Жеңіл уровень Жіктік жалғауларының даму ерекшелігі
Қазіргі қазақ орфографиясы негізгі принципі
жүктеу/скачать 54,99 Kb.
|
| 27.Қазіргі қазақ орфографиясы негізгі принципі
Қазақ орфографиясы туралы сөз қозғағанда, ең алдымен ғалымдардың ішіндегі Қ. Жұбановтың зерттеулерін айтқанымыз жөн. Ол қазақ жазуы туралы, орфографиясы бойынша аса ірі еңбек сіңірген, зерттеулер, еңбектер жазған, пікір айтқан, практикалық жұмыстар жүргізген ғалым. Оның айқан ойлары, пікірлері, қазіргі таңдағы жазу нормаларының қызметін бағдарлауға, емле принциптерін анықтап, ашып қарауға өз септегін тигізеді. Соңғы жылдардың зерттеулері бойынша осы уақытта орфография бойынша қосымша ұстаным нақты анықталмаған деп айтуымызға болады. Оған мысал ретінде айтатын болсақ: кейбір кітаптарда Қазақтың орфографиясы негізгі ұстаным-морфологиялық ұстаным. Морфологиялық ұстаным барлық елдерге байланысты жағымды, ыңғайлы болып келеді. Себебі: түркі тілдерінің морфологиялық құрылымы, түбірдің тұлғасының сақталуы ерекшеліктері-морфологиялық принципті басты принцип етіп алуды қалады. Түркі тілдерінің ішіндегі қазақ тілі үшін морфологиялық принцип қолайлы, жарасымды, түсінікті деп айтсақ болады. Енді морфологиялық принцип деген не екеніне тоқталып өтсек, морфологиялық принцип сөздердегі, екі сөздің тіркесіп айтылғанда, олардың айтылу мәні өзгеріп, әртүрлі дыбыстық өзгеріске ұшырауын айтаймыз. Мысалы: қазанғап (қазаңғап емес), сәнқой (сәңқой емес), әркім (әргім емес) т.б. Морфологиялық принципті айтқанда, сөздердің морфемалық құрылысы сақталынып жазылуын есте сақтауымыз керек. Бірақта, қазіргі уақыттағы жазу бойынша қалыптасқан нормасы осындай талаптарға жауап бере алуы мүмкін бе? - деген ой тудыруы әбден мүмкін. Қазіргі уақыттағы жазу қағидасында фонетикалық өзгерістерге байланысты қатысты дыбыстықөзгерісжазу кезінде таңбаланбайды, керсінше, морфоногиялық өзгерістер жазу кезінде түсінікті,жүйелі болып келіп отырады. Осы тұрғыдан ғалым Қ. Жұбановтың «қажақ емлесі дыбыс негізі болуы керек» деп аталатын тезисінде, фонетикалық алмасудың жазуда, сызуда еленбеу ерекшелігіне, сонымен қатар, морфоногиялық алмасулардың арнайы таңбалатын сипаттарымен ереушелігін қарауымызға болады. жүктеу/скачать 54,99 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|