Казахского государственного женского педагогического университета
жүктеу/скачать 6,41 Mb. Pdf көрінісі
|
| Түйін сӛздер: Cichorium Intybus L., инулин, флаваноид, пектин, сорбент, катионит, белок
Кіріспе Cichorium ӛсімдігін ежелден халық медицинасында кеңінен қолданған. Тіпті, ежелгі араб пен армян медицинасындағы рецептік жазбаларға қарағанда Сichorium ӛсімдігі әртҥрлі дәрілік препараттар қҧрамына кірген. Олар жараны жазуда, асқорыту мҥшелері мен бауырды емдеу ҥшін пайдаланылады. Cichorium ӛсімдігінің ӛсу жағдайы ТМД елді мекендерінің барлық ӛлкелерінде таралған. Атап айтсақ, Еуропа, Солтҥстік Индия, Қытай мен Кавказ , Орта Азия мемлекеті, Батыс Сібір жерлерінде ӛседі. Ал біздің тәуелсіз Қазақстан мемлекетіміздің барлық ӛңірлерінде таралған десек, артық болмас [1]. Ежелден Cichorium емдік ӛсімдік болып танылған. Cichorium емдік ӛсімдігін адамды шаян, жылан шағып, кесіртке, жәндіктер шаққанда буындарға тартып таңуға болады. Атақты тәжік ғалымы және орта ғасыр Авиценна дәрігері Cichorium ӛсімдігінен жасалған препараттарды кӛз, асқазан, асқорыту жолдарындағы ауруларына емдік ретінде қолданған. Ал Ресей мемлекетінде алғаш рет 1880 жылы Ярославль бекетінде ӛсіріліп, сыналған [2, 3]. Cichorium ӛсімдігінің тамырындағы ерекше компонент-глюкозидтік субстанция интибин (0,032-0,2%), ол-тҥссіз қою, ащы дәмі бар зат. Бҧл затты 1961 жылы ең алғаш Schormuller ӛзінің шәкірттерімен бірге газдық хроматография әдісімен Cichorium ӛсімдігінің қҧрғақ ҧнтақталған экстракт кҥйінде анықтаған [4]. Cichorium ӛсімдігі Ресейдің еуропалық бӛлігінде, Батыс Сібірден Алтайға дейін, Орта Азияда, Кавказда таралған. Cichorium ӛсімдігі азық – тҥлік ӛсімдік ретінде қолдан ӛсіріледі. Гҥлшоғыры мен тамырының тҧнбасы орталық жҥйкежҥйесін тыныштандырады және жҥректің жҧмысын жақсартады. Авиценна Cichorium ӛсімдігін безгекте, асқазан - ішек жҧмысы бҧзылғанда, жҥрек айну кӛз қабынуында пайдаланылған [5]. Cichorium ӛсімдігі тамырының адам ағзасы шаршағанда жалпы кҥш-қуат беретін, қанның қҧрамын қалыпқа келтіретін қасиеті жоғары. Болгария елінде сichorium ӛсімдігінің қайнатпасы мен тҧндырмасы бауыр ауруларына (цирроз, гепатит), ӛт жолдарын айдауда ( ӛттегі тас), бҥйрек ауруларына пайдаланылған. Ангина ісіген кезде, жҧмсартқыш ретінде, ал тері ауруларында – экзема, фурункул, карбункул, жараларында да қолданылады [6]. Еуропа елдеріне келсек, олар Cichorium ӛсімдігінің тамырын нефрит, энуреза мен кӛк бауыр ауруларын , геморройды емдеуде қолданса, ал Польша халқы Cichorium ӛсімдігі шырынын ісік ауруларына емдік шӛп ретінде қолдануды іске асырды. Ал Азербайжан халық медицинасында Cichorium ӛсімдігі тамырын қант диабетінің бастапқы сатысын жазуда қолданды [7]. Cichorium ӛсімдігінің гҥлдері қосжынысты, жапырақ қолтығынан ӛседі. Гҥл шоғыры себет. Кҥлтесі кӛгілдір, кӛк, ақшыл тҥсті, алдымен бірігіп бес тісті қуыс гҥл қҧрайды да, гҥлдеген Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1 (77), 2019 42 кезде ҧзынынан жарылып тілше гҥлдерге айналады. Cichorium ӛсімдігі маусым- қыркҥйекайларында гҥлдейді. Жемісі қазанға дейін жетіледі. Бҧлтты кҥндері мҥлдем ашылмайды [8]. Cichorium ӛсімдігінің балғын жапырақтары жеуге жарамды, олардың қҧрамында жоғары шығымда аскорбин қышқылы бар. Сабағындағы жаңа ӛскен сабақшалары мен жапырақшаларын қайнатқан, қуырған, тіпті қамырға қосып пісірген. Бельгияда оны алмамен, кейде ірімшікпен қосып, шарапта қайнатып ішкен [9]. Зерттеудің мақсаты: Cichorium Intybus L. ӛсімдігі тамырынан инулинді бӛлу. жүктеу/скачать 6,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|