Биореактор – микробиологиялық синтез процесінде қоректік ортаны араластыратын құрылғы. Биотехнологиялық өнеркәсіпте дәрілік және ветеринарлық препараттарды, вакциналарды, тамақ өнеркәсібінің өнімдерін (ферменттер, тағамдық қоспалар, глюкоза сироптары) өндіруде, сондай-ақ крахмалдың биоконверсиясында және полисахаридтер мен мұнай ыдыратушыларын өндіруде қолданылады. Механикалық, аэролифттік және газ-құйынды биореакторлар, сонымен қатар аэробты (ауаны немесе газ қоспаларын оттегімен қамтамасыз ететін), анаэробты (оттегімен қамтамасыз етілмейтін) және аралас аэробты-анаэробты бар. Соңғы жағдайда аэробты да, анаэробты да культуралар біріктірілген биореакторда бір мезгілде өсіріледі. Бұл әдетте биогазды өндіру үшін пайдаланылады, мұнда аэробты процесс нәтижесінде пайда болатын жылу анаэробты мәдениетті қыздыру үшін пайдаланылады.
Биореактордың жұмыс істеу принципі Кез келген биореактордың мақсаты - онда өсірілетін жасушалар мен микроорганизмдердің тіршілік әрекеті үшін оңтайлы жағдай жасау, атап айтқанда, тыныс алуды қамтамасыз ету, тамақпен қамтамасыз ету және биореактор құрамындағы газ және сұйық компоненттерді біркелкі араластыру арқылы метаболиттерді жою. Бұл жағдайда жасушалардың термиялық немесе механикалық кернеуге ұшырауы қажет емес.
Механикалық биореакторда араластыру механикалық араластырғыш арқылы жүзеге асырылады, бұл бір жағынан жеткіліксіз біркелкі араластыруға, ал екінші жағынан микроорганизмдердің өлуіне әкеледі.
Аэролифттік биореакторда араластыру газ фазасын сұйықтық арқылы үрлеу арқылы жүзеге асырылады ( көпіршікті араластыру ), бұл әрқашан жеткілікті қарқынды араластыруды қамтамасыз етпейді және жағымсыз көбіктенуге әкеледі.
Жасушалық инженерия Жасушалық инженерия – арнайы әдістер арқылы жаңа типті жасушаларды құрастыру.Жасушалық инженерия әдістеріне мыналар жатадя.
1)Клондау.Жануардың соматикалық жасушасының ядросы жұмыртқаға трансплантацияланады және жаңа организм өсіріледі, ал ядро донорының барлық тұқым қуалайтын белгілері толығымен сақталады.
2)Соматикалық (жасушалық) будандастыру. Мысалы, екі жасуша біріктіріледі – антиденелер шығаратын в лимфоциттері және шексіз бөлінуге қабілетті рак клеткалары-антиденелер шығаратын гибридті жасушаларды алады.
3) жасушалардың (тіндердің) селекциясы. Тіндер мен мүшелерді қоректік ортада "пробиркада" өсіруге болады. Мысалы, эритропоэтин гормоны хомяк жасушаларының дақылдарынан алынады.
4)Микроклональды көбею.Өсімдіктер мен саңырауқұлақтарда бүкіл денені бір немесе бірнеше соматикалық жасушалардан өсіруге болады. Осылайша сіз вируссыз отырғызу материалын ала аласыз.
Қоректік орта компоненттерінің қысқаша сипаттамасы. Агар-агар кейбір теңіз балдырларын сумен қосып қайнату кезінде пайда болатын экстракт. Судағы пайда болған масса сілікпе тәрізді болады. Агар-агар әлсіз сары түсті ұнтақ, пластина және жіп тәрізді болады.
Пептон - қышқыл ортада ферменттердің әсерінен толық ыдырамаған белоктардыңөнімі. Оның құрамы микробтардың тіршілігіне қажетті полипептидтер мен амин қышқылдарының қоспасынан тұрады. Пептонды ірі және ұсақ қара малдың үлкен қарнынан алады. Ол суда жақсы ериді, қыздырғанда ұйымайды, тұз ерітінділерін қосқанда тұнбаға түседі.
Желатин - белоктан тұратын жануарлар желімі. Оны шеміршектерді, сүйектерді, сіңірлерді әбден қайнату арқылы алады. Олардың сырт көрінісі ашық қоңыр түсті жапырақшалар тәрізді болып келеді. Иісі, дәмі болмайды, 32-34[0]С температурада балқи бастайды, 16[0]С-та қатады.
Пайдалану мақсатына қарай қоректік орталар 4 негізгі топқа бөлінеді: А) Әмбебап қоректік орта. Бұл орталарда хемогетеротрофты, арнайы органикалық заттарды қажет етпейтін микроорганизмдердің көптеген түрлері өседі.Бұл орталарға бактериялар жақсы өсетін ет-пептонды сорпасы және ашытқы саңырауқұлақтарға лайықты сусло жатады.
Б) Арнайы орта. Ерекше органикалық заттарды қажет ететін және әмбебап ортада өспейтін хемоорганотрофты микроорганизмдерді өсіретін орта.
С) Элективті немесе таңдамалы орта. Бұл орта табиғи субстраттардан (топырақ, су, тағамдардан, өсімдік пен жануарлардан) микроорганизмдердің жеке топтарын бөліп алуға арналған. Оларды микробиологияға С.И.Виноградский енгізді.
Д) Дифференциалды-диагностикалық орталар. Бұл орталарды жалпы микробиологияда әр түрлі субстраттардан бөліп алынған бактериялардың физиологиялық-биохимиялық қасиеттерін анықтап, оларды жіктеу үшін пайдаланады.