Калық зерттеу әдістемесі оқу қҧралы АҚтау 2010 Ж
жүктеу/скачать 1,02 Mb. Pdf көрінісі
|
КАЛИЕВА Э.И.Ғылыми-педагогикалық зерттеу әдістемесі
| Жеткілікті негіз заңы пікірлеу процесінде ақиқатқа қатысты
жеткілікті негіз келтірілетін пікірді дҧрыс деп қабылдайды. Ақиқат тек дәлелденіп ғана қоймай, сонымен бірге ақиқат екендігін мойындататын нақты негіз келтірілсе, онда мҧндай пікір дәлелді деп қабылданады. Яғни, мҧнда кейбір пікірдің ақиқаттығына басқа міндетті ақиқат пікірлердің жиынтығы жеткілікті негіз болады. Солардың біріншісі логикалық қажеттілік болып табылады. Осы ақиқат басқа пікірлердің қҧрамына тәжірибелік жолмен анықталған аксиомалар, анықтамалар, тікелей қабылдау ҧғымы жатады. Дәстҥрлі тҥрде ақиқатты танудың жоғары формасы болып табылатын ғылымның кӛптеген ақиқаты басқа сенімді ережелер арқылы негізделген дәлелдер жәрдемінде алынады. Жеткілікті негіз заңы ақиқаттың әрқашан дәлелденіп отыруын талап етеді. Ғылыми зерттеудегі ең бастысы - ӛз пікірлеріңді дәлелдеу және қажет болған жағдайда қарсыластарыңның пікірлерін жоққа шығара білу. Бҧған дәлелдеудің логикалық ережелері жәрдем береді. Дәлелдер келтіру – бҧл біздің дәлелдегіміз келген ақиқаттың негізі жататын дәлелдеу тезисі, яғни нағыз логикалық процесс. Дәлелдер келтіру дәлелдеу ережелері сақталғанда ғана ӛз мақсатына жетеді. Олар мыналар: 1) дәлелдеу тезисінде ой екіҧшты болмауы тиіс, яғни ой анық, айқын берілуі керек (мысалы, «Заңдарды орындау керек» деген тезистегі ой екіҧшты, яғни қандай заңдарды орындау айтылғаны: табиғат заңдары ма, әлде қоғамдық тҧрмыс заңдары ма, қҧқықтық заңдар ма, тҥсініксіз); 2) дәлелдеу барысында тезис ешқандай ӛзгеріске ҧшырамауы тиіс, яғни бастапқы жағдай дәлелденуі керек. Дәлелдеу тезисін жасауда жіберілетін қателіктер мыналар; 1) тезистің жоғалуы (ол туралы ҧмытып, басқасына ауысамыз); 2) тезисті толығымен ауыстыру (белгілі бір жағдайды ҧсынып, соған мағынасы жағынан ҧқсас, жақын, бірақ басқа жағдайды дәлелдейміз, яғни негізгі ойдан ауытқимыз); 3) тезистің бӛлшегін ауыстыру (дәлелдеу барысында ӛз тезисіңнің тҥрін ӛзгертіп, оның бастапқы мәнін тарылтып, аса жалпы немесе басы артық оқыс дәлелдер келтіруге ҧмтылу). |