Ұсынылған әдебиеттер:
1.Сейфуллин Ж.Т. Земельный кадастр: Управление земельными ресурсами в рыночных условиях. – Алматы.: КазНИИЭОАПК, 2012.
2.Қазақстан Республикасының Салық кодексі, 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VІ ҚРЗ
3.Қырықбаев Ж.Қ., Карбозов Т.Е.,Ахметов Е.С. Шаруашылықаралық жерге орналастыру. Оқу құралы. С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті баспасы. Астана,2017
4.Қазақстан Республикасының Жер кодексіЖаңартылған 2003 жылғы 20 маусымдағы N 442 Кодексі.(Өзгерістер енгізілген, басылымға 2022 ж.шыққан)
Дәріс № 11.Жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құнын анықтау
Жоспар
1.Мемлекеттік қызмет көрсетудің жалпы ережелері мен тәртібі
2.Мемлекеттік қызмет көрсету мерзімдері, нысандары және нәтижелері
Жердің сапасын есепке алу және кадастрлық бағалау: -нысаналы мақсатын ескеріп, жер учаскесін пайдалану тиімділігін айқындау; -жер учаскесін жеке меншікке сатқан кезде оның бағасын (жер учаскесін жалдау құқығын сату төлемін) анықтау; -салық салу; -жер учаскесін мемлекеттік мұқтаждықтар үшін мәжбүрлеп алып қою кезінде және иеліктен айыру жағдайында соттың сатып алу бағасы мен төлем мөлшерін айқындауы мақсатында жүргізіледі. Жердің сапасы және оның кадастрлық бағасы туралы мәліметтер әрбір жер учаскесі бойынша жер-кадастр кітабында көрсетіледі.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелері жеке меншікке берілген, оларды мемлекет немесе мемлекеттiк жер пайдаланушылар жалға берген кезде жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық ставкаларын, жалдау құқығын сату төлемақысының мөлшерiн және мемлекеттік меншіктегі және жер пайдалануға берілмеген жер учаскелеріне жекеше сервитут белгілеу үшін төлемақының мөлшерін Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi. Жер учаскелерi жеке меншiкке берiлген кезде олар үшiн төлемақының базалық ставкалары облыс орталықтарында, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада, облыстық және аудандық маңызы бар қалаларда, кенттер мен ауылдық елді мекендерде жергілікті жағдайлар мен ерекшеліктерге қарай облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың өкілді және атқарушы органдарының бірлескен шешімдерімен белгiленедi.
Бұл ретте жер учаскелерiн пайдалану төлемақысының ставкалары жер салығы ставкаларының мөлшерiнен төмен болып белгiленбейдi. Жалдау құқығын сату төлемақысы нақты жер учаскесiнiң кадастрлық (бағалау) құнына қарай сараланып белгiленедi.
Жерді кадастрлық және жеке бағалау үш тәсілді кешенді қолдану негізінде жүзеге асырылады: тиімді, салыстырмалы және шығындық. Қазақстан Республикасында жер учаскелерін нормативтік бағалау қолданылады. Қазіргі уақытта қазақстандық жағдайлар үшін ғана қолданылатын басқа да ерекше әдістер әзірленуде.
Шығындық тәсіл ақылға қонымды инвестор жер учаскесі үшін тиісті жер учаскесін сатып алуға және оған құрылысқа қолайлы кезеңде мақсатына және пайдалылығына ұқсас ғимарат салуға кететін сомадан көп соманы төлемейтініне негізделген. Шығындық тәсілдің әдістері объект орналасқан жер учаскесінің нарықтық құнымен жиынтығында объектіні салуға арналған шығындар (тозуды шегергенде) барлық жылжымайтын мүлік объектісінің нарықтық құнын айқындау үшін қолайлы бағдар болып табылады деген болжамға негізделген. Алып қою әдісі жер учаскесінің нарықтық құнын бүкіл жылжымайтын мүлік объектісінің, яғни ондағы үйлер мен ғимараттар бар барлық жер учаскесінің нарықтық құны мен олардың тозуын шегергендегі осы ғимараттар мен құрылыстардың қалпына келтіру құны арасындағы айырма ретінде айқындайды. Жер учаскесінің құнын есептеудің бұл әдісі Жер қалдығының техникасына негізделген. Салыстырмалы тәсіл дамыған жер нарығы бар елдерде кеңінен қолданылады. Бұл тәсіл ұқсас жер учаскелерін сату бағалары туралы ақпаратты жүйелеуге және салыстыруға, яғни алмастыру қағидатына негізделген.
Салыстырмалы тәсіл сату мен тасымалдауды салыстыру әдістерін қамтиды. Жер нарығының тиісті сегментінде салыстырмалы объектілердің жақында сатылымын анықтау. Бағалаушы жер нарығын зерттейді, оны саралайды және бағалау объектісі нарықтың қай сегментіне жататынын анықтайды.
Есептеудің бірінші әдісі болжамды кезеңнің жылдары бойынша тұрақты жылжымайтын мүлікті пайдаланудан түсетін кірістер болжанған кезде қолданылады.Екінші әдіс-әр түрлі жылдық капиталдандыру ставкаларын қолдана отырып, бірнеше жыл ішінде объектіні пайдаланудан алынған Болашақ таза кірісті дисконттау. Дисконттау мөлшерлемесін ескере отырып кен орнын пайдалану табыстылығын, жер қойнауынан алу үшін қол жетімді пайдалы қазба мөлшерін бағалаудың сенімділік дәрежесін, осы кен орнын игерудің тәуекел дәрежесінесептеуге болады. Бағалау құнын айқындау бойынша қызмет көрсету мерзіміелді мекендердің жерлері үшін-5 күн;басқа санаттағы жерлер үшін-10 күн.
Жер құнын кірістерді капиталдандыру әдісімен есептеу келесі формуланы қолдануға негізделген: Коммерциялық объектілер салынған жер учаскелерін бағалау үшін жер учаскесіне келетін кірістің қалдық техникасын пайдалануға болады. Жердің қалдық өнімділігі принципіне сәйкес, капиталды, жұмыс күшін және басқаруды тарту арқылы жерге салынған ғимараттар мен құрылыстарға кірісті бөлу кезінде басымдық беріледі. Барлық шығындарды жабғаннан кейін қалған табыс жер учаскесіне есептелінеді.
Достарыңызбен бөлісу: |