Жамалбеков Е.Ү

231 
Топырақтың механикалық құрамын талдау.. 
Механикалық топырақ құрамы - топырақты құрайтын әр 
үлкенді-кішілі бөлшектердің сан мөлшері. 
Әр бөлшектер өздерінің мөлшерлеріне қарай бір неше 
топқа бөлінеді: тас, қиыршық тас, ірі қүм, орта құм, ұсақ құм, 
ірі шаң, орта шаң, ұсақ шаң, ірі ылай, майда ылай, коллоидтар. 
Топырақтағы 
0,01 
мм 
бөлшектердің 
салмағына 
қарай 
Н.Качинский 
бойынша 
жүйелеуді 
қолданып 
топыраққа 
анықттама беруге болады.
Топырақтың қаңқасын анықтау (улкендігі 1 мм ден 
жоғары -тас, құм бөлігі) 
Ол үщін 500 г топырақ үлгісін алып електерден елеп , 
мөлшерлеріне қарап бөлек-бөлек қағазға төгіп өлшейді. Барлық 
топырақтың көлемінен әр бөлшектердің үлесін пайыз есебімен 
есептейді. 
Топырақ ұлпасын (диаметрі 1мм ден кіші болігі) 
анықтау. 
Бұл анализ су ерітіндісінде топырақ ұнтағының өз салмағымен 
қосылып түсуіне негізделген. Әр түрлі фракциялар әр түрлі 
жылдамдықпен түсуіне байланысты. (Мұнда да Н.Качинский 
жүйесі қолданады. Оқулықта айтылған) 
Топырақтың қатты бөлігінің тығыздығын анықтау. 
Топырақтың қатты фазасының тығыздығы деп белгілі 
бір көлемдегі топырақтың қатты фазасының салмағын айтады. 
Топырақтың қатты фазасының тығыздығы шамамен 2,5 -2,7 г/см 
з тең болады. Анықтау үшін пикнометрлік әдісті қолданады. 
Жұмысты орындау: 
1. 10 г топырақ өлшеп алынады (майдалығы 1мм) (А)
2. Пикнометрдің 100 мл сызығына дейін су құйылады. 
өлшенеді (В) 
3. Пикнометрдің ішіндегі судың жартысын төгіп, ішіне 
жоғарыда өлшеп алынған топырақ салынады.
4. Пикнометрді 
ішіндегі 
заттармен 
30 
минут 
қайнатылады . 
5. Пикнометрді суытып, сызық белгісіне дейін сумен 
толтырылып, өлшенеді (С) 

232 
6. Топырақтың қатты фазасының салмағы формуламен 
есептеледі: 
Х =А/ (А+ В)-С 

жүктеу/скачать 1,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: