Жылдық есебі 2015

272
273
ЖЫЛДЫҚ ЕСЕБІ 2015
Қазақстан 
(млн. теңге)
ТМД  
(млн. теңге) 
ЭЫДҰ елдері 
(млн. теңге) 
ЭЫДҰ 
құрамына 
кірмейтін 
басқа елдер* 
(млн. теңге) 
2013 ж.  
31 желтоқсан 
Барлығы  
(млн. теңге)
Реттелген қарыз 
41,843
-
83,317
-
125,160
ҚАРЖЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕРІНІҢ БАРЛЫҒЫ 
 1,722,995
 65,834
 392,943
9,192
 2,190,964
АШЫҚ ПОЗИЦИЯ 
 297,518
95,697
 (225,486)
31,417
 
* 2015 ж. 31 желтоқсандағы жағдайы бойынша ЭЫДҰ құрамына кірмейтін басқа елдермен жасалатын операциялардың 50% (2014 ж. 
50%-дан астам және 2013 ж.: 90%-дан астам) астамы Кипр Республикасында тіркелген компаниялармен жасалатын операцияларға 
жатқызылды. Аталған қарыз алушылар өз қызметін ТМД елдерінде жүргізеді, олардың барлық активтері мен ақша ағыны сол жерде 
орналасқан.
Банк саласындағы кредит тәуекелі, негізінен, қаржы активтерімен және баланстан тыс міндеттеме-
лермен байланысты. Топтың негізгі кредит тәуекелі Қазақстан Республикасында шоғырландырыл-
ған. Топтың тәуекелді басқару бойынша саясаттарымен белгіленген кредит лимиттерінің және тө-
лем қабілеттілігі өлшемдерінің сақталуын қамтамасыз ету мақсатында тәуекел мониторингі тұрақты 
түрде жүргізіледі.
Активтерді және 
міндеттемелерді 
басқару барысындағы 
тәуекел 
Топ активтер мен міндет-
темелерді тиімді басқаруға 
аса назар аударады, бұл Топ-
қа нарықта бәсекеге қабі-
летті өнімдерді ұсынуға жә-
не осыған қоса, тәуекел мен 
кірістіліктің ара қатынасын ак-
ционерлер үшін қосымша құн 
қосылатындай деңгейде ұстап 
тұруына мүмкіндік береді.
Активтерді және міндеттеме-
лерді басқару барысында Топ 
тарабынан келесі бағыттар 
ерекшеленеді:
• 
Құрылымдық тәуекелді 
басқару: құрылымдық па-
йыздық және жалпы валю-
талық тәуекелді;
• 
Өтімділік тәуекелін 
басқару;
• 
Сауда портфелінде нарық-
тық тәуекелді басқару;
• 
Капиталды басқару.
Активтерді және міндетте-
мелерді басқару барысында 
туындайтын тәуекелді басқа-
руға жауапты орган Топтың 
Активтер мен пассивтерді 
басқару жөніндегі комитеті 
(бұдан әрі - «ТАПБК») болып 
табылады.  
ТАПБК өкілеттігіне активтер 
мен міндеттемелерді басқа-
ру аясында стратегиялық және 
тактикалық шешімдерді келесі 
мақсаттарда қабылдау кіреді:
• 
тәуекелді қолайлы деңгей-
де ұстау арқылы таза кірісті 
сақтау және арттыру;
• 
Топтың үздіксіз жұмыс іс-
теуін қамтамасыз ету.
Осы мақсаттарға қол жеткізу 
үшін ТАПБК апта сайынғы жи-
налыстары мен кеңейтілген ай 
сайынғы жиналыстары өткізі-
леді. Апта сайын өтетін жина-
лыстарда активтер мен мін-
деттемелерді басқару, соның 
ішінде сауда портфелін және 
өтімділікті басқару бойынша 
жедел мәселелер қаралады. 
Ай сайын өткізілетін жиналыс-
тар барысында анағұрлым ст-
ратегиялық мәселелер, соның 
ішінде баланс құрылымын бас-
қару қаралады. ТАПБК тара-
бынан қаралатын ақпараттың 
құрамына қоса алғанда, бірақ 
олармен шектелмей, бағалы 
қағаздар портфелі, валюта по-
зициялары, өтімділік гэптері, 
ақша ағыны, стресс-сынақтары 
және басқалар бойынша де-
ректер кіреді.  
Құрылымдық  
пайыздық тәуекел
Топ пайыздық тәуекелді анық-
тау және оны басқару кезін-
де Топтың капиталына және 
пайдасы мен залалына әр-
түрлі ықпал етуі салдарынан 
сауда портфеліндегі пайыз-
дық тәуекел мен құрылымдық 
пайыздық тәуекел арасында 
айырмашылық жүргізуді қа-
растыратын тәсілді қолданады. 
Тәуекелдің бұл түрлері жекеше 
түрде өлшеніп, басқарылады. 
Бұл бөлім құрылымдық пайыз-
дық тәуекел бойынша ақпа-
рат береді. Сауда портеліндегі 
пайыздық тәуекел Топ тара-
бынан нарықтық тәуекел түр-
лерің бірі ретінде қаралады.  
Құрылымдық пайыздық тәуе-
кел нарықтағы пайыздық мөл-
шерлемелердің өзгеруі нәти-
жесінде, амортизацияланған 
құны бойынша есепке алына-
тын баланстық және баланс-
тан тыс позициялар бойынша 
пайыздық кірістің төмендеу 
тәуекелін білдіреді. Тиісін-
ше, пайыздық тәуекелді бас-
қару пайыздық кірістің және 
осыған қоса, Топ капиталы-
ның нарықтағы пайыздық мөл-
шерлемелердің ауытқулары-
на ұшырауын, кірістің немесе 
залалдың болуы мүмкін тө-
мендеуіне шектеу қою және 
пайыздық кіріс ағынының оң-
тайлы және тұрақты болуын 
қамтамасыз етілуін басқаруды 
білдіреді.
 ТАПБК пайыздық гэпке жә-
не тәуекелге арналған кірісті 
талдау бойынша есептерге, 
сол сияқты пайыздық мар-
жа бойынша есептерге мо-
ниторинг және талдау жасау 
арқылы құрылымдық пайыз-
дық тәуекелді басқарады. Бұл 
Топқа аталған тәуекелге ұшы-
рауын төмендетуге және оң 
пайыздық маржаны ұстап тұру-
ға мүмкіндік береді. Тәуекел-
менеджменті департаменті 
Топтың пайыздық мөлшер-
лемелердің өзгеруіне қатыс-
ты осалдығын және олардың 
пайдалылыққа тигізетін ық-
палын тұрақты түрде баға-
лай отырып, қаржы қызметін 
бақылайды.
Ағымдағы сәтке сәйкес Топ 
кредитінің басым бөлігі белгі-
ленген пайыздық мөлшерле-
меге ие. Сонымен қатар, кре-
дит келісімдерінде Топтың 
пайыздық мөлшерлемені өз-
гертуіне мүмкіндік беретін 
тармақтар бар, бұл осылай-
ша тәуекелді төмендетуге 
мүмкіндік береді. 
Келесі кестеде пайыздық 
тәуекелдің талдауы берілген. 
Тиімді пайыздық мөлшерле-
мелер пайыздық тәуекелді 
анықтау және Топ қолдана-
тын саясаттың пайыздық мөл-
шерлемелер саласындағы 
тиімділігін анықтау мақсатын-
да, қаржы активтері мен мін-
деттемелерінің түрлері бойын-
ша көрсетілген.
2015 ж. 31 желтоқсан  
2014 ж. 31 желтоқсан  
2013 ж. 31 желтоқсан  
%  
теңгеде 
%  
АҚШ 
долларында 
%  
басқа 
валюталарда  
%  
теңгеде 
%  
АҚШ 
долларында 
%  
басқа  
валюталарда  
%  
теңгеде 
%  
АҚШ 
долларында 
%  
басқа  
валюталарда  
АКТИВТЕР:
Пайда немесе залал арқылы 
әділ құны бойынша бағалана-
тын қаржы активтері 
5.87
3.24
1.02
5.55
2.22
2.23
5.07
2.12
8.80
Банктерге және басқа қаржы 
институттарына берілген не-
сие мен қаражат 
8.43
2.10
0.87
12.56
2.20
0.53
1.46
0.89
1.18
Клиенттерге берілген несие 
11.39
9.04
14.86
10.36
11.53
12.46
11.21
8.32
10.13
Сатуға арналған қолда бар 
және өтеуге дейін ұсталатын 
инвестициялар 
6.11
5.50
8.41
8.70
5.06
8.32
5.84
6.54
7.82

274
275
ЖЫЛДЫҚ ЕСЕБІ 2015
2015 ж. 31 желтоқсан  
2014 ж. 31 желтоқсан  
2013 ж. 31 желтоқсан  
%  
теңгеде 
%  
АҚШ 
долларында 
%  
басқа 
валюталарда  
%  
теңгеде 
%  
АҚШ 
долларында 
%  
басқа  
валюталарда  
%  
теңгеде 
%  
АҚШ 
долларында 
%  
басқа  
валюталарда  
МІНДЕТТЕ МЕЛЕР:
Банктердің және басқа қаржы 
институттарының несиесі мен 
қаражаты 
45.16
2.50
-
6.83
1.01
11.20
6.15
3.50
5.08
Клиенттердің қаражаты 
5.51
2.65
2.62
5.22
4.54
4.22
5.08
4.26
5.76
Шығарылған борыштық баға-
лы қағаздар 
8.62
6.75
6.88
8.16
7.04
6.89
9.00
7.86
6.88
Тартылған басқа қаражат 
3.25
-
-
0.87
-
-
7.06
0.48
-
Реттелген қарыз 
8.83
6.78
-
8.27
7.18
-
7.46
7.61
-
Топтың туынды қаржы құрал-
дарын пайдалануы пайыздық 
мөлшерлемелердің өзгеру 
салдарын төмендетуге және 
өнімдер түрлері бойынша па-
йыздық маржаны бақылауға 
мүмкіндік береді. Басшылық 
Топтың пайыздық маржасы-
ның мониторингін жүзеге 
асырады және оның пайым-
дауынша, Топ пайыздық мөл-
шерлеменің өзгеруіне байла-
нысты айтарлықтай тәуекелді 
және ақша ағынының өзгеруі-
не байланысты сәйкес тәуе-
келді алмайды. 
Пайыздық тәуекелге 
сезімталдығы
Тәуекел-менеджменті департа-
менті Топтың нарықтық пайыз-
дық мөлшерлемелердің өзге-
руіне сезімталдығын, олардың 
Топтың кірістілігіне әсерін 
мерзімділікпен бағалап отыра-
ды және қажет болған жағдай-
да, Топтың АПБК-не тәуекелді 
төмендету бойынша ұсыныс-
тар жасайды. 
Топтың таза кірісінің құрылым-
дық пайыздық тәуекелге сезім-
талдығын есептеу және талдау 
үшін Топ тәуекелге ұшырауы 
мүмкін кіріс (EaR) көрсеткішін 
қолданады. EaR пайыздық гэп-
ке негізделеді және белгілі бір 
уақыт кезеңі барысында кіріс-
тегі әлеуетті өзгерістерді өл-
шейді және келесі болжамдар-
ға негізделеді:
• 
ықтимал залал келтірі-
луі мүмкін кезең, бір жыл. 
Бір жыл, Топтың жаңа қар-
жыландыруды тартуы не-
месе өзінің қабылдауға 
боларлық тәуекел дең-
гейінің шеңберінде тәуе-
келді басқару және сақтау 
мақсатында активтері мен 
міндеттемелерін қайта құ-
рылымдауы мүмкін кезең 
ретінде қаралады;
• 
EaR әрбір пайыздық гэп жа-
ңа пайыздық мөлшерлеме 
бойынша қайта бағаланады 
деген болжамның негізінде 
есептеледі.
Есеп беру күніне сәйкес, EaR 
есептеу барысында, Топ пайыз-
дық мөлшерлеменің өзгеру ау-
қымын барлық ауытқымалы 
кірістілік бойынша 200 ба-
зистік тармақ өлшемін қисын-
ды ықтимал көрсеткіш ретінде 
қолданады.  
Төменде берілген кестеде пайыздық мөлшерлемелерде болжанатын өзгерістердің Топтың пайда 
мен залал жөніндегі шоғырландырылған есепте әсерін көрсететін EaR ұсынылған, бұл ретте барлық 
басқа параметрлер өзгеріссіз қалады: 
 
Тәуекелге ұшырауы мүмкін кіріс (EaR)
2015 ж. 31 желтоқсан (млн. теңге)
Ауытқымалы кірістіліктің параллельді жылжуы нәтижесінде тәуекелге ұшырауы 
мүмкін кіріс (EaR)
Мөлшерлеменің 1 жылда 200 bp жоғары жылжуының нәтижесінде тәуекелге ұшыруы 
мүмкін кіріс (EaR)
(2,616)
Мөлшерлеменің 1 жылда 200 bp төмен жылжуының нәтижесінде тәуекелге ұшыруы 
мүмкін кіріс (EaR)
2,616
 
Тәуекелге ұшырауы мүмкін кіріс (EaR)
2014 ж. 31 желтоқсан (млн. теңге)
Ауытқымалы кірістіліктің параллельді жылжуы нәтижесінде тәуекелге ұшырауы 
мүмкін кіріс (EaR)
Мөлшерлеменің 1 жылда 200 bp жоғары жылжуының нәтижесінде тәуекелге ұшыруы 
мүмкін кіріс (EaR)
(9,018)
Мөлшерлеменің 1 жылда 200 bp төмен жылжуының нәтижесінде тәуекелге ұшыруы 
мүмкін кіріс (EaR)
9,018
 
Тәуекелге ұшырауы мүмкін кіріс (EaR)
2013 ж. 31 желтоқсан (млн. теңге)
Ауытқымалы кірістіліктің параллельді жылжуы нәтижесінде тәуекелге ұшырауы 
мүмкін кіріс (EaR)
Мөлшерлеменің 1 жылда 200 bp жоғары жылжуының нәтижесінде тәуекелге ұшыруы 
мүмкін кіріс (EaR)
(5,042)
Мөлшерлеменің 1 жылда 200 bp төмен жылжуының нәтижесінде тәуекелге ұшыруы 
мүмкін кіріс (EaR)
5,042
 
Жоғарыда аталған әсерді қоспағанда, есептік күнге сәйкес Топтың капиталы пайыздық мөлшерле-
мелердегі өзгерістерге сезімтал емес, өйткені пайыздық своптар 2009 ж. тиімсіз болып қалды және 
тиісінше, осы құралдардың әділ құнындағы өзгерістер пайда мен залал жөніндегі шоғырландырыл-
ған есепте танылады
Өтімділік тәуекелі
Өтімділік тәуекелі дегеніміз – 
 Топтың өзіне қойылған та-
лаптарды (баланстық, сол 
сияқты баланстан тыс) қана-
ғаттандыруы үшін жарамды 
баға бойынша қорландыруы 
жеткіліксіз болуы мүмкін жағ-
дайдың орын алу тәуекелі. 
ТАПБК өтімділік позияцияла-
рын апта сайын талдау және 
өтімділік тәуекелін төменде-
ту бойынша шешім қабыл-
дау арқылы өтімділік тәуе-
келін бақылайды. Ағымдағы 
өтімділікті басқару Қазынашы-
лық Департаменті тарабынан 
ақша нарығында операциялар 
жүргізу және ТАПБК белгіле-
ген лимиттердің шегінде бос 
қаражатты өтімді бағалы қа-
ғаздарға орналастыру арқылы 

276
277
ЖЫЛДЫҚ ЕСЕБІ 2015
жүзеге асырылады.
Топ реттеуші талаптарға, со-
ның ішінде жедел өтімділік 
және валюталық өтімділік 
коэффициенттерінің сәйкес 
келуін қамтамасыз етеді. Топ-
тың пікірі бойынша, атал-
ған талаптар өтімділіктің 
жеткілікті деңгейде болуын 
қамтамасыз ететін қатаң ша-
ралар болып табылады.
Төменде ұсынылған кесте-
де есеп беру күнінен бастап 
өтеуге дейінгі мерзімдері бо-
йынша топтастырылған қар-
жы активтері мен міндеттеме-
лерінің талдауы ұсынылған. 
1 айға дейін 
(млн. теңге)
1-3 ай  
(млн. теңге)
3 ай-1 жыл 
(млн. теңге)
1 жыл-5 жыл  
(млн. теңге)
5 жылдан 
артық  
(млн. теңге)
Өтеу мерзімі 
белгіленбеген  
(млн. теңге)
2015 ж.  
31 желтоқсан 
Барлығы  
 (млн. теңге)
ҚАРЖЫ АКТИВТЕРІ:
Пайда немесе залал арқылы 
әділ құны бойынша бағала-
натын борыштық бағалы қа-
ғаздар және туынды қаржы 
құралдары 
63,338
129,436
24,148
56,040
34,031
20
307,013 
Банктерге және басқа қаржы 
институттарына берілген не-
сие мен қаражат 
82,691
140,575
54,580
9,384
5,750
1,786
294,766 
Клиенттерге берілген несие 
65,523
90,898
409,615
264,421
2,552,115
85
3,382,657 
Сатуға арналған қолда бар ин-
вестицияларға енгізіліген бо-
рыштық бағалы қағаздар 
82
1,340
1,501
17,273
12,028
324
 32,548
Өтеуге дейін  ұсталатын  
инвестициялар 
-
150
629
187,706
17,580
-
 206,065 
Пайыздар есептелетін актив-
тердің  барлығы  
211,634
362,399
490,473
534,824
2,621,504
2,215
 4,223,049
 Ұлттық (орталық) банктердегі 
ақша қаражаты мен шоттар 
121,069
-
-
1
2,835
3
 123,908
Қымбат металдар 
3,908
-
-
-
-
-
3,908 
Пайда немесе залал арқылы 
әділ құны бойынша бағалана-
тын үлестік бағалы қағаздар 
-
-
-
-
-
40,288
40,288
Сатуға арналған қолда бар 
үлестік бағалы қағаздар 
-
-
-
-
-
1,102
1,102
Пайыздар есептелетін актив-
тер бойынша есептелген па-
йыздық кіріс 
26,494
144,958
49,250
248,991
2,036
3
471,732 
Басқа қаржы активтері 
6,395
3,553
5,111
2,596
552
1
18,208 
ҚАРЖЫ АКТИВТЕРІ МЕН 
ҚЫМБАТ МЕТАЛДАРДЫҢ 
БАРЛЫҒЫ
369,500
510,910
544,834
786,412
2,626,927
43,612
 4,882,195
1 айға дейін 
(млн. теңге)
1-3 ай  
(млн. теңге)
3 ай-1 жыл 
(млн. теңге)
1 жыл-5 жыл  
(млн. теңге)
5 жылдан 
артық  
(млн. теңге)
Өтеу мерзімі 
белгіленбеген  
(млн. теңге)
2015 ж. 
31 желтоқсан  
Барлығы  (млн. 
теңге)
ҚАРЖЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕРІ:
Банктердің және басқа қаржы 
институттарының несиесі мен 
қаражаты 
79,807
8,400
15,456
1,777
16,000
-
121,440
Клиенттердің қаражаты
203,553
383,112
378,158
1,047,118
513,181
-
2,525,122
Шығарылған борыштық 
бағалы қағаздар
515
-
99,666
298,452
278,083
-
676,716
Басқа тартылған қаражат
-
2,923
7,997
57,630
32,258
-
100,808
Реттелген қарыз
-
-
49,983
93,592
93,698
40,156
277,429
Пайыздар есептелетін 
міндеттемелердің барлығы
283,875
394,435
551,260
1,498,569
933,220
40,156
3,701,515
Пайда немесе залал 
арқылы әділ құны бойынша 
бағаланатын қаржы 
міндеттемелері 
3,125
-
7,901
50,579
408
13,396
75,409
Клиенттердің қаражаты
769,052
-
-
-
-
-
769,052
Төленетін дивидендтер
-
1
-
-
-
-
1
Пайыздар есептелетін 
міндеттемелер бойынша 
есептелген пайыздық шығыс 
11,213
12,194
18,037
14,087
11
-
55,542
Басқа қаржы міндеттемелері
8,573
4,648
5,265
1,930
568
-
20,984
ҚАРЖЫ 
МІНДЕТТЕМЕЛЕРІНІҢ 
БАРЛЫҒЫ
1,075,838 
411,278
582,463
1,565,165
934,207
53,552
4,622,503
Активтер мен міндеттемелер 
арасындағы айырмашылық
(706,338)
99,632
(37,629)
(778,753)
1,692,720
 Пайыздар есептелетін 
активтер мен міндеттемелер 
арасындағы айырмашылық 
(72,241)
(32,036)
(60,787)
(963,745)
1,688,284
 Пайыздары өспелі 
жиынымен есептелетін 
активтер мен міндеттемелер 
арасындағы айырмашылық 
(72,241)
(104,277)
(165,064)
(1,128,809)
559,475
Пайыздары қаржы активтері 
мен қымбат металдардың 
жалпы сомасына қатысты 
пайыздармен, өспелі 
жиынымен есептелетін 
активтер мен міндеттемелер 
арасындағы айырмашылық 
(1.5%)
(2.1%)
(3.4%)
(23.1%)
11.5%
Шартты міндеттемелер және 
қарызды ұсыну бойынша 
міндеттемелер 
2,907
10,571
37,334
104,436
28,631
        15,667 

278
279
ЖЫЛДЫҚ ЕСЕБІ 2015
1 айға дейін 
(млн. теңге)
1-3 ай  
(млн. теңге)
3 ай-1 жыл 
(млн. теңге)
1 жыл-5 жыл  
(млн. теңге)
5 жылдан 
артық  
(млн. теңге)
Өтеу мерзімі 
белгіленбеген  
(млн. теңге)
2014 ж.  
31 желтоқсан 
Барлығы  
 (млн. теңге)
ҚАРЖЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕРІ :
Пайда немесе залал 
арқылы әділ құны бойынша 
бағаланатын борыштық 
бағалы қағаздар және туынды 
қаржы құралдары 
1,921
9,298
10,961
52,419
42,539
-
117,138
Банктерге және басқа қаржы 
институттарына берілген 
несие мен қаражат 
146,273
11,230
30,993
2,026
17,047
-
207,569
Клиенттерге берілген несие 
43,322
25,672
198,178
759,110
372,467
-
1,398,749
«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ 
облигациялары
-
-
-
-
647,901
-
647,901
Сатуға арналған қолда бар 
инвестицияларға енгізіліген 
борыштық бағалы қағаздар 
780
36,277
6,598
23,733
22,176
-
89,564
Өтеуге дейін ұсталатын 
инвестициялар 
144
-
958
4,206
12,788
-
18,096
Пайыздар есептелетін 
активтердің барлығы  
192,440
82,477
247,688
841,494
1,114,918
-
2,479,017
190,990
-
-
-
1,372
-
192,362
Ұлттық (орталық) банктердегі 
ақша қаражаты мен шоттар 
2,826
-
-
-
-
-
2,826
Қымбат металдар 
-
-
-
-
-
45,901
45,901
Пайда немесе залал 
арқылы әділ құны бойынша 
бағаланатын үлестік бағалы 
қағаздар 
-
-
-
-
-
3,132
3,132
Сатуға арналған қолда бар 
үлестік бағалы қағаздар 
61,452
33,039
360,189
257,467
38,590
-
750,737
Пайыздар есептелетін 
активтер бойынша 
есептелген пайыздық кіріс 
2,803
2,842
7,088
2,968
243
-
15,944

жүктеу/скачать 2,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: