Жоба тақырыбы: «Мектеп жасына дейінгі тәрбиеленушілерді әлеуметтендірудің психологиялық-педагогикалық негіздері» Мазмұны: 1 тарау. Мектеп жасына дейінгі балаларды әлеуметтендірудің теориялық негіздері
Кесте 10 6-7 жастағы балалардың танымдық және тұлғалық даму деңгейін анықтау (баллмен) №2 топ
жүктеу/скачать 495,5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Кесте 11 Әлеуметтік даму деңгейінің салыстырмалы көрсеткіштері
| Кесте 10
6-7 жастағы балалардың танымдық және тұлғалық даму деңгейін анықтау (баллмен) №2 топ
№2 топта үш оқушы жоғары, бес - орта және екі-танымдық және тұлғалық дамудың төмен деңгейін көрсетті. Кесте 11 Әлеуметтік даму деңгейінің салыстырмалы көрсеткіштері
№ 1 топтағы егде жастағы мектеп жасына дейінгі балалар жеткілікті коммуникативтік білімді де, болжау, жоспарлау, өзін-өзі бақылау және дербестік, жауапкершілік пен бастамашылдық дағдыларын да көрсетті. Үлкен мектеп жасына дейінгі балалар қарым-қатынас барысында өзін-өзі бақылау дағдыларын көрсетті, олардың жағдайы және кейіпкерлердің жағдайы туралы белгілі бір дәрежеде айтты. Мектепке дейінгі тәрбиешілер мен ата-аналардың әлеуметтік-коммуникативті дағдыларындағы өзгерістердің динамикасын анықтау үшін диагностикалық әдістер қолданылды, олар белгіленген кезеңде әзірленді және сыналды. Осылайша, қалыптастырушы және бақылау кезеңінің нәтижелері келесі тұжырымдар жасауға мүмкіндік берді: - "ойын" әлеуметтік-педагогикалық бағдарламасы анықталған критерийлер бойынша балалардың әлеуметтік дамуын қамтамасыз ететіні дәлелденді; - мұғалімдер мен ата-аналардың белсенділігін оларды белсенді қарым-қатынасқа, өзара ынтымақтастыққа тарту негізінде біріктіру үлкен мектеп жасына дейінгі балаларды әлеуметтендіру процесінде олардың әлеуметтік дағдыларының деңгейін арттыруға ықпал ететіні көрсетілген. Зерттеу нәтижелері біз ұсынған гипотезаны растады және мектеп жасына дейінгі балаларды әлеуметтендірудің дамыған әлеуметтік-педагогикалық бағдарламасының тиімділігін дәлелдеді. Қорытынды Мектепке дейінгі балалық шаққа деген көзқарастың өзгеруі жұмыстың мазмұнын, формалары мен әдістерін қайта қарауды, білім беру процесін ізгілендіру талаптарына жауап беретін педагогикалық технологияларды құруды, ересек адамның баламен өзара әрекеттесуінің жеке - бағдарланған моделін қажет етті. Заманауи педагогикалық технологиялар баланың дамуының осындай деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған, бұл оған өзін іс-әрекеттің субъектісі ретінде сезінуге, психологиялық қауіпсіздік сезімін сезінуге көмектеседі. Құрдастарымен өзара әрекеттесудің нәтижесі-бұл балалар қауымдастығындағы баланың әлеуметтік мәртебесі де, оның эмоционалды жайлылық деңгейі де сапасына байланысты болатын ерекше тұлғааралық қатынастардың пайда болуы. Балалар арасындағы қарым-қатынас серпінді, олар дамиды, мектеп жасына дейінгі жаста бәсекеге қабілетті болады, бұл баланың әлеуметтік маңызды нормалар мен ережелерді түсінуіне ықпал етеді. Осылайша, баланың коммуникативті мінез-құлқы біртіндеп күрделене түседі және байытылады, оның жаңа формалары қалыптасады. Мектеп жасына дейінгі баланың әлеуметтік-тұлғалық қалыптасуы қарқынды жүреді. Ересек мектепке дейінгі жаста сөз қарым-қатынастың жетекші құралына айналады. Сонымен бірге, мектеп жасына дейінгі баланың соңына дейін қарым-қатынастың сөйлеу тәсілдері ауызша сүйемелдеу, толықтырулар, балалардың сөйлеу мазмұнын күшейту рөлін атқарады. Ойын ересек адамның баламен қарым-қатынасының бір түрі ретінде де қолданылады, соңғысының шарттары бойынша, балаға еркін сөйлеуге мүмкіндік беріледі. Ойын баланың әлеуметтік дамуы үшін ерекше тәжірибе ұсынады, оған ересек адаммен мағыналы жеке байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Ойынның оқыту функциялары қарым-қатынасты қайта құру, қарым-қатынас ауқымын кеңейту, бейімделу және әлеуметтену болып табылады. Диагностика нәтижелері егде жастағы мектеп жасына дейінгі балалардың жеке тұлғаның әлеуметтік қасиеттерін көрсетудің әртүрлі ерекшеліктерін көрсеткенін көрсетеді. Үлкен мектеп жасына дейінгі балалардың әлеуметтік-коммуникативтік және танымдық даму деңгейі орташа және төмен көрсеткіштерге ие (47% және 29%). Балалардың көпшілігінде моральдық нормалар мен мінез-құлық ережелері туралы түсініктер бар, бірақ олар ересектермен және құрдастарымен қарым-қатынас кезінде әрқашан саналы түрде сақталмайды. Әрқашан дұрыс және қауіпсіз мінез-құлыққа бағытталмайды. Бала құрдастарымен қуана ойнайды, бірақ ойында ол әрдайым эмоционалды экспрессивтілік құралдарын қолдана бермейді. Педагогикалық практикада мектеп жасына дейінгі балалардың сындарлы қарым-қатынасы үшін жағдайлар жасалмағанын айту керек. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, мұғалімдер әлеуметтік дағдыларды дамыту процесін мектепке дейінгі мекемедегі білім беру процесінің басым міндеттерінің бірі деп санамайды. Мұғалімнің қызметін талдау нәтижелері Мектеп жасына дейінгі балалардың әлеуметтік дағдыларын дамыту бойынша жұмыс жүйесіз, жеткілікті мақсатты емес екенін көрсетті. Ата-аналардың көпшілігінде үлкен мектеп жасына дейінгі балаларды әлеуметтендіру мәселелері туралы түсінік болған жоқ, ал басқалары балаларының әлеуметтік даму ерекшеліктеріне мүлдем қызығушылық танытпады. Тәжірибелік-іздестіру жұмыстарының нәтижелері педагогикалық зерттеу жүргізу, әлеуметтік маңызды дағдыларды дамытудың мазмұнын, формалары мен әдістерін іздеу қажеттілігіне, демек, мектепке дейінгі білім беру мекемесінде үлкен мектеп жасына дейінгі балаларды әлеуметтендіру процесін оңтайландыруға сендірді. Осылайша, үлкен мектеп жасына дейінгі балаларға арналған әлеуметтік-педагогикалық бағдарламаны әзірлеу және енгізу қажеттілігі туындады.Мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс істеудің негізгі формасы және олар үшін жетекші әрекет-ойын. Ойынның мектеп жасына дейінгі баланың жетекші іс-әрекеті ретіндегі рөлін арттыру және оған басым орын беру фактісі оң, өйткені соңғы жылдары қоғамдағы әлеуметтік өзгерістерге, ақпараттандыруға, сондай-ақ баланың балалық шақ әлемінен мектепте оқуға дайындығының артуына байланысты ойын жойылуда. Мектепке дейінгі ұйымдағы балалардың әлеуметтік дамуы көбінесе мектепке дейінгі ұйымның өзіне байланысты: мектепке дейінгі ұйымның негізгі білім беру бағдарламасы жасалатын білім беру және ішінара бағдарламаны таңдау, оны жүзеге асыруға жағдай жасау, білім беру процесін бақылау және бақылау. Әзірленген бағдарлама әлеуметтік әріптестермен сындарлы ынтымақтастықты көздейді: білім беруді басқарудың мемлекеттік органдары; ата-аналар; мектепке дейінгі білім беру мекемесінің педагогтары; үлкен мектеп жасына дейінгі тәрбиеленушілер, мамандар. Тәрбиеленушілермен дамыту жұмыстарын жүргізу кезінде тікелей білім беру іс-әрекетінің негізгі формаларын қолдану қажет: ойындар, ойын технологиялары (коммуникативті, сюжеттік, театрландырылған, дидактикалық, квест ойындары) және т. б. Бұл бағдарламаның ерекшелігі - балалардың әлеуметтік тәжірибесін оңтайландыру процесі әлеуметтік маңызды қасиеттерді, рухани-адамгершілік құндылықтарды қалыптастыру, танымдық қабілеттерін дамыту негізінде баланы тұлға ретінде әлеуметтендіруге, сонымен қатар құрдастарымен және ересектермен өзара әрекеттесу арқылы балалардың коммуникативті дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Ойынның балалармен жұмыс формасы ретіндегі негізгі жетістіктері заттар әлемін адамзат мәдениетінің нысаны ретінде игерумен, позитивті қарым-қатынас формаларын игерумен; жаңа әлеуметтік рөлдерді игерумен байланысты; жыныстық сәйкестендіруді дамыту, оқушының позициясын қалыптастыру. Зерттеу барысында жоғары деңгейге (38%) жатқызылған №1 топтың ересек мектеп жасына дейінгі балаларында қорқыныш, күмән,ұялшақтық және т.б. сезілмейтіні анықталды. Үлкен мектеп жасына дейінгі балалар оларды қарым-қатынасқа түсуге итермелейтін себептерді тізімдейді. Балалар басқа балалардың жанында шығармашылық жұмысты орындау кезінде мінез-құлқын басқара алады. Балалар құрдастарымен қуана ойнайды, ойында эмоционалды экспрессивтілік құралдарын қолданады. Басқа адамдардың эмоционалды тәжірибесіне барабар жауап береді. Қызметтің мақсатын өз бетінше қояды және оның нәтижелерін жоспарлайды, оған жету үшін материалдарды өз бетінше таңдайды. Қалыптастырушы кезеңде мектепке дейінгі білім беру мекемесінің педагогтарымен арнайы жұмыс жүргізгеннен кейін зерттеудің бақылау кезеңінде ұсынылған кәсіби қасиеттердің көрінісі бойынша жоғары деңгей көрсеткен мұғалімдердің жоғары пайызы байқалады. Жоғары деңгейдегі және ойын іс-әрекетіндегі әлеуметтік қасиеттердің дамуы өз кезегінде балалардың сәтті әлеуметтенуіне ықпал ететінін түсінетін мұғалімдер саны едәуір өсті (59,2%). Баланың табысты әлеуметтенуі үшін оның әлеуметтік қасиеттерін дамытуға көмектесу қаншалықты маңызды екендігі туралы ата-аналардың білім деңгейі артты. "Ойын" бағдарламасын енгізудің арқасында ата-аналардың 50% - дан астамы ойынды бірлескен іс-әрекетте пайдаланады, отбасылардың 17% -. балалардың әлеуметтік даму мәселелерін зерттеу және үлкен мектеп жасына дейінгі баланың жеке басының әлеуметтік қалыптасу процесінде ойын әдістерін қолдану үшін қажетті әдебиеттер бар. Жүргізілген жұмысты қорытындылай келе, зерттеудің нақты міндеттерін диагностикалық әдістермен шеше отырып, жұмыстың бақылау кезеңі егде жастағы мектеп жасына дейінгі балалардың әлеуметтік даму критерийлерінде, көрсеткіштерінде және деңгейлерінде оң динамиканы анықтады деп айтуға болады. Үлкен мектеп жасына дейінгі балалардың әлеуметтік дамуындағы педагогикалық қызметтің ең тиімді бағыты Мектеп жасына дейінгі балаларға арналған ойын технологияларының бірегей жинағын қамтитын әлеуметтік-педагогикалық бағдарлама болды. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: Аралбаева г. к. Мектепке дейінгі педагогика. - Алматы, 2012 Жумабекова Ф. Мектепке дейінгі педагогика. - Астана, 2012 Жарыкбаев, к. жантану негіздері.- Алматы,2002. Әтемова К.Т. Әлеуметтік педагогика.- Алматы, 2012. Гамезо М.и др. Возрастная и педагогическая психология. - М. , 2004. Жас ерекшелік педагогикасы : окулык . -Астана, 2006. Білім социологиясы Т.Қалдыбаева Алматы 1997 Қазақстан мектебі// 2000 №7 “Балбөбек” бағдарламасы Алматы, “Шартарап”, 2002 ж. Л.А.Парамонова, Е.Ю.Протасова Дошкольное и начальное образование за рубежом М., 2001 М.И. Еникеева, О.Л. Кочетков Общая, социальная и юридическая психология Краткий энциклопедический словарь М., Издательство “Юридическая литература” 1997 жүктеу/скачать 495,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||