жас ізденушілерден бастап, өзге де көп жас ғалым айналасында үйіріле жүреді. Əрқайсысының ортақ- тасар ойы, айтар сыры бар. Ғылыми совет мəжілісінде болсын, ГЭК-терде председательдік етсін, институттағы «Лингвистикалық жұманы» жүргізсін – барша- сында диссертация, диплом қорғаушы жас, алғашқы ғылыми хабар- ламасын жасаушы талапкер алдымен Рəбиға апай тарапынан қолдау табады, жылылық сезінеді. «Тұсау кесерлерде» жоғары талап қоя оты- рып, апай жігер жасытпайтын жеңіл əзілмен көркейте отырады. Алпыстың асуынан асар шағына – мол арналы, көп салалы ғы - лыми еңбектерімен, ғылымда қанаттандырған, үлкен жүрегінің бір жылуын ойында ала жүрер шəкірттерімен, көрегенді ұл-қызымен көп - ке қадірлі болып жетіп отырған Рəбиға апайға сүйсінбеске болмайды. Ғылым-ғұмыр. – Алматы, 2014. жүктеу/скачать 6,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|