Кіріспе дәріс «Ғылыми зерттеу негіздері» пәнінің өзектілігі, мақсаты, міндеттері, зерттеу нысаны
жүктеу/скачать 0,93 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ғылымдардың классификациясы
Ең әйгілі - Ф.Энгельс «Табиғат диалектикасында» берген ғылымдардың жіктемесі. Қозғалатын материяның төменнен жоғарыға қарай дамуына негізделген. Ғылым және ғылыми зерттеулер механика, физика, химия, биология, қоғамдық ғылымдарды құрайды. Б.М.Кедровтың ғылымдарды жіктеуі материяның қозғалыс формаларының бірдей бағыну принципіне негізделген. Ол материя қозғалысының алты негізгі формасын бөлді: субатомиялық-физикалық, химиялық, молекулалық-физикалық, геологиялық, биологиялық және әлеуметтік. Қазіргі кезде білім саласына, пәніне және әдісіне байланысты ғылымдар бөлінеді: - табиғат туралы - табиғи; - қоғам туралы - гуманитарлық және әлеуметтік; - ойлау және таным туралы - логика, гносеология және т.б. Қазіргі жағдайда мамандықтар ғылым саласына қарай төмендегідей жіктеледі: - жаратылыстану-математика (механика, физика, химия, биология, топырақтану, география, гидрометеорология, геология, экология және т.б.); - гуманитарлық және әлеуметтік-экономикалық ғылымдар (мәдениет, теология, филология, философия, лингвистика, журналистика, библиология, тарих, саясаттану, психология, әлеуметтік жұмыс, әлеуметтану, аймақтану, менеджмент, экономика, өнер, дене мәдениеті, сауда, агроэкономика, статистика, өнер, құқықтану және т.б.); - техникалық ғылымдар (құрылыс, полиграфия, телекоммуникация, металлургия, тау-кен ісі, электроника және микроэлектроника, геодезия, радиотехника, сәулет және т.б.); - ауылшаруашылық ғылымдары (агрономия, зоотехника, ветеринария, ауылшаруашылық инженериясы, орман шаруашылығы, балық аулау және т.б.). Бұл классификаторда техникалық және ауылшаруашылық ғылымдары жеке топтарға бөлінген, ал математика жаратылыстану ғылымдары ретінде жіктелмеген. Философия сонымен қатар кеңістіктегі және уақыттағы шексіз барлық объективті материалдық әлемнің әмбебап заңдылықтары мен сипаттамаларын зерттеудің өзіндік пәні мен әдістері бар ғылым болып табылады. Ресми бекітілген ғылыми қызметкерлер мамандықтарының номенклатурасында келесі ғылым салалары көрсетілген: физика-математикалық, химиялық, биологиялық, геологиялық- минералогиялық, техникалық, ауылшаруашылық, тарихи, экономикалық, философиялық, филологиялық, географиялық, құқықтық, педагогикалық, медициналық, фармацевтикалық, малдәрігерлік, өнертану, сәулет өнері, психологиялық, социологиялық, саяси, мәдениеттану және жер туралы ғылымдар. Аталған аталған ғылым топтарының әрқайсысын одан әрі бөлуге болады. Ғылымдардың басқа жіктелімдері де бар. Мысалы, ғылым практикасымен байланысына қарай, олар объективті және субъективті әлемнің негізгі заңдылықтарын нақтылайтын және практикаға тікелей бағытталмаған, қолданбалы, техникалық, өндірістік, әлеуметтік мәселелерді шешуге бағытталған іргелі (теориялық) болып бөлінеді. Ғылымдардың алғашқы классификациясын Л.Г.Джахая ұсынған. Табиғат, қоғам және таным туралы теориялық және қолданбалы ғылымдарға бөле отырып, ол осы классификация шеңберінде философияны, негізгі ғылымдар мен арнайы ғылымдарды бөліп алды. Сонымен қатар, ол «бірлескен» деп аталатын ғылымдардың жіктемесін берді: - көршілес екі ғылымның шекарасында пайда болған аралық ғылымдар (мысалы, математикалық логика, физикалық химия); - екі ғылымның принциптері мен әдістерін біріктіру арқылы қалыптасқан айқас ғылымдар, (мысалы, геофизика, экономикалық география); 5 - бірқатар теориялық ғылымдарды кесіп өту арқылы қалыптасқан күрделі ғылымдар, (мысалы, океанология, кибернетика, ғылым туралы ғылым). Статистикалық жинақтарда әдетте ғылымның келесі салалары ажыратылады: академиялық, өндірістік, университеттік. жүктеу/скачать 0,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|