Аммиак өндірісі мен қолданылуы. Өндірістің технологиялық параметрлері. Медицинада қолданылуы. Аммиа́к — NH3, сутегі нитриді, қалыпты жағдайда - түссіз, өткір иісті, ауадан екі еседей жеңіл, тұншықтырғыш газ.Өнеркәсіпте сутек пен азотты қосып, тікелей синтездеп, ал лабораторияда аммоний тұздарын сілтімен қосып қыздырып, аммиак алады. Аммиак суда жақсы еріп, аммоний гидроксидін, ал қышқылдармен реакцияға түсіп, аммоний тұздарын түзеді. Өндірістік жағдайда аммиак азот пен сутектен каталитикалық синтездеу арқылы өндіріледі:
N 2 + 3H 2 → 2NH3 + Q.
Затты алу процесі 500 ° C температурада және 350 атм қысымда жүзеге асырылады. Катализатор қолданылады.Алдынан шыққан аммиак салқындату арқылы алынады. Реакцияға түспеген азот пен сутек синтезге оралады.
Зертханалық жағдайда аммиак негізінен аммоний хлориді мен сөндірілген әктен тұратын қоспаны әлсіз қыздыру арқылы алынады:
2NH 4 Cl + Ca (OH) 2 → CaCl 2 + 2NH 3 + 2H 2 O.
Кептіру үшін дайын қоспаны әк пен каустикалық сода қоспасы арқылы өткізеді. Құрғақ аммиакты ондағы металды натрийді ерітіп, кейіннен айдау арқылы алуға болады.
Бұл токсикант. Тұншықтырғыш және нейротропты әсер етуі мүмкін, ингаляциямен улану өкпе ісінуіне және жүйке жүйесінің зақымдалуына әкелуі мүмкін зат ретінде жіктеледі.
Қолдану көрсетімдері – тыныс алуды қоздыру және науқасты естен тану жағдайынан шығару үшін
– жәндіктер шаққанда
– хирургиялық практикада С.И. Спасокукоцкий және И.Г.Кочергин әдісімен қолды жуу үшін
Ауадағы сутегі нитридінің мөлшеріне байланысты тамақ ауруы, тыныс алудың қиындауы, жөтел, көз ауруы, көру қабілеті төмендеуі мүмкін.
Қарсы көрсетілімдер – препаратқа жоғары сезімталдық
– жергілікті қолданғанда: дерматиттер, дерматоздар
– тері жабындысы бүтіндігінің бұзылуы
– 3 жасқа дейінгі балаларға
Енгізу әдісі және жолы Тыныс алуды қоздыру үшін: мақта немесе дәке тампонды препаратқа малып, мұрын қуысына 0,5 - 1 сек абайлап жақындатады. Хирургиялық практикада қолды жууға арналған ерітінді дайындау үшін 25 мл препаратты 5 литр қайнаған жылы суда сұйылтады. Жәндіктер шаққан кезде – дымқыл дәке басу түрінде.
Қолдануы; Аммиактан минералдық тыңайтқыштар, дәрі-дәрмектер, қопарылғыш заттар, азот қышқылы және нитраттар өндіріледі.
