Киелі мекендегі мәслихат



Pdf көрінісі
бет7/11
Дата06.03.2017
өлшемі12,11 Mb.
#7732
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

Бірғали БАЙЕКЕҰЛЫ, 

Қазақстанның Құрметті 

журналисі

Маңғыстау облысы

Маңғыстау ауданы

Суретте: Фариза мен 

маңғыстаулық оқырмандар 

БІЛІМ КӨКЖИЕГІ

Астанадағы «Қазмедиа» орталы ғы-

ның концерт залында «Жарқын бола-

шақ» атты республикалық қазақ тілі 

олим  пиадасында  жеңімпаз  атанған 

11-сы нып оқушыларының марапаттау 

рәсімі  тті. 

Қазақстан Республикасы Білім 

және ғылым министрлігі мен «КАТЕV» 

қоры ұйымдастырған білім сайысының 

қорытындысында іріктеуден  ткен 171 

рен  респуб ли калық ақтық сайысқа 

жолдама алды. Марапаттау шарасы-

на Білім және ғылым министрлігінің 

кілдері мен ҚР Парламент депутат-

тары қатысты. «Жарқын болашақ» 

олимпиадасының жеңімпаздарына 

жолдаған Қазақстан Республикасы 

Премьер-министрдің орынбасары 

Бердібек Сапарбаевтың құттықтау ха-

тын Білім және ғылым вице-министрі 

Есенғазы Иманғалиев оқып берді. 

«КАТЕV» қоры қамқоршылар кеңесінің 

т рағасы Мехмет Месут қазақ тілі 

олимпиадасының түпкі мақсатына 

тоқталып, іс-шараның мән-мағынасы 

т у р а л ы   а й т ы п   б е р д і .   М а р а п а т т а у 

рәсімінде Мәжіліс депутаттары Оразкүл 

Асанғазы мен Бақытбек Смағұл оқу-

шыларға арналған ізгі тілектерін 

жеткізді.



Қуаныш У ЛИЕВ

Олимпиадада бақ сынады



8

№14 (1272) 

9 – 15 сәуір

2015 жыл


АНА ТІЛІ

ӘКЕ ЖАҚҚАН 

ШЫРАҚ

ӨШПЕС ДАҢҚ

Соғыс ардагері Мұқамбетқали Бирманов 1925 жылы 10-қазанда Ақтөбе  облысының Хромтау 

ауданы, Аққұдық ауылында дүниеге келген. Ұлы Отан соғысы басталғанда ол небәрі 16-ақ жаста 

еді. Қан майданға аттанып жатқан ауылдастарымен бірге соғысқа сұранады. «Әлі 18-ге толған 

жоқсың, ауылда да еңбек ететін адамдар керек, – деп әскери комиссариат оны қайтарып жібереді. 

Жұрт демалыс дегенді әлдеқашан ұмытқан. Таңның атысынан, күннің батысына дейін тыным 

жоқ. Барлық ауыртпашылық қариялар мен әйелдерге, бұғанағы қатпаған балаларға түседі. 

Соғыстың алғашқы айларында-ақ «қара қағаз» келген отбасыларға, жетім-жесірлерге қол ұшын 

беріп, көмегін аямаған. Сондықтан  да болар, әлі күнге дейін көзкөрген замандастары ол кісінің 

жақсылығы туралы тебірене еске алады. Өзгелердің соғысқа аттанып кетіп, өзінің майданға 

бара алмайтынына қатты қынжылады. 18-ге толар-толмастан, аудандық әскери комиссариатқа 

қайта-қайта барып, өтініш білдіреді.  Оның бар арманы – майданға аттанып, қолына қару алып, 

ел қорғау еді. Сұрапыл соғыстың қайнап тұрған кезі. 1943 жылдың 6-сәуірінде соғысқа аттанады. 

өз алдымда қалам 

ұстаған қайыңды 

өлкенің өжет қызы тұр. 

Ауыл іргесінде жылқы 

қайырып, табиғатпен 

тілдесіп өскен кәдімгі 

қиялшыл жеткіншек. 

Сұлудың сүмбіл 

шашындай саудырай 

төгілген жасыл желекті 

ақ қайыңдар нәзік 

жүректі наркес көзді 

ну арасына жасырып, 

күнұзаққа еркелеткісі 

келетін сияқты. 

Еліктің лағына ұқсаған 

қаршадай қыз мұнда 

жалғыз жүрген жоқ. 

Көкке шаншылған 

қалың ағаш арасында 

асқар таудай әкесі 

әлсін-әлі маңдай терін 

сүртіп, демін бір басып 

алады да, қураған жуан 

бұтақтарды бірінен 

соң бірін сұлатып 

салады. Тас көмірді 

түтіндеткенше, кәрі 

ағаштың қызуын құп 

көретін терістіктің 

тұрғындары ала жаздай 

осылай орман кезетін 

әдеті. Міне, Жанкүміс 

Жәмеңке табиғаттың 

тылсым әлемімен осы 

кезде үнсіз тіл қатыса 

бастапты. Қаламға 

құштар қызды ерте 

жасынан шаруамен 

ширатып, ер балалармен 

етене өсірді әкесі.

ШАРА


ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНА АРНАЛДЫ

ҰЛЫ 

ЖЕҢІСКЕ

Ж Ы Л

Ң

Ң

Ж Ы

Ы Л

Ы

қалаларын неміс-фашистерінен азат 

етуде Мұқан ағаның басқарған взво-

ды жаудың бірнеше танкін жойып, 

істен шығарады. Сол ұрыстардың 

бірінде әуеде ұшқан жау ұшақтары 

бомба жаудыра бастайды. Ол взво-

дымен окопта болған еді. Ту сырттан 

келіп жарылған бомба олардың окоп-

тарын топырақпен басып қалады. 

Тура солар жатқан окоптың үстінен 

жаудың бірнеше танкісі таптап  теді. 

Қасында болған екі жауынгер бірден 

қаза табады. Енді ол топырақтың 

астынан шығуға әрекет жасайды. 

Қанша уақыт  ткені белгісіз, әзер 

дегенде қолмен қазып, тапталып 

қалған топырақтың астынан шығады. 

Тырнақтары сынып, саусақтары 

қанталап кеткен. Ес-түссіз біраз 

уақыт жатып қалады. Есін жиса, бір 

жирен шашты санитар қыздың «ой, 

он живой» деген дауысын естиді. Са-

нитар қыз оның қолын таңып береді. 

Ол әрі қарай  з ротасына қосылып, 

батысқа қарай бет алады. Осылай 

оқ пен оттың арасында жүріп, талай 

ажалдан қалып, туған еліне аман-

есен қайту бұйырған екен.

1 9 4 4   ж ы л д ы ң   а қ п а н - н а у р ы з 

а й л а р ы н д а   К а м е н е ц - П о д о л ь с к 

қаласының маңайында 1,2- Украина 

майданы мен вермахттың 1-танк 

армиясы арасында қант гіс шайқас 

болды. Бұл шайқас 21 күнге со-

зылды. Наурыз айының 21-інде 

5 1 - г в а р д и я л ы қ   т а н к к е   қ а р с ы 

артиллерияның жауынгерлері оның 

ішінде Мұқаң басқарған рота да 

Почепинцы деген деревняны алып, 

немістердің танк дивизиясының тас-

талқанын шығарады. Збруч  зенінен 

тіп, Оринин селосын алып, Должок 

деген селоға келеді. Наурыздың 25-і 

күні таңертең Каменец-Подольск 

қаласының солтүстік-батысына қарай 

жылжиды. Күні бойы ауыр шайқас 

б о л а д ы .   К м е к к е   б і р н е ш е   т а н к 

ОН ЖЕТІСІНДЕ 

ОН ЖЕТІСІНДЕ 

от кешкен

от кешкен

бригадалары келеді. Қаланы неміс 

басқыншыларынан босату үшін олар 

қасық қаны қалғанша шайқасады. 

С йтіп, 1944 жылдың 26-науры-

зында Каменец-Подольск қаласын 

фашистерден азат етеді. К рсеткен 

ерлігі үшін Жоғары қолбасшы Ста-

линнен Алғыс хат және ерлігі үшін 

медаль алады. Сонымен қатар кеңес 

әскері Львов, Тернополь қалаларын 

да басқыншылардан толық тазар-

тып, батысқа, Германияға қарай 

бет алады Польшаға кірген кездегі 

болған ұрыста Мұқан аға конту-

зия алады. Соған қарамастан әрі 

қарай майдандастарымен бірге Жеңіс 

күнін жақындата түседі. Польшадағы 

концлагерьлердің тұтқындарын азат 

етуге қатысады. 

1945 жылдың к ктемінде қызыл 

әскер Берлин қаласына шабуыл 

о п е р а ц и я с ы н а   к і р і с т і .   М а р ш а л 

Ж у к о в т ы ң   қ о л б а с ш ы л ы ғ ы м е н 

1,2-Беларусь майданы мен 1-Украин 

майданының жауынгерлері Берлин 

қаласына шабуылды бастады. Осы 

жауынгерлердің қатарында Мұқан 

аға да бар еді.

Бұл шабуылдың басты мақсаты 

– Берлинді жан-жақтан қоршап, 

әуеден, жерден, теңізден соққы 

беру болатын.  рине, әр жауынгер 

Рейхстагқа ту тіксем, фашистердің 

ордасын тас-талқан етсем деп ар-

мандайтын. Міне, сол арман 1945 

жылдың сәуір айында орындалды. 

Рейхстагқа қазақ жауынгері бірінші 

болып ту тігіпті дегенді естігенде, 

Мұқаңның қуанышында шек болма-

ды. Осы қуанышқа жете алмай кет-

кен қаруластарын еске алып, жүрегі 

қанжылады.

Соғыс аяқталған соң, әскери бо-

рышын  теуді жалғастырып, бейбіт 

жылдары, яғни 1945 жылдан 1950 

жылға дейін әскерде взвод, рота 

басқарады.

шаруашылығын к теретін мамандар 

ауадай қажет болды ғой. Сондықтан 

білімге құштар Мұқан ағаны облыс 

басшылығы Алматыға есепшілер 

дайындайтын оқуға жібереді. Ақт бе 

облысының бірқатар мекемелерінде 

жауапты қызметтерде болады. Туған 

ауылына қайтып оралуына әкесінің 

лімі себепші болды. Айттырып 

қойған қызы Мүгілсім апа екеуі 

шаңырақ к теріп,  мірге 9 перзент 

әкеліп, тәрбиелеп, бәрін жеткізеді. 

мірінің соңына дейін туған ауы-

лында есепші қызметін атқарды. 

Мүгілсім апа екеуі тату-тәтті ғұмыр 

кешті. Ол кісілерді бүткіл ауыл 

құрмет тұтатын. 9 бала тәрбиелеген 

отбасын жастарға үлгі ететін. Жора-

жолдастары да к п болды.Үйлерінен 

қонақ үзілмейтін. Мектепте  тетін 

іс-шараларға ауылдас ардагерлер-

мен бірге қатысып,  скелең ұрпаққа 

патриоттық тәрбие беруде аянбай-

ды. 

Соғыс жылдарында және бей-



бітшілік кезде де ол кісі к птеген 

марапаттарға ие болды.

Мұқан аға 1998 жылы 73 жасын-

да дүниеден озды. Артынан Құдай 

қосқан қосағы Мүгілсім апа да дүние 

салды.


А т а - а н а с ы н   а р д а қ т а п   с к е н 

9 баласы және немерелері тиісті 

білімдерін алып,  мірдің әр саласын-

да еңбек етуде. Тұңғышы Бағдагүл әке 

арманын жүзеге асырып, ұлағатты 

ұстаз атанды, к п жылдар бойы мек-

тепте директорлық қызметте болды.

Ж ы л   с а й ы н   а р т ы н д а   қ а л ғ а н 

ұрпақтары әкелерінің шаңырақ-

тарына жиналып, Жеңіс күнін атап 

теді. Биыл да Ұлы Жеңістің 70 

жылдығында солай болмақ. Ер есімі 

ел есінде мәңгі сақталады. 

Мақсат РСАЛИН, 

ҚР Мәдениет қайраткері

Алматы қаласындағы Түрксіб 

аудандық әкімшілігі, аудандық 

«Қазақ тілі» бірлестігі, « Аяжан» 

білім беру колледжі, №26 кі тап-

хана ұжымы бірлесіп №76 жалпы 

білім беретін орта мектепте Қазақ 

хандығының 550 жылдығына 

арналған «Ұлы Дала: тарихты 

тарқатқан тұлғалар» атты әдеби-

сазды кеш  ткізді. 

«Қазақ хандығының құрылу 

т а р и х ы » ,   « Қ а з а қ   х а н д ы ғ ы н ы ң 

ал ғашқы ас таналары» деген та-

қы рыптарда  баян дамалар  жасал-

ды. Кеш қонақтары «Қа зақ хан-

д ы  

ғ ы н ы ң   қ ұ р ы л у    



т а р и х ы » 

монографиясының авторы, тарих 

ғылымының докторы, профессор, 

Ұлттық Ғылым академиясының 

мүше-корреспонденті Берекет 

Кәрібаев, әл-Фараби атындағы 

Қазақ ұлттық университетінің 

доценті, тарих ғылымының кан-

дидаты Едіге Ноянов, «Аяжан» 

білім беру колледжінің директоры, 

аудандық «Қазақ тілі» бірлестігінің 

т райымы Күлдарихан Құрымбаева, 

аудандық мәдениет және тілдерді 

дамыту б лімінің бас маманы Лаура 

Мақашева, колледж директорының 

тәрбие ісі ж ніндегі орынбасары 

Айсұлу Қалымбетова  з с здерінде 

бай тарихымыздың бүгінгі жас-

тарды елдік, патриоттық рухта 

тәрбиелеудегі р ліне ерекше к ңіл 

аударды. Колледж студенті Мақпал 

Қабдолованың баяндамасында 

Қазақ мемлекеттілігінің құрылу 

тарихын білу әрбір қазақстандық 

жастың міндеті екендігі айтылды. 

Құрманғазы атындағы мем-

лекеттік академиялық қазақ ха-

лық аспаптар оркестрінің, «Соло-

вушки» ансамблінің және №76 

м е к  т е п т і ң   «

д е м - а й »   ә н ш і л е р 

тобы мүшелерінің  нері қуанышқа 

кенелтті. Дәулеткерейдің «К рұғлы», 

М а х а м б е т т і ң   « Ж ұ м ы р   қ ы л ы ш » 

күйлері  нерпаздар орындауында 

кеш мазмұнын байыта түсті.

№26 кітапхана меңгерушісі Свет-

лана Апсалықова «Қазақ хандығына 

550 жыл» атты кітап к рмесіне шолу 

жасай отырып, кеш қонақтарын 

сақ, сармат, ғұн, үйсін, қаңлы және 

тағы басқа ежелгі мемлекеттер 

жайлы әдебиеттермен, М.Дулати, 

Ш.Уәли ханов,  Л.Гумилев,  М.  Қо зы-

баев сын ды атақты тарихшы лардың 

зерт теулерімен, Қазақ хандығының 

құры луы мен атақты хандарымызға 

қатыс ты тарихи деректермен таныс-

тырды.

А.РАХМЕТХАН

Сол кезде дивизия басшылығы 

оның қайсарлығын, жігерлілігін, 

білімділігін, әскери-саяси дайын-

дықта үлкен жетістіктерге жеткені 

үшін жоғары әскери училище-

ге түсуге жолдама береді.  рине, 

әскери қызмет оның арманы еді. 

Дегенмен, ауылдағы қарт әкесі Сей-

сенбай, анасы Ханшайымды, 7 жа-

сар інісі Т реғалиды, қарындастары 

Рысты мен Бақтылыны қимайды, 

қатты сағынады. Туғандарын 7 жыл 

к рмеген Мұқан аға-туыстарының 

жағдайын ойлап, еліне қайтуға бел 

буады. Туған жер әрқашан ыстық 

қой, оның к к майса ш біне бір 

аунап,  зінің сүйікті Ор  зеніне бір 

шомылып алсам деп армандайды. 

Сағынышпен туған жеріне оралады. 

скери қызметті армандаған Мұқан 

аға ең болмаса, мектепте алғашқы 

әскери дайындықтан сабақ берсем 

деп ойлайды. Бірақ ол  кезде ауыл-

деттегідей қар к бесі с гіліп, жер 

беті қайта бусанды. Жылғалармен су 

жүріп, қыс бойы ақ к рпенің астында 

жасырынып жатқан топырақ жасыл 

құраққа оранды. Сосын түнерген күз 

табалдырықтан аттады. Қылышын 

сүйреткен қаһарлы қыс сығалады 

бір кезде. Алма-кезек ауысқан т рт 

мезгіл әкесі Қабдолдың назары-

нан тыс қалып к рсеші. К ктемнің 

жылы шуағы т гілгенде, зеңгір к кке 

кесте салған жыл құстарына қызыға 

қарап тұратын сол баяғы осы үйдің 

апалы-сіңлілі қыздары. Түу алыстан 

жаңа  мірді сүйіншілеп ұшып келген 

құстар үй маңына кездейсоқ қона 

қалса, мейірімді әкей Жанкүмісті 

жерден жеті қоян тапқандай далаға 

ертіп шығар еді. «Анау – қарлығаш, 

мынау – қараторғай, топтанып 

ж ү р г е н д е р і   –   ш ы м ш ы қ »   д е й д і 

әкесі электр бағанына қаз-қатар 

қонақтаған құстарды бір-бірлеп та-

ныстырып жатып.

кенің ізін басқан  рімталдар 

х а л ы қ   м ұ р а с ы м е н   б о й ж е т т і . 

Үйелмелі-сүйелмелі алты қыз бен 

қ а р а ш а ң ы р а қ т ы ң   и е с і   ж а л ғ ы з 

інісі де шетінен әдебиетке жақын, 

халықтың жыр жауһарынан ха-

бардар.  сіресе,  згеден  жет әрі 

ойы озық Жанкүміс әкесінен екі 

елі ажырамады. Сұрапыл соғысқа 

бір аяғын беріп қайтқан майдан-

гер қаздың балапанындай балала-

рын халықтың бай рухани уызымен 

қанаттандырды. Қаһарлы қыстың 

ұзақ түнінде әкесі марқұм т рт 

кітаптан тұратын әйгілі «Манас» 

жырын дауыстап оқытып қоятын. 

Үнтаспаға жазылған батырлар жыры 

мен ғашықтық дастандар үзік-үзік 

шумақтарымен ардагер әкенің жа-

дында жатқа сақталды. Сондықтан 

шығар, т рт-ақ сыныптық білімі бар 

ардагер Қабдол с зге шешендігінен 

алдына жан салмады.

Отбасында ауыз әдебиетінің 

о з ы қ   ү л г і л е р і н   о қ ы п ,   а р м а н -

қиялын дамытқан қыз бала жиі-жиі 

әкесімен бірге отын кесуге шығып, 

табиғатпен тілдесу арқылы болашақ 

Жанкүміс атты ұшқыр журналисті 

қалыптастырды. Шаңырақтағы 

әдебиетке деген құрмет білім орда-

сында жалғасын тапты. Халықтың 

бай әдеби мұрасы үйдегі үшінші 

қызға ұлттық мүддені ойлаудың 

алғашқы дәнегін септі. Т рт сы-

ныпты ауыл мектебін аяқтағандар 

ол кезде орталықтағы алыс-жақын 

туыстарын жағалап, орта білімді 

толық алуға алысқа аттанатын.  кесі 

терістікке таяу тұратын Ресейдегі 

туғанына екінші қызы Жанатты 

жіберіп, орысша оқытты. Қызыл 

империяның қылышынан қан та-

мып тұрған шақта орыс тілінсіз нан 

М

ұқамбетқали  Бирманов 



6 6 5 0 1   ә с к е р и   б  л і м -

ш е с і н е   қ а р а с т ы   5 1 - 

гвардиялық танкке қарсы артилле-

риялық полкке жіберіледі.  лі 18-ге 

тола қоймаған жас боздақ белін бекем 

буып, ағалары мен әкелерімен жасты 

адамдармен қатар жүріп, қан май-

данды кешеді. Ауылда қалған туған-

тумаларын, елін сағынады.  сіресе, 

ата-анасына, іні-қарындастарына 

үнемі хат жолдап отырады. Олар  з 

хаттарында оның аман-есен еліне 

оралуын тілеп, күш-қуат береді.

Жас солдаттың сауаттылығын, 

ұйымдастырушылық қабілеттерін 

байқаған әскери басшылар оны 

сержанттық мектепке жібереді. 

Сол мектепте тәжірибелі офицер-

лер соғыс тактикасын үйретіп, жас 

сарбаздарды жігерлендіре түседі. 

Сержанттық мектепті бітірген соң 

взвод басқарады. Воронеж, Белгород 

сұрап жей алмай қалар деген мәнсіз 

қорқыныш бар. Жоқ, Жанкүміс олай 

орыс тілінде оқуға салған жерден 

құлшыныс танытпады. Кішкентай 

қ ы з д ы ң   қ а р с ы л ы ғ ы н а   ә к е   д е , 

шеше де к ніп, жақын маңдағы 

туысқанына апарып қазақ тілінде 

оқуын жалғастыруға мүмкіндік жа-

сайды.

к е с і н е н   к е й і н   ә д е б и е т к е 



б а у л ы ғ а н   М а ғ а л  

л м ы р з а ұ л ы 

Басыбаев есімді ұстаз. Сол кез-

де Солтүстік Қазақстан бойын-

ша одақтас елдердің жалғыз еңбек 

сіңірген мұғалімі. Сабақ беру әдісі 

мүлде  зге. Тыңдаған адам қолына 

қ а л а м   ұ с т а п ,   ж а з у ғ а   д е г е н   м а -

хаббаты оянып кетеді. Ол кітап 

оқып, шығармаларды тез түсіну 

үшін оқушыларды кейіпкерлердің 

есімімен атайтын. Жас шәкірттің 

с з  неріне сүйіспеншілігі сол кезде 

оянды. Ұстазының үйіне барғанда 

қ а б ы р ғ а   т о л ы   к і т а п т ы   к р і п , 

шәкірттерінің аузы ашылып қалғаны 

бар-ды.  сіресе, қай кітапты сұрасаң 

да, с редегі тұрған қатары мен ор-

нын дәл айтатын ұстаз білімі мен 

білігі Жанкүмісті журналистикаға 

жетелей ж неледі.

Алайда ана  лімі талапкердің 

мақсатын уақытша  згертті. Енді 

ол әкесіне қарайласып, бір жағына 

шығуды к бірек ойлады. Десе де, 

қиялшыл қыз қалам ұстап, ақпарат 

айдынында жанкештілікпен еңбек 

етуді армандай берді, армандай берді. 

Т рт жыл табан аудармай үйде отыр-

ды.  кесіне қарайласқан. Ақыры 

«Торғай таңы» газетіне қызметке 

тұрады. Алғашында журналист емес, 

әрине. Тек тілшілердің шаңырағында 

жүргенін к ңілге медеу тұтпақшы 

к ріп апталап қайғырып, жатып 

қалушы едім.

Қарсы алдымда ең білікті жур-

налист яки ұжым басшысы емес, 

кәдімгі қарапайым Жәкең, туған 

анамнан кейінгі анам шешіле с йлеп 

отыр. Бір қарағанда келбетінен 

қаталдықтың лебі еседі. Ол тек бір 

қарағанда ғана. Ал жауапкершілік 

пен сыйластықты сақтаған адам 

оның әлемдегі ең мейірімді ана 

екенін байқайды. Жүрегі бір кезде 

зіне  мір сыйлап  сірген анасы 

Рахиланы еске алады. Қан майданда 

бір аяғынан айырылып, тағдырдың 

ащы дәмін татса да, мойымаған 

әкесін  мір бойы  неге тұтады. Ал-

пыс жасты еңсерсе де, әкесі екеуінің 

ағаш кесіп, жылқы қайырып жүргені 

күні кеше ғана сияқты.

Ү н с і з д і к .   Т а ғ ы   д а   ү н с і з д і к . 

Дүниеде үнсіздіктен асқан құдірет 

жоқ шығар, сірә да! Адам қиялы 

осы тыныштықпен жеті қат к кті 

кезіп, тағдыр салған соқпақты санада 

қайта-қайта тізуден жалықпайды. 

Түу терістікте қалған балалық шағын, 

әкесінің соңынан ерген алаңсыз кезін 

ойласа, жүрек шіркін атқақтап кетеді. 

Соғыстың қаусаған қарт сарбазын 

кезіктірсе, туған әкесін к ргендей 

шаттық пен еркелік сезімі билейді 

бойын.  кесі жаққан шырақ маздап 

жанып тұр бүгін. Бірақ күн емес, 

сағат санап сиреп бара жатқан қарт 

сарбаздардың кеудесінен әкесі таққан 

«Қызыл Жұлдызды» әлі іздейді.

Жәкең журналистиканың қия жо-

лында қаншама адамның тағдырына 

араласты. Сүйікті мамандығына 

а д а л д ы қ   т а н ы т ы п ,   з   а я ғ ы м е н 

ажырасқан жұптарды аралап, ақ-

қарасын ашып зерттеді. Жазықсыз 

ӘРІПТЕС ТУРАЛЫ СӨЗ



К

К

еді. Жоқ, жап-жас Жанкүміс жауап-

ты хатшының орынбасарлығынан 

еңбек жолын бастап кетті. Тайсалған 

жоқ. Балалық шақтан жеткен асыл 

арманы орындалғандай күй кешті. 

Газеттің қарбалас жұмысын түсінді. 

Орта жолда заң мүддесін қорғайтын 

бір мекемеде жауапты жұмыс істеді. 

Кейін журналистикаға түпкілікті бет 

бұрды.

« Т о р ғ а й   т а ң ы н д а »   қ а л а м ы н 



ұштап, алғашқы редакторы Мәтен 

Бижановқа алғысын айтып, алысқа 

аттануды ұйғарды. Ұлы арман жо-

лында Арқалықтағы есептің оқуын 

тәрк етіп, Алатаудың етегіндегі 

Алматыға жол тартты. К птің қолы 

жете бермейтін әйгілі Қазақ ұлттық 

у н и в е р с и т е т і н і ң   ж у р н а л и с т и -

ка факультетіне құжат тапсырған. 

Бойжеткен қыздың қиялы енді 

іс жүзінде к ріне бастады. Уни-

верситет қабырғасынан кейін ұлт 

зиялыларының қолтаңбасы қалған 

а с т а н а л ы қ   о б л ы с қ а   т а р а й т ы н 

«Жетісу» газетінде журналистік 

шеберлігін шыңдайды.

Содан бері... Содан бері ғасырға 

жуық тарихы бар Алматы облыстық 

«Жетісу» газеті 32-інші белесін 

Жанкүміспен бірге  ткеріпті. Оның 

журналистикадағы жанкештілігі 

асқан шеберлікпен ұштасып кетті. 

Ол ұжымдағы тілшілер қауымы 

қау зайтын тақырыптарға үнемі жол 

сілтеуден жалыққан емес.  йгілі 

Мағжан Жұмабаев, Сәбит Мұқанов, 

Ғабит Мүсірепов, Сафуан Шәй-

мер денов шыққан солтүстіктегі 

қайың ды  лкенің  рендерінің рухы  

Жә кеңнің намысын жанып, жігерін 

арттырды.

Ұжымда үлкен де, кіші де Жәкең 

деп құрметтейді. Алғаш жұмысқа 

кірген кездегі «Жетісудың» редакторы 

Пернебек Бейсеновтен санасақ, Ма-

мадияр Жақыпов, Баймолда Мусин, 

Жақыпжан Нұрғожаев, Нүсіпбай 

бдірахым және  міре  рін сын-

ды қаламгерлермен әріптес болды. 

Бұған алғаш қаламын қалыптастыра 

бастаған «Торғай таңы» газетінің 

басшысын қосыңыз. Жеті редактор – 

жеті үлкен мектеп. Табаны күректей 

отыз екі жылда Жанкүміс Жәмеңке 

т і л ш і л і к т е н   б а с   р е д а к т о р д ы ң 

орынбасарлығына дейін к терілді.

– Журналистика деген – қиын асу 

әрі жауапты жұмыс, – дейді Жанкүміс 

Қабдолқызы. – Жүрекке салмақ са-

лады. Адам тағдыры алаңдатады 

үнемі. Қоғамда әділетсіздікті, жәбір 

к ргендер мен тағдырдың тезіне 

түскендерді жазуға,  мірден қағажу 

к ргендерді қаламмен құтқаруға тура 

келеді. Ауыр тақырыптар адамның 

жүрегін қозғайды. Алматыға келіп, 

ақпарат кеңістігіне қойып кеткенде

абақтыны, қарттар мен балалар үйін 

темір торға тоғытылған тағдырларды 

қаламның құдіретімен сан мәрте 

құтқарып  қалды. Кей-кейде Қазақ 

ұлттық университетіндегі профессор 

ұстазы Тауман Амандосовтың с зі 

рас-ау деп толғанады. Жастық шақта 

қайдан құлаққа ілсін ол с зді. Қыз 

баласына журналистика  те ауыр 

тиетінін ескертіп еді ғой жарықтық. 

Бірақ Жәкең бармақтай сәби кезінен 

әкесінің қасында жүрді.  кесімен 

бірге ерлер атқаратын шаруаларды 

д ңгелетіп жіберетін. Мінезі де солай 

қалыптасты. 

Терезеден сыртқа үңіліп отыр. 

Үнсіздікті бұзғым келмейді. Мүмкін, 

ақ қайыңдар арасында асыр салған 

б а л а л ы ғ ы н   с а ғ ы н а д ы .   Б ә л к і м , 

үскірік аязда әкесінің ат шанамен 

мектепке тасыған сәтін еске түсіреді. 

Мұндайда жан серігі – Мұқағали мен 

Фариза. Қос ақынның сезім қылын 

шертетін шерлі  леңдерін оқиды. 

К зілдіріктің ар жағындағы  ткір 

жанар м п-м лдір жасқа толған 

тәрізді. Осы сәт шалқалай серпілді 

де, қойын дәптерін парақтай баста-

ды.


–   К п   о қ у   к е р е к .   О қ у д а н 

қ о л   ү з д і ң   е к е н ,   ш е б е р л і г і ң   д е , 

шығармашылығың да құлдырай бас-

тайды. Журналист ешкім к рмеген, 

к пшілік байқамаған нәрсені білуі 

тиіс. Журналист жиырма т рт сағат 

ой үстінде жүрсе ғана тәуір дүние жа-

зады. Кез келген нәрседен тақырып 

пен ой шығаруға болады. – Маған 

қарата айтылған с з екенін сеземін. 

Анығы – жастарға айтқан ақылы. 

Қашан к рсем де, қолынан ақ қағазы 

мен қаламы түспейді.

«Түзетсе де дүниенің жыртығы,

К ңілді аулап күннің 

қызыл кірпігі.

Айдың аппақ сәулесіне оранып,

Мен бақытты бола салам

 бір күні».

Қ о й ы н   д ә п т е р і н е н   Г ү л н а р 

Салықбайдың бір шумақ  леңін 

оқып берді. «Қытайда қызметін 

жоғарылатарда шенеуніктің ата-ана-

сына қалай қамқорлық жасайтынын 

ескереді екен». Қызықты мәліметтер. 

Мектеп жасынан әдеби-моральдік 

дүниелерді тоқтамай түртіп отырады. 

К п жылғы тәжірибе, үнемі ізденіс, 

толассыз оқу Жанкүміс Жәмеңкені 

журналистиканың шыңына жеткізді. 

«Жетісу» газетінің оқырман жүрегіне 

ж о л   т а у ы п   к е т е т і н   а й д а р л а р ы , 

тақырыптары – бәрі Жәкеңнің 

сүзгісінен  теді.

Тағы да үнсіздік. Туған анамнан 

кейінгі анам тағы да ой құшағына 

к мілді...



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет