Казахстан приоритетное направление деятельности высшего педагогического учебного заведения

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институтының Хабаршысы  №4, 2006         137 
 
хранению  и  предоставлению  информации,  объединены  в  понятие  новые 
информационные  технологии  (НИТ).  Перспективы  для  новых  информационных 
технологий открываются и в педагогической области. Объективной предпосылкой 
для  этого  является  информационная  сущность  процесса  обучения,  в  которой 
особое  место  принадлежит  информационному  обмену  различного  вида  между 
учителем  и  учащимися.  Использование  новых  информационных  технологий  в 
учебно-педагогическом  процессе  представляет,  по  мнению  специалистов, 
качественно  новый  этап  в  теории  и  практике  педагогики.  Стремление 
прогрессивных  педагогов  удовлетворить  возрастающие  потребности  общества  в 
образовании  путѐм  использования  возможностей  новых  информационных 
технологий вызывает к жизни и новые формы обучения. 
Одной  из  таких  форм  является  дистанционное  обучение  (ДО)  с 
использованием 
компьютерных 
телекоммуникационных 
сетей 
(КТС), 
получившее  широкое  распространение  в  ряде  развитых  зарубежных  стран. 
Открываются  и  специальные  "дистанционные"  учебные  заведения,  многие  из 
которых уже завоевали огромную популярность в мире и открыли свои отделения 
в  разных  странах,  например,  британский  Open  University,  германский  Hagen 
UniversitKt и другие.  По прогнозам учѐных, именно дистанционное образование в 
сочетании  с  традиционными  формами  учѐбы  будет  превалировать  в  ХХI  веке,  и 
недаром,  и  абсолютно  справедливо,  дистанционное  образование  называют 
"образованием будущего" или "образовательной системой ХХI века". 
Дистанционное  образование  рассматривается  как  одно  из  магистральных 
направлений  глобальных  образовательных  реформ,  происходящих  и  в  мире,  и  в 
нашей стране. Сегодня дистанционное обучение становится реальным элементом 
развития 
образования. 
Под 
общим 
воздействием 
разработки 
новых 
информационных  и  телекоммуникационных  технологий  и  электронного 
оборудования  открыты  пути  содействия  новым  видам  образовательных  услуг. 
Учебная  среда,  основанная  на  новых  информационных  технологиях,  требует 
переосмысления преподавания в рамках образовательных учреждений. 
Дистанционное  обучение  ориентированно  на  лиц  всех  возрастов, 
желающих  совмещать  работу  с  учѐбой,  лиц,  проживающих  в  удалѐнных  и 
малоосвоенных  регионах  страны,  лиц  с  вахтенным  режимом  работы, 
высвобождающихся специалистов военно-промышленного комплекса, офицеров и 
солдат срочной службы, желающих получить второе образование, преподавателей, 
административных работников, инвалидов и других социальных групп. 
Перспективы развития системы дистанционного образования в настоящее 
время занимают умы учѐных и образовательной общественности всего мира. Это 
связано  с  объективной  реальностью.  С  переходом  в  постиндустриальное 
информационное пространство, реформирование коснѐтся всех стран ближнего и 
дальнего  зарубежья.  Это,  прежде  всего,  отразится  на  широком  распространении 
дистанционной технологии обучения. 
В  настоящее  время  образование  во  всѐм  мире  переживает  не  лучшие 
времена. Кризис образования, по мнению ученых мирового сообщества, связан с 
переходом  на  новую  ступень  развития,  обусловленную  информационными 
процессами,  быстро  прогрессирующими  на  мировой  арене.  В  идеале  каждый 
человек  в  процессе  его  формирования  должен  получить  воспитание,  базовое, 
общее и профессиональное образование, по содержанию и качеству дающее ему 
возможность  полноценно  функционировать  во  всех  слоях  пространства 
жизнедеятельности. В результате он должен стать: 

138
 
Вестник Казахского государственного женского педагогического института №4 2006 
 
-
 
личностью, т.е. формировать и иметь мировоззрения, ценности, идеалы и 
принципы; 
-
 
гражданином,  т.е.  иметь  возможность  воплощать  в  жизнь  свои  идеалы  и 
ценности и  участвовать в политической жизни общества; 
-
 
социальным индивидом, т.е. выполнять функции родителей,  участвовать в 
общественном производстве продуктов и услуг и управления ими; 
-
 
потребителем  самостоятельно  выбираемых  и  заказываемых  продуктов  и 
услуг  в  соответствии  со  своей  долей  в  совокупном  общественном 
продукте. 
Естественно,  что  основную  роль  в  формировании  личности  играет 
образование.  Группы  показателей,  характеризующие  процесс  формирования 
человека,  должны  предоставлять  возможность  оценивать  доступность 
образования  и  его  качества  на  всей  территории,  где  живут  и  действуют  члены 
данного  общества.  Главная  задача  системы  управления  этим  процессом    - 
предоставить  всем  возможность  получить  полноценное  базовое  и  общее 
образование. 
В  идеально  организованном  обществе  каждому  человеку  должны  быть 
предоставлены равные возможности, равные  условия в процессах формирования 
его  как  личности,  когда  результаты  его  жизнедеятельности  определяются  его 
собственными целями и полностью зависят от него самого.  
Наиболее  полно  всем  этим  показателям  отвечает  дистанционная  форма 
получения  образования,  когда  человек  не  связан  никакими  условиями  и 
ограничениями,  такими  как  выбор  учебного  заведения,  конкурсный  отбор, 
материальное обеспечение, элитарность, удалѐнность, инвалидность и так далее.  
Мир  выбирает  дистанционное  образование,  потому  что  у  него  много 
преимуществ.  Во-первых,  это  самое  массовое  образование.  По  одним  и  тем  же 
программам,  в  одном  и  том  же  университете  могут  одновременно  учиться 
миллионы  людей.  Кстати,  первые  дистанционные  программы  были  созданы 
именно  для  того,  чтобы  сделать  элитарное  до  тех  пор  образование  массовым  и 
доступным.  Западным  странам  потребовались  обученные  и  высоко-
квалифицированные  специалисты.  И  потребовались  очень  быстро.  Быстрота  - 
второе достоинство дистанционного образования.  
Если  посчитать  затраты  времени,  сил,  расходы  на  перемещение  и  жизнь 
вдали  от  дома,  то  дистанционное  образование  можно  назвать  ещѐ  и  самым 
дешѐвым.    Учащиеся  дистанционных  программ  получают  учебные  материалы 
через  спутниковое  или  кабельное  телевидение,  скачивают  видео-  и  аудиозаписи 
через  Интернет,  участвуют  в  видеоконференциях  и  конференциях  не  выходя  из 
дома или класса. 
Строго  говоря,  дистанционное  образование  (distant  learning)  является 
наиболее  адекватным  ответом  на  тот  вызов,  который  бросает  нам  жизнь.  В 
последние  полвека  время  как  бы  сгустилось:  каждый  день  приносит  всѐ  новые 
открытия.  В  некоторых  областях  прикладных  естественнонаучных  дисциплин 
около 80% всех накопленных человечеством знаний получено в последние 25-30 
лет.  Немудрено,  что  классическая  академическая  наука  -  все  эти  университеты, 
"столпы наук" с их пыльными кафедрами и стареющими профессорами, которые 
боятся прикоснуться к  компьютеру  - не  успевает за таким быстрым  прогрессом. 
Конкуренция  на  рынке  труда  ужесточается.  Знакомство  с  последними 
концепциями  и  достижениями  научной  мысли  становится  для  самых  разных 
категорий профессионалов жизненно необходимой задачей. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институтының Хабаршысы  №4, 2006         139 
 
Технология  дистанционного  образования  не  требует  от  слушателей 
специальных  навыков  или  технических  решений.  Всѐ  что  требуется    -  это 
персональный  компьютер  и  выход  в  Интернет.  Дистанционное  образование 
сохраняет преимущества, присущие традиционным методам обучения: 
-
 
контакты  с  преподавателями  и  коллегами-слушателями.  Это  происходит 
посредством общего обсуждения во время конференции, прямого общения 
в реальном времени (chat), переписке по электронной почте (E-mail); 
-
 
контроль  правильности  усвоения  материала.  Достигается  самокоррек-
тирующими  интерактивными  тестами  по  каждому  курсу  и  выполнением 
курсовых  работ.  Преподаватель  при  этом  имеет  возможность 
контролировать успешность выполнения тестов слушателями. 
Кроме того, дистанционное образование обладает целым рядом достоинств: 
-
 
свободный  график  обучения.  Вы  можете  эффективнее  распоряжаться 
своим  временем,  изучать  материалы  курса  в  удобное  время  дома  или  на 
занятиях; 
-
 
независимость  от  местоположения.  Не  надо  тратить  время  и  деньги  на 
дорогу  к  месту  занятий  и  обратно,  и  на  проживание,  если  Вы  живѐте  в 
другом городе; 
-
 
материалы  для  обучения  представлены  в  удобном  компактном 
электронном виде; 
-
 
самостоятельное определение темпа обучения; 
-
 
отсутствие  личных  ограничений,  таких  как  возраст,  коммуникабельность, 
способность к обучению; 
-
 
расширенный  доступ  к  материалам:  глоссарий,  гиперссылки,  поиск  по 
ключевым  словам,  возможность  неоднократного  возвращения  к  учебным 
материалам. 
Компьютерные системы обучения могут проэкзаменовать, выявить ошибки, 
дать  необходимые  рекомендации,  осуществить  практическую  тренировку, 
открыть  доступ  к  электронным  библиотекам,  за  считанные  секунды  найти 
нужную  цитату,  абзац,  параграф  или  главу  книги,  выделить  в  ней  главное. 
Учебные 
курсы 
сопровождаются 
игровыми 
ситуациями, 
снабжены 
терминологическим  словарѐм  и  открывают  доступ  к  отечественным  и 
международным  базам  данных и знаний на  любом  расстоянии и  в  любое  время. 
Учитываются  индивидуальные  способности,  потребности,  темперамент  и 
занятость  учащегося.  Он  может  изучать  курсы  в  любой  последовательности, 
быстрее  или  медленнее.  Всѐ  это  делает  дистанционное  обучение  качественнее, 
доступнее и дешевле традиционного. 
 
К числу несомненных достоинств дистанционного образования относится, 
конечно  же,  тот  факт,  что  Вы  можете  учиться  тогда,  когда  Вам  это  удобно,  в 
любое  время  суток.  Интенсивность  и  продолжительность  занятий  Вы  тоже 
можете  регулировать  самостоятельно,  и  это  тоже  немаловажно.  Дело  в  том,  что 
способности  у  всех  разные  и  на  то,  чтобы  освоить  один  и  тот  же  материал, 
Альберту  Эйнштейну  и  Васе  Сидорову  может  потребоваться  разное  количество 
времени.  Посещая  учебные  занятия,  мы  невольно  становимся  заложниками 
учебного  расписания,  рассчитанного  на  "среднего  учащегося".  Если  Вы  чуть 
умнее среднего, то будете искать себе занятие чтобы не умереть со скуки; если же 
Вы  по  причине  болезни,  например,  пропустите  занятие,  возможно,  что  у 
преподавателя  не  будет  времени  объяснить  Вам  уже  пройденную  тему. 
Технологии  дистанционного  обучения  позволяют  легко  избежать  подобных 
накладок.  В  любой  момент  вы  сможете  по  электронной  почте  или  в  режиме  on-

140
 
Вестник Казахского государственного женского педагогического института №4 2006 
 
line  связаться  с  преподавателем  и  задать  ему  любой  дополнительный  вопрос  на 
любую тему, попросить его объяснить любой материал. 
 
Несколько нестандартный ракурс:  Ваша оценка будет более объективной, 
если Вы учитесь дистанционно. Дело в том, что при дистанционном обучении не 
возникает  личных  симпатий  и  антипатий  преподавателя  к  учащемуся. 
Преподаватель  не  знает  положения  в  обществе  Ваших  родителей,  не  видит 
вызывающе  короткой  юбки  или  сверх  модной  причѐски.  Более  того,  нередко 
контрольные  работы  поступают  на  проверку  анонимно,  под  регистрационными 
номерами, что гарантирует непредвзятость оценки. 
 
В  общем  и  целом,  программы  дистанционного  образования  гораздо 
дешевле,  чем  при  традиционном  образовании.  "Дистанционные"    учащиеся  не 
занимают классы, за аренду которых надо платить, "дистанционные"  учащиеся не 
бьют  стѐкла,  не  вырезают  на  партах  извечные  любовные  формулы,  не  крадут 
мышки из компьютерного класса, не портят нервы преподавателю. 
 
Часто  возникает  вопрос  о  качестве  обучения.  Вот  лишь  один  пример, 
который  может  послужить  ответом.  Профессор  социологии  Калифорнийского 
государственного  университета  нашѐл  новый  путь  повышения  успеваемости 
студентов  -  он  решил  отлучить  их  от  аудиторий.  В  один  из  семестров  Jerald  G. 
Schutte разделил в произвольном порядке класс на две группы. Студенты одной из 
них  посещали  занятия  как  обычно:  слушали  лекции,  выполняли  домашние 
задания  и  сдавали  тесты,  а  студенты  другой  группы  прошли  аналогичный  курс 
дистанционно.  Последние  получали  задания  и  оценки  через  Интернет,  брали 
необходимую  информацию  с  Web-  сайта  университета,  задавали  вопросы  и 
отсылали профессору выполненные контрольные по электронной почте, а также с 
помощью  Интернета  участвовали  в  групповых  дискуссиях.  В  аудитории  они 
появились  только  для  сдачи  экзамена  за  семестр.  И  что  интересно:  "сетевые" 
студенты  продемонстрировали  результаты  в  среднем  на  20%  выше  результатов 
своих однокурсников из обычной группы. Безусловно, у "сетевых" была большая 
мотивация,  и  делать  обобщающие  выводы  на  основе  одного  эксперимента  не 
стоит.  Но  конкретный  результат  говорит  о  многом.  Кстати,  относительная 
анонимность участия в дискуссиях по Интернету позволила студентам задавать те 
вопросы, которые они никогда не задали бы в реальной аудитории, в присутствие 
своих друзей. 
 
За  рубежом  сейчас  происходит  колоссальная  трансформация  системы 
образования  и  обучения  в  связи  с  внедрением  новых  технологий  и  
информатизацией  общества.  Прежде  всего,  это  выражается  в  том,  что  многие 
традиционные  учебные  программы  становятся  доступны  и  в  форме  
дистанционного  образования.  Понять  значение  дистанционного  образования 
помогает  простая  арифметика  и  элементарное  представление  о  географии. 
Например,  в  США  только  15  млн.  университетских  мест,  а  последние 
исследования показывают, что около 100 млн. людей хотели бы продолжить своѐ 
образование.  
 
В  зарубежной  научно-педагогической  литературе  термин  дистанционное 
обучение  употребляется  для  обозначения  таких  форм  обучения,  при  которых 
передача информации между обучаемым и обучающим происходит на расстоянии 
с  помощью  технических  средств  связи.  Наиболее  типичными  примерами  таких 
форм  обучения  являются  радио-  и  теле  уроки,  получившие  широкое 
распространение и пользующиеся за рубежом и в нашей стране (уроки казахского 
и английского языков).  

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институтының Хабаршысы  №4, 2006         141 
 
Популярность  дистанционного  образования  объясняется  рядом  его 
особенностей  по  сравнению  с  традиционными  формами  обучения.  Во-первых, 
следует  отметить  доступность  дистанционного  образования  практически  для 
каждого человека, имеющего в своѐм распоряжении радио- или теле приѐмник и 
находящегося  в  пределах  досягаемости  радио-  или  телевещания.  Во-вторых, 
дистанционное  образование  отличается  широкой  демократичностью,  так  как  им 
могут  воспользоваться  люди  разных  возрастов,  разного  уровня  образования  и 
социального положения.   В-третьих,  для  каждого  обучающегося  имеется 
возможность выбора курса обучения в соответствии со своими наклонностями и 
способностями. Однако отсутствие оперативной индивидуальной обратной связи 
между  обучаемым  и  учителем  существенно  ограничивают  дидактические 
возможности теле- и радио уроков.  
 
Использование 
компьютерных 
телекоммуникаций 
в 
качестве 
технологической  основы  дистанционного  обучения,  значительно  расширяет 
возможности  дистанционного  образования,  позволяет  проводить  его  на 
качественно  ином  уровне  по  сравнению  с  радио-  и  теле  уроками.  Прежде  всего, 
это  связанно  с  тем,  что  учителю  предоставляется  оперативная  обратная  связь  с 
обучаемым, а следовательно, и возможность оперативного контроля и коррекции 
в ходе учебного процесса. 
 
Для  дистанционного  обучения  иностранным  языкам  с  использованием 
компьютерных  телекоммуникационных  сетей  обучаемым,  так  же  как  и  учителю 
необходим  следующий  набор  технических  средств:  персональный  компьютер, 
модем и телефон. С помощью этих средств они могут посылать и принимать на 
экран  своего  компьютера  текстовую,  графическую  и  видео  информацию,  а 
звуковые  динамики,  подключаемые  к  компьютеру  -  фрагменты  звуковых 
сообщений (речь, музыка и т.п.) по обычным телефонным линиям связи.  
 
Использование  компьютера  несѐт  в  себе  огромный  мотивационный 
потенциал.  При  условии  правильно  составленной  программы,  компьютер  может 
помочь  учителю,  а  учащиеся  будут  ощущать  постоянное  присутствие 
доброжелательного  инструктора-  машины.  Чтобы  сделать  обучение  более 
занимательным  для  детей,  программы  включают  элементы  известных 
компьютерных игр и даже полностью повторяют модель игры, умело изменяя еѐ 
для учебных целей. 
 
 
ЛИТЕРАТУРА 
1.
 
Полат 
Е.С. 
Некоторые 
концептуальные 
положения 
организации 
дистанционного  обучения  ИЯ  на  базе  компьютерных  телекоммуникаций.  // 
Ин. языки в школе. № 5,6. 1998. 
2.
 
Дмитриева  Е.И.  Технологичность  как  основной  методический  подход  к 
созданию  курсов  дистанционного  обучения  через  Интернет.  //  Ин.  языки  в 
школе. № 4. 1998. 
3.
 
Протасеня Е.П., Штеменко Ю.С. Компьютерное обучение: за и против. // Ин. 
языки в школе. № 3. 1997. 
4.
 
R. Williams, C. Maclean, Computing in schools. 1988. 
5.
 
Дмитриева  Е.И.  О  перспективах  и  возможностях  дист.  обучения  ИЯ  с 
использованием компьютерных телекоммуникационных сетей. // Ин. языки в 
школе. № 2. 1997. 
6.
 
Дмитриева  Е.И.  Основная  методическая  проблема  дист.  обучения  ИЯ  через 
компьютерные  телекоммуникационные  сети  Internet.  По  материалам  Web 
сайта ''Distance Education'' 

142
 
Вестник Казахского государственного женского педагогического института №4 2006 
 
7.
 
D. Eastment. Computer Assisted Language Learning. 1999.  
  
РЕЗЮМЕ 
 
В  статье  рассматриваются  важные  стороны  дистанционного  обучения  -
новые  информационные  технологии,  которые  являются  качественно  новым 
этапом в теории и практике педагогики. 
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
Мақалада  алыстан  (дистанционды)  оқытудың  қазіргі  кездегі  қаншалықты 
маңызды  екендігі  жҽне  педагогиканың  теориямен  приктикасындағы  жаңа 
технологиялары қарастырылған. 
 
 
 
 
ЖАС ӨСПІРІМДЕРДІ ТӘРБИЕЛЕУДЕГІ ҰЛТТЫҚ ПАТРИОТИЗМ МЕН 
ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ПАТРИОТИЗМНІҢ БАЙЛАНЫСЫ 
Сайдахметова Л., Бакетова М. (Алматы қ., ҚазМемҚызПИ) 
 
Бүгінгі  күні  жеке  тұлғаны  қазақстандық  патриотизм  рухында  тҽрбиелеу 
барысында  Қазақстанның  білім  жҽне  ғылым  қызметкерлерінің  ІІ-сьезінде 
еліміздің  Президенті  Н.Ҽ.Назарбаев:  “Қазақстанның  отаншылдық  сезімін  білім 
берудің  мектепке  дейінгі  жүйесінен  жоғары  оқу  орындарына  дейінгі 
орталықтарында,  барлық  ұйымдарда  қалыптастыру  кҿкейкесті  болып  табылады. 
Балаларды  отанды,  туған  жерді  ҿзінің  халқын  сүюге  тҽрбиелеу-  мұғалімнің  аса 
маңызды  да  аса  жауапты  қадірменді  парызы”  –  деген  сҿзіне  үңілсек,  онда 
Қазақстан мемлекетінің Егемен ел болып қалыптасып, дербес мемлекет болуына 
жҽне ҿркендеп гүлденуі ұлттық біртектілікті сақтаудан басталады, ал бұл қасиетті 
міндет, отансүйгіштік сезімді баланың бойына дарыту мұғалімнің міндеті.  
Қазақ халқы - рухани зор байлықтың мұрагері. Ежелгі ата-бабаларымыздың 
күмбірлеген  күміс  күй,  сыбызғы-сырнайының  үні,  асқақтата  салған  ҽсем  ҽні, 
ғашықтық жырлары, шешендік сҿздері мен айтыс ҿлеңдері, бостандық үшін елін 
қорғаған  батыр  бабаларымыз  туралы  тарихи  дастандары  ғасырлар  бойы  ҿз 
ұрпағын ҿнегелі де ҿнерлі, адамгершілік ар-ожданы жоғары намысқой азамат етіп 
тҽрбиелеп  келгені  тарихи  шындық.  Олай  болса,  тҽуелсіздік  туы  желбіреген 
Егеменді  еліміздің  болашақ  отансүйгіш  ұрпағын  тҽрбиелеуде  олардың  бойына 
ізеттілік, қайырымдылық, кішіпейілділік ҽдептілік, елін, жерін, отанын сүюшілік 
секілді ең асыл қасиеттерді қаны мен жанына сіңіруде осы ата - бабаларымыздың 
салт-дҽстүрін  негізге ұстансақ ҿте ұтымды болар еді. 
Қазақстан  Республикасы  тҽуелсіз  мемлекет  болып  жарияланғаннан  кейінгі 
басты  міндет  -  осы  мемлекеттің  ҿркендеп  ҿсуі,  халықтың  ҽлеуметтік, 
экономикалық  жағдайын  кҿтеру.  Қазақстанды  “Отаным”  –  деп  таныған  ҽрбір 
азаматтың  осыған  ҿз  ҽлінше  үлес  қосуы  –  бұның  басты  шарттарының  бірі. 
Жастарға патриоттық тҽрбие берудің басты идеяларын Ел басы Н.Ҽ.Назарбаевтың 
“Қазақстан  -  2030”  Қазақстан  халқына  Жолдауының  “Қазақстан  мұраты”  деп 
аталатын бҿлімінде “…біздің балаларымыз бен немерелеріміз … бабаларының игі 
дҽстүрін сақтай отырып қазіргі заманғы нарықтық экономика жағдайында жұмыс 
істеуге даяр болады.  Олар бейбіт, абат, жылдам ҿркендеу үстіндегі  күллі ҽлемге 
ҽйгілі ҽрі сыйлы ҿз елінің патриоттары болады”- деп үміт артып отыр. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институтының Хабаршысы  №4, 2006         143 
 
Қазақстан Республикасының “Білім туралы” Заңында “Білім беру жүйесінің 
міндеттері:  …азаматтық  пен  елжандылыққа  ҿз  Отаны  –  Қазақстан 
Республикасына  сүйіспеншілікке,  мемлекеттік  рҽміздерді  құрметтеуге,  халық 
дҽстүрлерін  қастерлеуге  тҽрбиелеу,”  -  десе,  ал  орта  білімді  дамыту 
тұжырымдамасында 
“Тҽрбиелік 
жұмыстарды 
қазақстандық 
патриотизм, 
азаматтық,  ізгілікті  интернационализм  негізінде  құру”  –  керек  екендігі 
кҿрсетілген. 
Егемендік алған бастапқы күндерден-ақ патриотизм ұғымы, оның мазмұны 
тҿңірегінде  кҿптеген  пікірталастар  жүріп  келеді.  Одан  “ұлттық  патриотизм”, 
“қазақстандық патриотизм” деген екі ұғым туындады. Бірақ ҿсіп келе жатқан жас 
буындарды  отансүйгіштікке  тҽрбиелеуде  бұл  екі  ұғымның  қайсысын  ұстанған 
жҿн,  олардың  мазмұндық  құрылымы  қандай  ой  тұжырымдар  жүйесінен  тұрады, 
бұдан былайғы кезде мектеп оқушыларын отансүйгіштікке тҽрбиелеуде бұрыннан 
қалыптасқан ҽдіс-тҽсілдері, формалары мен мазмұнын қолдануға бола ма? - деген 
сияқты кҿптеген мҽселдердің беті толық ашылмай отыр. 
Осы  орайда  қазір  жаһандану  үрдісі  қарқын  алған  сайын  дүниежүзі 
халықтары  ҿздерінің  ұлттық  тҿлтумалығын  сақтап  қалуға,  отаншылдық 
сезімдерін  шыңдай  түсуге  айрықша  кҿңіл  бҿлуде.  Ҽсіресе  білім  беру  жүйесінде 
кҿптеген  ұлттардың  ҿкілдері  шоғырланған  мемлекетіміздің  алдында:  біртұтас 
білім  кеңістігін  қалыптастыру  міндеті  тұр.  Осы  тұрғыдан  алғанда  бүгінгі  жас 
ұрпақты  патриоттық  сезімге  тҽрбиелеу  барысында  “ұлттық  патриотизм”, 
“қазақстандық  патриотизм”    ұғымдарының  мҽнін  ашып  алуымыз  қажет,  яғни 
бүгінгі күні заман талабы осы екі ұғымның қайсысына сүйенеді жҽне қайсысына 
жақынырақ.  
Бесік  жырынан  басталатын  ерлікке  баулу  дҽстүрлері  түркі  халқына  тҽн 
негізгі  ырымдар  болып  табылады.  Халқымыздың  бойындағы  патриоттық 
құндылықты ұрпақтан- ұрпаққа  беріліп отырған заңдылық тұрғысынан да қарауға 
болады.  Бұған  дҽлел  кҿне  түркі  заманнан    бастау  алған  патриоттық  құндылық 
Күлтегін  жазбаларында  былай  деп  суреттеледі:  “Елтеріс  қағанның  алғырлығы, 
еліне деген сүйіспеншілігі Күлтегіннің қанына ана  сүтімен сіңді” дей келе қазақ 
халқының бойындағы ұлттық патриотизм сезімдері бүгін ғана пайда болған жоқ, 
ол ежелден-ақ туындап дамып келе жатқан қасиет деуге болатындығын кҿрсетті.   
Туған  жерге  деген  ыстық  сезімнің,  атамекенге  деген  құрмет  пен  қадір 
қасиеттің  Ұлы  дала  ойшылдары  Қорқыт  ата,  Асан  қайғы,  Ҽл-Фараби,  Жүсіп 
Баласағұн,  Мақмұт  Қашқари  тағы  басқалардың  шығармаларынан  орын  алғанын 
кҿреміз.  
Бағзы  заманнан  бізге  жеткен  “Қорқыт  ата”  кітабында  тҽлімдік  мҽні  күшті 
қанатты сҿздер мен ұстаздық ұлағаттар кҿптеп кездеседі. Мысалы: “Қолына ҿткір 
қылыш алып, соны жұмсай білмеген қорқаққа қылыш сермеп күшіңді сарп етпе. 
Батыр  туған  жігіттің  садағының  оғы  да  қылыштай  кесіп  түседі.  Атаның  атын 
былғаған  ақылсыз  баланың  ҽке  омыртқасынан  жаралып,  ана  құрсағында 
шырланып  тумағаны  жақсы.  Ата  даңқын  шығарып,  ҿзінің  тегін  қуған  балаға 
ешкім  жетпейді.  Ҿтірік  ҿрге  баспайды,  ҿтірікші  болғаннан  жарық  кҿріп,  ҿмір 
сүрмеген  кҿп  артық”-  деген  екен.  Бұл  ҿсиет  сҿздерден  ақыл-парасат,  ҿтірік 
айтпау,  атаның  атын  былғамау  туралы  ойлар  мен  шығарманың  ҿн  бойынан  ұлы 
даланың  байтақтығын,  ҽдемілігін  кҿреміз,  бұл  ҽр  түріктің  бойында  осы  далада 
туғаны үшін мақтаныш сезімін тудырса керек. 
Сонымен  бірге,  Ҽл-Фарабидің  Отанына  деген  сүйіспеншілігін,  сағынышын 
мына бір ҿлең шумақтарынан байқаймыз: 
Кеткенім жоқ, елім сенен,  

144
 
Вестник Казахского государственного женского педагогического института №4 2006 
 
Атақ, бақыт, тақ іздеп, 
Шықтым жалғыз, жұртым шалғай, 
Ғылым атты шам іздеп. 
Айналайын, атам қыпшақ, 
Туған жерді сағындым. 
Ҿз атыңа, құрметіңе, 
Қайда жүрсем табындым! 
Қазақ  даласында  ҿсіп-ҿнген  ақын  жыраулар  халыққа  ҿнегелі  сҿздерімен 
ықпал етіп, оларды іргелі ел, берекелі жұрт болуға үндеген. 
Ҿз халқына, ұлтына деген патриоттық  сезімді  қазақ ағартушылары Шоқан 
Уалиханов,  Ыбырай  Алтынсарин,  Абай  Құнанбаев  шығармаларынан  да  кҿруге 
болады. Абай Құнабаевтың еңбектерін зерделеп қарайтын болсақ, жастарды ерлік 
рухта,  отаншылдық  сезімге  баулып,  намысын,  ар-ожданын,  адамгершілік 
қасиеттерін тудыратын жыр жолдарын кездестіреміз. Оның “азаматтың бҽрін сүй 
бауырым  деп”  –  деген  сҿзі,  барша  жұртшылықты  жауласу,  күш  кҿрсету  дегенді 
білместен  тек  тату-тҽтті  ҿмір  сүруге  шақырады.  Ең  алғаш  қазақ  балалары  үшін 
халық мұрасына салт-дҽстүріне, ерлік, адамгершілік тҽрбиесіне негіздей отырып, 
оқулық жазған Ы.Алтынсарин болды. Ол кҿшпенді елдің баласына ғылым, білім, 
ҿнер үйретуді армандады. Қарап отырсақ, қай кезде болмасын халық игілігі үшін 
еңбек  еткен  ағартушылардың  ақын-жыраулардың  барлығының  мақсат  мүддесі 
қазақ халқын тек бірлікке ынтымаққа шақыру, ешкіммен жауласпай, оқу білімге 
уағыздау,  адамгершілікті,  адал-шыншыл  болуға,  ҿз  Отанын  сүюге,  отаншылдық, 
отансүйгіштік қасиеттерді ҽр адамның бойына дарытуға ұмтылғанын байқаймыз. 
Бұл  бүгінгі  Қазақстанның,  Ел  басымыз  Н.Ҽ.Назарбаевтың  “Ҽр  этностың  ұлттық 
сезімін сыйлап, бірде-бір ұлтпен қарама-қайшылық туғызбау” – деген бағытымен 
үндесіп жатыр. 
Патриоттық сезімнің обьектісі мен қайнар кҿзі Отан болып, оның мазмұны 
туған  жер,  табиғат,  оның  байлықтары,  тіл,  дҽстүр,  тарихи  ескерткіштер,  туған 
ҿлкедегі тамаша киелі орындар, жалпы ұлттық құндылықтармен толықтырылады. 
Олардың  адам  кҿкірегіне  жылылық,  жақындық,  туысқандық  сезімдерді  ұялатып, 
ізгі  де,  ерлік  істердің  қайнар  кҿзіне  айналуы  -    отаншылдыққа  тҽрбиелеудің 
арқауы. 
Қазақ  халқының  аты  аңызға  айналған  қаһарман  ұлдарының  бірі  Бауыржан 
Момышұлының ҿнегелі ҿмірі бір тҿбе. Жазушының кҿптеген еңбектерінің ішінен 
“Соғыс  психологиясы”  мұрасын  ерекше  атап  ҿтеміз.  Ҿйткені  мұнда  патриотизм 
жҽне  оны  тҽрбиелеу  қақында  ҿрелі  пікірлер  бар.  Ол  патриотизм  туралы  айтудан 
бұрын  оның  шығу  тегіне  үңіледі,  “патриотизм–отанға  деген  сүйіспеншілік”  дей 
келе  біз  іздеп  отырған  “ұлттық  патриотизм”,  “қазақстандық  патриотизм” 
ұғымдарына  философиялық  анықтама  беруге  ұмтылған.  Ол  ұлттық  патриотизм- 
ұлттың  ішіндегі  жеке  адамның  асыл  белгісі  мен  қасиеті  -  ҿз  халқына  деген 
сүйіспеншілігі,  ҿз  халқымен  қан  жағынан  да  жҽне  шыққан  тегі,  территориясы, 
тілі,  тұрмыс-тіршілігі,  мінез-құлқы,  психологиялық  жҽне  этнографиялық 
ерекшеліктері қалыптасқан тарихи дҽстүрлері жағынан да ҽбден айқын, ҽрі дербес 
басқа  қасиеттері  мен  ерекшеліктеріне  де  байланысты  -  дей  келе  осы  пікірмен 
бүгінгі  жастар  патриотизмін  анықтауға  мүмкіндік  береді.  Бұдан  шығатын 
тұжырым Бауыржан Момышұлы кҿрсеткен рухани ерекшеліктерді сақтау ұлттық 
патриотизмнің уҽзіні (критерийі) болып табылады. Жаңа қалыптасып келе жатқан 
жаңа  мемлекеттің  болашақ  азаматтарын  патриотизмге  тҽрбиелеуде  міне,  осылар 
оның  негізгі  бағыттарын  құрау  керек.  Ойымызды  айқындай  түссек,  Бауыржан 
Момышұлы  айтып  отырған  белгілердің  педагогикалық  негізі  тұлғаның 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институтының Хабаршысы  №4, 2006         145 
 
патриоттық  сана-сезімін  қалыптастыру,  патриот  іс-ҽрекетін  ұйымдастыру,  мінез-
құлқына  патриоттық  сипат  беру,  мектептегі  оқу-тҽрбие  ісінің  ҿзегі  болуы  керек. 
Бұл оқулықтар, оқу-ҽдістемелік құралдардың мазмұнынан басталып, сабақтан тыс 
тҽрбиелік жұмыстарда жалғасуы орынды.      
Патриоттық  сезімді  қалыптастыру  ең  алдымен  отбасы,  мектеп 
табалдырығынан бастау алуы қажет. Осы патриоттық сезімге тҽрбиелеуді белгілі 
педагогтар  В.А.Сухомлинский,  А.С.Макаренко  ерлік  пен  оны  туығызатын 
факторлар туралы мҽселелерді зерделеп бұл олардың педагогикалық еңбектерінің 
негізі  болғаны  белгілі.  Мҽселен,  В.А.Сухомлинский  “патриоттық  сезімдер  мен 
моральдық ерік күш қасиеттері толғаныстар арқылы тҽрбиеленеді. Отан идеясын 
ұғына  жүріп  сүйіспеншілік,  ризашылық  шаттық,  қауіп,  оның  бүгіні  мен  ертеңі 
үшін қамқорлық сезімін оның жаулары мен ымырасыздық жҽне Отан үшін ҿмірін 
беруге  даярлық  сезімін  бастап    ҿткереді…  адам  жасҿспірім  шағында-ақ  ҿзін 
таниды, ҿз жетістіктерін нығайтады ” – деп жазды.  
Қазақстан  жҽне  Ресей  білім  академияларының  академигі,  профессор 
Б.Момынбаев:  “Отаншылдық  –  Отанын  жан-тҽнімен  сүйіп,  оған  қалтқысыз 
қызмет  ету  ғана  емес.  Отаншылдық  –  ең  алдымен  ҿз  Отанының  тарихи  тек-
тамырын,  ғұмыр  жолын,  қадір-қасиетін  терең  білу  жҽне  ҿз  Отаны  үшін  асқақ 
сезімдерге  бҿлену.  Тек  білім-білік  пен  тҽлім-тҽрбие  арқылы  ғана  отаншылдық 
сезіміне  бҿленуге  болады.  Отаныңды  қандай  қадір-қасиеті  үшін  кие  тұтарыңды 
білмей тұрып, отаншыл болу мүмкін емес. Отаншылдық  - ең алдымен білім мен 
тҽрбиенің  тұғыры  болуға  тиіс  деуіміздің  сыр-себебі  де  осында.  Ал  біздің  ұлы 
Отанымыз  –  Қазақстан  ҿзінің  терең  тамырлы  тарихымен  де,  соқтықпалы-
соқпақты  ғұмыр  жолымен  де,  мейлінше  толымды  мҽдени-рухани  тҿлтума 
болмысымен  де  кез-келген  қазақты,  кез  келген  қазақстандықты  мерейлендіруге 
тиісті”- деп кҿрсеткен.  
Патриотизмге  тҽрбиелеудегі  табиғатты  аялау,  ұлттық  дүниетаным 
қалыптастыру  тарихын  зерделеу  мен  бірге  экономикалық  кҿзқарастың  маңызын 
дҽлелдеу  үшін  А.Айталы  Герман  патриоттарының  он  ҿсиетін  келтірген.  Ондағы 
қағидалар Қазақстанға да тиімді деген пікірі ҽбден құптарлық, себебі: “Нарықтық 
қатынастар  қалыптасып  келе  жатқан  елдерде  патриотизмнің  ірге  тасын 
экономикалық  кҿзқарастар  қалыптастырады”.  Осыған  байланысты  Герман 
патриотизмінің  он  ҿсиетіне  назар  аударсақ:  отанның  жҽне  ел  азаматтарының 
мүдделерімен  есептесуі,  отанына,  еліне  пайда  келтіру  жағы  қарастырылған.  Ел 
экономикасына,  оның  ҿндірісін  кҿркейтуге  ҿз  үлесін  қосу.  Бұны  Қазақстан 
жағдайында  пайдалана  білсек  жҽне  ҿсіп  келе  жатқан  жас  буындарда 
отанымыздағы ҽлеуметтік саяси құбылысқа дұрыс кҿзқарас қалыптастыра білсек, 
онда жаңа мазмұндағы сана, сезім, іс-ҽрекет аясында олардың жалпы патриоттық 
ой-пікіріне ықпал еткен болар едік.  
Осы  тұжырымдамаға  сҽйкес  “Қазақстан  жастарын  отан  сүйгіштікке 
тҽрбиелеу - Отанымыздың егемендігін нығайтудың іргетасы, бұның негізі-ұлттық 
мұрат  жҽне  патриотизм,”  –  дей  келе  Ж.Кенжалин  жастарды  патриотизмге 
тҽрбиелеудің кейбір мҽселелерін айқындап кҿрсеткен. Олар:  
-
 
жастардың  белсенді  ҿмірлік  бағдарын  қалыптастыратын  тҽжірбиені 
ескеру; 
-
 
жастарды Ата Заңды ардақтауға оны орындауға тҽрбиелеу; 
-
 
Отандық рҽміздерді ардақтауға үйрету; 
-
 
оқулықтарда  бағдарламалар  түзуде  жас  ұрпақты  отаншылдыққа 
тҽрбиелейтін материалдарды кҿбірек қолдану; 

146
 
Вестник Казахского государственного женского педагогического института №4 2006 
 
-
 
бұқаралық  ақпарат  құралдары  арқылы  ҽлеумет  бойында  отаншылдық  рух 
қалыптастыруға арналған материалдарды пайдалану; 
-
 
Отандық ҿнімдерде Қазақстандық маркаға назар аудару; 
-
 
қазақ ұл қыздары ҿзгелерге үлгі -ҿнеге болуына шарт түзу; 
-
 
қазақ зиялыларын ардақтау. 
Осыған орай профессор А.Қ.Құсайынов, “Қазақстандық патриотизм - Қазақ 
елін шексіз сүю” – деп түсінемін, - дей келе “Отан сүю сезімі - халқының келешегі 
үшін  күресумен,  ол  үшін  аянбай  еңбек  етумен  етене  қабысып  жатқан  сезім, 
Қазақстанның  келешегі  үшін  ақ  жүрек  адал  ниетпен  қандай  салада  болмасын  ҿз 
шама-шарқы  келгенше  аянбай  еңбек  етуді,  мен  Қазақстандық  патриотизмнің 
бүгінгі  шынайы  кҿрінісі  деп  есептеймін”  –  дейді.  Профессор:  “Отан  сүйгіштік 
қасиеттің  ең  кемеліне  жеткен  сатысы  патриотизм  болып,  ол  іс-ҽрекет  түрінде 
байқалады”-  дей  отырып,  бұған  тҽлім-тҽрбие  арқылы  қол  жеткізуге  болатынын 
кҿрсетеді.  
Қазақстандық  патриотизмге  келсек,  ол  тек  қазақтардың  ғана  ҿз  Отанына 
сүйіспеншілігі  емес,  онда  мекендеген  барлық  ұлт  пен  ұлыс  ҿкілдеріне  қатысты 
дүние.  Бірақ  ешкімді  елін,  отанын  зорлықпен  күштеп  не  үгіттеп,  жел  сҿзбен 
алдап,  арбап  сүйгізе  алмайсың.  Елін  сүю  -  ҽркімнің  жеке  ісі,  ҿз  арының  ісі. 
Қасиетті  сезім  ананың  сүтімен  бірге  ҿзі  келмейді,  ол  есейе  келе  ҿз  ақылы  ҿзіне 
жетіп,  ҿз  бетімен  тіршілік  ете  бастағанда  адамның  бойында  біртіндеп 
қалыптасатын құдіретті сезім; “Бұл сезім ҽркімде, ҽр кезеңде (яғни ҽртүрлі жаста 
оянып,  кейін  кҽмелеттке  келгенде  біржола  буыны  қатып,  тҽжірбиемен,  жаспен, 
уақытпен,  біліммен,  қоршаған  ортанының  ықпалымен,  мемлекеттік  жҽне 
қоғамдық ұйымдар, ҽр түрлі саяси ұйымдар мен қозғалыстар) тҽрбиенің ҽсерімен 
қалыптасады”– деген философ Ҽ.Қалмырзаевтың пікіріне толық қосыламыз.  
Осы арада  мектеп оқулықтарының маңызына ерекше тоқталып ҿткен  жҿн. 
Қандай да болмасын оқулыққа үш түрлі міндет жүктеледі. Ол білім беру, дамыту 
жҽне  тҽрбиелеу.Тҽрбиелеу  -  ерекше  маңызды  міндет.  Патриоттық  тҽрбиеде  осы 
тҽрбиенің  ең  маңызды  бҿлігі.  Егер  келешекте  балаларымыз  ел  азаматы  болсын 
деп  армандайтын  болсақ,  бүгін  соған  сҽйкес  оқулықтар  жазуымыз  керек.  Ал 
балаларымыздың келешегі- еліміздің келешегі. Елімізде патриоттық сезімі кемел 
жастарымыз  неғұрлым  кҿп  болса,  оның  ертеңі  де  соғұрлым  жарқын  болмақ”,  - 
деген пікірге сүйенсек, онда мемлекеттегі қазіргі ҽлеуметтік, саяси экономикалық 
жағдайда  халықтың  сана-сезімінің  қалыптасу  үрдісін  (процесін)  ескере  отырып, 
біз  қазақстандық  патриотизмнің  қалыптасуына,  мемлекетке  атын  беріп  отырған 
қазақ  халқының  бойындағы  ұлттық  отаншылдық  қасиеттердің  ықпалы  мығым 
деген  пікірдеміз.  Кейінгі  кездердегі  ғалымдардың  пікірлерін    зерделей  келе, 
ұлттық жҽне қазақстандық патриотизм жалпы мемлекеттік идеологияға айналып, 
ҿсіп  келе  жатқан  жас  буындардың  бойында  осы  қасиеттердің  дамып,  жетіліп 
қалыптасуы  мемлекеттің  құзырындағы  басты  мҽселеге  айналуы  тиіс  деп 
дҽріптеуге болады. 
Патриоттық тҽрбиенің негізгі мақсаты  – жеке тұлғаның, ҽлеуметтік топтың 
патриоттық  іс-ҽрекеттерін  саналы  түрде  меңгеріп  алудағы  талпынысын 
айқындайтын саяси-моралдық, кҽсіптік, психологиялық,  денешынықтыру  сияқты 
сапаларды қалыптастыру. 
Баланы  патриоттық  рухта  тҽрбиелеудің  алғашқы  кезі  мектепке  дейінгі 
жастан  басталады.  Ал  патриоттық,  отансүйгіштік  сезімдер  мен  түсінік-
түйсіктердің  жүйелі  де,  мақсатты  қалыптасуы  тек  мектепте  жүзеге  асады.  Орта 
мектептің 1-ден 11-сыныпқа дейінгі бағдарламалары мен оқулықтарының ұлттық 
жҽне  Қазақстандық  патриотизм  мүддесіне  қызмет  ететіндей  мазмұнда  болуына 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институтының Хабаршысы  №4, 2006         147 
 
кҿңіл  бҿліну  қажеттігі  байқалады.  Оқулықтардағы  берілген  мҽтіндерді  Отан, 
туған  жер,  оның  байлығы,  қазақ  халқы,  оның  мҽдениеті,  ұлттық  салт-дҽстүр 
туралы  материалдарды  жүректі  тебірентіп,  бойға  қуаныш  құятын  сҿздермен 
байытуға  болады.  Мектеп  оқушыларын  Отансүйгіштікке  тҽрбиелеуде  ҽрбір 
пҽннің  ҿз  мүмкіндіктері  бар.  Математика,  химия,  жаратылыстану,  физика, 
зоология,  ботаника  сияқты  пҽндердің  бұл  орайдағы  мүмкіндіктері  ҿте  зор.  Бұл 
пҽндер  бойынша  жүргізілетін  сабақтарда  оқушылар  Отанымыздың  табиғи 
байлықтары  мен  ғылымда,  мҽдениетте,  техникада  қол  жеткізген  табыстарынан 
мағлұмат  алады,  кейбір  салалардағы  проблемалармен  танысады.  Біздің 
ойымызша, оқулықтарда шҽкірттердің назарын кейбір проблемаларға аударғанда 
дұрыс секілді. Мысалы: химия, физика пҽндерін оқытқанда техника жетістіктерін 
пайдалану,  табиғат  ресурстарын  ҿндірісте  қолданудың  пайдасы  мен  зияны, 
басқаша  айтқанда,  техниканың  адам  ҿмірін  жеңілдетумен  бірге  қоршаған 
ортаның,  адамның  денсаулығына  келтіретін  зиянына  тоқталу  зоология  жҽне 
ботаника  пҽндерін  оқытуда  Қазақстан  табиғатына  кҿрік  беріп,  адам  жанына 
қуаныш  сыйлап,  ҿмірін  толықтырып  тұратын  жануарлардың  жойылып  кетуіне 
адамдардың  ҿздері  себепші  екендігін  оқушылар  осы  пҽндерді  оқу  процесінде 
хабардар  болып,  танып  біледі.  Тарих,  ҽдебиет,  қоғамтану,  география  секілді 
пҽндер,  оқушылардың  патриоттық  түсініктерін  қалыптастырып,  тиянақты 
кҿзқарас  дарытады.  Бұл  ретте  тарих  пҽнінің  орны  ерекше,  мұнда  ежелгі  заман 
батырларының  елін  жҽне  жерін  қорғаудағы  сіңірген  еңбегінен  бастап  бүгінгі 
күнге  дейінгі  Отан  қорғаудағы  ерліктері,  оқушыларға  патриоттық  тҽрбие  беруде 
жақсы негіз бола алады. 
Оқушыларды  отансүйгіштікке  тҽрбиелеудегі  ҽдебиет  пҽнінің  мүмкіндігіне 
келетін  болсақ,  мұнда  қазақ  халқының  ауыз  ҽдебиетінен  бастап  жыр-дастандар, 
романдар,  жекелеген  ҽңгімелер  мен  ҿлеңдер  тақырыбы  жҽне  мазмұны  жағынан 
патриоттық сезімге ҽбден қаныққан бай материалға толы. 
Сонымен,  ҿсіп  келе  жатқан  жас  буындарды  тҽрбиелеудің  мемлекеттік 
жүйесін  жасау  қажеттігінің  туындап  отырғаны  белгілі.  Оның  -    тұғырнамасы 
“Отан” тұралы ұғым, арқауы-  “ұлттық  патриотизм”;  “қазақстандық патриотизм”, 
міндеті – туған жерін кҿркейту үшін жан аямай еңбек ету, шама –шарқына  қарата 
үлес  қосу,  күнделікті  ҿмірде  ұлттық  салт-дҽстүрді  ұстанып,  отанымыздың 
рҽміздеріне құрметпен қарау, басқа ұлттарға үлгі-ҿнеге кҿрсете білуге тҽрбиелеу 
болуы керек.  
Ой-пікірлерімізді жинақтай келе мынадай қорытынды жасадық. Патриоттық 
сезім тұлғаның тектілігімен туындайтын, тҽрбие арқылы ҿсіп жетіліп, патриоттық  
сана түрінде қалыптасады.Ұлттық  патриотизм  - жеке адамның  белгілі  бір ұлтқа 
тҽн  екенін    түсініп  -  сезіну,    ҿз  ұлтының    қасиеттерін  бойына  сіңіру  жҽне  оны 
қастерлеп  қадыр  тұтып,  қорғап,  сақтауға  дайын  болу.  Ғалымдардың    ұлттық 
патриотизм  қанмен,  тектілікпен  туа  біткен  қасиеттердің  тҽрбие  арқылы  бекіп, 
нығаюы, елін, жерін шексіз сүйіп, соған қызмет етуі, ұлттың барлық қасиеттерін 
ардақтау  деген  пікірлеріне  негіздеп,  біз  “ұлттық  патриотизм”  дегеніміз  қанмен, 
текпен туа бітетін тҽлім-тҽрбие арқылы ҿсіп  жетілетін ұлттық сипаттағаы саналы 
іс-ҽрекет пен мінез-құлық деп тануға болады.  
Педагог, психолог, философ ғалымдардың “қазақстандық патриотизм” жҽне 
“ұлттық  патриотизм”  ұғымына  берген  анықтамаларына  сипаттама  бердік. 
Сонымен қазақстандық патриотизм дегеніміз қазақ мемлекетін отаным деп сезіну, 
басқа  ұлттардың  қазақ  халқына  сый  құрметпен  қарауы,  ҽр  ұлттың  құқықтық 
еркіндігін  қуаттай  отырып,  туған  жерін  кҿркейтуге  жҽне  оны  қорғауға  дайын 
болуы. 
Жоғарыда 
патриотизм 
ұғымына 
берілген 
сипаттамалар 
мен 

148
 
Вестник Казахского государственного женского педагогического института №4 2006 
 
зерттеушілердің,  ұлы  ойшылдардың,  қазақ  зиялыларының  ой-пікірлеріне  сүйене 
отырып,  біз  патриотизмге  қатысты  ҿз  пайымдауымызды  білдіре  кеткенді  жҿн 
кҿрдік. Патриотизм  – ол ҿзінің туған жеріне, ана тіліне, еліне, мемлекетке деген 
сүйіспеншілік сезімі, сол мемлекеттің, Отанының гүлденуіне, ҿсіп ҿркендеуіне ҿз 
үлесін қосу, қызмет ету. 
Қазақтың  ұлы  кемеңгері  М.Ҽуезов  “Ұлт  боламын  десең  бесігіңді  түзе” 
деген.  Қазақ  қыздары  -  болашақ  ел  аналары  тҽрбиеленіп  отырған  ҿз 
институтымызда  патриотизмге  тҽрбиелеу  жұмыстары  атқарылуда,  бірақта  бұдан 
ҽрі де жақсарта түсуі үшін мынадай бағытта жұмыстар жүргізілсе: 
-
 
“Ұлттық  патриотизм”  мен  “Қазақстандық  патриотизмге”  байланысты 
еңбек  жазып,  қалам  тартып  жүрген  белгілі  ақын-жазушылармен  кездесу 
ұйымдастырылса; 
-
 
қазақ  тарихында  қыздардың  ерліктеріне  сүйене  отырып,  солардан  үлгі 
ҿнеге алу мақсатында қыздарға арналған клуб немесе ұйым құрылса; 
 
ҼДЕБИЕТТЕР 
1.
 
Назарбаев Н.Ҽ. “Қазақстан-2030”. Ел Президентінің Қазақстан халқына 
жолдауы. – А., Білім, 1997. –176 б. 
2.
 
Қазақтың  тҽлімдік  ой-пікір  антологиясы.  /құр.  Қ.Жарықбаев,  С.Қалиев.  –А., 
1998, -Т.2 
3.
 
Момышұлы Б. Ұшкан ұя. – А., Жазушы, 1975. –384 б. 
4.
 
Ахметова Л. Патриотизм в ракусе истории. – А., Санат, 1996. –С.177-178 
5.
 
Қазақтың тҽлімдік ой-пікір антологиясы. –А., Рауан, 1994. –320б. 
6.
 
Момышұлы Б. Қанмен жазылған кітап. –А., Қазақстан. 1991. 39-40, 52-54 бб. 
7.
 
Жұмаханов Ҽ. Орта мектептің жоғары класс оқушыларын аға ұрпақтың ерлік 
жҽне еңбек дҽстүрлеріне тҽрбиелеу. –А., Қазақ унив-ті, 1991. –48б. 
8.
 
Жұмаханов  А.  Патриоттық  жҽне  интернационалдық  тҽрбие  беру  жолдары.  // 
Қазақстан мектебі. –1971, №3, -20 б. 
9.
 
Патриотизм қанға сіңген қасиет пе? //Ақиқат. – 2000. -№11. –29,30,34 бб. 
10.
 
Раев Д. Қазақстандық патриотизм мен гуманизм. //Ақиқат. –2000. № 8-9, -18 б. 
11.
 
Борбасов С. Қазақстандық патриотизм туралы. //Ақиқат. –1991. № 9, -48-51 б. 
12.
 
Меңлібаев  Қ.  Патриотизм  жҽне  ұлтаралық  қатынас  мҽдениеті.  //  Ақиқат.  –
2000. №12, -3-8 бб. 
13.
 
Мҽжитұлы Б. “Оңай сҿз ғой Отанды сүйем деген”. //Ақиқат. –1998. -№4.  
14.
 
Қалмырзаев  Ҽ.  Қазақстандық  патриотизм  қалай  қалыптасады  //Егемен 
Қазақстан. -№6 (21731). –1998, 1 қаңтар. 
15.
 
Айталы А. Ұлттық жҽне азаматтық сҽйкестілік. //Ақиқат. –1997. №9.  
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
Мақалада  жас  ұрпақты  тҽрбилеуде  Қазақстандық  патриотизмнің  алатын 
орны жҽне оның оқу-тҽрбие процесіндегі ҿзіндік ерекшелігі қарастырылған 
 
РЕЗЮМЕ 
В  статье  рассматривается  роль  казахстанского  патриотизма  в  воспитании 
молодого  покаления,  а  также  вопросы  формирования  принципов  казахстанского 
патриотизма в учебном и воспитательном  процессе. 
 
 
 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институтының Хабаршысы  №4, 2006         149 
 

жүктеу/скачать 1,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: