К. Е. Раманкулова, А. М. Омаралиева, И. Килибаев

51
2.3.2 Шикізатты сақтау процесі
Өнімнің әр түрін сақтаудың өзіндік ерекшеліктері бар. 
Картоп. Картопты сақтау режимі төрт кезеңге бөлінеді: емдеу,
салқындату, негізгі және көктемгі. Емдеу кезеңінде түйнектердің пісіп 
жетілуіне және механикалық зақымдануды емдеуге, суберин мен жара 
перидермасының пайда болуына жағдай жасау қажет. Сол кезеңде қант 
крахмалға айналады, ал өсу нүктелерінде терең тыныс алу күйіне көшу 
аяқталады. 
Емдеу кезеңінде кез-келген мақсаттағы картоп түйнектері 12-18°C 
температурада, салыстырмалы ылғалдылық 90-95% және 8-10 күн ішінде 
ауаға еркін қол жетімді болуы тиіс. Сақтау режимін белсенді желдету 
қолданады. 
Картоп күніне бес-алты рет 30 минуттан 3-4 сағат аралығында жылы 
ауамен желдетіледі. 
Осындай желдету арқылы түйнектер тез кебеді. Егер олар піспеген 
болса, қабығы күшті емес және айтарлықтай механикалық зақымға ие болса, 
емдеу кезеңінің ұзақтығы екі-үш аптаға дейін созылады. 
Салқындаған кезде картоп түнде сыртқы ауамен немесе оның қойма 
ауасымен қоспасымен желдетіледі. Үйіндіге ауаның үлестік берілуі 70-100 
м3 / (с-т). Салқындату жылдамдығы картоп үшін де, барлық көкөністер үшін 
де негізгі режимге шыққанға дейін күніне 0,5-1°C құрайды. 
Ауа-райына байланысты үймелер мен табиғи желдеткіші бар 
қоймаларда салқындату 40 күн ішінде, ал белсенді желдеткіші бар 
қоймаларда – 20 күн бұрын жүргізіледі. Азық-түліктік картоптың негізгі 
кезеңінде температура 2 – 4ºС, салыстырмалы ылғалдылық 90 - 95% 
аралығында сақталады. 
Қысқа, мезгіл-мезгіл желдетіліп, түйнек кеңістігіндегі ауаны өзгерту, 
температураны 
жағалаудың 
биіктігі 
бойынша 
теңестіру, 
тірі 
компоненттердің тыныс алуы кезінде пайда болатын жылуды кетіру және 
белгіленген температура режимін сақтау үшін. Осы кезеңде аптасына екі - үш 
рет 30 минуттан желдетіңіз. Тұқымдық картоп үшін сұрыптық сақтау 
технологиясы жасалды. 
Тұқымдық картопты сақтау шарттары негізінен азық-түлікпен бірдей, 
бірақ ерте егін алу үшін тұқым материалы жоғары температурада сақталуы 
керек. Отырғызу алдында түйнектерді жылыту керек - шамамен екі апта 
бойы 12-16ºС температурада, жақсырақ жарықта тұру керек. 
Егер картоп өңдеуге пайдаланылса (чиптер, сабан, жарма және т. б.), ол 
негізгі кезеңде 7-8°C температурада сақталады. 
Бұл режим түйнектерде қанттың жиналуына жол бермейді. Картопты 
сақтаудың көктемгі кезеңі ең жауапты, сондықтан ақпан айының аяғында-
наурыздың басында түйнек бүршіктері өсе бастайды. Бойды ұстап тұру үшін 
температураны негізгі кезеңге қарағанда 1-3ºС төмен орнатыңыз, бұл 
мәжбүрлі тыныс алу жағдайына әкеледі. 

52
Егер картоп дұрыс сақтауға қойылса, онда үздіксіз іріктеу 
жүргізілмейді, өйткені бұл микробтық инфекцияның таралуына және өнімнің 
көбірек зақымдалуына ықпал етеді. 
Зақымдану ошақтары пайда болған кезде ауру түйнектерді таңдаңыз. 
Картоп әдетте сақтаудың соңында сұрыпталады. 
Азық-түлік картопын сатуға дайындау үшін 3-4 күн жылы сыртқы 
ауамен 
өңделеді 
(10-12°C). 
Жылыту 
жарақаттануды 
азайтады. 
Сұрыпталғаннан кейін түйнектер қайтадан салқындатылады. 
Сақтау кезінде түйнектердің жағдайын бақылау керек. Талдау үшін 
сынамаларды күзде салу кезінде, сақтау кезеңінде екі рет және көктемде 
қолданыстағы стандарттарға сәйкес өткізу алдында алады. 

жүктеу/скачать 6,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: