Жауапты редакторлар: ҚР ҰҒА академигі, филология ғылымдарының докторы, профессор Р. Сыздық
се, са, палійтсе, ыстанса, тсе, тса
жүктеу/скачать 3,26 Mb. Pdf көрінісі
|
zhubaeva o khkh gasyr basyndagy kazak tili zhonindegi zertte
| се, са, палійтсе, ыстанса, тсе, тса мелетсе, канстрыйтут-
се, екіспедійстсе, кібійтанса, демəністіратсе, əбелійгатсе тағы сол сияқтылар. д) жауропа тілінде келетін «ійзім»дер сөз айағында қазақша жалғау мен өзгеріп, екі түрлі мағынада жұмсалады. Мəселен: егер «ійзім» келетін сөз ғылымый түрге айналып, пəн атын көрсететін болса, ол уақытта «ійзім» бізше «шілік», «шылық» деген жалғаулар мен тынады. Мəселен: марксизм – маркісшілік ленинизм – ленійншілік коммунизм – кəмүншілік империализм – жійəнгершілік социализм – сатсыйалшылық символизм - бейнешілік романтизм – сарыншылық Егер «ійзім»дер білудің біреуге жұуықтығын көрсететін мағынада келсе, ал уақытта бзше «шілдік», «шылдық» жалғаулар мен таныды. Мəселен: 170 171 славизм – ысыланшылдық исламизм – ісілəмшілдік Тағы сол сияқты жеке адамдарды көрсететін жалғаулар. ғ) сөз бір түсті жазылыу үшін жауропада сөйленетін пре- зиедум, программа, поркурор, президент деген сөздердің бас бұуыны бізше «пыр»мен басталады. Мəселен: пірезійдүм, пырағырам, пырезійдент, пыркарор. Бірақ «пұр» (рич) мен басталмайды. к) жауропа сөздерінің айағында келетін «арий»лар бізше «ар»мен таныда; мəселен: семнар, ыстенар, пыролетар. қ) орыс тілінде келетін «ор» жалғауы, бізге «ыр» болыб тынады. Мəселен: доқтыр, кəмезійтір, əператор сыйақты. Жауропа тілінен кіріб, біздің тілге əсерін тійгізетіл басқа түрлі ұсақ елементтер көп. Бірақ, оларды арпағырапійе ті- зіуші өзі ескеріуі керек. 4. Арпағырапійе сөздігіне тұрмыста аз жұмсалатын ұмы- тылған сөздер тізіліуі керек. Мəселен: «сейтік», «кіреуке», «кеспір», «дамбал», «татау», «қасаба» деген сыйақты. Одан басқа тұрмыста жійі жұмсалатын сөздің жеңілдері тізілмей, тек жазыуға дүдəмал көрінетін сөздер тізіледі. Мəселен: «мүнет», «мійнүт», «мүйнұут», «менүт», «мілійон». Бұларды іретке түсіргенде мына сыйақты сүгіретті көреміз. а) мектеб балаларына жеңіл болыу үшін ұйқас жүретін дыбыстар мен келетін сөздерді тізіу. Бұл ұйқас дыбыстар, дауысты, дауыс- сыз түрі мен жүреді 1 . Мəселен: дауысты дыбыстың жаңылдыратын түрлері: жүктеу/скачать 3,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|