Казахский язык и л и т е р а т у р а в русской школе


бет9/9
Дата11.01.2017
өлшемі
#1633
түріОтчет
1   2   3   4   5   6   7   8   9
[1 \
С абақта  қосы м ш а  оқу  қүралы   ретінде  заманауи  газет 
м а к а л а л а р ы и   п а й д а л а н у   о к у   т а п с ы р м а л а р ы н ы ң   б ір аз 
мәселелерін  ш еш е  алацы.  Бірінш іден,  газет  материалдары 
заманауи жагдайларды,  сол  үйреніп отырган тіл өкілдерінің 
қогам ы п ,  сүрактары н ,  м одеіш етін  түсіндіреді.  Е кінш іден, 
мақалатарда тіл ^ліренушітердің талкылау тудыруға, өз ойын 
ж сткізіп,  делслдсуге  м үм кіндік  тудыратын  дискухси ялы қ 
сүрақтар бар.  Ү ш інш іден, газет басылы.мдарыңда берілетін 
тақы ры п бойынш а тек мол  лексикалы қбірліктер  гана емес, 
с о н ы м е н   бірге  белгілі  к ли ш елер ,  тү р а қ ты   л е к с и к а л ы қ  
тіркестер  қам ты лады .  С о н д ай -ақ,  онда  ф разео л о ги ял ы қ  
тіркестер мен ш п ю м аіар коптеп кездеседі. Тіл үйрещ тлі үшіп 
ез  ой ы н   бейнелеп,  өзіндік  түж ы ры м  жасауга,  өсіресе,  сез 
сейлсудің  қ и ы н   қ үры лы м ы н   қаж ст  стстін  п роблем алы қ 
м әселелерді  талқы лауда  клиш е  мен  түрақты   тіркестерді
140

үйрсніп алудың маңызы лор.  Осылайш а,  газет матсриалдары 
м әдениетпен,  м ін ез-қүлы қ,  жүріс-түрьтс стереотиптерімен, 
қ о ғам д а  больтп  ж атқан  үдерістермен  таны сты ра  оты ры п, 
сон ы м ен   қатар.  тілдік  ком п етен ц и ян ы ң   ком м уникативтік 
күр ы л ы м  материалы ретінде  пайдаланылады.  О сы ған коса, 
л ек си к ал ы қ  материал белгілі Gip социум өмірі /  м енталитет 
срскш елігі  көрінісінде талкы ланы п,  менгеріледі. Ал  бүл тіл 
үй р сн уш ін ің   қызығуш ьтлығын  тудырмауы  м үм кін   емес. 
Қ о ғ а м н ы ң   ағы м д агы ,  зам ан ау и   м ә с е л е л е р ін   та л қ ы л а у  
мүмкіндігі, оларды шешу жолдары, социум тенденцияларыньщ 
дамуын өз ортасындағы  үқсас тенденцш ш арм ен салыстыру 
мүмкіндігі шет тілін үйренуде жоне толы к мецгеруде жогары 
стимул береді.
Газет  материалы   копш ілік  окы рм ан га  арналы п,  о н ы ң  
сө й л еу   д агд ы с ы н   к ал ы п тасты р у ға  бағы тталады . 
Газет 
м атсриалы м ен  ж үмы с  істеу  -  езге  тілді  оқы ту  бары сы нда 
м а ң ы зд ы   к ү б ы л ы с ,  себ еб і  га зе т  м а т е р и а л ы   за м а н ау и  
лекси кан ы   игеруге,  бүгінгі  таңдағы  тілдің  ж ағдайы на  тан 
жаңа қүбы лы стармен таныстыруға зор мүмкіндік береді.  Бүл 
л ек си к ал ы қ   та,  грам м ати калы қ  та  асп ектілерге  қаты сты . 
Бүдан болек, баспасозді окыган студент үйреніп жүрген тілінін 
елі, бүгінгі тандагы түрмыстық жағдайы мен  мәдениегі жайлы 
біле алады.  Бір жағьшан, оның қарым-катынасты к тожірибссі 
б ай ы п ,  к ең ей ед і.  Т ак ы р ы б ы   б о й ы н ш а   сәтті  таң д ал ған  
м а қ а л а л а р   о к у   а у д и т о р и я с ы н ы ң   қ ы з ы ғ у ш ы л ы ғ ы н  
(мотивациясьш ) артгырады.  Газет материалымен жүмыс істеу 
барысьшда студент кез келген типтегі мотін түріне комплексті 
(кешепді) түрде жакьпщау дағдысына ие болады. Лексикалык 
бірлік м агы н асы н  дүры с тандау үш ін  контекст м агы насы н 
түсіну, ф разеологиялы к бірліктерді таны п-түсіну,  мөтцімеи 
ж үмы с істсудін әр түрлі түрлсрін  (қарап ш ығу, тан ы м д ы к  , 
ізденімдік оқу) игеру осыдан келіп ип>гғады.  О сы лайш а, алда 
кездесетін коптеген тілдік қиы нды ктарды  ттісшуге мүмкіндік
141

туады.
Аз  у а қ ы т   іш ін д е   с о ң г ы   ж а д а л ы қ т а р д ы   х а б а р л а у  
ком м уникативтік  тапсы рмаларда  да,  он ы ң  ауызекі  сойлеу 
бары сы пда  іске  асырылуы  кезінде де  көрініс  береді.  Газет 
op текті,  сан  түрлі  оқы рм ан   қауы м га арналған,  сон д ы қтан  
өзіне назар аудартуы тиіс.  Оқырман арнайы смсс газстгі оқуга 
кон  уақы ты н  ш ы гы ндагы сы   келмейді,  сонды ктан  газстгегі 
акп аратты ,  хабарламаны   ж инақы ,  оқы р м ан га  белгілі  бір 
э м о ц и о н а л д ы қ   ә с с р   қ а л д ы р а р л ы қ т а й   с т іп   ж а з у  
үйымдастырылады.
“ Газет тілі”  немесе  “газет стилі”  - нақты  лингвистикалы қ 
аны қтам асы  ж оқ термин.  Газет тілі керкем  ш ығарма немесе 
ғы лы м и тілден,  сөйлесу тілінен айы ры п түраты н белгілі бір 
е р ек ш ел ік к е   ие  е к е н і  даусы з.  Б үл  б ү к а р а л ы қ   а қ п а р а т  
қ ү р ал д ар ы н ы ц   негізгісі  ретінде  атқаратьш   газеггіц   ү зақ  
сүрыптаудан туындағаи олеуметгік тапсы рмасы на сай тілдік 
мөнді  қүралдар  салдары  болы п  табылады.  Газетгің  түрлі 
категориясы түрлі аудитор ияга арналган.  Коздеген м ақсатқа 
жету  үш ін  студентгсрдің  газеткс  дсгсн  қы зы ғуш ы лы ғы н  
ар п ы р ы п , ынталандыру қажет.  Газет - мәдениетгің бір бөлігі, 
о куш ы лар  о н ы ң   көм егім ен  тілді  тек  т о л ы қ   игеріп  қ ан а  
қ о й м а й ,  со л   е л д ің   ө м ір  е р ек ш ел ік те р ін   тү с ін е   алады . 
М әд ен и еттан ы м д ы к   бағыттағы  газет  м атери ал ы н   оқы ту 
арқылы сіудетптің озге тілге деген сүйіспеншілігін молайтьш, 
тәрбиелеуге,  сойлеу дағды сы н дам ьпуга м үм кін дік аламыз. 
Студент  озге  елдің  газетін  о қ ы п   қ ан а   қ о й м ай ,  одан  озін 
кы зы қты раты н ақпараггы  алып, оны ң мазмүны н түсіндіріп, 
сон ы м ен  бірге,  оқы ган ы н а оз багасын беріп, п ікірін білдіре 
алуы  керек.  Газет  мөтінін  н ети ж елі түрде  пайдалану  үш ін 
окы туш ы   материалды   м ү қ и ят тандауы  керек,  себебі газет 
м ақалалары н а белгілі бір ерекш елік тө н  ж эн е газет м өтінін 
үгынуда қиы нды қтар болады.  Сондықтан осы ерекшеліктерді 
ан ы қтау   үш ін  д ай ы н д ы к   кезеңін  үйы м дасты ру  керек,  тек
142

осы дан  кейіп  гана газет  мотінімен нотижелі ж ум ы с істеуге 
жол ашылады.
Пайдаланылган эдебиеттер:
1.  Қ азақстан   Республикасында  білім  беруді  дамытудьщ  
2005-2010  жылдарга  арналган  мемелекеттік  багдарламасы. 
Қ азақстан   Республикасы   П рсзидентінің  2004  ж ы лғы   11 
қ азан ы н д а   № 1459  ж арлы ғы м ен  бекітілген 
/ /  
Егем ен 
К азакстан,  2004,  16 казан.
2.  Б.Қ үлм аганбетова.  Қ а за қ   тілін  окы ту  методикасы. 
Алматы,  “ М ектеп” ,  1988.
3.  Қ .Қ адаш ева.  Қ азақ тілін оқы ту әдістемесі.  — Алматы, 
2005.
4.  Бабанский Ю .К .“Педагогика’’. “ Просвещение” , Москва, 
1983  г.
5.  В олодина  М .Н .А спекты   изучени и   язы к а  С М И   на 
филологическом факультете  МГУ им. Ломоносова / /  Вестник 
М осковского университета. Серия филологическая.  2002№  6. 
С. 149-151
6.  К остом аров  В.Г.  Русский  язы к  на  газетной  полосе. 
М осква,  1971.  -  9стр.
7.  С о лган и к   Г.Я .и  др.  С ти листи ка  газетны х  ж анров. 
М осква,  1981.
143

Бас редакторы -  Зернебек Ш ІЛ Д ЕБА Й Ү Л Ы
“Қазақ тілі мен  әдебиеті  орыс мектебінде  — 
Казахский язык и литература в русской школе '
-  ай  сайын  шыгатын  республикалық 
ғылыми-педагогикалық журнал.
Қурылтайшы  жэне  інығаруіпы:
“Білім  жэне  Ғьілым”  жауапкершілігі  шектеулі  серіктесіііі. 
Ж ауапты редакторы -  Айнур ХАБИДУЛЛАҚЬІЗЬІ.
Қолжазба  қайтарылмайды.
Автордың  мақалаларындагьт  ой-пікірлер 
рсдакиияның  козқарасын  білдірмейді.
Журнал 
Қазақстан  Республикасынын  Мидениет, 
акпарат  жопе  қогамдық  келісім  министрлігінде 
нөмірі  №  
1 4 0 2 -Ж  
куәлікпен  тіркелген.
Басута 23.08. 2010 ж. берілді.  Пінгімі — 84x108  1/32. 
Офсеттік  басьтлым.  Әріп  түрі  — өр  түрлі.
Шаіртты басылым табағы  -   8.0.
Есептік баспа табағы -   7,68.  Таралымы -   1  619. 
Багасы келісімді.  И Н Д Е К С І  — 75697. 
Мекен-жайымыз:
050009,  Алматы қаласы,  Гайдар  көшесі,  123-үй.
Бас  редактордың  қабылдау болмесі жопе 
бөлімдер: 256-06-46, факс: 256-13-41.
Электрондық  пошта:  KazUlagat@inail.ru 
Басылатын жері 
-  
Текнолодж и” Ж Ш С -н ің  
палиграфіш лы қ кешені.
О ТВ ЕТС ТВ ЕН Н О С ТЬЮ   D u iiin  
л ү ш і е
 

жүктеу/скачать


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет