Кенесары туралы тарихи жырлар
Тұрмыс-салтқа байланысты туған шығармаларға мысал келтіріңіз
жүктеу/скачать 38,81 Kb.
|
Êåíåñàðû òóðàëû òàðèõè æûðëàð
| 3. Тұрмыс-салтқа байланысты туған шығармаларға мысал келтіріңіз
Тұрмыс-салт жырлары - қазақ халқының әдет-ғұрып, салт-жораларына байланысты туындаған өлең-жырлар. Тақырыбы жағынан, қандай мақсатта қолданылуына орай бірнеше топқа жіктеледі: тұрмыс-салт өлеңдері (төрт түлік туралы өлеңдер, наурыз өлеңдер), дінге байланысты салт өлеңдері (жарапазан, арбау, жалбарыну, бақсы сарыны, бәдік), үйлену салт өлеңдері (тойбастар, жар-жар, сыңсу, беташар), мұң-шер өлеңдері (қоштасу, естірту, көңіл айту, жоқтау), өтірік өлеңдер, т.б. Тұрмыс-салт жырларында көне эпостық шығармаларға негіз болған мұң-шер өлеңдері мен саят жырларынан бастап, халықтың күнделікті тұрмыс-тіршілігіне байланысты, қуаныш пен сүйініш-күйінішті көрсететін лирикалық ән-өлеңдер де, тарихи шағын жырлар да кездеседі. Соның ішінде наурыз жырлары, төрт түлік мал туралы өлеңдер ең көне түр болып саналады. Мұндай жырларда ежелгі адамдардың еңбекөлікәсібі, түрлі тотемдік түсініктері, табиғаттың жұмбақ сырына үңіліп, оған табынудан туындаған ұғым-түсініктері сипатталады. Мысалы, “Қамбар ата”, “Шопан ата”, “Зеңгі баба”, “Ойсыл қара”, “Шекшек ата”, т.б. Жар-жар — қазақ тұрмыс-салт жырларының ежелден келе жатқан жанрлық түрінің бірі. Ол қыздың ұзатылатын тойы аяқталып, аттанар алдында орындалады. Күйеу бастаған жігіттер жағы атқа мініп келіп, отау үйдің сыртынан жабықты ашып өлең бастайды. Бір толарсақ, бір тобық Санда болар, жар, жар! Қырық кісінің ақылы Ханда болар, жар-жар! «Әкем-ай!» - деп, жылама, Байғұс қыздар, жар-жар! Әкең үшін қайын атаң Ол да болар, жар-жар! - Жазғытұрғы ақша қар Жаумақ қайда, жар-жар?! Кұлын-тайдай айқасқан Оң жақ қайда, жар-жар?! - Азар жақсы болса да, Қайын атамыз, жар-жар?! Айналайын әкемдей Болмақ қайда, жар-жар?! - Бір толарсақ, бір тобық Санда болар, жар, жар! Қырық кісінің ақылы Ханда болар, жар-жар! «Шешем-ай!» - деп, жылама, Байғұс қыздар, жар-жар! жүктеу/скачать 38,81 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|