азаттық көтеріліс соның жарқын көріністерінің бірі болды. Қазақстандағы көтеріліс 1916 жылы 25 маусымдағы патша жарлығы жарияланғаннан кейін басталды, шілденің бас кезінде Қазақстанның барлық аймақтарында дерлік стихиялы наразылықтар басталып, көп ұзамай қарулы көтеріліске ұласты . 1916 жылғы көтерілістің басты мақсаты ұлттық және саяси азаттық болды. Сол арқылы ол қазақ халқының бостандық және тәуелсіздік жолындағы бұрынғы бүкіл күресінің қорытындысын шығарды. Көтерілістің негізгі қозғаушы күші ұлттық шаруалардың қалың тобы, сондай – ақ сол кезде туып келе жатқан жергілікті жұмысшы табының өкілдері, қолөнершілер болды.1916 жылғы көтеріліс ерекшеліктерінің бірі күреске төменгі топтардың көтерілуі болғаны мәлім. Ауыл мен қыстақтың жоғары үстем топтары айлакерлік жасады, өйткені олар ішінара болыс, старшын, жергілікті апаратының қызметкелері және тағы басқа ретінде басқару жүйесіне тартылған болатын. Жеке - жеке бұрқ еткен толқулар көп ұзамай қарудың күшімен басып жанышталып, жұмысшыларды реквизициялау мен майданға жөнелту басталды. 6 шілдеде Ақбиіт алқабында болған албан руының 16 болысы өкілдерінің жиналысында көтерілістің Қарқара ошағы басшыларының бірі Жәменке Мәмбетов былай деп мәлімдеді: Балалар қырылғанша, кәрілердің өлгені жақсы, Ақ патшаның жарлығын орындаймыз деді. Соғыс жылдарында жергілікті жерлердегі паша шенеуніктерінің озбырлығы мен зорлық – зомбылығы өлшеусіз өсті. Қазақтардан бірінші кезекте Сырдария және Жетісу облыстарында жерлерін жаппай тартып алу жалғастырылды. Бір ғана Жетісу облысында соғыстың алғашқы 3 жылында 1800 мың десятина жақсы жайылымдар мен егістік алаптар тартып алынды, ал осы жерлердің нағыз қожайындары қазақтар шаруашылық жүргізуге онша жарамды емес, немесе мүлде жарамсыз шөл немесе шөлейт аудандарға күшпен көшірілді.Соғыс орасан көп мөлшерде шикі затты, азық – түтікті, малды және басқа да материялдық құндылықтарды жалмап жұтты. Шаңырақтарға жаңа әскери салық енгізілді. Соғыс басталған соң жергілікті халыққа салынатын салықтар 3 – 4 есе, ал
