Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет123/234
Дата16.12.2023
өлшемі1,82 Mb.
#140228
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   ...   234
Байланысты:
Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

ﻱ, 
ﻭ (ве)
харіптерін жарты дауысты дыбыстар деп көрсетуі маған 
онша ұнап жетпей тұрады. неге десеңіз бұрыннан бізде жазы-
лып келе жатқан 
ﻭ (ве)
дыбысы орысшаның 
в
харпіне тура ке-
леді» дейді. 
“ал сөз ортасында, я басында анық һәм ұзын естілетін жер-
лерде екі /
ұ/
жазуға тиіс. мысалы, 
тура, туыс
деген сөздерде. 
Басқа түркі тілінде екінші 
ұ
орнына 
ғ 
келеді. мысалы, 
туғра, 
туғыш”
деп 
ұу, үу 
тіркесін 
ұұ, үү
арқылы беру керек деп топшы-
лайды. Сөз басында айтылса, екі таңба сөз аяғында қалай естіл-
се де, жалғыз /
у
/ әрпімен беруді ұсынады. мысалы, 
ашу, ашула
-
ну, тату, татулық, татуласу
. Бұдан а.Байтұрсынұлының объ-
ектіні бір деңгейде, объективті түрде сипаттайтынын көреміз. 
мысалы, 
ашулану 
деген сөздегі бірінші /
у
/ әрпі ортаңғы буын 
болғанмен, ол 
ашу
сөзінде соңғы буында тұр деген сияқты. 


194
195
Байтұрсын әліпбиін көпшілік талқылау барысында мы-
надай пікір бар: “
Бикеш, бауыр
деген сөздердегі 
и, у
хәрпін 
ильминский бір түрлі жазса керек дейді екі харіпменен. Біздің 
фаһамымызша, айтылған 
и, у
-дың орнына екі хәріп жазу дұрыс 
емес”. 
ал <
ы>, <і> 
фонемаларының орфограммасы туралы 
ғалымның өз сөзін тыңдағанымыз жөн: “
ы
-
жаны, малы, 
тары
деген сөздерде 
н
-ның, 
л
-дың, 
р-
дың соңынан естілетін 
дыбыстың белгісі. Сөздің басында, ортасында
ы-
ны қысқа 
һәм көмескі естіп, бар-жоғы еленбейтін орындарда жазбаймыз. 
мысалы 
қн, қр, қрн, жлм, жлтр
деген сөздердің ішінде <


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   119   120   121   122   123   124   125   126   ...   234




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет