«Жаратылыстану»
Сабақта ұсынылатын іс-әрекет түрлері
жүктеу/скачать 0,91 Mb. Pdf көрінісі
|
Сабақта ұсынылатын іс-әрекет түрлері Мұғалімге арналған ескертпелер (оқыту әдістемесі бойынша) Оқыту ресурстары астына
қойсақ, барлық
ұнтақтың магниттің айналасына айқын кескін бойынша жиналатынын көруге болады. Бұл магниттік алқаптың шекаралары. Олар оң полюстен теріске жүреді.
(ОТ,Ж) Оқушыларға магниттің қасиеттерін қарапйым темірге беру жолын көрсетіңіз. Күшті магнит
астына қыстырғышты іліп қойыңыз. Егер оған тағы бір қыстырғышты жақындатсақ, онда бірінші
қыстырғыштың екіншісін магниттеп тұрғанын көреміз! Осылайша, бір біріне жабысқан қыстырғыштар тізбегін жасап көріңіз. Егер магнитті алсақ,
қыстырғыштардың барлығы
шашылып қалады.
Бірақ сол
қыстырғыштың біреуін алып, басқасына жақындатсақ, оның магнит тартатынын көреміз қыстырғыш өзі магнитке айналды! Егер магниттік алқапта біраз тұрса, осының бәрі темір заттарға (шеге, ине, гайка) да жұғады.
(ОТ, Ж) Оқушыларға Жердің магниттік алқабын зерттеуді ұсыныңыз. Компас ежелгі
Қытайда ойлап
табылған. Оқушыларға осы тәжірибеті орындауды ұсыныңыз. Ол үшін ине мен су құйылған кесе қажет. Тәжірибе өткелі тұрған ұнтақтарды магнит сызығы бойынша орналасуына мәжбүрлейді.
талқылаңыз.
Магнит алқабын қолдан жасауға болады.
Егер сіздің сынып оқушыларыңыз төмендегі ақпаратты қабылдауға қабілетті деп санасаңыз, төмендегі ақпаратты ұсынуыңызға болады: Олардың атомдары магнитті темірдегі атомдар секілді бір ретке тұрады да, өздерінің магниттік алқаптарын құрады. Бірақ бұл алқап ұзаққа созылмайды. Затты тез бір соқса, жасанды магнит тез шашылып қалады. Болмаса, 60 градустан жоғары қыздырса да, солай болады. Зат ішіндегі атомдар өз бағдарын жоғалтады да, темір қарапайым формасына қайтып келеді.
Магнит, қыстырғыш
Компас, темір ине, су құйылған шыны ыдыс.
62
5- нұсқа
Мамыр 2016
орыннан магнит пен магниттік алқаптың көздерін (ұялы телефон, компьютер, динамик) алып тастаңыз. Ине магниттеңіз. Сосын инені өсімдік майымен майлап, абайлап су бетіне қойыңыз. Тартылыс заңына сай ине суға батпайды, су бетінде қалқып қала береді. Қалқып қана қалмай, су бетінде белгілі бір бағытқа бұрылады. Тәжірибені қанша өткізсеңіз де, нәтижесі осылай болады.
Иненің ақпаратын магниттің қызыл тілшесімен салыстырып көріңіз – олар сай түсуі қажет.
ине қолдануға байланысты, оқушылармен міндетті түрде
қауіпсіздік техникасының нұсқаулық жүргізіңіз.
Біздің Жер – үлкен магнит және оның полюстері ғаламшардың географиялық полюстеріне өте
жақын орналасқан. Біздің барлық магниттердің магниттік алқаптары Жердің магниттік алқабымен өзара әрекеттеседі. Компастың жұмысы да осы, оның магниттік тілшесі жердің магниттік алқаптарының шекараларын жағалй қозғалып, ылғи солтүстікке нұсқап тұрады.
63
5- нұсқа
Мамыр 2016
Оқушылар қай кезде жарық және қараңғы түсетінін ажырата білуі қажет, Жарықтың кейбір қарапайым көздерін анықтай алу керек. Контекст «Тағам және сусын» тақырыбы аясында оқушылар жарықты қолдану тұрғысынан мерекелермен және фестивальдармен танысады. Осы бөлімнің тілдік мақсаты Оқушылардың осы бөлімнің тілдік мақсаттарына жетуіне көмектесу үшін, төменгі сыныпта ғылыми тілді пайдаланудың тілдік мақсатына мысал көрсетілген.
Оқушылар:
Жарықтың жасанды және табиғи көздерін ажырататын болады «Табиғи» және «жасанды» жарық көздерін ажырата алады.
Табиғи;
Жасанды;
Көзі;
Жарық;
Қараңғы.
Пікірталас сұрақтары:
Сіздің ойыңызша жарық қайдан пайда болады?
«табиғи» жарық көзінің қайсысы көрсетілген?
Біз қандай жасанды жарық көздерін қолданамыз?
Түнгі мезгілде қандай жұмыс орындары істейді?
Өзіңізді калай сезінесіз, қараңғы жерде болған тәжірибеңіз турадлы айтып беріңіз.
Неліктен қараңғы түсетінін айта аласыз ба? , Басқа да тілдік мақсаттарды қою және ғылыми тілді оқытуға қатысты қосымша нұсқаулық жоғарыдағы «Тілдік мақсат туралы» бөлімді қараңыз. Қысқаша шолу Оқушылар табиғи және жасанды жарық ұғымдарымен танысады. Олар әр түрлі жарық көздерін атап, анықтауды бастайды. Жасанды жарықты қалай қолданатымызды түсінеді. Қараңғылық жарық көзінің болмауынан болатынын түсінеді. Алған білімдері «Тағам және сусын» тақырыбы аясында іс-әрекеттерімен байланысты болады. 64
5- нұсқа
Мамыр 2016
8.Жарық– физикалық құбылыс
1.5.2.1 жарықтың табиғи және жасанды көздерін ажырату;
(Ж,Ұ,Қ) «Жарық қайдан пайда болады?» деген сұрақ аясында әңгіме құрыңыз. (Т,Ө,Қ) Жарықтың түрлі көздерін атаңыз. Оларды табиғи және жасанды деп жіктеңіз.
табиғи және жасанды жарық көздерін анықтай алады.
көрсету. Жарық көздерінің көмегімен жарықтың шығуын талқылау. Керосин шамы, фонар, электр шамы, жалын көздерін мысал арқылы талқылау. Кез келген ашық жалын көзін көрсетіңіз. (Ұ) Майшам жарығымен әңгіме оқыңыз. (Ө,Қ) Жасанды және табиғи жарық көздерінің мысалдарын жазыңыз/суретін салыңыз/таспаға түсіріп
алыңыз. Қалыптастырушы бағалау – оқушылар жарықтың табиғи және жасанды жарық көздерін анықтай алады.
Күн – жанып тұрган газды шар екендігін түсіндіріңіз. Қауіпсіздік ережелері: Күнге тура қарама. Табиғи: Күн (жанып тұрған газ), жұлдыздар (жанып тұрған газ), найзағай (күн күркіреуде пайда болатын электр жарығы), жарық қоңыздар (денесінде арнайы
клеткалары бар). Жасанды:май шам (май), шам (балауыз), фонарь (батарейлер), электр лампасы (электр тоғы). Айдың жарығы Күн жарығының шағылысуынан пайда болатынын түсіңдіріңіз.
Суреттер. Белгілер: жасанды және табиғи.
Жарық шығаратын заттар: балауыз, фонарлар, керосиндік шамдар. Әңгіме. Жұмыс дәптері. 65
5- нұсқа
Мамыр 2016
Жарық–
физикалық құбылыс
1.5.2.2 жарықтың табиғи және жасанды көздерін ажырату; 1.5.2.3 жасанды жарықтың қажеттілігін және оның көздерін анықтау
қолданатын әр түрлі жасанды жарық көздерін талқылаңыз. Бүгінгі күні
қолданған жарық көдерін атап шығыңыз (мысалы, жарық шамдары, теледидар, компьютер мониторы, автомобильдер/автобустар, ас
үй аспаптары және т.б.) Қалыптастырушы бағалау – оқушылар күнделікті өмірде қолданатын жарық көздерін анықтай алады.
қарастырыңыз (мысалы, фонарлар, жол белгілері, жедел
жәрдем көрсету
көліктері, дүкен
маңдайшалары, театрлар, жәрмеңке орындары, цирк, прожектор және т.б.) Қалыптастырушы
оқушылар күнделікті қолданылатын негізгі жарық көздерін анықтайды.
арнайы әсер ету мақсатында қолданатын мерекелер мен фестивалдар туралы талқылаңыздар. Кейбір декорация түрлерін мектепке әкеліп мерекені тойлаңыздар. Көктемде Канада және Стамбулда өтетін
«Қызғалдақтар» фестивалі суреттерін көрсетіңіз. Ал циркке баруға мүмкіндік болса, ыңғайлы кезде барыңыз. Егер мүмкін болмаса, ғаламтор арқылы
вебсайттардан көрсетіңіз.
«Қызғалдақтар» фестивалі мейрамы декорация қолдануымен өтеді,(сәуір-маусым аралығында). Жергілікті циркке барыңыздар, - оқушылардың мектептен тыс
серуен кезінде
жолда жүру
ережелерін сақтауын қадағалаңыз. Жасанды
жарық көздерінің суреттері. Фонарлар. Жарықты қолдана отырып өткізілген шағын
мерекелерге арналған реквизит. Жарық–
физикалық 1.5.2.1
жарық пен
(Ж) Түнгі уақытта біздің не істейтініміз туралы әңгіме құрыңыз – ұйықтаймыз, үй Түнде жұмыс істейтін немесе жарықты қажет ететін жұмыс Күнделікті қолданатын жасанды жарықтардың 66
5- нұсқа
Мамыр 2016
құбылыс
қараңғылықты салыстыру;
ішінде боламыз және т.б. (Ұ) Күннің шығуы мен батуы және біздің таңертең ұйқыдан тұрып, ал түнде ұйықтайтынымыз туралы әңгімелесіңіз.
оқыңыз. Ол қараңғыдан қорқу туралы болуы мүмкін.
көрген тәжірибесі туралы сөз қозғаңыз. (Ө) Қараңғыда болу туралы әңгімелер ауызша
құрастырыңыз/жаздырыңыз. Тапсырманы күңгірт жарық кезінде орындап көруін сұраңыз.
Ойын
ұйымдастырыңыз. Оқушының көздерін байлап, достарының нұсқауымен қойылған кедергілер алабын жүріп өтуді тапсырыңыз. Қалыптастырушы бағалау – оқушылар жарықтың болмау себебінен қараңғы болатынын біледі.
Қараңғыда өмір сүретін
жануарларды зерттеңіз, мысалы, көртышқандар, теңіз түбіндегі ағзалар. Өзіңіздің тапқан
мағлұматтардан таныстырылым
жасаңыз
және мағлұматтарыңызды сынып алдында айтып беріңіз.
орындарын анықтатыңыз, мысалы, жөндеумен айналысатын жұмысшылар, хирургтер және т.б. Жарық сәулесі болмағандықтан қараңғы түсетінін түсіндіріңіз. Жарық болмағанда қараңғы пайда болады.Түнгі уақыт
(күн батқаннан таң атқанша) біздің ұйықтауымызға қолайлы мезгіл.
Үңгір үлгісінде рөлдік ойын алаңын жасап қойыңыз.
Оқушылардың көзін байлау
кезінде әрқайсысынан рұқсат сұраңыз, әйтпесе, кейбірі қорқуы мүмкін. суреттері. Оқиғаны жазатын үлгілер.
Дене шынықтыру пәнінде қолданылатын заттар. Көз байлауға арналған орамал/таңғыш, суреттер, ақпараттар.
67
5- нұсқа
Мамыр 2016
Біз күн сайын түрлі көптеген табиғи және адам шығаратын дыбыстарды естиміз. Музыкалық аспаптар дыбыс шығаратынын, дыбыс жай және қатты болуы мүмкін екендігін біледі.
«Дені саудың - жаны сау» ортақ тақырыбы аясында есту жайлы, қандай дыбысты ұнататынымыз және дыбыстардан әуендердің құрылуы туралы ойланыңыз.
Оқушылардың осы бөлімнің тілдік мақсаттарына жетуіне көмектесу үшін, төменде сыныпта ғылыми тілді пайдаланудың тілдік мақсатына мысал көрсетілген оқушылардың пәндік мақсаттарға жетуіне көмектеседі
Оқушылар:
таралымының ерекшеліктерін атайды Оқушылар:
Дыбыстың қалай барлық бағытта таралатыны турасында ойланады
«дыбыс көзі», «қатты», «жай» терминдерін дұрыс қолданады.
Дыбыс;
жақын, алыс;
табиғи, жасанды;
адам және жануарлар шығаратын дыбыс;
Пікірсайыс сұрақтары:
Сенің ойыңша, дыбыс қандай қашықтықтан шықты?
Сол дыбыс күшейді ме, әлде жайлады ма?
Сендер қандай дыбыстар естідіңдер?
Бұл дыбыс табиғи немесе жасағанды дыбыс па?
Біз музыканың даусын күшейткенде не жай қойған кезде дыбыс ұлғайтқыштағы күрішке қандай әсері болды? Басқа да тілдік мақсаттарды қою және ғылыми тілді оқытуға қатысты қосымша нұсқаулық үшін жоғарыдағы «Тілдік мақсат туралы» бөлімді қараңыз..
Оқушылар дыбыстың қалай таралатынын түрлі дыбыстардың , қалай шығатынын, олардың қатты және жай болатынын біледі. Оқушылар берілген ақпаратты көңіл-күйі сергіп, демалу үшін музыка тыңдау кезінде қолданады.
68
5- нұсқа
Мамыр 2016
Дыбыс
1.5.3.1 дыбыстың таралуының ерекшеліктерін түсіндіру
1.1.2.1 қоршаған әлем құбылыстарына бақылау жүргізу;
1.1.2.2
көрсетілген экспериментті түсіндіру
Дыбыс қалай тарайды? (Ұ) Алыстан шыққан және жақын жердегі дыбысты ажыратуға мүмкіндік беретін интерактивтік ойынды ойнатыңыз. Әрекетті бастамас бұрын, оны талқылап алыңыз. (Ж,Қ) Күнделікті кездесетін қатты және жай дыбыстар яғни – сирена, жол қозғалысы, т.с.с.дыбыстар туралы әңгімелесіңіз.
жақын және алыстан шыққан дыбыстарды анықтай алады. Қауіпсіздік ережелері: оқушыларға егер дыбыс өте қатты болса, құлақты ауыртуы мүмкін екенін естеріне салыңыз. Күрделі тапсырмалар таңдаңыз.
bitesize/ks1/science/so unds_and_pitch/play/
Дыбыс көздері. (Ұ,ОТ,Қ) Далаға шығып, шеңбер бойына тұрыңыздар. Дыбысты тыңдаңыз, дыбыс шығу көзінен
бірте-бірте алыстаңыз. Дыбыстың естілмей қалатын қашықтығын анықтаңыз. Қалыптастырушы бағалау- оқушылар дыбыс көзінен алыстаған сайын, оның күші азая түсетінін түсінгенін анықтау
мақсатында сұрақ қойыңыз. (Ө,Қ) Дыбыстың қайдан шығатыны, таралатыны туралы сурет салыңыз/жазыңыз. Қалыптастырушы бағалау- оқушылардың жұмысын талдаңыз. Бұл олардың қалай дыбыс таралатыны туралы түсінгендігін көрсетеді. Дыбыс барлық бағытта тарайтынын түсіндіріңіз. Дифференциация: қойылған сұрақтардың деңгейі бойынша.
69
5- нұсқа
Мамыр 2016
Дыбыс
1.5.3.2 дыбыстың табиғи және жасанды
көздерін ажырату
Дыбыс көздері
(Ж,Ө) Құлақты мұқият қараңыз, бізге не үшін қажет екендігін талқылаңыз .
(Ұ,Ө,Қ) Бір минут айналаңызға құлақ түріңіз – барлық естіген дыбыстарыңызды жазып алыңыз. Мектеп айналасына серуенге шығып, сол жерде естіген дыбыстарыңызды жазып алыңыз. Қалыптастырушы бағалау
- оқушылартабиғи және жасанды дыбыстарды таниды және анықтай алады.
(Ж,Ө,Қ) Бірнеше дыбыс көздерін тыңдаңыз және дыбыстардың неден шыққанын анықтаңыз. Қалыптастырушы бағалау: табиғи және адам жасаған дыбыстар деп жіктей алады. (Ұ, Ө,Қ) Түрлі жануарлар шығаратын дыбыстарды және
олардың қалай
дыбыстайтынын анықтаңыздар. Мысалы, шегіртке артқы аяқтарын ысу арқылы, құстардың әні т.б. Жануарлар дыбыстау түрлерін атаңыз – арыстанның ақыруы, жылқының кісінеуі т.б. Қалыптастырушы бағалау: жануарлар дыбыстарын анықтай алады. Қауіпсіздік ережелері: егер дыбыс өте қатты болса, құлақтарын ауыртып алуы мүмкін екенін естеріне салыңыз.
Дифференциация: оқушылардың әр тобына анықтау мақсатында түрлі дыбыс көздерін беріңіз. Таныс және жаңа дыбыс көздерін таңдаңыз.
Дыбыс шығаратын заттардың суреттері: қоңырау, музыкалық аспаптар, электр қоңырауы, жазылған дыбыстар: құстардың сайрауы, жел.
Сағат,
секундомер немесе
Таймер
Жануарлар дыбыстары жазбасын табыңыз.
Жануарлар және олардың дыбыстарын белгілеуге арналған кесте.
|