Жануарлар экологиясы
жүктеу/скачать 0,76 Mb.
|
Æàíóàðëàð ýêîëîãèÿñû
| Зоология ғылымы.
Өте ертеден белгілі ғылымның бірі зоолгия, оның негізін грек ғалымы Аристотель қалаған. Зоология (грекше – зоон – жануар, логос – ғылым) – жануарлар туралы ғылым. Сабақтың тақырыбы: «Үй жануарлары мен жабайы аңдар» Сабақтың мақсаты: 1. Жан-жануарлар туралы оқушылардың түсініктерін толықтыру, үй-жануарларың, жабайы аңдардың аттарын қазақша атай білуге үйрету. 2. Сөздік корларын байытып, тіл-мәдениетін жетілдіру, танымдық білімдерін тереңдету. 3. Балалардың аңдар мен жануарларға деген сүйіспеншілігін қызушылығын арттыру. Сабақтың әдістері: көрсету, түсінік беру, ойын ойнату, әнгімелету, сұрақ-жауап. Сабақтың көрнекіліктері: сүреттер, ойыншықтар, Сабақтың түрі : ашық сабақ.. Сабақтың барысы: I. Үйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Отырғызу. Балалар казір кандай жыл мезгілі?(күз) Күзде неше айы бар? (3 ай) Кандай? (қыркүіек, қазан, қараша) Күзде кандай өзгерестер болады? Дұрыс. Жаңбыр жауады, жапырықтар сарғаяды, құстар жылы жаққа ұшып кетеді,адамдар жылы киім киеді,егін піседі. II. Өткен сабақты қайталау: Сұрақ –жауап жұмысы: Сенің атың кім Сен неше жастасын Сен қайда тұрасын Сен қайда барасын. Енді балалар біз өткен сабақтағы әріптерді қайталаймыз. Мынау қандай әріп (Ә,Ү,Ұ,І,Ө,Ы) Бұл дауысты дыбыстар. Мысалдарды келтіріндер.(әтеш ,үй,ұзын,ілгіш,өрмекші,ыдыс.) Сергіту сәтті: Жаңбыр жауады тамшылап, Жерге түседі жапырақ, Құстар кетті ,балақай, Күз келді алақай. III. Жаңа сабақ. Оқушыларға сабақтың мақсатың айту: Үй жануарлары мен жабайы аңдармен жұмыс Балалар бүгін біз үй жануарлар мен жабайы аңдар туралы жалғастырамыз. Балалар мынау не? –деген жауап береді. Мынау не?- аю, сиыр, жолбарыс, түлкі, ешкі, арыстан, ат, қой, мысық, ит ( Оқушылар мұғалімнің сұрағына жауап береді) Есік кағады. Үй қожасы келеді. - Сәлеметсізбе, балалар. Мен сендерден көмек сұрауға келдім. Менің үй жануарларым орманға қашып, аңдармен араласып кеткен. Егерде сендер дұрыс олардың аттарың айтсандар, олар үйге қайтып келеді. ( Оқушылар үй жануарлармен, жабайы аңдардың аттарың айтып, екі жаққа бөледі). Мұғалімнің сөзі: Балалар, біздің қонағымызға үй жануарлар туралы кім тақпақ айтады? (балалар тақпақ айтады) Қошақан Қозы Қозы, қозы, қошақан, Кіп-кішкене момақан Көк шөп шықты, жей қойшы. Қошақанды ұнатам. Қой өсірген момақан, Сүйеді апам «қозым» деп, Кіп-кішкентай мен қойшы. Қошақаным- өзің деп. Бұзау Бұзауым бұзық Мінезі қызық.. Маңдайы күйді, Қазанды сүзіп. Оң қолымда бес саусақ Сол колымда бес саусақ Алақанды ашамыз Бесті беске косамыз Оқушылар көрініс көрсетеді: Ертегі: Бір күні, сиыр ат, ит үшеуі таласты. Сиыр: Қожайын мені жақсы көреді. Мен сүт беремін, май, айран беремін. Менің пайдам өте көп (Дамилянің сөзі) Ат: Мені жақсы көреді. Менің етімнен қазы, қарта, шұжық жасайды. Сүтімнен қымыз жасайды.Менің пайдам өте көп.(Никитаның сөзі) Ит: Жоқ, кожайын мені жақсы көреді. Мен үй күзетемін. Қасқырды жолатпаймын. Менің пайдам өте көп.(Алешаның сөзі) Қожайын: Сендер босқа таласпандар. Маған бәрін керексіндер.(Сашаның сөзі) Мұғалімнің сөзі: Жақсы, қожайынға сиыр да, ат та, ит те керек. Олар бәрі адамға пайда әкеледі. Тарбиелік жұмыс Балалар, осы жануарлар бізге көп пайда әкеледі. Мысалы: сиыр сүт береді, ит – үй күзетеді , қойдын пайдасы –жүннен қолғап тоқийды, мысық –тышқан аулайды, ат- байгеге қатысады. Енді балалар мен сендерге жұмбақ оқимын сендер маған жауап беріндер. Кішкентай ғана бойы бар, Айналдырып киген тоны бар. (Қой) Кезекті бір жануар, Үстінде екі тауы бар. (Түйе) Басында таяғы бар, Төрт аяғы бар. Сегіз тұяғы бар, Иегінде сақалы бар. (Ешкі) Екі айнасы бар, Екі найзасы бар. Төрт жылтырмағы бар, Бір шыбыртқасы бар. (Сиыр) Енді Қожайын балалар саған өлен айтады. «Қошақан» өлені Қожайын балалармен қоштасады: Рахмет, көмектеріне. Сау болыныздар. Қорытынды: Балалар біз сабақта не істедіқ не таралы айтық Кім бізге қонаққа келді Сендерге сабақ ұнады ма . Сендерге көп-көп рақмет. Сабақ аяқталды. Сау болыңыздар Қазіргі таңда жас ұрпаққа тәрбие берудегі басты мақсат ұлттық рухы жоғары, өз Отанын, туған жерін сүйе білетін азамат тәрбиелеу. ХХІ ғасыр жеткіншегі дене, рухани ойлау жағынан жанжақты, өзөзіне басшы, кез келген сәтте шешім қабылдай алатын жеке тұлға болуы тиіс. Баланы мектеп жасына дейінгі кезеңнен өзі өсіпөнетін ортасын, қоршаған табиғатын бағалай білуге және оларға дұрыс қарауға үйретудің маңызы зор. Ол үшін оқытудың бүкіл үрдісіне экологиялық білімді енгізген жөн. Күштемеу, сүйіспеншілік, шындықты білуге талаптану және парасатты мінезқұлық сияқты адамдық қасиеттерді тану үрдісінде балалар адамның табиғат алдындағы жауапкершілігін түсіне біледі. Күштемеу деген табиғатқа жасалып тұрғанның кезкелгеніне мейлі ол ағаш, көбелек, бұтақ болсын оларға ешбір зиян келтірмеу керек дегенді білдіреді. Балалар тірі атаулының бәрін бағалай білуі тиіс. Табиғатқа деген сүйіспеншілікті тек оның әсемдігімен масаттану және тынығуға жиі бару деп түсінбеу керек. Балалардың өздері де ағаштар отырғызуға, бұлақтардың көзін ашуға, ұя жасауға және жануарларды күтуге қатысып, табиғатқа зиян келтіретін тұрмыстық қалдықтардан құтылудың тәсілдері туралы сұрақтарға жауаптар іздейді. Жобаның міндеттері Жобалық өнімді қолдану аясы экологиялық мәдениетін дамыту; балалардың табиғиклиматтық аймақтар, жануарлар әлемі, оның ерекшеліктері жөнінде ойпікірлерін қалыптастыру; әртүрлі табиғи аймақтарда тұратын халықтар, олардың айналасатын істері туралы ойпікірлерін қалыптастыру өсімдіктер, жануарлар және өмір тіршілігін айқындайтын модельмен жұмыс жасай білу қабілеттерін дамыту; балалалардың байланыстырып сөйлеуін дамыту; салыстыру, талдау, қорытынды жасау қабілеттерін қалыптастыру; Жобаның қорытынды өнімін қолдану аясы: қоршаған ортамен таныстыру ұйымдастырылған оқу ісәрекетінде; жануарлар әлемімен байланысты ойынсауықтарда; бақылау мен эксперимент барысында; табиғат бұрышын безендіру мақсатында. Күтілетін нәтиже: Балалардың әртүрлі табиғиклиматтық аймақтардағы мекендейтін жануарлар, олардың тіршілігі туралы ойпікірлері дамиды; Өсімдіктер, жануарлар және өмір тіршілігін айқындайтын модельмен жұмыс жасай алады; Әңгімелесу барысында балалардың сөздік қоры байиды, өздерінің ойларын толық, дәлелдеп жеткізе алады; Жоба барысында балалардың салыстыру, талдау, қорытынды жасауға дағдыланады. Тақырыбы : Жабайы аңдар. Мақсаты: 1. Жабайы жануарлардың мекені, қоректенуі және олардың жабайы деп аталуы туралы түсінік беру. 2. Балаларға ертегінің жоспар бойынша мазмұнын айтуды үйрету арқылы зейіндерін дамыту. 3. Табиғаттың бір бөлігі - жануарларды қамқорлыққа алуға тәрбиелеу. І. Ұйымдастыру кезеңі: Психологиялық сәт. Қайырлы күн, Жер-ана, Қайырлы күн, көк аспан. Қайырлы күн, достар, Қайырлы күн, ұстаздар, Сәлеметсіздер ме? Жаңа сөздер: бөлтірік, мыршай, абдан, миығынан күлу. ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. 1. үй жануарларға не жатады? 2. неліктен үй жануарлары деймыз? 3. үй жануарлдың дауыстарын салдыру? 4. Үй жануарларының қандай пайдасы бар? 5.Сиырдың сүтінен тағы қандай тағамдар жасалады? 6. үй тапсырмасын қорытындылау? Балалардан тақпақтарын сұрап өту. Бөрте лақ Шөре-шөре лағым, Теңтек болма, шырағым. Секектеме, деміңді ал, Селтеңдемей құлағын. Ботақаным бөбегім Қара көзің мөлдіреп, Қызықтырмай қоймайды. Жібек жүнің желбіреп Қарасам, көз тоймайды. Әукім-әукім, әукешім! Қасйыншы әукесін. Енең, әне, келеді, Ақ мамасын береді. Құлыншағым-құндызым, Құлдырайды шабады Жылтындаған жұлдызым Құстай қанат қағады ІІІ. Сергіту сәті. Музыкамен іс қимылдарын көрсету. ІV. Жаңа сабақ. Жұмбақ арқылы сабақты таныстыру. Өзі қу, Жүрген жері айқай шу. Кіріспе бөлім. - Балалар, жабайы аңдарға нелер жатады? - Неліктен жабайы аңдар дейміз? - Мына суреттерден не көріп отырсыңдар? (Балалардың жауаптары тыңдалады). Балаларға жабайы аң - қолға үйренбеген түз жануары, яғни өз бетімен табиғатта тіршілік ететіндігі түсіндіріледі. Кейбір аңдар орманда, кейбір аңдар далада, кейбір аңдар тауда тіршілік ететіндігі де айтылады. Үй жануарлары мен жабайы аңдардың тіршілігі салыстырылады. Оларға мысалдар келтіріледі. Мысалы, төрт түлік мал - үй жануары, ал арыстан, барыс, т.б. аңдар жабайы жануарлар екені айтылады. - Қасқыр, түлкі, қоян, т.б. аңдардың балаларын қалай деп атайды? - Қасқырдың баласы - бөлтірік. Қоянның баласы Түлкінің баласы - мыршай (жаутаң). Аюдың баласы - қонжық. Жолбарыстың баласы - шөнжік. Арыстанның баласы - абдан. Ойын: «Ненің басы, ненің құйрығы» Бұл ойында жануарлардын басын және құйрыған таптыру. Негізгі бөлім. 1) Балаларға «тапқыр тышқан» ертегісін көрсету. 2) 1-ші топ. Ертегілердің кейіпкерлерін атап шық 2-ші топ. Ертегі кейіпкерлерін тауып, жапсырмалау 3) Сөздік жұмыс 4) Бөлтірік – қасқыр баласы. 5) Мыршай – түлкі баласы. 6) Абдан – арыстанның аталуы. 1) Миығынан күлу – мысқылдап күлу, мазақтап күлу Ойын қимыл-іс әрекетпен көрсету. «кім тапқыр» Не жасырынып тұр соны табу. • Жабайы аңдар туралы жұмбақтар оқу. 1. Қолыңмен тиме, Үсті толған ине. (Кірпі) 2. Паналайды үңгірді, Іздемейді тасаны. (Аю) 3. Қорықпайды күшті аңнан, Қорқады тек тышқаннан. (Піл) 4. Бұлаңдаған құйрығы - Бір алдарлық қулығы. (Түлкі) Жануарлардың тіршілігін видеодан көрсету. V. сабақты қортындылау. 1. жабайы жануарларға нелер жатады? 2. неліктен оларды жабайы жануарлар дейміз? 3. олар қайда өмір сүреді? Жобаны жүзеге асыру жолдары 1. Бақылау 1. Бақылау мен мен эксперимент эксперимент 2. Ұйымдасты 2. Ұйымдасты рылған оқу рылған оқу ісәрекеті ісәрекеті 3. Дидактика 3. Дидактика лық және сөздік лық және сөздік ойындар ойындар 4. Жобалау 4. Жобалау ісәрекеті ісәрекеті 5. Ата 5. Ата аналармен аналармен жұмыс жұмыс 6. 6. Қорытынды Қорытынды шара шара жүктеу/скачать 0,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|