Кесте -1. Cichorium ӛсімдігі тамырының қҧрамы

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1 (77), 2019 
 
43 
 
2
1 
2 
 
 
 
 
 
Қалқа
ман 
 
15,50 
 
 
3,50 
 
32,8
0 
 
16,90 
 
4,36 
 
7,31 
 
0,06 
 
25,3
5 
 
35,
16 
 
23,30 
 
26,16 
 
2
3,0 
  
 1-кесте  мәліметтері  бойынша  Қалқаман  ықшам  ауылында  ӛскен  Cichorium  ӛсімдігінің 
судағы  экстрактивтілігін  спирттегі  экстракциялану  дәрежесімен  салыстырғанда  2  есе  жоғары 
болып келеді. Cichorium ӛсімдігі қҧрамындағы С дәрумені картошкамен салыстырғанда 2 еседей 
кӛп.  Зерттеу  нәтижесінде  Cichorium  ӛсімдігі  қҧрамында  С  витамині  жоғары  мӛлшерде 
болатындығы анықталды.  
  
 Кесте-2. Инулиннің элементтік анализі 
   
№ 
 
Шикізат 
алын 
ған 
жердің 
атауы  
Шы 
ғым 
ы 
% 
 
Т 
Балқу 
0
С 
 
Табылған, % 
Брутто 
Формуласы 
 
 Есептелінген % 
 C 
 H 
 
 C 
 H 
 
1 
 
 
Қалқаман 
 
58 
 
178 
 
44.44 
 
 6.17 
 
(C
6
H
10
O
5
)n 
 
 44.0 
 
 6.66 
 
 2-кесте  мәліметтері  бойынша  зерттеуге  алынған  инулиннің  балқу  температурасы 
ПТА(М)ТУ- 92 маркалы оптикалық спектроскопиялық әдіспен анықталды. Тәжірибе барысында 
алынған  инулиннің  балқу  температурасы  178
0
С-қа  тең  екендігі  анықталды.  Бҧл  мәлімет  әдеби 
деректермен  сәйкес  келеді.  ИҚ-  спектрінің  мәліметтері  толық  инулинге  сәйкес  келетіндігі 
дәлелденді. 
 
 
 
 Сурет – 1. Инулиннің ИҚ- спектрі 
 
1-  суреттің  мәліметтері  бойынша  зерттеуге  алынған  инулиннің  ИҚ-  спектріндегі  3600-3000  см
-1
 
тербеліс  жиілігі  О-Н  тобының  валенттілік  тербелісіне,  ал  1450-1250  см
-1
  тербеліс  жиілігі  О-Н  тобының 
деформациялық  тербелісін  кӛрсетеді.  4400-1000  см
-1
  тербеліс  жиілігі  С-О-Н  топтарының  валенттілік 
тербелісін  кӛрсетеді.  1400-1300  және  700см
-1
  тербеліс  жиілігі  С-Н  байланысының  деформациялық 
тербелісіне  сәйкес келеді.  1100-900 см
-1
  тербеліс  жиілігінде  С-С  байланысының  тербелуін  кӛрсетеді.  Ал, 
1200-1000 см 
-1
 тербеліс жиілігі С-О аралығындағы полярлы байланыстың қаңқалы тербелісін кӛрсетеді. 
 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1 (77), 2019 
 
44 
 
 Қорытынды 
 Қорытындылай  келе  Cichorium  ӛсімдігі  тамырынан  инулинді  бӛліп  алудың  қолайлы 
жағдайы  анықталды.  Олар:  60  минут  аралығында,  Қ:С  қатынасы  1:75-1:100  арақатынаста,  80-
85
0
С  температурада  инулиннің  шығымы  58  %-ды  қҧрайды.  Инулинді  тазалау  ҥшін  сорбент 
іріктелінді.  Адсорбент  ретінде  катионит  КУ-2-8,  силикагель  және  қҧмды  қолдану  тиімді  деп 
табылды.  Cichorium  ӛсімдігінің  тамырындағы  ерекше  компонент-глюкозидтік  субстанция 
интибин  (0,032-0,2%),  ол-тҥссіз  қою,  ащы  дәмі  бар  зат.  Бҧл  затты  1961  жылы  ең  алғаш 
Schormuller  ӛзінің  шәкірттерімен  бірге  газдық  хроматография  әдісімен  Cichorium  ӛсімдігінің 
қҧрғақ  ҧнтақталған  экстракт  кҥйінде  анықтаған.  Cichorium  ӛсімдігінің  тамырында  хлороген 
қышқылының  изомері,  фенолкарбон қышқылдары-неохлороген және  изохлороген  қышқылдары 
кездеседі.  1958  жылы  Doleys  және  де  басқа  авторлар  Cichorium  ӛсімдігінің  тамырының 
шырынынан  сесквитерпенді  лактон,  лактуцин  бӛліп  алды.  Ал  спектрлік  зерттеулер  мен 
химиялық  қайта  тҥзілім  негізінде  оның  қҧрылысын  анықтады.  Сонымен  қатар  Leclerq  E.  мен 
Netjes  J.T.  тамырды  препараттар  кӛмегімен  ферменттік  ӛңдеу  арқылы  Cichorium  ӛсімдігінің 
тамырында пекто және целолиттік ферменттер бар екенін анықтады.
  
 

жүктеу/скачать 6,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: