498
Рисунок 1 - Принципиальная схема установки СО
2
экстракции
Продукция, производимая на СКФ оборудовании, может
использоваться
в
косметологической,
пищевой,
фармацевтической промышленностях без дополни-тельных
затрат на введение в существующий технологический
процесс. В отдельных случаях требуются несложные
операции
по
доведению
экстрактов
до
желаемой
технологической формы.
Вывод: В настоящее время необходимо по этой технологии
разрабатывать новые лекарственные формы, проводить
стандартизацию и выпуск готовой фармацевтической
продукции.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1
Гринкевич Н.Н., Баландина И.А. Ермакова В.А. и др. Лекарственные растения. – М.: Высшая школа, 1991. - 658 с.
2
Государственные стандарты. Лекарственное растительное сырье. – М.: Издательство стандартов, 1980.- 296 с.
3
Государственная Фармакопея Х1 изд. в двух томах - М.: Медицина, 1991. - 398 с.
4
Государственная. Фармакопея Республики Казахстан. Астана: 2014. - Т.1. – 771 с.
5
Мэбри Дж. Систематическая идентификация флавоноидов, М.:Мир, 2009 г. – 860 с.
6
Краснов Е.А. Выделение и анализ природных биологически активных веществ. Омск: Издательство Томского университета,
1987. - С 116-137.
7
Лекарственное сырье растительного и животного происхождения. Фармакогнозия.: Учебное пособие / под редакцией Г.П.
Яковлева.- СПб.:СпецЛит.2013. – 1860 с.
8
Flavonoids of the leaves and stems of Locidera altaica grown in the Irkutsk Region By Fedoseeva, G. M. Edited By:Bereznegovskaya, L. N
From Usp. Izuch. Lek. Rast. Sib., Mater. Mezhvuz. Nauch. Konf. (1973), 91-92.
9
.Studies on the genetic diversity and phylogenetic relationship of Lonicera L. subsect. caerulea L. by RAPD Technique By Huo, Jun-wei;
Sui, Wei From Jilin Nongye Daxue Xuebao (2009), 31(5), 516-520.
10
Skin-lightening cosmetics comprising plant extracts and other actives By Hoshino, Hiroshi; Kameyama, Kumi From Jpn. Kokai Tokkyo
Koho (2001), JP 2001181173 A 20010703,
11
Accumulation of anthocyanins in the fruit of shrubs in relation to the ecological nature of the species By Sobolevskaya, K. A.; Demina, T. G.
Edited By:Klyshev, L. K From Fenol'nye Soedin. Ikh Fiziol. Svoistva, Mater. Vses. Simp. Fenol'nym Soedin., 2nd (1973), 79-81.
12
Anthocyanins of fruits of Lonicera altaica grown in the Irkutsk Region By Fedoseeva, G. M. Edited By:Bereznegovskaya, L. N From Usp.
Izuch. Lek. Rast. Sib., Mater. Mezhvuz. Nauch. Konf. (1973), 89-90.
Г.М. САЯКОВА
С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ
ОТАНДЫҚ ДӘРІЛІК ӨСІМДІКТЕРІНІҢ ШИКІ ЗАТЫ ЖЕУГЕ БОЛАТЫН ЫРҒАЙДЫ СО
2
ӨНДІРУІМЕН ҚАЗІРГІ ЗАМАНАУИ
ТЕХНОЛОГИЯДА ҚОЛДАНУЫ
Түйін: Адам денсаулығын сақтауы және Қазақстан халқының санын көбейуі барлық жастағы және әлеуметтік топтағы
азаматтардың бағалы емдеу қамтамассыз етуіне байланысты. Халықтың дәруменді өнімдерді жеткіліксіз қабылдауы, жасырын
созылмалы витаминдер тапшылығына әкеледі - витамин кемшіліктері, адам денсаулығына өте үлкен қауіп төндіреді. Жемістерді
ең жоғары және профилактикалық емдеу ретінде пайдалануымыз керек, себебі, дәрумендер мен минералдардың көзі болып
табылады.
Түйінді сөздер: Дәрілік шөптер, жеуге болатын ырғай, CO2 өндіруі , полифенолдар, фармацевтикалық өнімдер, стандарттау.
G.M. SAYAKOVA
Asfendiyarov Kazakh National Medical University
2
TECHNOLOGY - EXTRACTION FROM DOMESTIC MEDICINAL PLANT RAW MATERIAL– A
HONEYSUCKLE EDIBLE
Resume: Preservation of health and extension of life of the population of Kazakhstan is connected with ensuring valuable treatment for all
age and social groups of citizens. Insufficient consumption by the population, especially vitamin production, results in the hidden chronic
deficiency of vitamins - to the gipovitaminoz constituting very serious health hazard of the person. Therefore it is necessary as it is possible
most more widely in preventive treatment to use the fruits which are a source of vitamins and mineral substances.
Keywords: medicinal plant raw materials, honeysuckle edible, CO2-extraction, polyphenols, pharmaceutical production, standardization .
499
УДК 615,322:615,012:615.453.3-078:615.233
М.К. АМИРКУЛОВА, Қ.Ө. ЕСЕТОВА, Ғ.С. ИБАДУЛЛАЕВА, Г.О. УСТЕНОВА, З.Б. САКИПОВА, Қ.Қ. ҚОЖАНОВА, У.М. ДАТХАЕВ,
Э.М. БИСЕНБАЕВ, Р. ДІЛБАРХАНОВ, Г.М. ПИЧХАДЗЕ, Г.М. ТӨЛЕПБАЙ,
С.Ж. ЕСКЕНОВА, А.Қ. ҚАЙТБЕК, Ж.Е. АБЫЛКАИРОВА
С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина университеті,
фармакология кафедрасы, фармакология модулі, фармацевт-технолог модулі
БАТПАҚТЫ ИІР ТАМЫРСАБАҚТАРЫ МЕН ДӘРІЛІК ҚЫРМЫЗЫГҮЛ ГҮЛДЕРІ СО
2
-ЭКСТРАКТТАРЫ НЕГІЗІНДЕ АЛЫНҒАН
ЗЕРП-АК БРОНХО ТҮЙІРШІКТЕРІНІҢ ТІТІРКЕНДІРГІШ ЖӘНЕ ЖӨТЕЛГЕ ҚАРСЫ ӘСЕРЛЕРІН АНЫҚТАУ
Мақалада Батпақты Иір тамырсабақтары мен дәрілік Қырмызыгүл гүлдері СО
2
-экстракттары негізінде алынған ЗЕРП-АК
БРОНХО түйіршіктерінің тітіркендіргіш және жөтелге қарсы әсерлері анықталған эксперименттер нәтижелері көрсетілген.
Түйінді сөздер: көмірқышқылды экстракт, гранула, тітіркендіргіш, жөтел, эксперимент, фитопрепарат.
Мәселенің өзектілігі. Тыныс жолдары қабыну үрдістерінің
бір белгісі жөтел – науқастың дәрігерге жиі қаралатын
себептерінің
болып
табылады.
Науқастың
жиі
шағымдануына, оның өмір сүру сапасын бұзатын немесе
оны мазалайтын қан аралас қақырық тастау себепші болады
[1]. Ұзақ уақыт жөтелу салдарынан науқаста диафрагмалық
немесе шап жарығын туғызуы мүмкін [2]. Жөтелдің
фармакотерапиясын
дұрыс
таңдау
үшін
аталған
симптомның себебін анықтаудың оптималды жолын, қазіргі
медицина талаптарына сәйкес диагностикалық алгоритмін
құрастыру қажет. Жөтелді дамытатын негізгі себептерге,
біріншіден, тыныс жолдарының инфекциялық аурулары,
екіншіден, тыныс жолдарының обстукциясы (бронхоспазм),
содан соң – бөгде заттармен тыныс жолдарының бітелуі
және плевраның рефлекторлы тітіркенуі және т.б. жатады
[3].
Жөтелге қарсы препараттардың тиімділігін жоғарылату
үшін аурудың этиологиясын анықтаумен қатар, жөтелдің
түріне, қарқындығына және науқастың жалпы жағдайына
әсеріне,
бронхиалды
секрет
сипатына,
қосымша
патологиялық үрдістердің болуына көңіл аудару қажет.
Өкінішке орай, кейбір жағдайларда жөтелдің себебін
анықтау мүмкін болмайды, тіпті ауруды диагностикалау
деңгейі жоғары елдердің өзінде, мысалы, этиологиясы
белгісіз созылмалы жөтел 10-38¿ науқастарда байқалады,
бұл жағдайларда симптоматикалық ем ретінде жөтелге
қарсы препараттар қолданылады [4]. Бүгінгі таңда
қолданылатын жөтелге қарсы заттарды шартты түрде
бірнеше топқа бөледі: нағыз жөтелге қарсы заттар, жөтелге
қарсы әсері бар заттар, жұптастырылған препараттар.
Қолданыстағы
жөтелге
қарсы
заттар
айқын
симптоматикалық әсерімен қатар, көптеген жанама әсерлер
дамытатыны белгілі, осыған орай жөтелге қарсы тиімділігі
жоғары және уыттылығы төмен өсімдіктерден алынған
табиғи препараттарды іздеп табу маңызды мәселе болып
табылады [5,8].
Зерттеудің мақсаты және міндеттері
Батпақты Иір тамырсабақтары мен дәрілік Қырмызыгүл
гүлдері СО
2
-экстракттары негізінде алынған ЗЕРП-АК
БРОНХО түйіршіктерінің жергілікті тітіркендіргіш және
жөтелге қарсы әсерлерін экспериментальды жануарларда
анықтау.
Материалдар мен әдістер
Иір
тамырсабақтары
және
Қырмызыгүл
гүлдері
көмірқышқылды
экстракттарының
жергілікті
тітіркендіргіш
қасиеттерін
анықтау
үшін
субконъюктивальды енгізу тәсілдері ал, жөтелге қарсы
әсері лимон қышқылының әсерімен теңіз шошқаларына
жөтел шақыру үлгісі бойынша жасалды [6,7].
Субконъюктивальды әдісті қолдануға арналған тәжірибеде
батпақты Иір тамырсабақтары және дәрілік Қырмызыгүл
гүлдерінен алынған көмірқышқылды экстракттарынан 0.3
¿; 0.5 ¿; 0.9 ¿; 0.25 ¿ дайындалған майлы ертіндісін 2
тамшыдан оң көзге арналған түтікше көмегімен 50 қоянның
қасаңқы қабағының шырышты қабатына өтетін аймағына
енгізілді. Сол жақтағы бақылау көзіне тазартылған 2 тамшы
су тамызылды. Майлы ерітіндіні субконъюктивальды
енгізгеннен соң қоянның көздері 30 мин, 4 сағат және 24
сағат өткен соң визуалды бақыланды. Субконъюктивальды
енгізген кезде конъюктиваның гиперемиясы, ісінуі және
көзден жас ағу реакциялары тіркелмеді. Жануарлардың
жалпы жағдайы барлық уақытта қалыптан ауытқыған жоқ.
Лимон қышқылының әсерімен теңіз шошқаларына жөтел
шақыру үлгісі бойынша, тәжірибиеге дейін 14-16 сағат
бұрын салмағы 300.0 - 400.0 құрайтын 6 ұрғашы және 6
еркек, барлығы 12 теңіз шошқалары тағамсыз қалтырылды.
Жануарлар, өлшемі 20х14х12 см құрайтын плексигластан
жасалған
камераларға
жеке-жеке
орналастырылды.
Пневматикалық компрессорды қолдана отырып арнайы
құрылғыда орналасқан теңіз шошқаларына 10-17¿ лимон
қышқылының суда ерітілген аэрозолымен 5 мин ингаляция
жасалды. Тәжірибе 2 кезеңнен тұрды. 1 кезеңде зерттелетін
затты енгізбестен бір күн бұрын, жеке жануарлардың лимон
қышқылына реакция қарқындылығы тексерілді. Тәжірибеге
жөтелі жиілеген теңіз шошқаларының тобы алынды (орта
есеппен 30 мин ішінде 20-30 жөтел ұстамасы байқалғандар).
Келесі күні 2 кезеңде жөтелге қарсы әсер көрсететін
зерттеліп отырған түйіршіктер қолданылды. Ол үшін
түйіршіктерді жануарларға энтералды жол арқылы асқазан
ішіне (жөтел шақырардан 30-60 мин бұрын) енгізілді. Емдік
шаралар
қолданылғаннан
кейін,
пневматикалық
компрессорды
қолдана
отырып
арнайы
құрылғыда
орналасқан
теңіз
шошқаларына
10-17
¿
лимон
қышқылының суда ерітілген аэрозолымен 5 мин ингаляция
жасалды. 15-20 мин арасында байқалған жөтел саны
анықталды. Емделмеген жануарларды 100 ¿ деп алып
нәтижелер процент түрінде көрсетілді. Тәжірибе мақсатына
байланысты шетке әсері бар рефлекторлы әсер ететін
либексин (100 мг/кг) суспензия түрінде қолданылды.
Алынған нәтижелер және оны талқылау
Жоғарғыда жасалған зерттеулерді қортындылай келе,
батпақты
Иір
тамырсабақтарынан
және
дәрілік
Қырмызыгүл
гүлдерінен
алынған
көмірқышқылды
түйіршіктер жергілікті тітіркендіргіш әсер көрсетпеді.
«ЗЕРП-АК БРОНХО» түйіршіктері теңіз шошқаларының
салмағына қарай 3 мг/кг; 5 мг/кг; 9 мг/кг; 25 мг/кг
мөлшерінде
әртүрлі
дәрежеде
жөтелге
қарсы
белсенділіктер көрсетті. 1 кестеде көрсетілгендей «ЗЕРП-АК
БРОНХО» түйіршіктері жануардың 1 кг салмағына 3 мг
мөлшерде енгізгенде 1.96 ¿ белсенділік көрсетті, ал
салыстырмалы препарат ретінде алынған жөтелге қарсы
либексин препараты осы дозада белсенділігі жөнінде 41.85
¿ құрайды, яғни ол зерттелген препараттан 34.30 есе
жоғары болды. Сонымен қатар, «ЗЕРП-АК БРОНХО»
түйіршіктерін 5 мг мөлшерінде енгізгенде 15.17 ¿ жағдайда
жөтелге қарсы белсенділік көрсетті, ал либексин бұл дозада
35.83 ¿, яғни ол зерттелетін препараттан 2.53 есе белсенді
болғаны
анықталды,
сондай-ақ
«ЗЕРП-АК
БРОНХО»
түйіршіктерін жануардың салмағына 9 мг мөлшерде
енгізгенде 32.92 ¿ жөтелге қарсы белсенділік көрсетті, бұл
мөлшерде либексиннің белсенділігі 30.55 ¿ құрады. Демек,
либексинмен салыстырғанда 1.02 есе белсенді болды. Ал,
«ЗЕРП-АК БРОНХО» түйіршіктерін жануардың салмағына
25 мг дозада енгізгенде 58.37 ¿ жағдайда жөтелге қарсы
500
белсенділік туғызды. Жануарларға осы дозада либексин
препаратын енгізгенде 24.19 ¿ жөтелге қарсы белсенділік
байқатты, бұл мөлшерде либексиннен 2.36 есе белсенділігі
жоғары. Яғни, статистикалық тұрғыда «ЗЕРП-АК БРОНХО»
түйіршіктерін 9 мг мөлшерде либексиннен 1.02 есе жоғары
болғаны дәлелденді, ал мукалтиннен 1.04 есе белсенді
екендігі анықталды (p< 0.001). «ЗЕРП-АК БРОНХО»
түйіршіктерінің мөлшері артқан сайын, оның жөтелге қарсы
белсенділігі де артып отырды. Сонымен қатар, «ЗЕРП-АК
БРОНХО» түйіршіктерінің ТД
50
– 0.45 мг құрайды.
1 кестеде көрсетілгендей «ЗЕРП-АК БРОНХО» түйіршіктері
25 мг/кг мөлшерде 58.37 ¿ белсенділік көрсетті, яғни
либексиннен 2.41 есе, ал мукалтиннен 1.58 есе жоғары
белсенділік көрсетті.
Кесте 1 - Жөтелге қарсы әсері зерттеудегі салыстырмалы
препараттың және «ЗЕРП-АК БРОНХО» түйіршіктерінің
тиімділік көрсеткіштері
Препараттар
МÃм
Дозалары
3 мг/кг
5 мг/кг
9 мг/кг
25 мг/кг
«ЗЕРП-АК БРОНХО»
1.96
15.17 ¿ Ã0.33
32.92 ¿ Ã0.2
58.37 ¿ Ã0.16
Либексин
41.85 % Ã0.26
35.83 ¿ Ã0.17
30.55 % 3Ã0.007
24.19 % Ã0.16
Мукалтин
1.09 % Ã0.30
13.96 % Ã0.30
30.01 % Ã0.28
36.88 % Ã0.12
p
1
< 0.001
p
2
< 0.05
p
1
< 0.05
p
2
>0.05
p
1
> 0.05
p
2
< 0.05
p
1
< 0.01
p
2
< 0.05
Ескерту: p
1
–либексинмен; p
2
- мукалтинмен салыстырылған корреляция коэффициенті
Қорытынды:
зерттеу
барысында,
көмірқышқылды
экстракт негізінде алынған батпақты Иір тамырсабақтары
мен дәрілік Қырмызыгүл гүлдері экстракттары негізінде
алынған ЗЕРП-АК БРОНХО түйіршіктерінің тітіркендіргіш
әсерінің жоқтығы және әртүрлі дозада жөтелге қарсы
айтарлықтай белсенді әсер көрсетіп, статистикалық
тұрғыда либексиннен 2.41 есе жоғары болғанын дәлелденді.
ЗЕРП-АК БРОНХО түйіршіктерінің дозасы артқан сайын,
оның жөтелге қарсы белсенділігі артқаны байқалды.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1
Чучалин А.Г., Абросимов В.Н. Кашель. Рязань: 2000 - 102 с.
2
С.Овчаренко. Кашель: симптом легочных и внелегочных заболеваний//Врач. 2013 - №2 - С.2-5.
3
Зюзенков М. В. Лемешев А. Ф. Кашель в практике врача-терапевта // Медицинские новости. - 2001. - № 10. - С. 22–26
4
Даниляк И. Г. Кашель: этиология, патофизиология, диагностика, лечение // Пульмонология. - 2001. - № 3. - С. 33–37
5
Самсыгина Г. А. Противокашлевые препараты в педиатрии // Consiliummedicum. 2001. - № 2. - С. 18–22.
6
Хабриев Р.У. Руководство по экспериментальному (доклиническому) изучению новых фармакологических веществ. –М.: Медицина,
2005. - 832 с.
7
Абдуллин К.А., Рахимов К.Д. Емдік дәрі-дәрмектерді клиникаға дейінгі зерттеулер (Әдістемелік нұсқаулықтар) / ред. ФК ҚР. –
Алматы: 1997. – Б. 35.
8
Кузденбаева Р.С., Рахимов К.Д., Шин С.Н., Чуканова Г.Н. Доклиническое изучение новых биологически активных веществ.
Методич. руковод. – Алматы: 2000. - 30 б.
М.К. АМИРКУЛОВА, К.О. ЕСЕТОВА, Ғ.С. ИБАДУЛЛАЕВА, Г.О. УСТЕНОВА, З.Б. САКИПОВА, К.К. КОЖАНОВА, У.М. ДАТХАЕВ,
Э.М. БИСЕНБАЕВ, Р. ДІЛБАРХАНОВ, Г.М. ПИЧХАДЗЕ,
Г.М. ТӨЛЕПБАЙ, С.Ж.ЕСКЕНОВА, А.Қ. ҚАЙТБЕК, Ж.Е. АБЫЛКАИРОВА
ИЗУЧЕНИЯ РАЗДРАЖАЮЩЕГО И ПРОТИВОКАШЛЕВОГО ДЕЙСТВИЯ ГРАНУЛЫ ЗЕРП-АК БРОНХО ПОЛУЧЕННОГО НА ОСНОВЕ СО
2
-
ЭКСТРАКТОВ КОРНЕВИЩ АИРА БОЛОТНОГО И ЦВЕТОВ КАЛЕНДУЛЫ ЛЕКАРСТВЕННОЙ
Резюме: В данной публикации представлены результаты изучения раздражающего и противокашлевого действия гранулы ЗЕРП-АК
БРОНХО полученного на основе СО
2
-экстрактов корневищ Аира болотного и цветов Календулы лекарственной.
Ключевые слова: углекислотный экстракт, гранулы, раздражение, кашель, эксперимент, фитопрепарат.
M.K. AMIRKULOVA, K.O. ESSETOVA, G.S. IBADULLAYEVA,G.O. USTENOVA, Z.B. SAKIPOVA, K.K KOZHANOVA., U.M. DATKHAYEV,
E.M. BISSENBAEV, R. DILBARHANOV, G.M. PICHKHADZE, G.M. TOLEPBAY,
S.ZH. YESKENOVA, A.K. KAITBEK, ZH.E. ABYLKAIROVA
STUDY IRRITANT AND ANTITUSSIVE EFFECT GRANULES ZERP-AK BRONCHO DERIVED FROM CO
2
-EXTRACT OF RHIZOMES ACORUS CALAMUS
AND FLOWER CALENDULA OFFICINALIS
Resume: This publication presents the results of a study irritant and anti-inflammatory granules ZERP-AK BRONCHO obtained on the basis of
CO
2
-extracts Rhizomes Acorus calamus and flowers of Calendula officinalis.
Keywords: carbon dioxide extract, granula, irritant, cough, experiment, phytopreparation.
501
УДК 616-052-053,2-08:615,21/,28
Б.А. ЕРАЛИЕВА, Б.Х. КИЕКОВА, Д. НАЗАРБЕКОВА, Ж. МАМЫТХАНОВА, М. МАХМУДОВА, Д. АКИЛБАЕВА
КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова
Кафедра клинической фармакологии и фармакотерапии
ОСОБЕННОСТИ КЛИНИЧЕСКОЙ ФАРМАКОЛОГИИ ДЕТСКОГО ВОЗРАСТА
В обзорной статье представлены особенности клинической фармакологии детского возраста. Подчеркивается роль клинической
фармакологии в рациональном применении лекарственных средств в педиатрии. Отмечается особенности фармакодинамики и
фармакокинетики лекарственных средств в различные возрастные периоды, связанная с анатомо-физиологическими особенностями
детского организма. включая фармакокинетику. Данная статья является очень важной и крайне необходимой в в педиатрической
практике.
Ключевые слова: клиническая фармакология,рациональная фармакотерапия, особенности детского организма.
Клиническая фармакология — наука о рациональном
использовании
лекарств
в
лечении
больных,
т.е.
правильном выборе наиболее эффективного и безопасного
лекарственного средства при данном заболевании у
конкретного больного, указании доступных и достаточно
информативных критериев оценки эффективности его
применения и безопасности [2].
Академик Б. Е. Вотчал писал, что - «Клиническая
фармакология – это фармакологическое мышление у
постели больного»[3].
Клиническая фармакология детского возраста - крайне
важный
и
наименее
изученный
раздел
общей
фармакологии
и
педиатрии.
На
практике
хотя
лекарственная терапия составляет основу всей лечебной
работы педиатров, эта деятельность, главным образом,
построена на экстраполяции - переносе принципов
фармакотерапии болезней взрослых на лечение болезней
детского возраста.
Изучение
клинической
фармакологии
позволяет
оптимизировать фармакотерапию в педиатрии и повысить
качество лечения [4].
Доктор Абрахам Якоби, который считается «отцом»
современной американской педиатрии, более 100 лет назад
подчеркивая
необходимость
особого
подхода
к
фармакотерапии у детей, писал: «Педиатрия имеет дело не
с «маленькими мужчинами и женщинами, для которых
требуется «механическое» снижение дозы» [5].
В педиатрической практике нередко возникает проблема,
связанная с тем, что лекарства с доказанной безопасностью
и эффективностью для взрослого населения не могут быть
назначены врачом ввиду неподтвержденной клинической
эффективности препаратов у детей.И, действительно,
фармакологический ответ на лекарственные средства у
детей и взрослых может значительно различаться, прежде
всего из-за анатомо – физиологических особенностей,
таких как «незрелости» молекул-мишеней и систем
распределения,метаболизма и
выведения
ЛС.Именно
поэтому возрастные изменения фармакокинетических и
фармакодинамических процессов оказывают значительное
влияние на чувствительность к ЛС,что необходимо
учитывать при выборе как самого ЛС, так и его режима
дозирования [4,6].
Клиническая фармакология, преодолевая естественные
трудности с начала 60-х годов начала внедряться в
педиатрию.
Например,
«талидомидная
трагедия»,
начавшаяся в Западной Европе в 1962г. связанная с
применением беременными женщинами недостаточно
исследованного седативного препарата, прием которого
привел к рождению детей с разнообразными пороками
развития стала одной из предпосылок для развития
исследований в области педиатрической клинической
фармакологии, (в основном с фокомелией) [7].
Еще в 1968 г. Гарри Ширке подчеркнул скудность научных
знаний об индивидуальной лекарственной терапии в
педиатрии и назвал это явление «терапевтическим
сиротством» [8]. Концепция «терапевтического сиротства»
в педиатрии возникла на фоне набиравшего высокий темп
«фармакологического
бума»,
когда
подавляющее
большинство лекарств выпускалось на рынок без
рекомендаций использования их в педиатрии в связи с тем,
что не были проведены соответствующие клинические
испытания.
Причина
информационных
пробелов
в
педиатрической клинической фармакологии заключается в
том, что педиатр лишен важного субъективного аргумента
о влиянии лечения на организм пациента, так как зачастую
дети не могут словами выразить свое ощущение при
лечении [10]. У детей намного сложнее по сравнению со
взрослыми оценить взаимодействие между концентрацией
ЛС в сыворотке крови и терапевтическим эффектом.
Исследователям в подобных ситуациях приходится
выявлять малозаметные симптомы у маленьких пациентов
– изменение в поведении, отношение ребенка к
пище,поведение во сне, успеваемость в школе [9,10,11].
В современных условиях рост числа лекарственных
препаратов и ужесточение требований к проведению
клинических исследований у детей дополнительно
усложняют получение информации о лекарственном
препарате, необходимой для выбора средства лечения
врачом-педиатром.
Все лекарственные препараты после их создания проходят
испытания на животных, втом числе и беременных, на
эффективность,
токсичность,
канцерогенность
и
мутагенность идалее проходят клинические испытания по
унифицированным принципам GCP (GoodClinicalPractice) на
рандомизированных группах больных со слепым или
двойным слепым контролем после разрешения этического
комитета и лишь только после этого их рекомендуют для
применения в широкой клинической практике [1,12,13].
Различия особенно ярко проявляются на ранних этапах
развития, однако прослеживаются и в школьном, и в
подростковом возрасте. Прежде всего они заключаются в
замедленном метаболизме многих лекарств: инактивации -
окислении, образовании эпоксидов, гидролизе - и
конъюгации-
образовании
парных
соединений
фармакологических препаратов с глюкуроновой, серной
кислотами, глицином, глутатионом, причем основным
органом, осуществляющем эти процессы, служит печень. У
детей раннего возраста ограничена способность белков
печени (лигандинов) и крови (в основном, альбуминов)
временно связывать чужеродные химические соединения.
Оно еще более снижается при назначении ребенку
нескольких препаратов одновременно. Низкие величины
почечной гломерулярной фильтрации этих соединений в
организме и риск нежелательных и даже токсических
эффектов[2,7].
Многие полиморфные ферментные системы детоксикации
(прежде всего система микросомального окисления
цитохром р - 450 - оксидазы в печени), ферментные
системы глутатионредуктазы, глутатионтрансфераз, УДФ-
глюкуронилтрансферазы и многие другие созревают
постепенно лишь в процессе развития ребенка. С возрастом
изменяется и чувствительность тканевых рецепторов к
препаратам
гормоноподобного
действия.
Фармакокинетика ряда лекарств в процессе роста ребенка
может отличается чередованием периодов снижения и
повышения.
У детей периода новорожденности скорость элиминации
теофиллина значительно выше, чем у взрослых, но по мере
роста ребенка она снижается примерно к 8 годам жизни и
снова возрастает в подростковом возрасте. Такие периоды
502
или фазы известны также для дигоксина, тобрамицина,
диазепинов [11].
С возрастом у детей меняется профиль патологии, что
определяет преимущественное использование тех или
иных классов ЛС. В терапии новорождённых идетей
раннего
возраста
преобладает
потребность
в
антибактериальных,противовирусных
препаратах,витаминах,нейролептиках
и
иммуномодуляторах.В
лечении
болезней
детей
дошкольного
возраста
возрастает
потребность
в
противогельминтных,противоаллергических
медикаментах,гормонах,анальгетиках.В
школьном
возрасте преобладающее значение начинают приобретать
психотропные,гормональные
препараты,сердечно-
сосудистые средства,хотя всё это довольно условно.
У детей в отличие от взрослых возможны отдалённые
реакции на фармакотерапию.Примерами могут служить
аномалии поведения, задержка развития после длительных
курсов
лечения
антибиотиками,
нейролептиками,кортикостероидами в раннем возрасте,а
также
сенсибилизация
организма
и
развитие
аллергических болезней в более старшем возрасте. У
девушек и женщин повышена частота рака молочной
железы или яичников, если их матери во время
беременности
принимали
эстрогенные
препараты(диэтильбэстрол). В последнее время не
уделяется
внимания
изучению
безопасности
фармакотерапии,
проводимой
в
детском
возрасте,
отсутствует система контроля за ее осложнениями.
Есть препараты, которые абсолютно противопоказаны
детям, но, тем не менее, используются, так как риск может
быть существенно меньше пользы. Все это очень сложно и
требует взвешенного, строго научного подхода. Следует
отметить
основную
проблему
рациональной
фармакотерапии в педиатрии – безопасность ЛС для детей
и подростков [14,15,16,17].
Для
проведения
эффективной
и
безопасной
фармакотерапии у детей требуется фундаментальное
понимание возрастных аспектов фармакокинетики и
фармакодинамики ЛС [18,19].
Достарыңызбен бөлісу: |