Казакстаннын казіргі заманғы тарихы
Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысы майдандарындағы ерліктері
жүктеу/скачать 1,54 Mb.
|
Тарих гос ответы все (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 37. Қазақстан-Ұлы Отан соғысы кезіндегі майдан тылы.
| 36. Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысы майдандарындағы ерліктері.
Қазақстанда армия қатарына 1 млн 200 мыңнан артық қазақстандық әскери міндеттілер шақырылды. Соғыстың алғашқы күндерінен бастап барлық жерде әскери құрамалар мен бөлімдер құрыла бастады. Қазақстанда құрылған әскери құрамалардан алғашқылардың бірі болып 312-атқыштар дивизиясы (командирі - полковник А.Ф. Наумов, кейіннен генерал-майор) айқасқа кірісті. 312-дивизиямен бір мезгілде дерлік, солтүстік-батыс бағыттағы майданда Қазақстанда (Алматыда) құрылған, генерал- майор И.В. Панфилов басқарған 316-дивизия өзінің жауынгерлік жолын бастады. Мәскеу үшін болған шайқаста Г.П.Коротков басқарған 238-атқыштар дивизиясындағы қазақстандық жауынгерлер өздерін даңққа бөледі. Дивизия жауынгерлік Қызыл Ту орденімен марапатталып, табандылығы ерүректілігі үшін 30-гвардиялық дивизия болып қайта құрылды. Ленинград үшін күрес шежіресінде Әлия Молдағұлованың даңқты есімі мәңгіге қалды. Ержүрек комсомол, мерген қызды 3-дәрежелі Даңқ орденімен марапаттады, ал қаза тапқаннан кейін 1944 жылы шілдеде оған Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Қазақстан жауынгерлері Балтық теңізі шептерін табанды түрде қорғады. Қызыл тулы "Киров" крейсерінде соғыс басталғанға дейін жіберілген 156 қазақстандық ерлігімен көзге түсті. Мыңдаған жауынгерлер Еділ бойы мен Дон далаларында көрсеткен ерліктері үшін ордендермен, медальдармен марапатталды. Мәншүк Мәметова 1942 жылы тамызда өз еркімен Қызыл Армия қатарына алынып, 100-атқыштар бригадасының құрамында ұрысқа қатысты. Аға сержант, пулеметші Мөншүк соғыста өзінің мергендігімен және батылдығымен көзге түсті. Невель қаласы үшін болған кескілескен шешуші ұрыста ол ақтық демі біткенше пулеметтен оқ боратып, 1943 жылы 16 қазанда ерлікпен қаза тапты. 37. Қазақстан-Ұлы Отан соғысы кезіндегі майдан тылы. Қазақстан Ұлы Отан соғысына біртұтас елдің құрамында қатысты. Соғыс жылдарында жауынгерлік армия қатарына 1 196 164 қазақ қосылды. КСРО басшылығы 1916 жылы патша өкіметінің тәжірибесін пайдалана отырып, Қазақ КСР-інен 603836 адам жұмылдырылған еңбек армиясы мен арнайы құрылыс бөлімшелерін құрды. Осылайша, мұнда жұмылдыру пайызы өте жоғары болып шықты: республиканың әрбір төртінші тұрғыны майданға және қорғаныс өнеркәсібіне жіберілді. Соғыстың алғашқы күндерінен бастап Қазақстан аумағында әскери бөлімдер мен бөлімшелердің құрылуы басталды. Қазақстанда алғашқылардың бірі болып 316-атқыштар дивизиясы құрылды, оның жеке құрамының негізін Алматы, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарының еңбекшілері құрады. Командир болып генерал-майор И.В. Панфилов, азамат соғысына қатысушы, аты аңызға айналған 25 Чапаев дивизиясы қатарында соғысқан. Жалпы алғанда, соғыс жылдарында республика майданға 12 атқыштар дивизиясын, 4 ұлттық атты әскер дивизиясын, 7 атқыштар бригадасын, оның ішінде 2 ұлттық атқыштар бригадасын аттандырды. Сонымен қатар, Қазақстанда әртүрлі әскер түрлерінен 50-ге жуық полк пен батальон жасақталды. Қазақ құрамаларының әскери жолы 1941 жылы Мәскеу түбіндегі сұрапыл кезеңде басталып, 1945 жылдың көктемінде Берлинде аяқталды. Олар Ленинградты қорғады, Сталинград түбінде, Курск бұлғасында шайқасты, Украинаны, Белоруссияны, Молдованы, Прибалтика елдерін азат етті, Еуропа халықтарын фашистік қамыттан азат етті. Қазақстандықтар барлық майданда ерлікпен шайқасты. Қазақстан фашизмді жеңуге лайықты үлес қосты. Жүздеген мың отандастарымыз Мәскеу мен Ленинградты жанқиярлықпен қорғады, Сталинград қабырғалары маңындағы, Курск бұғазындағы ең ірі шайқаста сынбай өтті, Украинаны, Белоруссияны және Шығыс Еуропаның бірқатар қалаларын азат етті, Берлинді басып алды. Соғыстың бастапқы кезеңі өте қиын болды, бұл жағдайда Қазақстанның рөлі айтарлықтай өсті. Соғыс қара және түсті металлургия, көмір және мұнай өнеркәсібі, сирек металдар өндірісін арттыруды талап етті. Ауыл шаруашылығы да соғыс жағдайында қайта құрылып, майданға шақырылғандардың үштен екісі ауыл еңбеккерлері және көптеген колхоздарда 80 пайызға дейін әйелдер болғанымен, колхозшылар еңбек ерліктерінің кереметтерін көрсетті. Қазақстанның ауыл еңбеккерлері егіс алқаптары мен мал басын сақтай отырып және көбейте отырып, алдыңғы шепке нан, ет, шикізат беріп қана қойған жоқ, сонымен бірге көшірілген 370 мың басқа жуық малды майдан даласынан аман алып қалды, бұл ет жеткізуді арттырды. Қазақстан соғыстың соңғы кезеңінде еліміздің қуатты арсеналдарының біріне айналды. Солтүстіктен оңтүстікке қарай бірнеше мың шақырымға созылған майдан соғыс техникасын, оқ-дәрі мен техниканы, азық-түлік пен киім-кешектерді көбірек талап етті. Қорғаныс кәсіпорындарының қажеттіліктері үшін аса маңызды стратегиялық материалдар мен шикізатты өндіру бойынша өндірістік қуаттар ұлғайтылды. Осылайша, Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстан аумағында соғыс қимылдары болмағанымен, қазақстандықтар соғыстың өзіне де, тылға да белсене қатысты, сөйтіп олар майданның қажеттіліктерін жеңу үшін қажеттінің бәрімен қамтамасыз етуге зор үлес қосты. жүктеу/скачать 1,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|