Күрделі сөздердің зерттелімі Ахмет Байтұрсынұлы «Тіл тағылымы»
жүктеу/скачать 38,61 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Түбір сөз
- Қос сөз
- Қосымшалар екі түрлі
|
Күрделі сөздердің зерттелімі Ахмет Байтұрсынұлы «Тіл тағылымы» еңбегінде: Ана тілі, 1992 Қазақ тіліндегі сөз тұлғаларын беске бөледі : 1) түбір сөз; 2) туынды сөз; 3) қос сөз; 4) қосалқы сөз; 5) қосымшалар. «Түбір сөз−бастапқы мағынасындағы бастапқы тұлғасындағы сөз,бас,тас, шаш, қол. Туынды сөз дегенiмiз - бастапқы тұлғасы да , мағынасы да өзгерген сөз ; мәселен , бастық , тастақ , шашақ , қолтық . Қос сөз− қосарынан айтылатын сөздер : мәселен , аяқ-табақ , киім-кешек , төсек-орын,жүн-жұрқа,бақа-шаян,құрт-құмырска , түйе-мүйе . Қосалқы сөз дегенiмiз - өз алдына мағынасы кем басқа сөздiн маңайында тұрғанда мағына шығатын сөз . Мәселен,да,ғой,ғана (мал да,жан да,солай ғой,осы ғана). Қосымшалар дегенiмiз - сөз емес , сөзге жалғанатын буындар ; бұларда өз алдына мағына да жоқ, басқа сөзге жалғанбай бөлек айтылмайды да . Сондықтан бұлар қосымшалар деп аталады . Қосымшалар екі түрлі : бiреулерi жалғанған сөзiнiң тұлғасын ғана өзгертіп , мағынасын өзгертпейдi , екiншiлерi жалғанған сөзiнiң тұлғасын да , iшкi мағынасын да өзгертеді . Сондықтан бастапқы қосымшалар тысқарғы жалғаулар я тікелей жалғау деп аталады ; екiншi қосымшалар ішкергі жалғаулар я тiкелей жұрнақ деп аталады» [1, 46]. Бұл бөлу оқулықтың екі басылымында бірдей болғанымен, 1925 ж. басылымда күрделі сөздерге жататын қос сөздердің анықтамасын бұрынғыдан кеңейтіп берген "Қос сөз дегеніміз - қосарынан айтылатын бір өңкей есімді сөздер. Қос сөз екі түрлі болады, біреуі бір нәрсенің көбін қамти атайды. Екіншілері нәрселерді айыра атайды. Алдыңғысы -жалпылағыш қос сөз деп, соңғысы жалқылағыш қос сөз деп айтылады. жүктеу/скачать 38,61 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|