Жүсіп баласағҰНИ

86

87

3 мин.

VI. Үй 

тапсырмасын 

беру кезеңі:

ж/с, 2-тапсырма 

47-бет (жаттау), 

«Анама 

сыйлық» 

тақырыбы 

бойынша эссе 

шығарма жазу.

Рефлексия.

Қолының ізін 

қалдырып, 

саусақтарына 

сабақта не 

ұнағанын, не 

білгенін, нені 

үйренгенін 

жазу, бірнешеуі 

оқып шығуы.

Мұғалім үй 

тапсырмасын 

түсіндіріп береді.

Рефлексия 

жүргізеді.

Оқушылар 

үй тапсыр-

масын 

көшіріп 

жазады. 

Рефлек-

сияны 

орындайды.

Бірін-бірі 

бағалайды.

   

   

 

Миргүл ЕРБОЛАТҚЫЗЫ,

Батыс Қазақстан облысының

Орал қаласындағы

А.С.Макаренко атындағы №6 жалпы орта білім 

беретін мектебінің қазақ тілі мен 

әдебиеті пәнінің мұғалімі.

ҚҰРМАНҒАЗЫ САҒЫРБАЕВ

(11-сынып)

Мақсаты:

1. Білімділік: 

Оқушыларды халқымыздың 

атақты күйшілерімен

таныстырып, кең даланы күй 

құдіретімен баураған ұлы 

күйші – Құрманғазы Сағырбаев 

туралы толығырақ мағлұмат 

беру.

2. Дамытушы-

лық: 

Ауызша және жазбаша тіл 

мәдениеттерін дамыту, жазу, 

сөйлеу, оқу дағдыларын 

қалыптастыру. Сөйлем 

мүшелерін бір-бірінен ажырата 

білу, сөйлемде дұрыс таба 

білуге үйрету.

3. Тәрбиелік: 

Күйші еңбегін бағалай білуге, 

құрметтеуге, мақтан етуге 

тәрбиелей отырып, білімге, 

өнерге баулу. Тарихи ұлы 

тұлғаларымызды мақтан 

ету, олардың ісіне деген 

қызығушылықтарын арттыру.

Әдісі: 

әңгімелеу, түсіндіру, іздендіру, 

сұрақ-жауап, мәнерлеп оқу, 

баяндау.

Түрі: 

дәстүрлі

Көрнекілігі: 

Құрманғазы портреті, күйлері, 

тірек кесте, үлестірмелі 

кәртішке.

Сабақтың өту 

барысы: 

Ұйымдастыру 

бөлімі: 

1.1. Амандасу, түгелдеу, 

оқушылардың сабаққа               

дайындықтарын тексеру.

88

89

Үй 

тапсырмасын 

тексеру: 

2.1. Д.Нұрпейісова – мазмұнын 

айту.

 2.2. Сөйлем мүшелері-ереже, 

жаттығу.

Үй 

тапсырмасын 

бекіту:  

- Дина Нұрпейісова кім?

- Ол қай жылы,қайда туды?

- Оған кім бата берді?

- Оның қандай шығармалары 

бар?

Тірек сызба 

бойынша 

әңгімелеу. 

Дина Нұрпейісова (тірек-

сөздер: күйші, сазгер, БҚО, 

Орда ауданы, бата берді, 

«Бұлбұл», «Ана бұйрығы», т.б.)

Сұрақ-жауап: 

- Динаның ұстазы кім?

- Дұрыс, Құрманғазы 

Сағырбаев.

- Ол туралы не білесіңдер?

Жаңа сабақ: 

Құрманғазы Сағырбаев.

Сабақтың 

эфиграфы: 

«Сағырбаев – сирек кездесетін 

жан» Н.Савичев.

Кіріспе сөз: Бүгінгі жаңа 

сабағымыз – азаттықты 

аңсаған, сол ел тәуелсіздігі 

үшін соқпаққа басын ұрған, өз 

елінің, өз ұлтының санасына 

мәңгі қалған бейне – ол ұлы 

күйші Құрманғазы.

Күйшінің бір күйі баяу ойнап 

тұрады:

Серінің селт еткізер жан 

шырағы, селдетер сеңгірді де 

бар шуағы. Ғажабы, азабы да 

күймен бірге, ол біздің ұлы 

күйші – Құрманғазы.

- Ендеше, балалар, біздің 

бүгінгі сабағымыздың кейіпкері 

– Құрманғазы туралы болмақ.

Сабағымыздың мақсаты – 

Құрманғазы өмірінен мағлұмат 

алу.

Мәтінмен 

жұмыс: 

Мәтінді мәнерлеп өзім оқып 

шығамын (үлестірмелі мәтін)

Жаңа сөздер:

Жастайынан – с малых лет;

Құштар болып өсті – увлекался;

Өзекті мәселе – актуальная 

проблема;

Азаттық, бостандық – свобода;

Жеке тұлға – личность;

Көтеріліс – восстание;

Жырлады – воспевал;

Танылды – признан.

1. Сөздерді хормен оқу, 

кезектесіп оқу.

2. Сөздермен сөз 

тіркесін,сөйлемдер құру.

3. Мәтінді оқу, аудару.

90

91

Сұрақтарға 

жауап беру:

  

-Қанша күйі 

бар? (60-қа 

жуық)

- Құрманғазы кім?

- Оның ұстазы кім?

- Алғашқы күйі қалай аталады?

- Ол өз күйлерінде нені 

суреттеген?

- Құрманғазы неге қарсы 

күрескен?

- Оның қандай күйлері 

бар? 

Күйлерін 

талдау:  

- Алғашқы күйі – 

«Кішкентай». Күйші бұл күйін 

қазақ халқының батырлары 

– Исатай мен Махамбетке, 

олар бастаған ұлт-азаттық 

көтеріліске арнаған.

«Адай» (кіші жүз руы),

«Ақсақ киік» (хромой сайгак),

«Түрмеден қашқан».

Синоним 

сөздерді табу: 

Синоним сөздермен сөз 

тіркесін, сөйлемдер құру;

Ұлы                  ел, жұрт

Алғашқы          атақты, әйгілі

Халық               тұңғыш

Азаттық            оқушы

Туынды             көңіл бөлген

Назар аударған   шығарма

Шәкірт               бостандық

Деңгейлік 

тапсырмалар:

1. Сөйлем мүшелеріне талдау.

Құрманғазы мектеп көрген жоқ, 

хат танымады, бірақ өмір саба-

ғын тұрмыстан алды (с.қ.с.).

Қазақтың халық аспаптар 

оркестрі Құрманғазы атымен 

аталады (жай, хабарлы, жақты, 

толымды, жайылма).

2. Сөз құрамына талдау:

Күйлерін, күйші, домбырашы, 

Құрманғазыға, шәкірттер, 

туындыларының, көтеріліске)

3. Сөз тіркесін құру:

Өзекті            ұстазы

Ұлы      

бостандығы

Алғашқы 

мәселе

Халық             құштар

Музыкаға  күйші

Тапсырмалар:

Тақтаға  шығып толтыру керек.

Өнері – күйші, сазгер, 

домбырашы, ірі классик.

Күйлері – «Адай», «Ақсақ 

киік», «Балбырауын».

Неге қарсы күрескен? 

Әділетсіздікке қарсы, халықтың 

бас бостандығы үшін

Құрманғазы атымен не аталды? 

– Халық аспаптар оркестрі, 

консерватория, музыка мектебі, 

көше.

92

93

Тірек кесте 

бойынша 

әңгімелеу:

Оқушыларды тақтаға шығарып, 

Құрманғазыға қатысты тірек 

кестені толтыртып, әңгімелету.

Топқа 

тапсырма:

1-топ: «Құрманғазы» сөзінің 

әрбір әрпіне сөздер ойлау,сол 

сөздерді орыс, ағылшын 

тілдеріне аудару)

2-топ: «Күйші» сөзін жіктеу.

3-топ: «Домбыра» сөзін септеу.

Сабақты 

бекіту:

Білемін – Құрманғазы 

Сағырбаев – күйші, сазгер...

Білдім – күйлерін, мұрасын...

Білгім келеді – Құрманғазының 

ұрпақтары бар ма?

Бағалау.

Үйге тапсырма:  Құрманғазы туралы мәлімет 

жинап келу.

   

   

 

Тотия МҰҚАШЕВА,

Орал қаласындағы

А.С.Макаренко атындағы №6 жалпы орта білім 

беретін мектептің қазақ тілі мен 

әдебиеті пәнінің мұғалімі.

ҚАТЕМЕН ЖҰМЫС

(11-сынып)

Мақсаты:  Қатемен жұмыс жүргізу. Қазақ

ғарышкері туралы мағлұматтарын 

толықтыру.

Күтілетін 

нәтиже-

лер:

А. Мәтінді түсініп оқиды, сұрақтар 

құрай алады.

В. Мәтін бойынша тірек-сызба құрап, 

әңгімелейді.

С. Ғарышкер туралы презентация 

дайындап, талдау жұмыстарын 

жасайды.

Керекті 

жабдық-

тар:

Ресурс-мәтін, Т.Мұсабаев портреті, 

жұмыс дәптері, маркер, стикер, 

АКТ, презентация, топ ережесі, 

смайликтер.

Сабақ барысы:

Сабақ 

кезең-

дері:

Мұғалім 

әрекеті:

 Оқушы 

әрекеті:

Кіріспе.

1. Ұйымдастыру. 

Амандасу. 

Тренинг «Бұл мен» 

- шеңберге тұрып, 

әр оқушы өз атын 

айтып, атының 

бас әріпінен 

басталатын 

бойындағы 

қасиетін айтып, 

өзін таныстыру. 

1. Тренинг 

арқылы тілдерін 

жаттықтырады, 

бір-біріне 

сыйластықпен 

қарап, сабаққа 

кіріседі.

94

95

2. Топқа бөлу 

(өткен тақырыптар 

бойынша, 

ғарышкерлердің 

есімдерімен).

3. Топты 

таныстыру.

2. Оқушылар 

Юрий Гагарин, 

Валентина 

Терешкова, 

Светлана 

Савицская, 

Тоқтар 

Әубәкіров болып 

бөлінеді.

3. Әр топ өз 

топ ғарышкері 

туралы 

мәліметтер 

айтады.

Тұсау-

кесер.

1. Мұғалімнің 

кіріспе сөзі.

(диктант 

нәтижесімен 

таныстыру, қатемен 

жұмыс жүргізу.)

1. Диктант 

нәтижесі 

бойынша 

әр оқушы 

дәптерлерінде 

қатемен жұмыс 

орындайды. 

(қатесі/дұрысы)

2. ҰБТ-ге 

дайындық кезеңі:

Терминологиялық 

диктант (ауызша)

- мағынасы қарама-

қарсы сөздер?

- сөздің бөлшектен-

бейтін бөлігі?

2. Сұрақтарға 

тездетіп, ауызша 

жауап беру.

Антоним

Түбір

Омоним

Төл сөз

Морфология

- дыбысталуы 

бірдей, мағынасы 

басқа сөздер?

- біреудің сөзінің 

өзгеріссіз берілуі?

- сөз таптарын 

зерттейтін сала?

- етістік түбіріне у 

жұрнағы жалғанған 

етістік?

- тұрлаулы 

мүшелерден 

тұратын сөйлем?

- мүшеленбейтін 

сөйлем?

- есім сөздердің 

орнына жүретін сөз 

табы?

- іс-оқиғаның иесін 

білдіретін мүше?

Тұйық етістік

Жалаң сөйлем

Атаулы сөйлем

Есімдік

Бастауыш 

3. 

Презентация

 

көру. (Т.Мұсабаев 

туралы мағлұмат 

беру)

- бұл кім?

- қашан және қайда 

дүниеге келген?

- қайда оқыған?

- қандай 

марапаттары бар?

3. Оқушылар 

презентация 

бойынша 

сұрақтарға жауап 

береді.

96

97

Негізгі 

бөлім.

«Ойлан. Жұптас. 

Бөліс» әдісі.

1. Ресурспен 

жұмыс. 

- мәтінді оқу (бірге)

- жаңа сөздерді 

аңықтау. (түртіп 

көрсету)

«Пилот және 

навигатор» әдісі.

1. Мәтінді бірге 

оқиды, жаңа 

сөздерді түртіп 

көрсетеді. (әр 

жұп 2 сөзден)

2. Сөздік жұмысы: 

- оқу, аудару;

- сөз тіркес, сөйлем 

құру.

Азаматтық – 

гражданский;

Әуе – небо, высь;

Қатынас – связь, 

отношения;

Төраға – 

председатель.

2. Оқушылар 

мәтінді оқып 

отырып, 

жаңа сөздерді 

анықтап, сөздік 

дәптерлеріне 

жазып 

жұмыстанады.

3. Тапсырмалар:

А) мәтін бойынша 

сұрақтар құру.

Ә) мәтін бойынша 

тірек-сызба құру.

Б) септік, тәуелдік, 

жіктік жалғаулары 

бар сөздерді теріп 

жазу.

В) талдау жұмыс-

тары: - ұшқыш,

ғарышкер, 

азаматтық, 

мамандығын-сөз 

құрамына талдау.

- 1990 жылы 

Гагарин атындағы 

ғарышкерлер 

дайындау 

орталығында 

ғарышқа ұшу 

дайындығына 

кірісті-синт.талдау.

3. Әр тапсырмаға 

фишка алып, 

ұпайлары 

саналады, 

бағаланады.

А және Ә 

тапсырмаларын 

топпен 

бағалайды.

Қоры-

тынды.

1. «Космос 

әлемінде» ойыны 

арқылы бекіту.

- Алғашқы 

ғарышқа ұшу 

ұзақтығы

қанша уақытқа 

созылды?

- Таңғы немесе 

кешкі жарық 

жұлдыз қандай 

планетаның аты?

- Музыкалы сұрақ: 

«Жұлдыз» деген 

сөзі бар қандай 

өлең жолын 

білесіз?

108 минут

Шолпан - Венера

Екі жұлдыз, екі 

жарық көктегі, 

Төбемізден 

тұрып алды 

кетпеді.

98

99

- Ғарышқа адамзат 

ұшқанға дейін не 

жіберді, 

аттарын білесіңдер 

ме? 

- Ғарышқа ұшатын  

ракеталар біздің 

облысымыздағы 

қай ғарыш 

айлағынан 

ұшырылады?

Иттер: Лайка, 

Белка, Стрелка, 

Пчелка, Мушка, 

Звездочка, т.б.

Байқоңыр

- Әйелдер 

арасынан 1963 

жылы алғашқы рет 

ғарышқа кім ұшты? 

- Космос 

корабльдерінде 

тамақтар қайда 

сақталады?

- Ғарышкерге дене 

жаттығулары үшін 

гантельдер керек 

пе?

- Ғарышка ұшу 

кезінде космонавт 

киетін киім 

қалай аталады?

Валентина 

Терешкова

Тюбиктерде

Жоқ, өйткені 

космоста олар 

өз салмақтарын 

жоғалтады.

Скафандр

2. Сұрақ-

жауап арқылы 

қорытындылау.

- Т.Мұсабаев кім?

- Қайда дүниеге 

келген?

- Қайда оқыған?

- Қандай 

марапаттары бар?

3. Рефлексия.

Үйге: а) мәтін 

әңгімелеу.

ә) презентация 

дайындау.

3. Стикерге не 

білдім? не білгім 

келеді?деген 

сұрақтарға жауап 

жаз.

Сабақтың өзіндік талдауы.

   

   

 

Назгүл ҚАПАНОВА,

 «Ауылшаруашылық колледжінің»

қазақ тілі мен әдебиеті 

пәнінің оқытушысы.

Батыс Қазақстан облысы,

Бөрлі ауданы.

ҮНДЕСТІК ЗАҢЫ

Сабақтың  мақсаты:  1)  оқушылардың  өткен  та-

қырыптар бойынша білімдерін  пысықтау, тиянақтау, 

грамматикалық ұғымдарды ауызша сөйлеуде сауатты 

100

101

әрі  дұрыс  қолдану  дағдыларын  қалыптастыру. 

Үндестік заңы, Орал қаласы туралы толық мағлұмат 

беру; 2) оқушылардың ой-өрісін дамыту, сөздік қорын 

кеңейту, логикалық ойлауын дамыту; 3) оқушыларда 

қазақ  халқының    тіліне,  ұлы  адамдарына,  Орал 

қаласына көзқарас қалыптастыру, танымдық қызмет 

белсенділігін арттыру.

Түрі: жаңа сабақ. Әдісі: әңгімелесу, сұрақ-жауап, 

іздену  ойыны.  Көрнекілігі:  суреттер,  асық,  қима 

кәртішкелер,  альбом.  Қолданылған  әдебиеттер: 

1)  Б.Құлмағамбетова.  «Қазақ  тілін  үйренушілерге 

көмек»;  2)  Г.Қ.Рысбаева.  «Қазақ  тілі»  граммати-

калық анықтағыш.

Сабақтың барысы: 

І. Ұйымдастыру бөлімі.

Сәлемдесу.  Оқушылардың  тізімін  оқу  жұрналы 

бойынша бекіту, сабаққа дайындықтарын тексеру.

ІІ. Өткен сабақта алған білімдерін бекіту.

Аудирование (сөйлесу)

Қазір жылдың қай мезгілі?

Күз неше айдан тұрады?

Қараша айында неше күн бар?

Мұғалім  оқушыларға  сұрақ  қояды.  Орысшасын 

айтады, олар қазақша жауап берулері керек.

Сәлемдесу,  Қоштасу,  Танысу.  Мысалы:  Танысуға 

рұқсат етіңіз.

Танысыңыз.

Алғыс айту (благодарность) рахмет, көп рахмет.

Құттықтау. Сізді мерекеңізбен құттықтаймын!

Поздравляю с новым годом! 

Юбилей,  день  рождения,  новоселье,  праздник 

наурыз и т.д.

Өтініш  (просьба)  –  Разрешите.  У  меня  к  Вам 

просьба, т.б.

Оқушыларға өмірбаяны бойынша сұрақ қою.

Фонетиканы қайталау.

Дыбыстар нешеге бөлінеді.

Дауысты 

және 

дауыссыз 

дыбыстардың 

айырмашылығы.

Үнді дауыссыз дыбыстар (түрлері).

Мысал келтіру. Сөздерді буынға бөлу.

у – ық, ау – ыс – тыр – ған

Дауысты  дыбыстар  қандай?  (Тақтаға  жазып 

талдау).

Мұғалім  қима  кәртішкелермен  жұмыс  таратады. 

Оқушылар тақтаға шығып оқып, аударады.

ІІІ. Жаңа сабақ.

(Дәптерлеріне  бүгінгі  күнді,  айды  жаздырту. 

Көркем жазуға машықтандыру).

Сабақтың  тақырыбы:  1.  Үндестік  заңы.  Буын 

үндестігі.

(Тақтаға  үндестік  заңына  бағынатын  және 

бағынбайтын сөздер ілінеді).

Үндестік заңы – закон сингармонизма;

Сингармонизм – гармония гласных  звуков;

Буын үндестігі.

Гармония – что это такое?

Мысал келтіру.

В толковом словаре Ожегова:

Гармония  –  согласованность,  стройность  в 

сочетании чего – нибудь: звуков, красок, интересов.

102

103

В  казахском  языке  существует  гармония                 

гласных звуков.

Қазақ  тіліндегі  сөздердің  басым  көпшілігі  не              

жуан буынды, не жіңішке буынды болып келеді.

Сөздің соңғы буынының  жуан, жіңішке болуына 

қарай  қосымшалардың  да  бірыңғай  жуан,  не 

жіңішке  түрде  жалғануын  буын  үндестігі  немесе 

сингармонизм деп атайды.

Большинство  казахских  слов  произносится 

либо  твердо,  либо  мягко.  Твердость  или  мягкость 

слов  зависит  от  гласных    фонем.  Созвучие  гласных 

называется – гармонией гласных (сингармонизм).

Мысалы:  жазу-шы-лар-ға,  ән-ші-лер-ге,  оқу-шы-

лар, мектеп-тер.

Жіңішке  буын:  Сөздің  алғашқы  буыны  жуан            

болса, келесі буын  да жуан болады.

Если  начальный  слог  слова  твердый,  то  и 

следующий слог твердый: оқу-шы, қала, ор-ман.

Сөздің  соңғы  буыны  жуан  болса,  қосымшада  да 

жуан болады.

Если  последний  слог  твердый,  то  последний          

афикс  будет  твердым:  оқу-шы-лар,  қа-ла-ның,              

ор-ман-ға.

Жуан буын.

Сөздің  алғашқы  буыны  жіңішке  болса,  келесі  

буыны да жіңішке болады.

Если  начальный  слог  мягкий,  то  и  последующие             

слоги мягкие: ән-ші, үй-де, ө-нер.

Сөздің соңғы буыны жіңішке болса, қосымша да 

жіңішке болады.

Если  последний  слог  мягкий,  то  последние            

афиксы  будут мягкими: әнші-лер, үй-лер.

Ескерту: Үндестік заңына бағынбайтын сөздер.

(Тақтаға іліп қою және жазу)

Кірме сөздер (Заимствованные слова)

Емтихан   

 

 

тәкаппар (гордый)

қасиет (качество)  

 

мейман (гость)

қабілет (способность)    

мейрам (праздник)

Үндестік заңына бағынбайтын қосымшалар.

(Мысал келтіру)

Работа по карточкам

Асық ойыны, тапсырма орындау.

ІІ. Орал 

– 

тарихи қала (мәтін қосымша беріледі)

І. Сөздіктермен жұмыс:

а) оқу;   

ә) аудару;   

б)  хормен  қазақша  айтқызып,  әрқайсысын  сұрау 

(оқытқызу).

ІІ. Орал туралы әңгіме (мұғалім әңгімесі)

(Қысқаша конспект)

ІІІ. Мәтінді оқу (мұғалім).

Сөздікті  пайдаланып,  әрбіреуіне  бір-бір  сөйлем-

нен аударту.

Студенттердің 

көру 

қабілеттерін 

дамыту 

мақсатында 

Орал 

қаласы 

бейнеленген 

фотосуреттерімен жұмыс өткіземін.

ІV.  Сабақты  бекіту.  Сөзжұмбақ  бойынша  сабақта 

алынған білімді тексеремін.

Бағалау.

Сабақтың соңы. 

104

105

Рыскүл ШАЙМҰРЗАҚОВА,

«В.Г.Белинский атындағы 

орта мектеп мектепке 

дейінгі шағын орталықпен» 

коммуналдық мемлекеттік мекемесінің

қазақ тілі мен әдебиеті 

пәнінің мұғалімі.

Алматы облысы, 

Қарасай ауданы, 

Қаскелең қаласы.

АЛТЫН КҮЗ

Сабақтың  мақсаты  мен  міндеттері:  түрлі 

әрекеттер және тапсырмалар арқылы жыл мезгілінің 

ерекшеліктері  мен  өзгерістерін  салыстыра  отырып, 

ұғындыру. Жаңа сөздерді меңгерту. Сурет бойынша 

мәтін  құрастырып,  өз  ойын  жүйелі  жеткізе  білу 

қабілеттілігін дамыту.

Күтілетін нәтиже:

•  Мәтіннен сөйлем түрлерін айыра біледі.

•  Диалог түрінде өз тұжырымдамасын негіздеп, 

өз ойын қорғай біледі.

•  Формативті  бағалау  әдісінің  тиімділігіне 

сенімді болады.

Мақсатты  аудитория:  6-сынып оқушылары.

Сабақтың  барысы:  ой  қозғау,  негізгі  бөлім 

(мазмұнды ашу), практикалық жұмыс, кері байланыс.

Әдіс-тәсілдер:  жұптық  және  топтық  жұмыс, 

«Түртіп  алу»  стратегиясы,  «Венн»  диаграммасы, 

«Екі жұлдыз, бір тілек», диалог.

Құрал-жабдықтар: интерактивті тақта, слайдтар, 

постер, стикер, фломастерлер, смайликтер, бағалауға 

арналған парақшалар.

Дидактикалық  материалдар: суреттер.

Сабақтың мазмұны:

Жұмыс 

кезеңдері.

Кезеңдердің 

мазмұны.

Қатысушы-

лардың 

іс-әрекеті.

Уақы-

ты.

Ресурс-

тар.

Ұйымдастыру 

бөлімі.

Мұғалімнің 

сәлемдесуі.

Оқушы-

лармен 

сәлемдесу.

2 мин.

Кіріспе.

Мақсаты: 

оқушылардың 

қызығушылы-

ғын арттыру, 

табиғаттағы 

күзгі өзгеріс-

терді байқай 

білуге  жағдай 

жасау.

Топтарға бөлу

Оқушы-

лар күзгі 

жемістер 

арқылы  

топтарға 

бөлінеді.

Күзгі 

жеміс-

тердің 

кеспе 

сурет-

тері.

Міндеттері: 

оқушы-лардың 

ойлау және 

шығарма-

шылық 

қабілеттерін 

дамыту.  

Өмірімен 

байланысты-

ра отырып, 

табиғатқа, 

қоршаған 

ортаға   деген 

сүйіспен-

шілігін арт-

тыру.

Мағынаны 

тану. Шығар-

машылық жұ-

мыс: оқушы-

лар, айна-

лаға зер сала 

қарайықшы. 

Қандай өзге-

рістерді бай-

қадыңдар? 

Егер сендер 

суретші бол-

саңдар осы 

байқағанда-

рыңды қалай

суреттер 

едіңдер?

Оқушылар 

айнала-

дағы 

өзгеріс-

терді, күзгі 

табиғатты 

сурет бетіне 

түсіреді.

10 

мин.

106

107

Әдістері: 

өзіндік, 

топтық,  сыни 

тұрғыдан 

ойлау, миға 

шабуыл, 

диалогтық 

оқыту.

 

Негізгі бөлім 

(мазмұнды 

ашу).

Мақсаты: 

топпен 

жұмыста 

ортақ шешімге 

келе білу 

біліктіліктерін 

арттыру, 

ынтымақтас-

тық атмосфе-

расын орнату.

Суреттер 

бойынша бір 

сөйлемнен 

құрастыру 

ұсынылады.

Әр оқушы 

өз суреттері 

бойынша 

бір-бір 

сөйлем 

қарасты-

рады.

2 мин.

Міндеттері: 

ойлау, таным 

қабілеттілік-

терін арттыру, 

ауызекі сөйлеу 

тілдерін дамы-

ту, бірлескен 

жұмыста 

өзгелердің 

пікірлерін 

тыңдай 

отырып, ой 

тұжырымын 

жасай алу, 

өз пікірін 

негіздей білу 

машықтарын 

арттыру. 

Әр сөйлемді 

мағынасына 

қарай 

топтастырып, 

тұтас мәтін 

құрастыру 

тапсырылады.

Сөйлем-

дердің 

мағына-

сына қарай 

оқушылар 

тақырыпқа 

байла-

нысты 

мәтін 

қарасты-

рады.

4 мин.

Әдіс-тәсілдері:

Топтық 

жұмыс. 

Жұптық 

жұмыс.

Жаңа сөздерді 

меңгерту. 

«Түртіп алу 

стратегиясы».  

Интерактивті 

тақтадан 

оқулықтағы 

дайын мәтін 

көрсетіледі, 

мәтіндегі 

таныс емес 

сөздерді 

белгілеп алу 

ұсынылады.

Оқушылар  

оқулықтағы 

мәтінмен 

салыс-

тырып, 

мәтіндегі 

жаңа 

сөздерді 

тауып, 

жұбымен 

талқы-

лайды.

6 мин.

Пос-

терге 

түсіру.

Сын 

тұрғысынан 

ойлау, диалог.

Бірін-бірі 

бағалау.

“Екі 

жұлдыз, бір 

тілек”.

3 мин. Слайд-

тар.

Топпен 

жұмыс.

1-топ.

Жаңа 

сөздерді 

қатыс-

тырып сөз 

тіркестерін 

жасау.

2-топ.

Тақырып 

бойынша 

диалог 

құрастыру.

10 

мин.

108

109

3-топ.

Мәтін 

бойынша 

өзге 

топтарға 

сұрақтар 

құрау.

Сабақты 

бекіту.

«Венн» 

диаграмма-

сы арқылы 

жаз бен күз 

мезгілдерін 

салыстыру.

Постерге 

жаз бен күз 

мезгілдерін 

салыс-

тырып, ой 

қорытады.

Рефлексия.

Топ 

мүшелерінің 

жұмысы 

бағаланады.

Кері 

байланысты 

алу.

Слайд арқылы 

көрсетілген 

«бағалау 

баспал-

дағына» өз 

деңгейлерін 

бағалап, 

стикерлер 

жабыс-

тырады.

«Бағалау 

баспал-

дағына» 

өз орнын 

тауып, си-

кер жабы-

стыру, «не 

білемін?», 

«нені 

білдім?», 

«нені білгім 

келеді?» 

кері бай-

ланысын 

толтыру.

7 мин. Бағалау 

парағы.

Екі жұлдыз, 

бір тілек.

Бағалау.

Бағалау 

өлшемдері 

бойынша 

парақтарын 

толтыру.

 

                                      

РЕФЛЕКСИЯ:

Сабақ  орыс  сыныбындағы  қазақ  тілі  пәнінен 

өткізілді.

  Тақырыбы  –  «Алтын  күз».  Сабақтың  

мақсаты: оқушылардың жыл мезгілдері жайлы білім-

діліктерін еске түсірте отырып, түрлі әрекеттер мен 

тапсырмалар арқылы  күз мезгілінің ерекшеліктерін 

салыстыра  отырып  ұғындыру.  Тақырып  бойынша 

қарапайым коммуникацияның құрылымына лайық өз 

ойын жеткізе білу дағдысын қалыптастыру.

Сабақты  дәстүрлі  сабақтардан  ерекшелеу  және 

оқушылардың сыни ойлау қабілеттіліктерін арттыру 

мақсатында  мектептің  күзгі  саябағында  өткізуді 

ұйғардым.  Қойылған  сұрақтарға  жауапты  қоршаған 

ортадан тануға, шығармашылыққа баулуға арналған 

тапсырмалар  қарастырылды.  Оқушылардың  бір-

бірімен  ынтымақтаса  отырып  жұмыс  жасаулары 

үшін  шеңбер  бойымен  дөңгелектене  отырғыздым. 

«Күз  мезгілінің  қандай  өзгерістерін  байқадыңдар, 

егер  сендер  суретші  болсаңдар    күз  мезгілін  қалай 

суреттер  едіңдер?»  деген  сұрақтың  жауабына 

сурет  салуды  ұсындым.  Сурет  салдыра  отырып 

оқытудағы  екінші  мақсатым  –  оқушының 

белсенділігін  арттыру.  Оқушы  көзбен  көргенін, 

түйсінгенін    суреттейді,  сөзбен  жеткізе  алмаған 

түйсігін  суретпен  жеткізеді.  Тапсырманы  барлық 

оқушылар  асқан  қызығушылықпен  орындады. 

Ауызекі  сөйлеуде  жеткізуге  қиналатын  ойын  сурет 

110

111

түрінде жеткізуге тырысқан оқушылар өздерін еркін 

сезініп,  бар  ынталарымен  орындағаны  байқалды. 

Топпен  жұмыста  оқушылардың  бірін-бірі 

  тыңдай 

білу машықтарын,  дағдыларын дамыту 

– 

маңызды. 

Өзгелердің  пікірлері  мен  келіспегеннің  өзінде  де 

әрбір дауыс естілуге құқылы

. 

Оқушыларды бақылау 

мен  қорытынды  шығаруға  жетелеу  мақсатында  әр 

топтың бір-біріне сұрақтар қоюын сұрадым. Жауапты 

жан-жақты  ізденді,  тақырып  төменгі  сыныпта 

өтілген  таныс тақырып болғандықтан осыған дейінгі 

алынған  мәліметтерді  еске  түсіріп,  қолдана  білді. 

Топтардың  жұмыстарын  «екі  жұлдыз,  бір  тілек» 

әдісімен бағалауды ұсындым.  Оқушылардың бағалау 

туралы  түсініктері  қалыптасқан,  басқаларының 

кемшіл тұстарын аңғара білді.Барлық топтарға ортақ 

тапсырма – сызба бойынша «күз» туралы әңгімелеуді 

тапсырдым.  Берілген  ақпаратты  негіздей  отырып, 

жаңа  сөздерді  ауызекі  сөйлесуде  орынды  қолдана 

білу, жүйелі сөйлем  құрап сөйлей білу білімділіктерін 

дамыту    мақсатын  көздедім.  Ашық  сұрақтар  қоя 

отырып  төменгі  сыныптарда  алған    ақпараттарын 

еске  түсірдім.  Оқытуда  сұрақ  қою  –  маңызды 

әрекеттердің  бірі  болып  табылады.  Сабақтың 

қорытындылау  кезеңінде «жаз» мезгілі   мен «күз» 

мезгілдерін  салыстыра    отырып,  ұқсастықтары  мен 

айырмашылықтары туралы пікірлерін қорғады.Венн 

диаграммасы арқылы салыстыру оқушылардың жан 

жақты жауап берулеріне, ұшқыр ойлауға жетелейді. 

Өз  пікірлерін  дәлелдей  отырып,  сөйлеу  дағдылары 

қалыптасады.Сабақ  туралы  оқушылардан  алынған 

кері байланысқа зер сала отырып байқағандарым: 1) 

оқушылар дәстүрлі емес сабақтардың жиі өткізілге-

нін қалайтындықтарын білдіріпті, 2) шығармашылық 

жұмыс  –  ауызекі  тілдесімде  қазақ  тілінде  сөйлеуге 

қиналатын  оқушылар  үшін  ұтымды  әдіс  екендігін 

байқадым. Сонымен қатар қателіктерімді де саралап, 

алдыңғы  сабақтарда  ескерілетін  мәселелер  түрінде 

өзіме ескертпе түрінде жазып алдым. 

1) Сергіту сәті өткізілмеген себебі, оқушылардың 

шаршағандарын 

немесе 

жалыққан 

сәттері                     

байқалған  жоқ.  Ол  уақытты  сабаққа  арнауды  жөн 

көрдім.

2)  Сабақтың  шығармашылық  сәті  табиғатта, 

практикалық  сәті  кабинетте  өткізілгендіктен,  уақыт 

жетіңкіремей,  барынша  үнемдеуге  тура  келді. 

Дегенмен  де,  оқушылар  тарапынан  мұндай  сабақ 

түріне  реніш  болған  жоқ.  Сабақтың  жоспарланған 

мақсаттары мен міндеттері толығымен ашылды.

жүктеу/скачать 1,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: