Дентин тістің негізін кұрайтын кұрылысы ерекше суйек ұлпасы. Дентин
жасаушы жасушалар одонтобласттар суйек ұлпасынан тыс, тic куысындағы
пульпаның - дентин жатындағы сырткы бетінде бip қатарда орналасып,
дентинді кіреуке кабатына жапсарлай тұзеді. Дентин құрамынының 70 - 80%
-ы минеральды тұздардан тұрады.
Цемент құрылысы суйек ұлпасына ұксас. Оның 60 - 70% -ы минеральды
тұздардан тұрады.
Tic жұмсағы (тіс
пульпасы) қан жəне лимфа тамырлары мен жүйкелерге
бай жінішке талшыкты дəнекер ұлпасынан тұрады.
Барлык жануарлардын сут тicтepi, ит пен шошканын тұракты Tiстepi
жəне күйсті жануарлардын күрек тicтepi кыска сауытты тicтepгe, ал ұзын
сауытты тістерге жылкының барлык тұрақты тicтepi жəне күйіс қайтаратын
жануарлардын тұракты азу тicтepi жатады.
Жануарлар тістерінің жалпы санын тic формуласымен бөлшек түрінде
көрсетеді Бөлшек сызығының үстінде жоғарғы жақ тic доғасындағы тістердің
бip жак жартысының саны, ал сызыктын астында төменгі жак тic
доғасындағы тістердің жарты саны көрсетіледі.
Жануарлар сут тістернің формуласы:
Ал тұрақты тic формуласы:
, I –
күрек тіс, C – сойдақ тіс, P - премоляр, M - моляр,
Иттің сут тici:
;
тұрақты тicі
Шошқанын сут тici
:
;
тұрақты тici:
271
Сиыр, кой, ешкінің сут тici:
;
тұрақты тici
:
Жылқьның (айғыр) сут тici:
тұрақты тici:
Биенің сут тісінде де, тұрақты тісінде де сойдак тістер болмайды
.
134 - сурет. Күрек тістердің құрылысы. А — күйісті жануарлар тісі, Б — жылқы
күрек тісінің алдыңғы жағы, В — оның ұзын, Г — көлденең кесіндісі
а — тіс сауыты, б — тіс мойны, в — тіс түбірі, 1 — кіреукенің сыртқы қабаты, 2 —
дентин, 3 — пульпаға толған тіс қуысы, 4 — цемент, 5 — төменгі жақ сүйектің тіс ұясы, 6
— лимфа тамыры, 7 — артерия, 8 — жүйке, 9 — вена, 10 — сүйекқап (периост), 11 —
кіреукенің ішкі қабаты, 12 — тіс тостағаншасы, 13 — тіс тостағаншасының ізі, 14 — тіс
жұлдызы.
Достарыңызбен бөлісу: |
