Жануарлардың мінезқылығын бағалау әдістері

Жануарлардың мінезқылығын бағалау әдістері

Пайдаланушы әрекеттері – бұл өзіндік жүйелерін сақталуына бағытталған(тамақ, сағыз, ұйқы, жатуы, тұрысы және т.б. ). Қолайлы қозғалыстары - бұл жануардың өз денесіне деген әр түрлі әрекеттері, мысалы, қасынуы, жалануы.

Дабылды – қоршаған ортамен байланысуына бағытталған

Этологиялық жағдайлары: жануардың туғаннан бастап ет комбинаттарына тапсыруына дейін, тобырды әр түрлі қауымдастықта және түрлі микроклиматтында, технологиялық және басқа тіршілік жағдайларда жануардың тіршілік әрекеттерінің көріністерін алуға мүмкіндік береді.

Жануарды тәулік бойы бақылауында, мінездің ырғақты реакциялары туралы толық мағлұматтарын алуға мүмкіндік береді.

Қарапайым және кең тараған жолы нәтижелерді тіркеудің әдісі болып протокол толтыру немесе этограммды бақылауы табылады. Протокол толтыруы уақыт көрсетуден басталады (жыл, ай, күн, сағат), зерттеу жүргізілетін орны мен бастың сипаттамасы (тұқымы, жасы, жынысы, тірі салмағы). Мал орнатылған жағдайын көрсету керек, тураған аумағын, еденнің немен төселгенін, фронтальді азықпен қамтамасыздығын, және т.б. сондай - ақ бөлменің микроклимат жағдайын, оның температуралы-ылғалдық және газды режимін, жарықтылығын.

Осы көрсеткіштері едәуір дәрежеде шошқаның мінез-құлығын анықтайды. Бірнеше жануарлардың бақылауы үшін басқа топ дарақтарында, тәжірибелік жануарларды белгілеу қажет, әдетте оны бояумен жасайды (сия, ніл, фуксин), торайдын денесіне боялады және нақты анықтауына басқа дарақтарынан мүмкіндік береді. жұмсалған уақыттындағы тіркелулер нәтижесінде, жануар қанша уақыт тәулік ішінде қозғалды, жатты, тұрды, азық қабылдады және т.б. анықтауға болады.

Алынған мәліметтерді өңдеу көп еңбекті жұмыс, тәжірибені және зерттеушіден шыдамдылықты талап етеді.

Әр жануардан немесе топтан алынған нәтижелері қорытынды кестеге енгізіледі.

Жануардың мінез-құлығын бақылауында, зерттеуші еңбегінің өтімділігін арттыру үшін, өлшем бірлігі ретінде 5- минутты интервалын қолдауына болады. Белгілі уақытында, әр 5 мин шошқаның әрекеттері тіркеледі. Мінез-құлық актін қысқартып жазуында, ақпарат протоколға енгізіледі, кейін өңделіп, қорытынды кестеге ауыстырылады. Жануардың қызметтік әрекеттерін зерттеуі әр 5 мин сайын бір мезгілде 40-50 торайды бақылауына мүмкіндік береді, бірақ осындай әдістің дәлдігінде рұқсат етілген шамада қателігі болады.

Жануардың мінез-құлығын салыстырмалы бағасын өткізуге болады, тек тыныш күйі (+) және қозғалысы (-), оларды 5 мин интервалнда (+) және (-) белгілерімен көрсетеді. Зерттеулер толық тәулік бойы, сондай - ақ бірнеше сағат ішінде жасалады. Тыныш күйі ретінде қозғалыссыз тұруы, жатуы және отыруы, ал қозғалмалы белсенділігіне барлық қозғалыстары, ойын, төбелесу, ізденісі және азықтануы(егер азықтану кезіндегі бөлек бақылауы болмаса) жатады.

Осылай, (+) немесе (-) санын бекіте отырып бақылау кезеңде, қозғалыс пен демалысқа жұмсалған уақытын анықтап қоймай, сондай - ақ жануардың қызметтік күйінің коэффициенттін анықтауға болады. Этологиялық зерттеулердің қорытынды нәтижелері шынайы болуы мүмкін, егер бақылау үлкен мал басында жасалынса және бірнеше рет қайталанса. Қаншалықты жануар бақылауда көп болса, соншалықты шынайы нәтижелер алынады.

Неғұрлым егжей-тегжейлі мінезқылық элементтерін әліппесі В. И.

Великжанның екінші кестесінде көрсетілген.

Шошқалардың жеке стоноктарында мінезқылықтарын бағалауға В. И. Великжанинмен, Е. А. Иоффенмен фоторегистратор құрастырылды. Осы мақсатпен, станоктың бүйір қабырғаларында бір – біріне қарама – қарсы жарықтандырғыштарды және фоторегистратор – қабылдағышын орнатылады.

Жатқан шошқа ұрғашысы фоторезисторге сәуленің түсуіне кедергі болмайды. Тұрған кезде, ол оны жауып тастайды және дабыл фоторезистордан тіркейтін құрылғысына түседі.

Әр станокка жануардың тұрған саны (п), тұру кезіндегі уақыты (taкmue) және жалпы бақылау уаықыты тіркеледі (жалпы). Тәжірбиеде қабылданған мінез – құлығын көзбен көріп бақылауы 15 минуттында бір рет немесе 5 минуттында бір тет жүргізіледі. Фоторегистор жануардың күйін минутына бір рет бекітеді. Белсенді қозғалыс индексін taкmue және жалпыдан түскен ақпараттарынан шығарады.

Популяциялық қарым-қатынастардың анықтауын өткенде, негізгі назар аударатыны жануарлардың қозу реакцияларына, олар қоршаған орта жағдайындағы биологиялық бейімдеу механизмдеріне байланысты.