К. Д. Бузаубакова

1 
2 
3 
4 
5 
 
 
 
және 
қайта 
даярлау 
институттарының 
өзара 
байланысын  қамтамасыз 
ету 
қормен қамтамасыз ету 

 
Инновацияны мектептің оқу-
тәрбие үрдісіне енгізу 

 
Инновациялық 
авторлық 
бағдарламаның,  технологияның 
тәжірибеде 
жүзеге 
асуына 
қолайлы жағдай тудыру 

 
Тәжірибелік-эксперименттік 
жұмыс 
пен 
ғылыми-зерттеу 
жұмысының 
жүйелі 
өтілуін 
қадағалау, түзетулер енгізу 
 
 
11 
Тақырып–
тық 
педагоги-
калық 
кеңес 
Мектептің 
біртұтас педаго–
гикалық  үрдіске 
қатысты 
мәселені  бірлесе 
шешу 
1.  Мектептің 
білім 
берудегі  басым  бағытын 
анықтау 
2.  Біртұтас 
педагогикалық 
үрдісті 
білікті  кадрмен,  ғылыми-
әдістемелік 
кешенмен 
қамтамасыз 
етуде 
педагогикалық  ұжымның 
барлық  мүмкіндігін,  ішкі 
әлеуетін толық қарастыру 

 
Инновациялық 
педагогикалық  тұжырымдаманы 
педагогикалық 
ұжымда 
талқылау, түзету енгізу 

 
Мектеп  оқушылары  мен 
мұғалімнің,  ата-ананың,  мектеп 
әкімшілігінің 
міндеті 
мен 
құқығын анықтау 

 
Мектептің  жұмыс  жасайтын 
оқу  жоспарының  вариантын, 
мектептің типін анықтау 

 
Мектептің 
оқу-тәрбие 
үрдісін  жетілдіру  формасын 
қарастыру 

 
Оқу-тәрбие 
үрдісінің 
нәтижесін  ұжымдық  талқылау, 
диагностикалық 
сараптама     
жасау. 

 
Мектептің 
инновациялық 
даму  бағдарламасын  жасау,  оны 
жүзеге асыру 

 
Мұғалімнің  инновациялық 
даярлығын 
қалыптастыруға 
оңтайлы жағдай жасау 

 
Әрбір 
оқушының 
жеке 
тұлғалық  сапа,  мүмкіндігінің 
ашылуына жағдай жасау 
 
12 
Озат 
тәжірибе 
мектебі 
Мұғалімнің 
инновациялық 
іс-тәжірибені 
үйренуі 
1.  Жас 
маманның 
қалыптасуы, 
оқыту 
үрдісінің 
үздіксіздігін 
қамтамасыз ету 
2.  Мұғалімнің 
жұмысындағы 
кемшіліктің  алдын  алу, 
жеке әдістемелік көмек  

 
Ғылым, білім, техника, өнер, 
мәдениет  саласындағы  соңғы 
жетістіктерді 
қарастыру, 
меңгеру 

 
Педагогика, 
психология 
ғылымдары  мен  пәнді  оқыту 
саласындағы 
инновацияны 
мектептің іс-тәжірибесіне  
 
 
 
 
 

372 
 
1-кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
 
 
 
көрсету. 
Инновациялық 
педагогикалық тәжірибені 
тарату, насихаттау 
ендірудің 
тиімді 
жолын 
іздестіру,  мұғалімнің  еңбегін 
ғылыми  тұрғыдан  тиімді  етудің 
жолын қарастыру 

 
Оқыту,  тәрбиелеудің  жаңа 
әдіс-тәсілін, 
инновациялық 
технологиясын 
мектеп 
мұғалімінің  меңгеріп,  өз  іс-
тәжірибесінде  қолдануға  жағдай 
жасау 

 
Мұғалімнің  педагогикалық 
зерттеудің  жаңа  әдісін  меңгеруі, 
оны  іс-тәжірибеде  қолдануына 
мүмкіндік беру 

 
Мұғалімнің өз іс-тәжірибесін 
өзі талдауына жағдай жасау 
 
 
13 
Жас маман 
мектебі 
Жас 
маманды 
білім 
беру, 
тәрбиелеудің 
жоғары 
жетістігін 
қамтамасыз 
ететін 
инновациялық 
тәжірибемен 
қаруландыру 
Жас  маманның  жүйелі 
жұмысын қалыптастыру: 
1.  Біртұтас 
педагогикалық 
үрдістің 
міндеттерін 
шешуде 
жіберілетін 
кемшілікті 
болдырмаудың 
жолын 
көрсету 
2.  Жас 
маманның 
мектептің 
оқу-тәрбие 
жұмысының 
сапасын 
арттырудағы жұмысы 

 
Жас  маманның  жұмысын 
тиімді ұйымдастыру 

 
Жас 
маманның 
жеке 
шығармашылық  зертханасының 
ашылуына көмек көрсету 

 
Жас 
маманның 
дербес 
қабілетінің  ашылуына  жағдай 
жасау 

 
Жас 
маманның 
психологиялық-педагогикалық, 
инновациялық 
технологияны 
жете меңгеруіне қолайлы жағдай 
жасау 

 
Жас 
маманның 
инновациялық  психологиялық-
педагогикалық 
білімін 
жетілдіруіне көмек беру 
 
 
14 
Өндірістік 
кеңес 
Білім 
беру 
үрдісін 
басқарудың 
басым  бағытын 
анытау 
1.Мектептің 
инновациялық  дамуының 
басым 
бағыттарын 
анықтау 
2. Біртұтас педагогикалық 
талаптарды  жүзеге  асыру 
үшін 
педагогикалық 
ұжымның 
күш-жігерін 
біріктіру 
 

 
Мұғалімнің 
тұтас 
педагогикалық 
процесті 
әдістемелік 
тұрғыдан 
жетілдірудегі  өзіндік  бағытын 
анықтауы. 

 
Мұғалімнің 
еңбегін 
жетілдіретін 
тиімді 
педагогикалық 
әдіс-тәсілдерді 
анықтау. 
 
 
 
 
Кафедра 
 
Мұғалімнің 
педагогикалық  
 
1. 
Педагогикалық 
ұжымның ғылыми- 
 

 
Тиімді 
нәтижеге 
қол 
жеткізетін кафедра мүшелерінің  
 
 
 

373 
 
 
1-кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
 
 
іс-әрекетінің 
барлық 
түрін 
координациялау
: 
- 
оқу-
әдістемелік 
жұмыс; 
- 
ғылыми-
зерттеу 
жұмысы; 
- 
тәжірибелік-
эксперименттік 
жұмыс 
әдістемелік және ғылыми-
зерттеу 
жұмыстарын 
ұйымдастыру 
2. 
12-жылдық 
мектеп 
бағдарламасын, 
оқу 
жоспарын, 
оқу-
әдістемелік 
кешенін 
құрастыру және талқылау 
3.  Оқушының  ғылыми-
зерттеу 
жұмысын 
ұйымдастыру 
ғылыми-зерттеу 
жұмыстарын 
ұйымдастыру. 

 
Жас  жеткіншектерге  білім 
беру, 
тәрбиелеу, 
дамыту 
бойынша  12-жылдық  мектептің 
жаңа 
бағдарламасын 
жүзеге 
асыру 
бағытындағы 
инновациялық 
технологияны 
меңгеру 

 
Оқу 
материалының 
пәнаралық, 
цикларалық, 
курсаралық 
байланыстарын 
қамтамасыз ету 

 
Мектептің  басқа  білім  беру 
мекемелерімен 
байланысын, 
мониторингтік 
қызметін 
қамтамасыз ету 
 
 
16 
Әдістемелі
к бірлестік 
Мұғалімнің  оқу-
әдістемелік  іс-
әрекетін 
жүйелеу 
1.  Мұғалімнің  өз  пәні 
бойынша  инновациялық 
білімді ұдайы меңгеруі 
2.  Оқу бағдарламасының 
орындалуын  қамтамасыз 
ету 
3.  Мұғалімнің 
инновациялық 
іс-
тәжірибесімен таныстыру 

 
Мектептің 
біртұтас 
оқу-
тәрбие 
үрдісінің 
тиімділігін 
арттыру бойынша инновациялық 
іс-шаралар ұйымдастыру. 

 
Оқыту, 
тәрбиелеудің 
теориялық  және  практикалық 
мәселесін  көпшілік  талқысына 
салу. 

 
Мұғалімнің  инновациялық 
іс-тәжірибесіне 
оқу-тәрбие 
үрдісіне ендіруі 

 
Мұғалімнің  инновациялық 
тақырыбы  бойынша  әдістемелік 
жұмысын ұйымдастыру 

 
Мұғалімді 
ғылыми-
әдістемелік 
әдебиеттердегі 
жаңалықпен ұдайы хабардар ету, 
мұғалімнің  өз  білімін  өзі  көтеру 
бойынша 
жеке 
даму 
бағдарламасының  орындалуын 
қадағалау 

 
Мұғалімнің  инновациялық 
даярлығын 
қалыптастыру 
бойынша 
жұмыстар 
ұйымдастыру 
 
 
17 
Ізденіс 
зертханас
ы 
Педагогика 
саласындағы 
әртүрлі  мәселе 
бойынша  ізденіс 
жұмысын  
1.  Біртұтас 
оқу-тәрбие 
үрдісінің  өзекті  мәселесі 
бойынша 
мұғалімнің 
педагогикалық  әлеуетін 
біріктіру 

 
Біртұтас 
оқу-тәрбие 
процесінің  әртүрлі  теориялық 
мәселесін қарастыру 

 
Тәжірибелік-эксперименттік 
жұмысты ұйымдастыру 
 
 

374 
 
 
1-кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
 
 
жүргізу. 
2.  Мектептің  оқу-тәрбие 
процесіне  инновациялық 
технологияны 
ендіру 
жолдарын анықтау 
тыру 

 
Жүргізілген 
зерттеу 
нәтижесін  мектептің  оқу-тәрбие 
үрдісіне ендіру 

 
Ізденіс-зерттеу 
жұмысына 
мектеп 
оқушыларын 
да 
қатыстыру 

 
Жүргізілген 
зерттеу 
жұмысының  нәтижесіне  қарай 
әдістемелік  материал,  ғылыми 
мақала дайындау 
 
18 
Шығарма-
шылық топ 
Мектептің 
өзекті мәселесін 
бірлесіп 
қарастыру, 
шешімін табу    
1.  Өзекті 
мәселені 
ғылыми 
тұрғыдан 
негіздей алу 
2.  Өзекті 
мәселені 
шешудің 
жолдарын 
анықтау 

 
Өзекті  мәселеге  қатысты 
педагогикалық 
әдебиеттерді 
қарау 

 
Өзекті  мәселені  шешудің 
тиімді жолын іздестіру 

 
Өзекті 
мәселе 
бойынша 
теориялық  білім  мен  тәжірибе 
арасындағы 
қарама-
қайшылықты анықтау 

 
Мәселені қоя білу 

 
Өзекті мәселе бойынша пікір 
алмасу 

 
Мәселені  шешудің  тиімді 
жолын анықтау 

 
Өзекті 
мәселені 
шешу 
бойынша таңдаған тиімді жолды 
мектептің  оқу-тәрбие  үрдісінде 
сынақтан өткізу 
 
19 
Тәлімгерлі
к 
Мұғалімнің 
өзінің 
жинақтаған  іс-
тәжірибесін жас 
маманға үйрету 
1.  Жас 
маманның 
қалыптасуының  үздіксіз 
үрдісін қамтамасыз ету 
2.  Жас 
маманның 
жұмысының  тиімділігін  
қамтамасыз ету 

 
Мектептің 
оқу-тәрбие 
процесін  бірлесіп  жоспарлау 
және 
жас 
маманның 
іс-
әрекетінің  нәтижесін  бірлесіп 
талдау 

 
Жас 
маманның 
өз 
тәлімгерінің 
іс-тәжірибесін 
үйренуі 

 
Жас 
маманның 
өз 
тәлімгерімен  нақты  әдістемелік 
тақырып 
бойынша 
бірлесіп 
жұмыс жасауы 
 
 
20 
Әдістемелі
к 
бюллетень 
Жеке 
мұғалімнің  оқу-
тәрбие 
жұмыстары 
бойынша 
қол 
жеткен 
табысымен 
таныстыру 
1.  Жеке 
мұғалімнің 
инновациялық 
іс-
тәжірибесімен танысу 
2.  Жеке 
мұғалімнің 
инновациялық 
іс-
тәжірибесін 
мектептің 
оқу-тәрбие 
процесіне 
енгізу 

 
Әрбір 
мұғалімнің 
жұмысындағы  жаңалықты  тану, 
ашу 

 
Әрбір 
мұғалімнің 
инновациялық 
іс-тәжірибесін 
сипаттау 

 
Мұғалімнің  инновациялық 
зерттеу жұмысының  

375 
 
1-кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
 
 
 
 
нәтижесін жарыққа шығару 

 
Нақты 
мұғалімнің 
инновациялық тәжірибесін басқа 
мұғалімдердің 
өз 
іс-
тәжірибесінде 
пайдалануға 
кеңес беру 
 
 
21 
Ғылыми-
практи–
калық 
семинар, 
конферен-
циялар 
Мектеп 
мұғалімдері  мен 
оқушыларының 
ғылыми-зерттеу 
және  ғылыми-
әдістемелік 
жұмыстарының 
қорытындысын 
шығару, 
нәтижесін 
көрсету 
1.  Инновациялық 
іс-
тәжірибені  анықтау  және 
насихаттау 
2.  Мұғалімдер 
мен 
оқушылардың 
ғылыми-
зерттеу 
жұмысының 
нәтижесімен танысу 

 
Мұғалімдер 
мен 
оқушылардың 
жүргізген 
ғылыми-зерттеу 
жұмыстары 
бойынша  шағын  баяндамаларын 
тыңдау 

 
Жүргізілген 
тәжірибелік-
эксперименттік 
жұмыстардың 
нәтижесін көрсете алу (слайдтар 
жасау, 
кесте, 
сызбалар 
дайындау) 

 
Мұғалімдер 
мен 
оқушылардың 
жүргізген 
тәжірибелік-эксперименттік 
жұмыстары, 
ғылыми-зерттеу 
жұмыстарының 
алынған 
нәтижесін 
талдау, 
сынақтан 
өткізу 

 
Ғылыми 
практикалық 
семинар, 
конференцияның 
жұмысы  бойынша  ұсыныстар 
дайындау 
 
 
22 
Қорытынд
ы 
педагоги–
калық 
кеңес 
Жыл 
бойғы 
педагогикалық 
ұжымның 
жұмысын  
қорытындылау 
1.  Мектеп  жұмысының 
жылдық  қорытындысын 
жасау 
2.Мектептің 
инновациялық  дамуының 
бағыт-бағдарын анықтау 

 
Мектеп 
ұжымының 
жұмысының  жылдық  есебін 
дайындау 

 
Жыл  бойы  жоспарланған 
жұмыстың  орындалуын  сапалық 
талдау 

 
Мектептің 
инновациялық 
дамуының 
басым 
бағытын 
белгілеу,  оны  жүзеге  асыру 
жолын қарастыру 
 
23 
Әдістемелі
к апталық 
Педагогикалық 
ұжымның 
инновациялық 
бағытта  жасаған 
жұмысын 
көрсету 
1.Педагогикалық 
ұжымның  инновациялық 
технологияны  оқу-тәрбие 
процесіне 
ендіру   
жолымен таныстыру 
2.Мұғалімдердің 
инновациялық 
кәсіби-
педагогикалық шеберлігін 
көтеру 

 
Мұғалімнің 
әдістемелік 
дидактикалық 
материалының 
көрмесін ұйымдастыру. 

 
Оқушылардың 
шығармашылық  жұмыстарының 
көрмесін  ұйымдастыру,  қабырға 
газеттерін шығару 

 
Ашық 
сабақтар 
мен 
тәрбиелік  іс-шаралар,  мектептен 
тыс жұмыстар ұйымдастыру 

 
Инновациялық  іс-тәжірибені 
мектептің оқу-тәрбие  

376 
 
1-кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
 
 
 
 
процесіне 
ендіру 
бойынша 
баяндама жасау 

 
Инновациялық  әдістемелік 
тренинг ұйымдастыру 
 
 
24 
Әдістемелік 
кеңес 
Мұғалімдер  мен 
оқушылардың 
инновациялық 
іс-тәжірибелері–
нің 
нәтижесін 
көрсету 
1.  Біртұтас 
педагогикалық  процесті 
жаңаша 
ұйымдастыру 
бағытында  мұғалімдердің 
іс-тәжірибесін насихаттау 
2.  Оқушы мен мұғалімге 
әдістемелік көмек беру 

 
Әртүрлі 
педагогикалық 
инновациялық 
мәселеге 
қатысты кеңес беру 

 
Мектеп 
мұғалімінің 
инновациялық 
іс-тәжірибесін 
үйрену, 
зерттеу, 
тарату, 
насихаттау 

 
Жас  маманмен  бірлесіп 
тәжірибелі 
мамандардың 
сабағына қатысу 

 
Педагогикалық,  әдістемелік 
басылымдардағы 
жаңалықтардан 
хабардар 
ететіндей 
әдістемелік 
бюллетень,  қабырға  газетін, 
үнпарақтарын шығару 

 
Жас 
мамандарға 
көмек 
ретінде 
әдістемелік 
материалдар 
көрмесін 
ұйымдастыру 

 
Видеосабақ,  инновациялық 
ақпарат 
қорын, 
банкін 
дайындау, видеослайд жасау 

 
Мұғалімнің 
курстық 
дайындықтан  өту  жоспарын, 
кестесін дайындау 

 
Мұғалімнің 
жеке 
инновациялық 
веб-сайдтын 
ашу,  оның  қорының  молаюына 
атсалысу 
 
 
25 
Инновация-
лық 
педагогика-
лық  идеялар 
фестивалі 
Инновациялық 
педагогикалық 
тәжірибені 
ғылыми тұрғыда 
негіздеу 
1.  Педагогикалық 
ұжымды 
инновациялық 
тұжырымдамамен 
таныстыру 
2.  Мұғалімнің 
инновациялық 
даярлығын, 
педагогикалық шеберлігін 
қалыптастыратын  жұмыс 
ұйымдастыру 
3.  Мұғалімнің 
жеке 
инновациялық, 
шығармашылығын 
қолдау, ынталандыру 

 
Жеке 
мұғалімнің 
инновациялық  шығармашылық 
жұмысымен танысу 

 
Мұғалімнің  өзінің  жеке 
инновациялық 
іс-тәжірибесін 
көпшілік талқысына салуы 

 
Мұғалімнің  инновациялық 
авторлық  технологиясының,  іс-
тәжірибесінің 
тұсаукесерін 
жасауы 

 
Кейбір 
мұғалімнің 
инновациялық 
тәжірибесінің 
ғылыми-педагогикалық 
сараптамадан өтуі 
 
 

377 
 
1-кестенің соңы 
1 
2 
3 
4 
5 
26 
Мұғалімні
ң 
шығарма–
шылық 
есебі 
Мұғалімнің  қол 
жеткен  табысы 
бойынша  есебін 
дайындау 
1.  Мұғалімнің  қолымен 
жасалған 
әдістемелік, 
дидактикалық 
материалдар 
көрмесін 
жасау 
Мектептің 
оқу-тәрбие 
үрдісіне 
инновацияны 
ендіру 
бойынша 
жүргізілген 
ғылыми-
зерттеу 
жұмысының 
нәтижесін шығару 

 
Мұғалімнің 
ғылыми-
әдістемелік  тақырыбы  бойынша 
іс-тәжірибесімен танысу 

 
Мұғалімнің  жұмыс  жасау 
стилімен танысу 

 
Мұғалімнің  педагогикалық 
іс-әрекетінің 
нәтижесіне 
диагностикалық 
сараптама 
жасау 

 
Мұғалімнің  іс-тәжірибесіне 
ұжымдық баға беру 
 
27 
Әдістемелі
к бұрыш 
Күнделікті 
әдістемелік 
ақпарат, 
жаңалықтармен 
танысу 
1.  Жаңа  педагогикалық 
әдебиеттермен танысу 
2.  Мұғалімнің 
иннова-
циялық 
қол 
жеткен 
жетістігімен таныстыру 

 
Инновациялық  технология 
бойынша 
мақалаларға 
шолу 
жасау 

 
Мұғалімдерді  инновациялық 
іс-тәжірибелермен таныстыру 
 
28 
Иннова–
циялық 
ақпаратты
қ банк 
Инновациялық 
ақпараттық 
өнімдердің 
электрондық 
нұсқаларымен 
танысу 
1.  Инновациялық 
технологияның 
электрондық 
өнімдерін 
жинастыру 
2.  Инновациялық 
видеосабақтар, 
видеотесттер құрастыру 
3.  Мұғалімнің  жеке  веб-
сайдтын ашу 
 
 

 
Инновациялық 
технологияны 
оқу-тәрбие 
процесінде 
пайдаланудың 
үлгісін  көрсететін  электрондық 
оқулықтар шығару 

 
Инновациялық 
видеосабақтардың қорын жасау 

 
Жаңа 
ақпараттық 
технологияны  пайдаланып  әрбір 
тақырып  бойынша  гипермәтін, 
видеослайдтар жасау 
29 
Иннова–
циялық 
ресурстық 
орталық 
Инновациялық 
педагогикалық 
технологияны 
оқу-тәрбие 
процесіне 
ендіру  бойынша 
мектепаралық 
тәжірибе алмасу 
1.  Мұғалімнің 
инновациялық  даярлығын 
қалыптастыру 
бағытындағы 
инновациялық  қосымша 
білім беру. Бір мектептегі 
иннова-циялық 
тәжірибені 
екінші 
мектептің 
оқу-тәрбие 
үрдісіне ендіру 
2.  Орталықтандырылған 
ақпараттық 
инновациялық  білім  беру 
жүйесін құру 

 
Инновациялық 
ресурстық 
орталық 
базасында 
оқу-
әдістемелік 
семинар, 
конференция, 
форумдар 
ұйымдастыру 

 
Инновациялық 
технологияны 
оқу-тәрбие 
процесіне 
ендірудің 
тиімді 
жолдарын 
айқындайтын 
іс-
тәжірибелік  сабақ,  дөңгелек 
үстел,  әдістемелік  фестиваль 
ұйымдастыру 

 
Инновациялық 
ресурстық 
орталық  базасында  12-жылдық 
мектептің  оқу  бағдарламасы, 
оқулықтарын сынақтан өткізу 

 
Инноватор 
мұғалімнің 
авторлық 
бағдарламасы, 
оқулығының тұсаукесері 
 
 
 
 
 

378 
 
Қосымша Б 
   
Кесте  1-  Бағалау әдістері 
№ 
Әдіс 
Қолданыстық сипаттамасы 
1 
«Индекс 
карточкалары» әдісі 
Мұғалім  кей  кезде  оқушыларға  екі  бетінде  де 
тапсырмалары бар карточкаларды таратып тұрады:   

 1-ші  беті:  өтілген  материал  (тақырып,  тарау)  бойынша 
негізгі идеяларды атап өтіп, оларды жинақта;  

 2-ші  беті:  өтілген  материал  (тақырып,  тарау)  бойынша 
нені түсінбегеніңді анықтап, сұрақтарыңды жаз. 
2 
Қол белгісі 
Мұғалім 
оқушылардан 
тақырыпта 
түсінгендігін 
я 
түсінбегендігін қол белгілері арқылы көрсетуді сұрайды. 

   Мен  түсініп  отырмын  –  және  түсіндіре  аламын. 
(қолдың бас бармағы жоғары бағытталады) 

 
Мен  әлі  түсінбей  отырмын  –  (қолдың  бас  бармағы 
жанына қарай жантаяды) 

 
Мен түсінгеніме сенімді есмеспін – (қолды бұлғау) 
Осы  белгілерге  сүйеніп  мұғалім  сабақтың  қай  деңгейде 
өткенін сабақтайды. 
3 
Бағдаршам 
 Әр  бір  оқушыда  бағдаршам  түстеріне    сәйкес  карточкалар 
таратылған.  Мұғалім  олардың  сабақты  меңгергендеріне 
байланысты карточкаларды көтеруін сұрайды. 

 
Жасыл  карточка  көтерген  оқушылар-  барлығын  түсінді.- 
Не түсіндіңіз? 

 
Сары  және  қызыл  карточка  көтергендер:-  Сіздерге  не 
түсініксіз? 
Алынған  жауаптар  қорытындысы  бойынша  мұғалім 
тақырыпты  қайта  түсіндіру,  пысықтау  немесе  тақырыпты 
түсіндіруді жалғастыру туралы шешімді қабылдайды.  
Бұл  жүйе  арқылы  тақырыпты  пысықтауға  немесе  әлі  де 
жетілдіру керектігін білуге болады. 
 
4 
Сөздік үлгісі 
(еске алу) 
Ұстаз  оқушыларға  сөздік  үлгі  береді,  (подсказка) 
көмектесушілер жауап құрады. 
Мысалы:  Негізгі идея (ұстаным немесе процесс)  ...  болып 
табылады, өйткені ... т.с.с. 
 
5 
Қате 
түсінікті 
тексеру 
Ұстаз  қатысушыларға  қандайда  бір  ұстамның  (идея) 
талдауларының  қате  болжамдарын  немесе  әдеттегі  қате 
түсініктерді  әдейі  береді.  Содан  соң  ол  қатысушылардан 
айтылғандар  мен  келісетіндігін  немесе  келіспейтіндігін, 
өздерінің көзқарастарын айтуларын сұрайды.  
 
6 
Оқушылар  мен  жеке 
әңгімелесу 
Ұстаз  оқушылармен  олардың  деңгейі  мен  түсініктерін 
байқау үшінжеке әңгіме жүргізеді. 
 
7 
Үш  минуттық  үзіліс 
(пауза) 
Ұстаз  қатысушыларға  сабақтың  идеясы  мен  ойлануына, 
алдыңғы 
өткен 
тақырыптарымен, 
білімімен 
және 
тәжірибесімен  байланыстыруға,  сонымен  қатар  түсінбеген 
жерлерін анықтауға үш минуттық үзіліс береді. 
 
8 
Температураны 
Бұл  әдіс  оқушылардың  тапсырманы  дұрыс  орындап  

379 
 
өлшеу 
жатқандықтарын  тексеру  үшін  қолданылады.  Ол  үшін 
оқушылардың  іс-әркекттері  тоқтатылады.  Және  ұстаз  «Біз 
не істеп жатырмыз?» деген сұрақ қояды. 
Кейбір    жағдайда  ұстаз  жүптардың  немесе  топтардың 
бірінен тапсырманы қалай орындап жатқандықтары жайлы 
айтып берулерін ұсынады. 
 
9 
Қысқа - тест 
Қысқа  –  тест  қатысушылардың  нақты  бөлімін,  шеберлігін 
және  дағдысын,  яғни  қандайда  бір  материалдың  ақты 
мағлұматтарын білетіндігін бағалайды. Бұл тесті: 

 
берілген көп жауаптардың ішінен 

 
дұрыс  немесе  қате  жауап  ішінен  таңдау  арқылы 
орындайды. 
10 
Элективтік 
тест 
(таңдаулы) 
 
 
 
Мұғалім  әр  бір  оқушыға  «  А,  В,  С,  Д»  әріптері  бар 
карточкаларды  таратып  шығады  да  олардан  дұрыс 
жауаптарын  карточкаларын    көтерулері  арқылы  білдірсін 
дейді. Ұстаз міндетті түрде оқушыларға ойлануға 20 секунд 
беруі  қажет.  Ұстаз  қатысушыларымен  жауаптардың  әр 
түрлі  нұсқаларын  талқылап,  оларғаөздерінің  таңдауларын 
түсіндіріп берулерін ұсынады. 
 
11 
Формативті тест 
 
Мұғалім  оқушыларды ерікті түрде бірнеше топтарға бөлді. 
(әр  бір  топта  4-5  оқушыдан).  Әрбір    қатысушы  сұрақтары 
бар  бір  бет  және  жауап    жазуға  бір  бет  алады.  Әр  кіші 
топтардағы 
қатысушыларға 
тестағы 
сұрақтарды 
талқылауларына уақыт беріледі. 
 
12 
Күделікті 
өзін-өзі 
бағалау журналы 
 
Күделікті  өзін-өзі  бағалау  журналы  мұғалім  оқушылардың 
сабақ  барысында  қабылдаған  білімін,  дағдылары  мен 
шеберліктерін  бағалауға  және  оларды  қандай  әдіспен 
жүзеге асырғандарын қадағалау үшін құралады. 
13 
Формативті сұрау  
 
Бұл  әдіс  презентациядан  кейін  бірден  немесе  қандайда  бір 
сабақтағы  тексеруге  арналған.  Мұғалім  «Неге?  Қалай? 
Қайтіп?» деген қосымша нақтылау сұрақтарын қояды. 
-  Олар несімен ұқсас әлде айырмашылығы неде? 
-  Мінездемесі қандай? 
-  Ондағы негізгі идеясы, тұжырымдамасы қандай? 
-  Сіз қандай идея немесе қосымша мағлұмат қоса аласыз? 
-  Сіз қандай қорытынды жасай аласыз? 
-  Сіз не істеуді ұсынасыз? 
-  Қандай әдістер мен тәсілдерді қолдануға болады? 
 
14 
Жаңа 
материалды 
қабылдауларын  
тексеруге  арналған 
жаттығулар 
 
 
Мұғалім  «Болжау», «Түсіндіру», «Айтып беру», «Бағалау», 
деген төрт терезеден (шаршы) тұратын кесте құрады. Жаңа 
материалды түсіндіріп болған соң ол оқушылардан берілген 
шаршылардың  бірінтаңдауларын  ұсынады.Бұл  арада 
мұғалім  әрбір  оқушыға  бұл  әдіс  арқалы  өтілген  тақырып 
бойынша 
өздеріне 
өздері 
тапсырма 
алып, 
орындайтындығын  түсіндіріп  өтуі  қажет.  Содан  соң 
олардың    шаршыларды  таңдауларына  қарай  мұғалім 
сұрақтар қояды. 
Мысалы:  Егер  оқушы  «Айтып  беру»  деген  шаршыны 

380 
 
таңдаса,  мұғалім  оған    «Жаңа  материалдағы  негізгі 
идеяларды атап шық» деген тапсырма береді. 
 
15 
Ішкі  және      сыртқы 
шеңбер 
 
Оқушылар  ішкі  және  сыртқы  екі  шеңбер  құрады.  Балалар 
бір-біріне  қарама-қарсы  тұрып,  өтілген  тақырып  бойынша 
бір-біріне  сұрақтар  қояды.  Сыртқы  шеңберде  тұрған 
оқушылар ауысып өздеріне жаңа жұптар құрады. 
 Сөйтіп сұрақтар қою істері әрі қарай жалғаса береді. 
 
16 
  Жазбаша 
түсініктеме 
(жазбаша 
кері 
байланыс) 
Бағалаудың  міндеттері  бір  элементі-кері  байланысты 
ұсыну.  Оқушылардың  жазба  жұмыстарын  тексеру  кезінде 
мұғалім  бағалау  өлшемдеріне  қарай  өз  түсініктемелерін 
жасайды және жеткен нәтижелерінің деңгейін бақылайды. 
Түсініктемелері  анық  және  түсіндіре  білуі  керек.  Жазба 
жұмыстарын  тексере  отырып,  дұрыс  жерлерін  бір  түспен, 
ал  әрі  қарай  жетілдіру  керек  жерлерді  екінші  бір  түспен 
белгілепқоюға  болады.  Жазба  жұмыстарға    түсініктеме 
бергенде  еске  салу,  ой  айту  немесемысалдар  көрсетуге 
болады. 
 
17 
Сөздік 
бағалау 
(ауызша 
кері 
байланыс) 
 
 
Бағалау түрінің ең көп тараған түрі: 
Мұғалім  оқушының  жаттығуларды  жақсы  орындағы  үшін 
мақтады,осылайша ауызша кері байланыс орнатты. Осыған 
орай  оқушылар  берілген  матералды  немесе  мағлұматты 
сәтті ұқандары жайлы түсінуіне болады. Мұғалім оқушыға  
жаттығуды  орындағандағы  қателерін  көресетді.  Ол  оның 
жұмысына ешқандай белгі қоймайды, бірақ оны бағалайды. 
Нәтижесінде  оқушылар  жетістікке  жетулері  үшін  одан  әрі 
биік нәтижелерге жету керек деп ұйғарады. 
 
18 
Өзін-өзі бағалау 
 
Бұл  әдісте  қатысушылар  өздерінің  білімдері  жайлы 
мағлұмат  жинайды,  оларды  талқылап,  алға  жылжуларына 
қорытынды  жасайды.  Өзін-өзі  бағалауды  жүргізгендегі 
міндетті  шарттары-оқушылардың  оқытылатын  тақырыпта 
өтер алдында және жұмысты орындар алдында олар барлық 
жұмысты бағалау межелерімен (критерий) таныс болулары 
қажет. 
 
19 
Екі  жұлдыз  және 
тілек 
(бірін-бірі 
бағалау) 
 
Бұл әдіс оқушылардың шығармашылық жұмыстарын, яғни 
шығарма,  эсселерін  бағалауға  қолданылады.  Мұғалім, 
оқушыларға  сыныптастарының  жұмыстарын  тексеруді 
ұсынады.  Оқушылар  бір  –бірінің  жұмыстарын  тексеру 
кезінде  олар  жұмыстарды  бағаламайды,  ал  ондағы  екі  оң 
сәтті анықтап және  бағыт  береді. Олар  «Екі  жұлдыз»- бір 
сәт, яғни толыққанды жұмыс, ал екінші  бірі  «Тілек, мұнда 
одан әрі жұмысты толықтырулары қажет. 
 
20 
     «Болжамдау, 
түсіндіру, жинақтау, 
бағалау» әдісі 
Мұғалім шаршыны төртке бөліп, әр бөлікке келесі сөздерді 
жазып  қояды:  болжамдау,  түсіндіру,  жинақтау,  бағалау. 
Жаңа  тақырыпты  түсіндіріп  болған  соң  оқушыларға 
өздеріне белгілі бір бөлікті таңдап алуды ұсынады. Мұғалім 
оқушыға  осылай  ол  өзіне  өтіп  жатқан  тақырып  бойынша 

381 
 
тапсырма түрін таңдайтынын түсіндіреді. Таңдауына қарай 
мұғалім тапсырма береді.  
 
21 
 
«Шеңбер  бойынша 
жазу» әдісі 
Топтағы  әрбір  оқушының  өз  парағы  болуы  керек. 
Оқушылар 2 минут  ішінде парақтарына тақырып бойынша 
1-2  сөйлем  жазады.  Парақтар  шеңбер  бойынша  келесі 
оқушыларға  беріледі.  Олар  алдыңғы  жазуды  оқып,  өзінің 
ойын  қосады.  Солай  парақтар  бірі-біріне  беріліп,  соңында 
әркімнің  парағы  өзіне  қайта  келуі  керек.  Соңында  бір 
оқушы  жазғанды  топ  алдында  оқып  береді.  Егер  маңызды 
мәлімет қалып кетсе, онда жазулар толықтырылады.  
 
22 
  «Плюс-минус-
қызықты» әдісі 
Оқушыларға  сабақ  соңында  кестені  толтыру  ұсынылады: 
П(+),  М(-), Қ (қызықты): 

 
«П»-«плюс»    бағанына  сабақта  ұнаған  нәрсе 
жазылады: ақпарат, жұмыс түрлері, т.с.с.  

 
«М»-«минус»  бағанына  сабақтың  ұнамаған  немесе 
түсініксіз  сәттері,  оқушы  пікірі  бойынша  оған  ешқандай 
қажеттілігі жоқ ақпарат жазылады.  
23 
«Аяқталмаған 
сөйлем» әдісі 
 
1.  Мен бүгін ... білдім.  
2.  Маған … қызықты болды.  
3.  Маған ... қиын болды.  
4.  Мен келесі тапсырмаларды орындадым... .  
5.  Мен ... екенін түсіндім.  
6.  Мен енді ... жасай аламын.  
7.  Мен ... үйрендім.  
8.  Мен ... жасай алдым.  
9.  Мен ... жасап көремін.  
10.Мен ... таңқалдым.  
11. Мен өмірде ... қолданамын.  
12.Маған ... ұнамады.  
 
24 
«Сауалнама» әдісі 
 
«Қ»-«қызықты»  бағанына  оқушылар  сабақта  естіген 
қызықты мәліметтерді жазады, оған қоса тақырып бойынша 
білгісі  келетін  мәселелер  бойынша  мұғалімге  сұрақтар 
жазуға болады.  
  
1. Сабақта мен ...     белсенді болдым / белсенді болмадым.  
2. Сабақтағы жұмысыма...   қанағаттандым 
 / қанағаттанбадым.  
3. Сабақ мен үшін...  жылдам аяқталды  
/ аяқталмай кетті.  
4. Сабақта мен ...     шаршадым / шаршамадым.  
5. Менің көңіл-күйім... 
   жақсарды/ 
нашарлады.  
6. Сабақтағы материал ...        
түсінікті / түсініксіз  
 пайдалы / пайдасы жоқ  
  қызықты / қызық емес  
7. Үй тапсырмасы мен үшін ... жеңіл / қиын  
 қызықты / қызық емес  
25 
«Сұрақ 
конверті» 
әдісі 
Мұғалім  конверт  сыртына  бір  сұрақ  жазады.  Мысалы: 
«Бүгінгі  сабақта  білгеніңнің  ең  маңыздысы  неде?»  немесе 

382 
 
«Жаңа  тақырыптың  қай  тұсы  саған  түсініксіз  болып 
қалды?».  Оқушылар  конверті  бір-біріне  беріп,  әрқайсысы 
жеке  өз  жауаптарын  парақтарға  жазып,  конвертке  салады. 
Мұғалім сабақтан соң жазуларды қарап шығып, қорытынды 
жасайды. 
26 
Ақылдың 
алты 
қалпағы» әдісі 
 
1)  «Ақ  қалпақ»  –  статистикалық  (проблема  бойынша  тек 
фактілер (талқылаусыз) айтылады).  
2)  «Сары  қалпақ»  –  жағымды,  оңды  (оңды,  позитивті 
жақтар айтылады).  
3)  «Қара  қалпақ»  –  негативті  (айтылып  жатырған 
мәселенің тиімсіз жақтарын анықтайды).  
4)  «Көк  қалпақ»  –  аналитикалық  (талдау  жүргізіледі,  топ 
неге? не үшін? деген сұрақтарға жауап береді).  
5)  «Жасыл  қалпақ»  –  шығармашылық  (алуан  түрлі, 
қисынға келмейтін ойлар мен ұсыныстарды айтуға болады).  
6)  «Қызыл  қалпақ»  –  эмоционалды  (топ  мүшелері 
материалмен  жұмыс  жасап  жатқандағы  көңіл-күйлерін 
сипаттайды).  
         
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

383 
 
 
БУЗАУБАКОВА КЛАРА ДЖАЙДАРБЕКОВНА 
 
 
 
 
 БІЛІМ БЕРУДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ 
 
Оқулық 
 
 
Техникалық редакторы  
Досмағамбетова А. 
Компьютерлік беттеу 
            Райымова А. 
 
 
 
 
 
 
Баспаға  19.12.2019 ж. қол қойылды. 
Пішімі 60х90/8. Көлемі 24 б.т.   
Таралымы 500. Тапсырыс 77. 
 
 
 
 
«ИП «Бейсенбекова А.Ж.» баспасы 
080000, Тараз қ., Қазыбек би көшесі,138