«Жаратылыстану»
«Жаратылыстану» пәні. Бастауыш мектеп. 1-сынып
жүктеу/скачать 0,91 Mb. Pdf көрінісі
|
«Жаратылыстану» пәні. Бастауыш мектеп. 1-сынып 3-тоқсан 5- бөлім. Табиғат физикасы: Жылу. Электр. Магниттілік Осыған дейін меңгерілген білім Оқушылар «жылы», «суық», «ыстық» заттардың сапалық белгілерін біледі. Өсімдіктер, жануарлар,адам бөлімдерінен олар жылуды Жердегі өмір сүруге қолайлы маңыздылықтың бірі ретінде біледі.
«Салт дәстүр және ауыз әдебиеті» тақырыбы аясында оқушылар жылытатын жабдықтар мен тұрмыста кездестіретін құрылғыларды анықтап, атын атайды. Электр энергиясының адамдардың күнделікті өміріндегі маңыздылығын түсіндіреді. Оқушылар электр энергиясын энергияның альтернативті көздерінен алуға болатыны туралы білетін болады. Әр дененің магниттік қасиеттерін анықтайды. Оқушылар тәжірибе барысында магниттің қасиеттерін зерттейді.
Оқушылардың осы бөлімнің тілдік мақсаттарына жетуіне көмектесу үшін, төменде сыныпта ғылыми тілді пайдаланудың тілдік мақсатына мысал көрсетілген оқушылардың пәндік мақсаттарға жетуіне көмектеседі
54
5- нұсқа
Мамыр 2016
Оқушылар:
Жылыту жабдықтары мен құрылғыларды атайды
электр энергиясының адамдардың күнделікті өміріндегі маңыздылығын түсіндіреді
Магниттік қасиеттері бар жеке денелерді білетін болады Оқушылар:
жабдықтарының өзгешеліктерін салыстырып түсіндіреді.
адамның электр энергиясының тұрмыста болуына тәуелділігін дәлелді түрде талқылайды
жеке денелерді атайды;
Адам өмірінде магнитті қолдануды түсіндіреді. Келесі терминдер мен сөз тіркестерін қамтиды:
Су радиаторы, электр май радиатор, пеш, көмір, отын, газ
қайнар көздері, электр энергиясын пайдалану, энергия көздері
магнит, магниттік қасиеттер, металдар, денелер, темірдің магниттік қасиеттерін пайдалану.
Мына жылыту жабдығы бізге жылуды … арқасында береді
….
Біздің үйде … жылыту жабдықтары қолданылады.
энергиясын қаншалықты жиі қолданасыздар?
Электр энергиясының үйде болуы сізге қаншалықты маңызды?
Электр энергиясын неліктен үнемдеу маңызды?
Берілген дененің магниттік қасиеті бар, өйткені….
Бұл магнит, себебі...
Мынау ... магниттік қасиеттерге ие, ал .... оның қасиеттері Басқа да тілдік мақсаттарды қою және ғылыми тілді оқытуға қатысты қосымша нұсқаулық үшін жоғарыдағы «Тілдік мақсат туралы» бөлімді қараңыз..
Оқушылар адамдар үйлерін жылытуға пайдаланатын жылыту жабдықтарының қандай болатынын біледі. Электр энергиясының адамдардың күнделікті өміріндегі маңыздылығын анықтайды.. Олар электр энергиясын үнемдеу мақсатында энергияның альтернативті көздерінен ұсынып, талқылайды. Оқушылар темірдің магниттік қасиеттері мен өзге денелерде магниттік қасиеттердің болмауын білетін болады. Тәжірибе барысында оқушылар жердің магниттік алқабын анықтайды, магниттің полюстерін анықтайды және темірге магниттік қасиеттерді жіберу мүмкіншіліктерін үйренеді.
55
5- нұсқа
Мамыр 2016
Жылу
1.5.4.1 жылыту жабдықтары мен құрылғыларын анықтау
(МК) Оқушыларға жылынғысы келген кішкентай жолбарыс туралы «Күнбағыстың үстіндегі шөнжік» атты мультфильмді көрсетіңіз. Осы фильмді оқушылармен бірге талқылаңыз. Неліктен жылу көптеген тірі ағзалардың өмір сүруінің басты маңызды жағдайы екенін айтыңыздар.
(Ұ) Сыныпта оқушыларды жылу туралы әңгіме құруға ынталандыратын викторина ұйымдастырыңыз: 1.Бұрында ауылда піскен ыстық ботқасы бар қазанды тонға орайтын болған. Неге олай істейтін? 2. Айда ауа жоқ. Айда күн шыққанда, 120° ыстық болады, ал түнде күн көкжиекке кеткенде, Айдың бетінде 180° аяз болады. Неге Жер бетінде ондай аяз бен ыстық болмайды? Күн Жерден Айға қарағанда, алыс та емес, жақын да емес қой. 3. Кейбір ыстық елдерде адамдар жазда мақта халаттар мен жүн бас киімдер киеді. Неге олай істейді? 4. Солтүстікте адамдар кейде үйді қардан соғады. Неге қардан жасалған үйде далаға қарағанда жылы болады? 5. Бағаналардағы сымдар қай мезгілде тартылып тұрады – қыста ма әлде жазда ма?
Мультфильмді тоңып
тұрған жануарлардың суреттерімен алмастыруға болады. Жақсы мысал ретінде, биік таулардың термальді қайнарларында жылынып отыратын Жапония маймылдарын алуға болады.
Сұрақтардың өзге тұжырымдамасына жол беріледі. Ол оқушылардың мүмкіншіліктеріне байланысты.
«Күнбағыстың үстіндегі шөнжік» мультфильмі https://www.youtube.com/wat ch?v=FJgXJh1yv8s
Сұрақтарға суреттер.
56
5- нұсқа
Мамыр 2016
6. Қалай ойлайсың, темір жол тораптарында неліктен рельстердің тіркесетін жерлерінде араларына саңылау қалдырады? 7. Бөлме термометріне назар салып қараңыз. Сол термометрде кеңейіп, қысылатын не нәрсе? 8. Ағашты не темірді аралағанда, ара неге қызады? 9. Қалай ойлайсың, егер сенде сіріңке мен қорап бар болса, отты үйкелеп шығаруға бола ма? 10. Неліктен шақпақтың дөңгелегі тасқа соғылғанда, тастан ұшқындар шығады?
(МК,Т) Оқушыларға «Жұбыңды тап» атты жаттығу ұсыныңыз. Әрбір топқа жылыту жабдықтарының суреттері жиынтығын және олардың
атауы жазылған карточкаларды таратыңыз. Топтағы оқушылар жылыту жабдықтарының суреттері мен атауларын сәйкестендіріп табулары керек.
(Ж) Оқушыларға жылыту жабдықтарының суреттері бар жұмыс қағазын беріңіз:
Су радиаторы (шойын, металл
батарея)
Май радиатор (электрлік)
Пеш (көмірде, отында немесе газда
Едәуір талапты балалар жылыту жабдықтарының атауларын өздері атай алады.
Оқушылардың жылыту жабдықтарын біздің үйлерді жылыту үшін жылу беретінін түсінуі өте маңызды.
Тапсырманы орындау кезінде, оқушыларға жылудың альтернативті қайнар көздерін ұсынуға болады (Күн, гейзерлер).
Жылыту жабдықтарының суреттері жиынтығы және олардың атауы жазылған карточкалар
Жылыту
жабдықтарының суреттері, жұмыс қағаздары
Сурет салу жиынтығы 57
5- нұсқа
Мамыр 2016
істейтін) Оқушыларға суреттерге жазба жазуын сұраңыз.
(Ө) Оқушыларға келешектің жылыту жабдығын салуды ұсыныңыз. Сыныпта оқушылар жұмысының көрмесін ұйымдастырып қойыңыз. Электрлік 1.5.5.1 адамдардың күнделікті өміріндегі электр энергиясының маңызын
түсіндіру
(Ұ) Оқушылардан олардың күні бойы істейтін іс-әрекеттерін тізіп шығуын сұраңыз (музыка тыңдау, теледидар көру, микро толқынды пеште ас қыздыру, т.б.). Осыдан кейін, олар қаншалықты электр энергиясын жиі пайдаланатынын сараптап шығыңыз.
(МК) Оқушыларға PowerPoint бағдарламасында отын жағу (газ, көмір, мазут, солярка) арқасында және су энергиясынан өндіретін электр энергиясын көрсетуді сұраңыз. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасы белсенді түрде игеріп жатқан энергияның альтернативті көздері: жел энергетикасы, күн батареялары, туралы айтып беріңіз.
(Т) Оқушыларға электр энергиясының адамдардың күнделікті өміріндегі қолданысы туралы постерлер жасауды ұсыныңыз. Талқылау кезінде, кей кезде Аталған іс-әрекеттерді сызба түрінде бейнелеп, тақатаға іліп қоюға
болады. Онымен қатар, күн тәртібін мультфильмнен де көруге болады.
Көрстеілім барысында оқушылармен конструктивті диалог құрып,
олардың альтернативті электр энергиясын пайдалану туралы ойларын дамытыңыз.
Оқушылардың әр түрлі мүмкіндіктерін ескеру керек. Сондықтан жартылай толтырылған сызбалар дайындаңыз, қабілеті төмен оқушылар сызбаны тек «Патрик пен оның достарының күн тәртібі» мультфильмі https://www.youtube.com/wat ch?v=QMyEFsYgetE
Электр энергиясын тұрмыста қолдану туралы оқу презентациясы.
Плакаттар, сурет салу жиынтығы
58
5- нұсқа
Мамыр 2016
электр энергиясына адамның өмірі тәуелді екеніндігіне де назар аударып кетіңіздер (аурухана, ана мен бала үйлері, қоғамдық тамақтану пунктері, азық-түліктерді тоңазытқыштарда сақтау, т.б.).
(Ж) Оқушыларға жұп болып бір-бірінен сыныптастың өмірінде электр энергиясының қаншалықты маңызды
екендігі турасында интервью өткізулеріне ұсыныс жасаңыз.
(Қ,Т) Оқушыларға топта «Түймедақ» ойынын ойнауды
ұсыныңыз. Ойын
барысында олар
сөз тіркестерін жалғастырады. Барлық сөз тіркестері гүл ретінде қыстырылған. Гүл күлтелерінің саны топтағы оқушылардың санына сай болуы керек. Ойынды жалғастыруға арналған сөз тіркестері:
Күнделікті мен
келесі электр
жабдықтарын қолданамын…
Біздің отбасы үшін ең маңызды электр жабдығы ол…. (Ұ) Оқушылармен электр энергиясын үнемдеу туралы міндетті түрде сөйлесу қажет. Электр энергиясын үнемдеуге арналған мультфильм көрсетіңіз. толықтыратын болады.
Жаңалықтар студиясын безендіріп, интервью алуға жақсы жағдай жасау тиімді болады.
Берілген тапсырма «Блум түймедағы» сыни ойлау әдісіне негізделген.
Оқушыларға көмір, газ, мұнайды өртеген кезде, атмосфераға парниктік газдар ұшып, олар Жердің бетін қыздыратынын айтып кету керек. мұның бәрі жаһандық экологиялық мәселе болып табылатын парниктік әсерге әкеліп соқтырады.
Микрофон, бейнекамера.
«Аю үйде электр энергиясын үнемдеуді үйреніп отыр» мультфильм і
https://www.youtube.com/wat ch?v=1H_HzoclVdE
59
5- нұсқа
Мамыр 2016
Магниттілік
1.2 Табиғатты тану әдістері 1.5.6.1 магниттік қасиеттері бар жекелеген денелерді анықтау
1.1.2.1 қоршаған әлем құбылыстарына бақылау жүргізу; 1.1.2.2
көрсетілген экспериментті түсіндіру
(МК, Ұ) Оқушыларға магнит туралы мультфильм көруге ұсыныс жасаңыз. Магниттің қасиеттері туралы не білетіндерін сұрап талқылаңыздар.
(Ұ) Оқушыларға магниттің магниттік алқаптары бар дене екенін түсіндіріңіз. Табиғатта магнит үлкен кесек тас – магниттік темір
(магнетит) түрінде
кездеседі. Ол темір кеніне өте қатты ұқсайды да өзге осы секілді тастарды өзіне тарта алатындығымен белгілі. Атауы ежелде магнитит қоймалары табылған Кіші Азиядағы Магнисияның таулары мен жерінен шыққан. Бірақ өзге тілдерде «магнит» сөзі тек «сүюші» мағынасын білдіреді – магниттің өзіне тартатын қасиетінен қойылған.
(ОТ,Т) Оқушыларға м агниттік қасиеттері бар денелерді анықтауды сұраңыз. Ол үшін үстел үстіне металл, пластмасса, шыны, мата, ағаш заттарды қойыңыз. Әр топқа магниттен беріп, магниттік қасиеттері бар жеке денелерді анықтауды сұраңыз.
өміріне пайдасы бар деген постер не көрстелім жасауды ұсыныңыз.
Берілген тапсырма тақырып
бойынша оқушылардың жақын маңдағы даму аумағын анықтауға көмектеседі.
Түсіндіру кезінде, едәуір қабілетті де білімқұмар/танымпаз оқушыларға сіздің әңгімеңізді әрі қарай
жалғастыруға немесе
өздеріне магнит деген не екенін айтып беруге ұсыныс жасауға болады.
Балалар үшін әдетте жылтыраған заттардың көбісі
темірден жасалмағандығы үлкен жаңалық болады. Олар «темір» деп үйреніп қалған ( алюминий, никель, т.б.) металдарды магнит тартпайды екен. Магнит өзіне тек темірді тартады.
Магнит арқылы зауыттарда ауыр жүктерді көтереді, магниттік жабдықтар ауруханаларда емдеу және диагноз
қою үшін
пайдаланылады, магнит адамдарға Мультфильм «Магнит» https://www.youtube.com/wat ch?v=ZK1kBU0EhWYМуль тфильм «Фиксиктер. Магнит»
https://www.youtube.com/wat ch?v=zGwBKkMEZ00
Оқу презентациясы
Магниттілік бойынша балаларға арналған тәжірибелер сайты http://www.tavika.ru/2013/02 /experiments-with- magnets.html
Сурет салу жинағы, костюм 60
5- нұсқа
Мамыр 2016
кеңістікте жол табуға көмектеседі, магнит арқылы телефон тұтқасында, магнитофон мен теледидар динамигінде дыбыс
естіледі, компьютер мен пластик
карточкаларындағы мәліметтерді магниттеу арқылы жазады.
Магниттілік 1.5.6.2 магниттің қасиетін зерттеу 1.1.2.2 көрсетілген экспериментті түсіндіру
(ОТ,Т) Оқушыларға магниттің полюстерін зерттеуді ұсыныңыз. Егер екі магнитті бір- біріне жақындатса, олар бір жағымен жақындайды да, екінші жағымен бірін-бірі тебеді екен. Магниттің бір жағы оңтүстік немесе оң полюс деп аталады да, «+» белгісімен көрсетіледі. Екінші жағы солтүстік (теріс) полюс және ол «-» белгісімен белгіленеді. Магниттер біріне- бірі әр түрлі полюспен тартылады да, бірін-бірі бірдей полюстермен тебеді. Оқушыға магнитті беріп, оның магнитті бірдей полюстермен бе әлде теріс полюстермен жақындата ма, осыны бақылаңыз.
алқапты зерттеуді ұсыныңыз. Ол үшін қағаз бетін аздап металл ұнтағын себу керек. Қағаз астына магнитті жүгіртсек, ұнтақ
«тіріледі». Олар
қозғалып, жыбырлап, «аяз өрнектерін» сала бастайды. Егер магнитті толығымен ұнтақ Тәжірибеден кейін міндетті түрде оқушыларда магниттілік туралы ұғым
қалыптастыру мақсатында нәтижелерді талқылап шығыңыздар.
Тәжірибете металл ұнтағының болуына байланысты, оқушылармен міндетті түрде қауіпсіздік техникасының нұсқаулық жүргізіңіз. Тәжірибе нәтижелерін оқушылармен талқылаңыз.
Қорытынды: Магниттік алқап темір Әр
түрлі формадағы магниттер.
Қағаз парақтары, металл ұнтақтары, зертханалық көзілдіріктер.
61
5- нұсқа
Мамыр 2016
жүктеу/скачать 0,91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|