Киященко Н. И.: Эстетика философская наука


Пифагордың үйлесім философиясы мен катарсис



Pdf көрінісі
бет3/18
Дата29.11.2022
өлшемі2,76 Mb.
#53421
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
Байланысты:
Тақ. 11.Өнер философиясы Презент (1) (1)

Пифагордың үйлесім философиясы мен катарсис
ұғымы


Эстетикалық категория тұрғысындағы «гармония» ұғымын
тұнғыш Пифагор мен оның мектебінде кездестіреміз.
Пифагор үшін болмыстың негізінде жатқан, сан тікелей
гармонияға, ішкі үйлесімділікке, өлшемділікке сай. Өнер
түрлері үшін де әсіресе музыка өзінің гармониялығымен адам
жанын толғандырып, ғарыштық үйлесімдікті танытады. Тіпті,
онымен қоймай. өнер адам жанын да, тәнін де ауру кесел,
бәлекеттерден тазартады деп білген.
Осы тұста антикалық эстетиканың келесі бір категориясы
катарсиске тоқталып кетейін. Катарсис (грек. «тазарту») адам
жаны мен тәнін тазарту, рухы және ағзалық сергектену
дегенді білдіретін
ұғым.
Катарсис
ұғымы
антикалық
философиядан
алынған.
Көне
гректер
катарсисті
денсаулықтағы бұзылған үндестікті қалпына келтіру үшін
тазарту
жүргізу
әдістері
деп
қарастырған.
Нақты
медициналық мағынасымен қатар қатар катарсис эстетикалық
ұғым деңгейіне көтерілген сөз. Антикалық эстетикада
катарсис адамға өнердің қалай әсер ететіндігін көрсету үшін
пайдаланылған. Онда катарсис, әсіресе, музыка, поэзия мен
трагедияны адамның рухы мен жанын тазарту жолындағы
маңызын білдірген. Пифагор және оның жолын қуушылар
адам жанын кесапаттан тазарту үшін белгілі бір жүйемен
алынған әуен, музыканы қолдану жолын ұсынған. Олардың
түсінуінше, музыка ғарыш үндестігінің жердегі көрінсі
болғандықтан тек жан сарайын тазалап ғана қоймайды,
сонымен қатар, ағза ауруларынан да арылуға әсер етеді деп
білген.
Самостық Пифагор (570—490 жж. б.з.д)
— ежелгі грек философы және
математигі.


Сократ және калокогатия ұғымы
• «Калокагатия»
термині
өзінің
амбиваленттілігіне
(екіжақтылығына)
байланысты этикада болсын, эстетикада
болсын кең пайдаланылады. «Калокагатия»
термині
грек
тіліндегі
екі
сөздің
қосындысынан
шыққан.
Дәлме-дәл
аударатын болсақ, ізгі сұлулықты, яғни жан
сұлулығы мен тән сұлулығының үндестігін
білдіреді. Грек мәдениетіндегі калокагатия
мұраты
бекзаттық
тәрбиенің
негізін
қалаған.
Сондықтан
да,
бала
өсіру,
тәрбиелеу ісінде гимнастикалық тәрбиемен
қатар
музыкалық
тәрбиеге
де
көңіл
бөлінген. Яғни, риторика (шешендік өнер),
грамматика, тарих, поэзия және т.с.с. басты
назар
аударылған.
Эстетикаға
«калокагатия» ұғымын енгізген Сократ дана
болатын. Шынайы сұлулық ізгі сұлулық
деген
көзқарас
кейінірек
келе
бүкіл
Еуропалық
эстетиканың
орталық
принципіне айналып кетті
.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет