Жалпы редакциясын басқарған: А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының директоры, ҚР ҰҒА корр мүшесі, филол.ғ. д., проф. Е. Қажыбек
жүктеу/скачать 6,86 Mb. Pdf көрінісі
|
| Рəбиға Сыздық
де жаттап алатынмын. «Абай» операсындағы Абайдың ариясын сол жерде айтып бердім. Оның алдында Абайдың аузына керемет сөздер салған Мұхтардың тілін мақтаймын. Сосын «Мүсіреповтің тілі қандай, шіркін!» – деп бір кетем. «Ақан сері-Ақтоқтыдағы» Ақтоқты- ның монологын айтып берем. Айтып отырып, өзім мəз болам, Қасым да мəз болады. «Апырмай, қалай сезгішсің, қалай жаттағансың? Ке- рек жерін қалай жаттағансың?» – дейді. «Ұнаған жерін жаттайды да адам», – деймін. Сөйтіп, ұзақ, бір-екі сағаттай отырдық. Осыдан соң ең соңғы көргенім 1954 жыл болатын. Менің жолда- сым ауырып, бес ай ауруханаға жатты. Ауруханаға түскеніне бір-екі айдай болған. Қыстың күні. Азық-түлік алайын деп көк базарға бар- дым. Осында Қасым мен Сəпенді кездестірдім. «Біздер де азық-түлік алғалы жүрміз», – деді Сəпен. Қасым қартайыңқырап кеткен. Басы- на бөрік киіп алған. Сақал ма, мұрт па қойған. Бұрынғы мен көрген Қасым емес. Ауырады екен. Мұны Жұмазия апам да айтып еді. Менің жолдасым қайтқан жылы Қасым да қайтты ғой деймін. ...1955–1956 жылдары болу керек, Жазушылар одағында бір жи- налыс болды. Содан шығып келе жатқанмын. Тəкен Əлімқұлов кез - десіп: «Рəбиға, біз Қасым Аманжоловтың үш томдығын шығарғалы жатырмыз. Көп өлеңдері, шығармаларының жартысы қойын дəптері- нен алынды. Сонда «Рəбиға Құтқожинаға» деген сегіз жолдай өлеңі бар екен. Соны берсек. Ұлықсат етесің бе?» – деді. Құтқожина – менің қыз кезімдегі фамилиям. Ол қандай өлең еке- нін білмеймін. «Осындай өлеңім бар», – деп кезінде Қасымның өзі де айтқан жоқ. «Бере беріңдер», – дедім. Кейін өлеңді кітап шыққан соң көрдім. Ел айтып жүрген өлеңнің тарихы – осы. Ойлаймын ғой: «Қасым неге осылай жазды?» деп. Менің арма - ным көп еді: Алматыға келсем, оқысам: «Тыңдадым, ұқтым жай- күйіңізді», – деп осыны айтып тұрған сияқты. «Ойыңыз жарқын, тойыңыз жақын» дегеніне қарағанда, менің таяу арада тұрмысқа шығатынымды да білсе керек. Қасым бойдақ болса да, маған əзіл- қалжың айтып көрген емес. Ол кісі де – жігіт қой, жас қызға «қандай екен?» деп қараса, қараған да шығар. Бірақ «өлдім, талдым, сүйдім» деген сөздерді айтқан емес. Өлеңінде «Сен», – деп емес, «Сіз», – деп тұр. Соған қарағанда, өзінің «Дариға, сол қызындағы» «Дариға» сияқты. Ол – қызға ғашық болу емес, «Дариға» – символ. «Шығар- машылық, ақындық күш-қуатымды көрсетсем, аман-есен қанды қыр ғыннан шықсам, елге талантымды танытсам»... деген арманы. Мəселен, Кəкімбек Салықовтың «Жезкиігі». Біреулер айтады: «Сұлу қызға арналған», – деп, – олай емес. Ол – сұлулыққа деген ақынның іңкəрлігі. Махамбеттің «мені» де солай. Бірқатар «Мені» – өзі. Қал- ғандары – көтеріліс, наразылық нышаны. 23 Тіл-ғұмыр Қасымның «Дариғасы» – өзінің өлеңін жазып, ақындығын көр - сету болса, менің «Дариғам» – оқу, білімге ұмтылу, интеллектуал, интеллект адамы болсам деу. Бұған үлкен ағам – Шафхат əсер етті. Оның өмірдегі жолы ауыр болды. Мəскеудегі Авиация институты - ның төртінші курсын бітіріп, бесіншісіне көшейін деп тұрғанда əкем- нің «халық жауы» болып ұсталуына байланысты оқудан шығарып жіберген. Содан соң инженерлер ме əлде конструкторлар даярлайтын институт па – соған түсіп, оның да төрт жылын оқып, бесінші жылға көшейін деп тұрғанда соғыс басталып, майданға алынды. Соғыстан аман-есен оралып, Алматыда жұмыс істеді. Өте білімді еді. Бірге жұмыстастары: «Екі аяқты энциклопедия», – дейді екен. Ол – тама- ша суретші де болатын. Əлкей Марғұлан 50-жылдардың басында Ұлытаудағы Алаша хан мен Жошы ханның мазарларын зерттеп қай - туға экспедиция ұйымдастырғанда Шафхатты суретші етіп алған. Шафхат мерген де болатын. Мергендік бойынша Мəскеудегі сту- денттер арасында өткен жарыста ылғи да бірінші орын алады екен. Бар лығы ататекке тартады ғой. Нағашым, анамның атасы – «Мəтияз мерген» деген болған. Астында атынан басқа бір қара малы жоқ, тек аңшылықпен күн көрген. Сол мергендік тұқым қуалап, Шафхатқа қон- ған. Сол мергендік менде де бар. Ол қасиет ұлым Əсетке де дарыпты. жүктеу/скачать 6,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|