Қабыршақтылар отряды Кесіртке
Тіршілік ортасы
|
Ашық дала, орманды, таулы жерлер
|
Дене құрылысы
|
Тұрқы 15 – 20 см. Басы, жуан мойыны бар,
жұмыр денесі құйрыққа жалғасады.
|
Жабыны
|
Терісі құрғақ, қабыршақпен қапталған.
|
Бұлшықеті
|
Мойын, құрсақ, кеуде бұлшықеттері
жақсы дамыған
|
Қаңқасы
|
Бассүйек, омыртқа жотасы, иық белдеуі мен алдыңғы аяқтары, жамбас белдеуі мен артқы аяқтары және кеуде қуысы. Ең алғаш кеуде қуысы пада болған. Омыртқа жотасы мойын, арқа, бел, сегізкөз және құйрық бөлімнен тұрады.
|
Тыныс алу мүшесі
|
Тек өкпесімен тыныс алады
|
Қанайналымы
|
Екі шеңбер - үлкен және кіші. Жүрегі 3
бөлікті, 2 құлақша, 1 қарынша. Қарыншасы жартылай пердемен бөлінген.
|
Жүйке жүйесі
|
Ми және жұлын. Миы 5 бөлікті – алдыңғы ми, аралық ми, ортаңғы ми, мишық, сопақша ми.
|
Сезім мүшелері
|
Екі көз, көзінде ылғалдап, қорғайтын жыпылықтағыш жарғақ – үшінші қабақ бар.
Есту мүшесі - ортаңғы және ішкі құлақ 3.Сипап сезу мүшесі - айыр тілі.
.Иіс және дәм сезу мүшелері бар
|
Зәр шығару мүшесі
|
Екі бүйрек
|
Көбеюі
|
Іштей ұрықтанады, аналығы терімен
қапталған 6 – 16 жұмыртқа туады.
|
Регенерацияға қабілеті
|
Жақсы дамыған.
|
Кесірткенің басқа да түрлері
|
Шұбар батбат, келес, зайсандық батбат, үлкен көз кесіртке, шұбар кесіртке, сұр
келес, сарлан (аяқсыз кесіртке), т.б.
|
Жыландар
Жер шарындағы түр саны
|
3000 – ға жуық түр. ҚР-да 19 түр
|
Тіршілік ортасы
|
Екі полюстен басқа барлық жерлерде
таралған
|
Дене құрылысы
|
Бас, тұлға, құйрық. Аяқтары жоқ. Жақсүйегі сіңір арқылы байланысқан созылмалы, бас бөлігіндегі көптеген сүйеткр қозғалмалы байланысқан,
сондықтан қорегін бітеу жұтады.
|
Қозғалуы
|
Ирелеңдеп қозғалады, себебі
қабырғаларының төменгі ұшы бос жатады.
|
Өкілдері
|
Қаражылан, қалқантұмсық, атпажылан,
дала сұржыланы, сарыбас жылан, абжылан, оқжылан, т.б.
|
Қазақстанда кездесетін 4 улы жылан түрлері
|
Кәдімгі сұр жылан, дала сұржыланы,
қалқантұмсық, қаражылан.
|
ҚР-ның Қызыл Кітабына тіркелген түрлер
|
Сарықарын абжылан, қызылжолақ абжылан, жолақ абжылан, төртжолақты
абжылан.
|
Тасбақалар отряды
Жер шарындағы түр саны
|
250-ге жуық түр
|
Тіршілік ортасы
|
Теңіз және құрлық
|
Дене құрылысы
|
Денесі сүйекті-мүйізді,жұмсақ терілі
сауытпен қапталған.
|
Өкілдері
|
Батпақшыл тасбақа, дала тасбақасы,
сорпалық жасыл тасбақа, теңіз тасбақасы
|
Жер шарындағы түр саны
|
30 – ға жуық
|
Тіршілік ортасы
|
Тропиктік елдер (өзен, көлдер)
|
Негізгі тұқымдастары
|
1.Нағыз крокодилдер. 2.Қолтырауындар
3.Азғы тұқымдасы (гавиалдар)
|
Ерекшелігі
|
Басында, аналь тесігінің маңында аздаған бездері болады. Тістерінің саны көп. Терісі
бағалы.
|
Жүрегі
|
4 қуысты
|
Крокодилдер отряды
Тұсмықбастылар отряды. Гаттерия
Тіршілік ортасы
|
Жаңа Зеландия аралдары
|
Дене құрылысы
|
Тұрқы 75 см, салмағы 0,5 – 1 кг. Жоны мен құйрығының үстіңгі жағында 3 бұрышты қабыршақтардан тұратын жалы бар. Екі
көзінің ортасында, төбе тұсында жарық сезгіш жасушалы төбе көзі бар.
|
Ерекшелігі
|
Өте ертеден тіршілік етеді, «тірі қазынды» деп аталады. 50 ж асатам
тіршілік етеді. Түнде белсенді.
|
Көбеюі
|
20 жылда жыныстық жетіледі. 8 – 15 жұмыртқа салады, ұрығының жетілуыне
12 – 15 ай қажет.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
