Христиандық орта ғасырлардың көркемдік-
эстетикалық әлемі
• Орта
ғасырлардағы
алғашқы
эстетиктері
шіркеудің
әкелері
(патристика) мен оқытушылары
болды: Василий Великий, Иоанн
Златоуст,
Иоанн
Дамаскин,
Иероним,
Августин
және
басқалар.
Олар
эстетикалық
трактаттар үшін бастама болып
және
ресми
кейінірек
өнердің
табылатын
ортағасырлық
негіздеріне
енген
негізгі
принциптерді
эстетикалық
қалыптастырды.
Христиандық орта ғасырлардың көркемдік-
эстетикалық әлемі
• Бұл
идеялық
кешеннің
ортасында
адамның
мәңгілік
өмірімен
салыстырғанда жердегі өмірінің төмен құндылығы туралы доктрина тұрды.
Өнер аскеттік доктринаны қолдады, бұл доктрина жердегі өмірді бар-жоғы
аспанның жетілмеген нашар көрінісі ретінде түсіндірді (демек, сезімтал
әлемді елемеу кең таралды). Өнерде символдар мен аллегориялық көзқарас
басымдыққа ие болды. Халықтық және зайырлы өнер теориялық түсінікке
ие болмады, өйткені шіркеудің әкелері өнердің барлық мүмкіндіктерін,
адамға әсерінің жоғары күшке ие екенін түсінді. Теоретиктердің өнерге
қатынасы мен көзқарастары да қайшылыққа толы болды. Бұл келіспеушілік
католицизмде қасиетті деп танылған философ және христиан теологы
Аурелий Августиннің (Blessed Augustine, Aurelius (354-430), яғни Ізгі
Августин деп аталатын) ілімдерінде ерекше өткір сипатқа ие болды.
Аурелий Августин эстетикасы
• Өзінің «Мойындауларында» Құдайдың бейнені, кескінді және сұлулықты да
жарататын ең жоғарғы суретші екенін және оның заңдарына сәйкес бәрін жасау
қажеттігін насихаттайды. Ол Құдайды «барлық сұлулық пен шынайы сұлулықтың
ақиқаты» деп атайды. Дегенмен, Августин үнемі сезімдік заттардың сұлулығын
үнемі бақылап, оған сүйсіне қарайды және дереу өкініп өзін «көздің қалауынан»
құтқаруын Құдайдан сұрайды. Ол өзінің ойын көбінесе сезімтал бейнелер ғана
тартатынын және оның сұлулық туралы пікірлері сезімдік қабылданатын
феномендерден алынғанын түсінеді. Бірақ күнәһар сезімтал дүние барлық жерде
философты алаңдатады, өйткені эстетикалық ұғымдарды анықтауда ол сезімтал
әлемнің қасиеттеріне бет бұруға мәжбүр. Осылайша сұлулық белгілері ретінде ол
бірлік, пропорционалдық, үйлесімді бөліктерді белгілі және жағымдылыққа ие
түстерді атайды.
|