К. Жаңабеков Г. К. Жаңабекова Жануарлар морфологиясы жəне латын терминологиясы
жүктеу/скачать 3,09 Mb.
|
| 3. Екіжақтылық немесе билатеральды (лат. bi — екі, latus — бүйір)
симметрия, болмаса антимерия (грек, anti — қарама-қарсы, meros — бөлік) зандылығы. Жануарлар денесін омыртқа жотасының қыры арқылы дене білігін бойлай жүргізілген тек бір ғана орталық (медиальды, лат. medius — орталық) сагиттальды (лат. sagitta — жебе) жазықтық қана тепе-тең екі бөлікке бөледі. Дене бөліктерінің, не мүшелерінің орталық жазықтыққа қараған ішкі бетін медиальды, ал бүған қарама-қарсы жақтағы дене мүшелерінің сыртқы бүйір бетін латеральды беттер — деп, аталған беттерге байланысты дене бағыттарын медиальды жəне латеральды бағыттар — дейді. Эмбриондық кезеңдегі біліктік мүшелерге (хорда, жүйке жəне ішек түтіктері) немесе ересек жануарлар денесінің арқасына (лат. dorsum — арқа) ойша параллельді жазықтықтар жүргізуге болады. Бұларды дорсальды немесе фронтальды (лат. frons — маңдай) жазықтықтар — деп атайды. 155
қарама-қарсы орналасқдн екі бағытты анықтауға болады. Олар: аталған жазықтықтардан дененің арқасына қарай дорсальды, олардан дененің төменгі бетіндегі құрсағына (лат. ventrum — құрсақ) қарай вентральды багыттар. Дененің бас аумағында қолданылатын атаулар: Бастың алдыңғы жағына: ауызға немесе мұрынға қарай бағытталған бағытты оральды (лат. or — ауыз) немесе назальды (лат. nasus — мұрын), болмаса ростральды (лат. rostrum — танау — шошқада) бағыт, ал бұған қарама-қарсы бастың артқы жағына қараған бағытты аборальды (лат. ab — кері, or — ауыз) бағыт — деп атайды. Жануарлардың аяқтары аумақтарында қолданылатын атаулар: Аяқтар бөлімдерінің дене тұлғасына жақын орналасқан жоғарғы бөліктері, мысалы, жіліктердің бастары проксимальды (лат. proximus — жақын) бөліктер, ал тұлғадан алыс жатқан аяқ бөлімдерінің төменгі бөліктерін дистальды (лат. distalus — алыс) бөліктер — деп аталады. Аяқтардың алдыңғы беті дорсальды, сыртқы беті латеральды, ішкі беті жүктеу/скачать 3,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|