Жумагулова айша алгабековна

48 
Кестенің жалғасы 6 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
Инфрақұрылым, 
индустрия 
5 (4%) 
3 (3.3%) 
3 (4%) 
6 
(5,8%) 
6 (5,8%) 
2 
(4,5%) 
25 (4.5%) 
Елдің / шет 
елдің саяси өмірі 
3 (2.4%) 
11 
(11.9%) 
4 
(5.4%) 
15 
(14,7%) 
16 
(15,6%) 
2 
(4,5%) 
51 (9.3%) 
Мәдениет, 
әдебиет, өнер 
2 (1.6%) 
5 (5.4%) 
4 
(5.4%) 
13 
(12,7%) 
11 
(10,7%) 
1 
(2,2%) 
36 (6.6%) 
Экономика, қар 
жы, банк, бизнес 
5 (4%) 
11 
(11.9%) 
4 
(5.4%) 
16 
(15,6%) 
9 (8,8%) 
2 
(4,5%) 
46 (8.4%) 
Спорт 
- 
2 (2.2%) 
1 
(1.4%) 
5
(4,9%) 
3 (2,9%) 
- 
11 (2%) 
Медицина, ден 
саулық сақтау 
2 (1.6%) 
4 (4.3%) 
2 
(2.7%) 
2 
(1,9%) 
3 (2,9%) 
3 
(6,8%) 
16 (2.9%) 
Білім беру 
3 (2.4%) 
4 (4.3%) 
4 
(5.4%) 
9
(8,8%) 
5 (4,9%) 
- 
25 (4.5%) 
Ғылым 
- 
- 
- 
2(1,9%) 
- 
- 
2 (0.3%) 
Экология, табиғи 
ресурстар 
1 (0.8%) 
4 (4.3%) 
4 
(5.4%) 
3 
(2,9%) 
4 (3,9%) 
1 
(2,2%) 
17 (3.1%) 
Табиғи 
апаттардың 
ликвидациясы
5 (4%) 
3 (3.3%) 1 (1.4%) 4 (3.9%) 12 (11,7%) 6(13,6%) 31 (5.6%) 
Ауыл 
шаруашылығы 
1 (0.8%) 
- 
- 
3 (2,9%) 2 (1,9%) 
- 
6 (1.1%) 
Ақпарат, медиа, 
киберқауіпсіздік 
6 (4.8%) 
1 (1%) 
3 (4%) 4 (3.9%) 2 (1,9%) 
- 
16 (2.9%) 
Тарих 
- 
1 (1%) 
- 
2 (1,9%) 
- 
- 
3 (0.5%) 
Билік өкілдері 
5 (4%) 
1 (1%) 
2 (2.7%) 
- 
- 
- 
8 (1.4%) 
Барлығы: 
125 
92 
74 
102 
107 
44 
544 
Мониторинг нәтижелері қазақтілді телеарналардағы жаңалықтар 
топтамасында оқыс оқиғалар, төтенше жағдайлар мен апаттар, қылмыс, жаза 
туралы ақпараттың айтарлықтай басым екенін көрсетеді. Еуразия1 
арнасындағы 
бұл 
тақырыптағы 
жаңалықтардың 
басымдығы 
«Басты 
жаңалықтардың» ішінде 112 топтамасының қоса берілуімен түсіндіріледі. Ең аз 
қозғалатын тақырыптардың қатарына спорт, мәдениет, ғылым, тарих, ауыл 
шаруашылығы жатады. Тақырыптардың үлестік арақатынасын диаграммадан 
көруге болады (5-сурет). 
Телевидениенің тәртіптің, бағалаудың, талғамның, әлемді қабылдаудың 
ұстанымдарын қалыптастыруға ықпал ететін қуатты әлеуметтік құрал екенін 
ескерсек, қоғамда теріс әрекеттердің етек алуының себебін түсінуге болады. 
Өйткені жаңалықтарда үнемі жағымсыз хабарлардың қайталану сипаты 
көрермендердің ақпаратты сыни көзқараспен емес, қалыпты қабылдауына алып 
келеді. 

49 
Сурет 5 – Жаңалықтардың үлестік арақатынасы
Ескерту – Автормен құрылған 
Қазақстанның Құрметті журналисі Н. Иманғали: «Журналистика 
ешқашан 
қоғамды 
өзгертпейді. 
Журналистика 
қоғамды 
өзгертетін 
тақырыптарды қозғауға мұрындық бола алады», – дейді [88]. Ал жоғарыдағы 
мәліметтерден қоғамның рухани дамуына ықпал етер маңызды тақырыптардың 
аз қозғалып, тиісінше оқыс оқиғалар мен түрлі қылмыс түрлері айтылатын 
хабарлар санының айтарлықтай басым екенін көруге болады. 
Мұның салдарынан адамдардың жағымды, оң сезімдерін жеткізуі 
қиындап, есесіне теріс эмоциялар мен жағымсыз құбылыстарды, эмоционалды 
жағымсыз хабарламалар мен тұтас мәтіндерді білдіретін жаңа құралдар күн 
санап артып келеді. Бұқаралық сананы білдіруші және қалыптастырушы 
ретінде танылған БАҚ басылымдарында қазіргі уақыт тудырып отырған 
жағымсыз бағалауыштық ұғымдарды білдіретін тілдік бірліктер басым болып 
тұр: өрт, жарылыс, жол апаты, ұрлық, зорлық, өлім, атыс, қантөгіс, 
лаңкестік, табиғи апат, эпидемия, т.б. Негативті зарядталған сөздер 
агрессивті мәтіндерді құрайды, қазіргі адамның ақпараттық ортасы, оның 
өмірінің ақпараттық-тілдік кеңістігі осылайша қалыптасады.
Әрине, бұнымен медиакеңістіктегі жағымды ақпараттарды жоққа 
шығаруға болмайды. Дегенмен жағымды-жағымсыз ақпараттар арасындағы 
теңдікті сөз еткенде, ақпараттардың басым бөлігінің негативті хабарлардан 
тұратынын анық айта аламыз.
Бағдарламалардың атауларында, жаңалықтардың 
тақырыптарында 
қолданылатын вербалды таңбалардың жиынтығы доминантты мағыналардың 

жүктеу/скачать 1,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: