Жылдық есебі 2015

234
235
ЖЫЛДЫҚ ЕСЕБІ 2015
31. Тапсырылған қаржы активтері
2015, 2014 және 2013 жж. 31 желтоқсандағы жағдай бойынша танылуы толық аяқталмаған, тапсы-
рылған қаржы активтері туралы ақпарат төменде көрсетілген:
Тікелей және кері РЕПО келісімдері  
бойынша мәмілелер 
Топтың РЕПО келісімдері бойынша бағалы қағаз-
дарды тарту және орналастыру мен сату бойын-
ша және кері Репо келісімдері бойынша бағалы 
қағаздарды сатып алу бойынша жоспарлары бар. 
РЕПО келісімдері бойынша орналастырылған не-
месе сатылған бағалы қағаздар үшінші тарапқа 
беріледі, оның орнына Топ ақша қаражатын не-
месе басқа қаржы активтерін алады. 
 
Топ, ол осындай бағалы қағаздармен байланыс-
ты, құрамына кредиттік тәуекелдер, нарықтық 
тәуекелдер кіретін барлық тәуекелдер мен пай-
даны өз есебінде сақтап қалады деген тұжы-
рымға келді, сол себепті оларды мойындауды 
тоқтатпайды. Осыған қоса, Топ қамтамасыз ету 
ретінде алынған ақша қаражатына қатысты қар-
жылық міндеттемелерді мойындайды.
Пайда немесе залал 
арқылы әділ құны бойынша 
көрсетілетін қаржы 
активтері  (млн. теңге) 
(15-Ескерту)
Сатуға арналған 
қолда бар 
инвестициялар  
(млн. теңге) 
(18-Ескерту)
Өтеуге дейін 
ұсталатын 
инвестициялар  
(млн. теңге) 
(19-Ескерту)
«Самұрық- 
Қазына» ҰӘҚ» 
АҚ облигация-
лары  
(млн. теңге)
2015 ж. 31 желтоқсандағы  
жағдай бойынша:
Активтердің баланстық құны
27,469
-
1,163 
-
Тиісті міндеттемелердің баланстық құ-
ны  (РЕПО келісімдері бойынша алынған 
несиелер)
25,691
-
989
-
Пайда немесе залал 
арқылы әділ құны бойынша 
көрсетілетін қаржы 
активтері  (млн. теңге) 
(15-Ескерту)
Сатуға арналған 
қолда бар 
инвестициялар  
(млн. теңге) 
(18-Ескерту)
Өтеуге дейін 
ұсталатын 
инвестициялар  
(млн. теңге) 
(19-Ескерту)
«Самұрық- 
Қазына» ҰӘҚ» 
АҚ облигация-
лары  
(млн. теңге)
2014 ж. 31 желтоқсандағы  
жағдай бойынша:
Активтердің баланстық құны
73,763
4,095
6,118
627,741
Тиісті міндеттемелердің баланстық құ-
ны  (РЕПО келісімдері бойынша алынған 
несиелер)
69,194
3,858
5,710
581,035
2013 ж. 31 желтоқсандағы 
жағдай бойынша:
Активтердің баланстық құны
75,380
6,440
-
-
Тиісті міндеттемелердің баланстық құ-
ны  (РЕПО келісімдері бойынша алынған 
несиелер)
67,967
7,009
-
-
32. Қаржы және шартты міндеттемелері
Қызметін атқару процесінде клиенттер мұқ-
таждығын қанағаттандыру үшін Топ баланстан 
тыс тәуекелдері бар қаржы құралдарын пай-
даланады. Құрамында түрлі дәрежедегі кре-
дит тәуекелдері бар, бұл құралдар қаржы жағ-
дайы жөніндегі шоғырландырылған есептілікте 
көрсетілмейді.
Екінші тарап мәміле бойынша міндеттемелерін 
орындамаған жағдайда және барлық қарсы та-
лаптар, бағалы қағаздар түріндегі қамтамасыз 
ету мен кепіл құнсызданған жағдайда, Топтың 
шартты қаржы міндеттемелері және несие беру 
бойынша міндеттемелері бойынша кредит тәуе-
келінің ең жоғарғы мөлшері осы құралдардың 
шарттық құнына тең болады.
Топ шартты міндеттемелерге қатысты, дәл сон-
дай, баланстық операцияларға қатысты қолда-
нылатын кредит саясатын қолданады.
2015 ж. 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 
кепілдіктер мен басқа да шартты қаржы міндет-
темелері бойынша құрылған резерв 5,894 млн. 
теңге (2014 ж.: 686 млн. теңге, 2013 ж.: 4,156 
млн. теңге) құрады.
Тәуекел ескеріле отырып мөлшерленген сома 
Базель II стандартталған әдіспен белгіленген 
қағидаларға сәйкес, кредит тәуекелі коэффи-
циенттерінің және контрагентке қатысты тәуе-
кел коэффициенттерінің көмегімен анықталады.
2015 ж. 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 
шартты міндеттемелер және несиелер беру бо-
йынша міндеттемелер бойынша кредит тәуе-
келі 138,318 млн. теңге 
(2014 ж.: 47,682 млн. теңге, 2013 ж.: 47,034 млн. 
теңге) сомасындағы қамтамасыз етумен жабыл-
ды. Қамтамасыз етудің құрамына жылжымай-
тын мүлік, депозиттер және басқа қаржылық 
және қаржылық емес активтер кіреді.
Артықшылық-ты 
акциялар  
(Акциялар саны)
Жай акциялар 
(Акциялар саны)
Артықшылық-ты 
акциялар   
(млн. теңге)
Жай  акциялар  
(млн. теңге)
 Бұрын сатып алынған меншікті 
акцияларды сатып өткізу
886,722
127,409,117
145
73,430
31 желтоқсан 2015 ж.
123,160,124
796,936,282
12,682
221,838
Эмиссиялық кіріс шығарылған акциялардың номиналдық құнынан алынған қаражаттың асып түсуін 
білдіреді.
Акционерлер арасында бөлінуге жататын Топтың кірісі заңнамаға сәйкес есепте көрсетілген резерв-
тер сомасымен шектелген. Бөлуге жатпайтын қаражат болашақ залалдарды, басқа болжанбаған 
тәуекелдер мен шартты міндеттемелерді қосқанда, жалпы банктік тәуекелдерді жабу үшін Қазақс-
тан заңнамасы талаптарына сәйкес құрылған резервтік қормен берілген. 

236
237
ЖЫЛДЫҚ ЕСЕБІ 2015
2015, 2014 және 2013 жж. 31 желтоқсандағы жағдай бойынша номиналды сома немесе шарттарға 
сәйкес сома және тәуекел ескеріле отырып мөлшерленген сома төмендегіні құраған:
2015 ж.   
31 желтоқсан   
(млн. теңге)
2014 ж.  
 31 желтоқсан   
(млн. теңге)
2013 ж.   
31 желтоқсан   
(млн. теңге)
Қаржы және шартты міндеттемелері:
Берілген кепілдіктер және осы тектес шартты қаржы міндеттемелері
130,047
70,029
57,465
Аккредитивтер және шартты қаржы  міндеттемелеріне 
жатқызылатын басқа операциялар
53,815
4,250
10,040
Несиелер және пайдаланылмаған кредит желілері бойынша 
міндеттемелер
15,667
12,491
10,923
«Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» АҚ-на сатылған кері талап 
құқығы бар қарыздар бойынша міндеттемелер
18
21
24
Қаржы және шартты міндеттемелердің барлығы
199,547
86,791
78,452
Ақшалай қамтамасыз етуді шегергенде
(90,598)
(15,754)
(18,507)
Қаржы және шартты міндеттемелер бойынша резервтерді 
шегергенде (6-Ескерту)
(5,894)
(686)
(4,156)
Резервтерді және ақшалай қамтамасыз етуді шегергенде, қаржы 
және шартты міндеттемелердің барлығы                 
103,055
70,351
55,789
Тәуекел есебімен мөлшерленген соманың барлығы
138,780
66,134
56,447
Клиенттерге ашық кредит желілері сомасы-
ның шегінде несиелер ұсыну туралы шешім 
Топ тарапынан клиент кредиттік ресурстар алу 
мақсатында әрбір кезекті келуі уақытында қа-
былданады және қарыз алушының қаржылық 
жай-күйіне, кредит тарихына және басқа фак-
торларға байланысты болады. 2015 ж. 31 жел-
тоқсандағы жағдай бойынша осындай пайда-
ланылмаған кредит желілері бойынша шартты 
міндеттемелер сомасы 314,230 млн. теңге (2014 
ж.: 271,750 млн. теңге, 2013 ж.: 319,172 млн. тең-
ге) құрады. Топ қарыз алушыға кредит желісін 
ұсынуды уақытша тоқтату немесе доғару және 
кез келген негізде клиентке кредит ұсынудан 
бас тарту, соның ішінде қарыз алушы Топ алдын-
дағы міндеттемелерін бұзған жағдайда; кепіл за-
тын қайта бағалау барысында оның кепіл құны-
ның төмендеуі немесе нарықтағы бағалардың 
өзгеруі салдарынан қамтамасыз ету жеткіліксіз 
болған жағдайда; немесе егер кредит желісін 
ұсыну (кредит ұсыну) барысында Топ реттеуші 
органдардың екінші деңгейдегі банктерге белгі-
леген пруденциялық нормативтерінің кез кел-
генін бұзған жағдайда қарыз алушыға ескертусіз 
бас тарту құқығына ие болғандықтан несие беру 
туралы шешім міндетті болып табылмайды. 
үрделі қаржы шығындары  
бойынша міндеттемелер 
2015 ж. 31 желтоқсандағы жағдай бойынша күр-
делі қаржы шығындары бойынша міндеттеме-
лер сомасы 1,468 млн. теңге (2014 ж.: 530 млн. 
теңге, 2013 ж.: 55 млн. теңге) құрады.
Операциялық жалдау шарттары 
бойынша міндеттемелер 
2015, 2014 және 2013 жж. 31 желтоқсандағы 
жағдай бойынша Топтың операциялық жалдау 
бойынша маңызды міндеттемелері болған жоқ.
Фидуциарлық қызмет және талаптар
Өз қызметі барысында Топ, клиенттермен белгі-
ленген белгілі бір өлшемдерге сәйкес клиент-
тердің қорын басқару мақсатында шешім қабыл-
дауға қатысты шектеулері көрсетілген келісім 
жасайды. Топ біреудің қаражатын иемдену әре-
кеттері және оның залалдары үшін осы қара-
жат немесе бағалы қағаз клиентке қайтарылған-
ға дейін жауапкершілік алады. Бұл сома 2015 ж. 
31 желтоқсанға сәйкес Топтың басқаруындағы 
клиенттердің қалдық қаражатын білдіреді, сон-
дай-ақ жауапты сақтаудағы 169,416 млн. теңге 
(2014 ж.: 81,504 млн. теңге, 
2013 ж.: 85,814 млн. теңге) активтерді қоса ал-
ғанда. Топтың басқаруындағы зейнетақы қоры-
ның активтері 2015 ж. 31 желтоқсандағы жағдай 
бойынша нөл теңге (2014 ж.: нөл теңге, 2013 ж.: 
347,027 млн. теңге) құрады.
Сот талап-арыздары
Кейде Топтың қызметі барысында клиенттер 
мен контрагенттер Топқа шағым-талаптар қоя-
ды. Басшылықтың пайымдауынша, олар бойын-
ша істі қарау нәтижесінде Топқа айтарлықтай 
шығын келтірілмейді және тиісінше, шоғырлан-
дырылған қаржы есептілігінде резерв құрылған 
жоқ.
Міндеттеменің туындауына себепші жағдайлар-
дың орын алуы ықтимал болғанда және мін-
деттеменің сомасы жеткілікті дәл дәрежеде 
есептелуі мүмкін болған жағдайларда ғана Топ 
жекелеген жағдайлардың нәтижесінде туын-
дайтын қомақты міндеттемелердің пайда болу 
ықтималдығын бағалайды және өзінің қаржы 
есептілігінде резервтер қалыптастырады. Осы 
шоғырландырылған қаржы есептілігінде төмен-
де көрсетілген қандай да бір шартты міндетте-
мелер бойынша резервтер қалыптастырылған 
жоқ.
Шекербанк TAS
Стамбул қаласы Коммерциялық сотының 2012 
ж. 7 ақпандағы шешіміне сәйкес Turkiye Vakiflar 
Bankasi T.A.O. талабы бойынша «БТА Банкі» АҚ 
Еншілес ұйымы «БТА Секьюритис» Акцоинерлік 
қоғамына (бұдан әрі - «БТА Секьюритис») тиесілі 
Sekerbank T.A.S ұйымының 101,726,214 акциясы-
на алдын ала тыйым салынды және аталған ак-
цияларды үшінші тұлғаларға тапсыруға тыйым 
салынды. БТА Секьюритиске тиесілі акциялар-
ды тыйым салудан босату мәселесі 2013 ж. 13 
мамырда, 2013 ж. 11 қыркүйекте, 2014 ж. 5 ақ-
панда және 2014 ж. 2 маусымда өткен сот оты-
рыстарында қаралды. 2015 ж. 5 ақпанда сот-
тың кезекті отырысы өтті. Негізгі судьялардың 
бірі отырысқа қатыспағандықтан, сот тыңдалуы  
2015 ж. 9 сәуірге ауыстырылды. Осыған қоса 
Стамбул қаласы Коммерциялық соты акциялар-
ды тыйым салудан босату туралы өтініш кезек-
тен тыс отырыс шақыру арқылы қаралады деп 
шешті.
2015 ж. 13 наурызда Түркия, Стамбул қаласы-
ның Коммерциялық сотының шешімімен БТА 
Секьюритиске тиесілі Шекербанк акциялары-
ның жалпы санынан 86.47% көлеміндегі үлеске, 
сонымен қоса 2015 ж. барысында сатып алынған 
және өтеусіз негізде алынған акцияларға бұғат 
қойылды.
2015 ж. 3 желтоқсанда Түркия, Стамбул қ. бірінші 
сатысындағы бірінші коммерциялық соты 
шешімін Turkiye Vakiflar Bank T.A.O. (Түркия) пай-
дасына шығарып, оның талап-арызының талап-
тарын қанағаттандырды. Сот шешіміне сәйкес, 
«БТА Банкі» АҚ-мен аталған талапкердің пайда-
сына мерзімі өткен борыш бойынша жыл сайын-
ғы пайыздық мөлшерлеме 22.5%-бен кепілдік 
берілген қарыз сомасының жауапкерлер БТА 
Банкі мен БТА Секьюритистен ортақ өндіріп 
алынуы қаулы етілген. 2016 ж. 11 наурызда Түр-
кия, Стамбул қ. 1-ші сатысындағы Экономика-
лық сотының шешімі негізінде Шекербанктің 
саны 17,083,367 дана көлемінде БТА Секьюри-
тиске тиесілі, сондай-ақ ELT LojistikLtd. Şti.-мен 
(Түркия) TurkiyeVakiflarBank T.A.O.-дан (Түркия) 

238
239
ЖЫЛДЫҚ ЕСЕБІ 2015
алынған қарыз бойынша берілген «БТА Банкі» 
АҚ кепілдігі бойынша қамтамасыз ету ретіндегі 
акцияларының жалпы санынан қалған 13.53%-
на бұғат қойылды.  
«БТА Банкі» АҚ мен БТА Секьюритис бұл шешім-
ге шағым беруге, сондай-ақ соттың аталған 
шешімін орындау бойынша іс әрекеттерді тоқ-
тату туралы арыз беруге дайындалуда. Негізгі 
компания заңгерлерінің пікірі бойынша, сот-
тың аталған шешімі мен оны орындау бойын-
ша  TurkiyeVakiflarBank T.A.O. (Түркия) кейінгі 
әрекеттерінен олардың Түркия заңнамасын 
бірнеше рет бұзғанын көруге болады. Сон-
дықтан, «БТА Банкі» АҚ мен БТА Секьюритис 
TurkiyeVakiflarBank T.A.O. (Түркия) әрекеттеріне 
шағым беру шараларының оң нәтижемен аяқта-
луына  зор мүмкіндіктер бар деп болжайды.
Осы айтылғандардың негізінде, Топ басшылығы 
қаралып жатқан сот ісі тиісті түрде заңгерлік жа-
ғынан қамтамасыз етілген жағдайда оның БТА 
мен БТА Секьюритис пайдасына аяқталуы ба-
рынша ықтимал деп есептейді. 
Салық салу
Топ қызметі елдерінің коммерциялық заңнама-
сы және, әсіресе, салық заңнамасы бір түсіндір-
меден артық түсіндермесі бар ережелерге ие 
болуы мүмкін. Сонымен қатар, салық органда-
ры тарабынан Топтың қызметі мәселелері бо-
йынша еркін пайымдаулар шығару тәуекелі бар. 
Егер Басшылықтың заңнаманы Топ қызметіне 
қатысты түсіндіруіне негізделген қандай да бір 
нақты әрекеттері салық органдары тарабынан 
дауланатын болса, бұл қосымша салықтардың, 
айыппұлдардың және өсімпұлдардың есептелуі-
не әкеп соғуы мүмкін. 
Осындай белгісіздік қаржы құралдарын ба-
ғалауға және мәмілелер бойынша баға көр-
сеткіштерінің нарықтық деңгейін анықтауға қа-
тысты болуы мүмкін. Сонымен қатар, осындай 
белгісіздік салық салынатын кірісті төменде-
ту ретінде клиенттерге ұсынылған несиелердің 
құнсыздануына қатысты сақтық қорларды қа-
лыптастыру және қалпына келтіру бойынша уа-
қытша айырмашылықтарды бағалауға қатысты 
болуы мүмкін. Топ Басқармасы барлық ықти-
малды салық есептеулері жүргізілгені жөнінде 
сенімді. Корпоративтік салық бойынша шығыс-
мен байланысты резервтер әр есептік кезең со-
ңында қаралады және ең үздік бағаны көрсету 
мақсатында түзетіледі.
Операциялық кеңістік
Дамушы елдердің, соның ішінде Қазақстанның 
нарығы басқа дамыған елдердің тәуекелдері-
нен өзгеше экономикалық, саяси, әлеуметтік, 
сот және заңнамалық тәуекелдерге ұшыра-
ғыш болып келеді. Қазақстандағы бизнес жүргі-
зуді реттейтін заңдар мен нормативтік актілер 
бұрынғыдай жылдам өзгерістерге ұшырауы 
мүмкін, осыған қоса оларды әртүрлі түсіндірудің 
мүмкіндігі бар. Қазақстанның дамуының бола-
шақ бағыты көбіне мемлекеттің салық және ақ-
шалай-кредиттік саясат шараларымен, қолда-
нылатын заңдары мен нормативтік актілерімен, 
сондай-ақ елдегі саяси жағдайдың өзгерулері-
мен анықталады.
Қазақстанның мұнай мен газды ауқымды көлем-
де өндіруіне және экспорттауына байланысты 
Қазақстанның экономикасы әлемдік нарықта-
ғы мұнай мен газдың бағасының өзгеруіне аса 
сезімтал. 2014, 2015 жж. бойы, сондай-ақ 2016 
ж. бірінші тоқсанында энергоресурстар құны-
ның айтарлықтай төмендеуі экспорттық түсімнің 
барынша қысқаруына әкелді. 2015 ж. 20 тамыз-
да Үкімет пен ҚРҰБ теңгенің еркін құбылмалы 
бағамына негізделген жаңа ақша-кредит сая-
сатына ауысуы жөнінде хабарлады және валю-
талық дәліздің күшін жойды. 2015 жылы, сон-
дай-ақ 2016 ж. бірінші тоқсанында теңге негізгі 
шетел валюталарына қатысты елеулі түрде 
құнсызданды.   
Топ басшылығы экономикалық жағдайдың 
ағымдағы өзгерістерін бақылайды және көз же-
терлік болашақта Топ бизнесінің тұрақтылығын 
қамтамасыз ету және дамыту үшін қажет деп са-
найтын шараларды қабылдайды. Алайда, қазіргі 
таңда экономикалық жағдайдағы өзгерістердің 
Топ қызметінің болашақ нәтижелері мен қаржы-
лық жағдайына әсер етуін  анықтау қиын. 
33. Байланысты тараптармен операциялар
Байланысты тараптар немесе байланысты та-
раптармен операциялар ХҚЕС (IAS) 24 берілген 
анықтамаға сәйкес бағаланады.
Әрбір болуы мүмкін байланысты тарапты қарау 
барысында қарым-қатынастардың заңгерлік ны-
санына ғана емес, олардың мазмұнына да ерек-
ше назар аударылады. Банк пен Банкке қатысты 
байланысты тараптар болып табылатын енші-
лес компаниялар арасындағы операциялар шо-
ғырландыру барысында алып тасталынды және 
аталған ескертпеде ашылып айтылмайды. 
2-Ескертпе 2015 және 2014 жж. бойынша «БТА 
Банкі» АҚ-мен, байланысты тараппен жасалған 
операциялар бойынша ақпараттан тұрады.
Топ және басқа байланысты тараптар арасындағы операциялардың егжей-тегжейі төменде ұсынылған:
2015 ж. 31 желтоқсан  
(млн. теңге)
2014 ж. 31 желтоқсан 
(млн. теңге)
2013 ж. 31 желтоқсан  
(млн. теңге)
Байланысты 
тараптардың 
баланстары
Қаржы 
есептілігінің 
баптарына 
сәйкес санат-
тар бойынша 
барлығы  
Байланысты 
тараптардың 
баланстары
Қаржы 
есептілігінің 
баптарына 
сәйкес санат-
тар бойынша 
барлығы  
Байланысты 
тараптардың 
баланстары
Қаржы 
есептілігінің 
баптарына 
сәйкес санат-
тар бойынша 
барлығы  
Пайда немесе залал арқылы 
әділ құны бойынша бағалана-
тын қаржы активтері 
10,783
365,277
-
175,927
-
121,855
басқа байланысты тараптардың
10,783
-
-
Банктерге және басқа қаржы        
институттарына берілген несие-
лер мен   қаражат 
-
296,677
3,531
208,550
-
139,743
қауымдастырылған 
компаниялар
-
3,531
-
Клиенттерге резервтерге дейін 
берілген    несиелер 
2,376,155
4,144,178
9
2,630,424
1,059
2,879,746
 компанияның негізгі басқару-
шы қызметкерлеріне немесе 
оның негізгі компаниясына  
5
9
1,059
басқа байланысты тараптардың
2,376,150
-
-
Клиенттерге берілген несиелер 
бойынша құнсыздануға арнал-
ған резерв
(41,927)
(314,442)
(2)
(508,276)
(116)
(978,753)
компанияның негізгі басқару-
шы қызметкерлеріне немесе 
оның негізгі компаниясына  
-
(2)
(116)
басқа байланысты тараптардың
(41,927)
-
-

240
241
ЖЫЛДЫҚ ЕСЕБІ 2015
2015 ж. 31 желтоқсан  
(млн. теңге)
2014 ж. 31 желтоқсан 
(млн. теңге)
2013 ж. 31 желтоқсан  
(млн. теңге)
Байланысты 
тараптардың 
баланстары
Қаржы 
есептілігінің 
баптарына 
сәйкес санат-
тар бойынша 
барлығы  
Байланысты 
тараптардың 
баланстары
Қаржы 
есептілігінің 
баптарына 
сәйкес санат-
тар бойынша 
барлығы  
Байланысты 
тараптардың 
баланстары
Қаржы 
есептілігінің 
баптарына 
сәйкес санат-
тар бойынша 
барлығы  
Сатуға арналған қолда бар 
инвестициялар
174
34,544
-
94,606
-
21,249
басқа байланысты тараптардың
174
-
-

жүктеу/скачать 2,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: