Клинические дисциплины chapter clinical disciplines акушерство и гинекология obstetrics and gynecology



Pdf көрінісі
бет119/170
Дата12.03.2017
өлшемі19,82 Mb.
#9104
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   170

Өзектілігі.Қазақстан 

Республикасының 

фармацевтика 

саласын  дамыту  мақсатында  сапасы  жоғары,  эффективті, 

қауіпсіз,  бәсекелестікке  қабілетті  дәрілік  қалыптарды 

шығару  және  халықты  отандық  өніммен  қамтамасыз  ету 

басты  міндеттердің  бірі  бөлып  табылады.  Соның  ішінде 

дәрілік 

өсімдік 


шикізатын 

қолдана 


отырып, 

фитопрепараттар  жасау  фармацевтика  өндірісінің  дамуына 

ықпал  жасайды.  Осы  мақсатта  Қазақстан  Республикасында 

көптеген бағдарламалар жүзеге асырылуда. Атап айтсақ сол 

бағдарламаның  негізі  болып  саналатын  ұзақ  мерзімді 

«Қазақстан-2050» Стратегиясын, ҚР-ның 2020 жылға дейінгі 

«Экономиканы 

әртараптандыруды 

жеделдету» 

Стратегиялық  даму  жоспарын,  Қазақстанның  дамыған  30 

мемлекеттің 

қатарына 

кіру 

Концепциясын, 



ҚР 

Президентінің  «Қазақстан  жолы  –  2050:  бір  мақсат,  бір 

мүдде,  бір  болашақ»  Жолдауын  жүзеге  асыруға  және  ел 

экономикасын 

нығайтуға 

бағытталған 

фармацевтика 

саласының  ҚР  экономикасындағы  алатын  орнын  ескере 

отырып,  отандық  дәрілік  қалыптарды  жасау  және  сауда 

айналымына жіберу, халықты толығымен отандық өніммен 

қамтамасыз ету өзекті мәселенің бірі. 

Заманауи 

әлемде 

медицина 



ғылымының 

дамуына 


байланысты  фармацевтикалық  индустрияның  ролі  өсті, 

жаңа  дәрілік  шөптерді  іздеуге  және  олардың  негізінде 

қауіпсіз 

және 


тиімді 

препараттардың 

жасалуына 

қызығушылық артты. Осыған байланысты, біз ең үлкен қос 

жарнақты  тұқымдас  өсімдіктерінің  бірі  –  Астра  тұқымдас 

(Asteráceae)  өсімдікке  көңілімізді  бөлеміз,  онда  27  773 

өсімдіктің  түрлері  бар,  1765  тегіне  біріккен,  барлық  жер 

шарына жайылған және климаттық аймақтарда ұсынылған.  

Қазіргі  кезде  мақсары  майлы  дақыл  ретінде  Үндістанда, 

Қытайда,  АҚШ,  Австралия,  Ауғанстан,  Иран,  Африка,  Ирак 

және  ТМД  мемлекеттерінде  өсіреді.  Гүлдері  сары  немесе 

қызғылт-сары  түтік  тәрізді.  Тұқымы  пісіп-жетілген  кезде 

жерге төгілмейді. Мақсары тұқымынан 25–35¿, дәнінен 46–

60% май, гүлінен бояу алынады. Мақсарыдан алынатын май 

сапасы  жағынан күнбағыс майынан  кем  емес.  Тамаққа 

және маргарин жасау 

үшін 


қолданылады.  

Ауыл 


шаруашылығында тыңайтқыш және отын ретінде 

де 


қолдануға болады. 

Жұмыстың  мақсаты.  Мақсары  өсімдігіне  (Carthamus 

tinctorius)  әдеби  шолу  жасау  жәнеАлматы  облысында 

өсірілген  Қазақстандық  мақсарының«Ақ  Май»  түрінің  жер 

үсті бөлігіне фитохимиялық,химиялық құрамын анықтау.  

Мақсары  өндіруден  Қазақстан  2000  жылдан  бастап  әлемдік 

алдыңғы қатарлы бес елдің құрамына кіреді, ал 2010 жылы 

122,24  мың  тонна  астықпен  Үндістаннан  кейін  екінші 

орынды  алады.  Бұл  елдерден  басқа  мақсары  өсімдігін 

Қытай,  Өзбекстан,  Украина,  Австралия,  АҚШ,  Мексика, 

Аргентина,  Эфиопия,  Танзанияда  өсіреді.  Мақсары  ОҚО, 

Жамбыл және Алматы облыстарында кең көлемде өсірілуде 

және  қазіргі  уақытта  егін  алқабының  аумағы  294  мың.  га. 


 

 

494 



жетті.  Бұл  өсімдікке  Ақмола  облысының  оңтүстігінде  және 

Қостанай облыстарында да қызығушылық танытуда.  

 

 

Сурет 1 – ҚР аймақтарында мақсары өндіру көрсеткіштері 



 

Нәтижесінде ҚР Алматы, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарында өндіру көрсеткіштері жоғары.  

 

Сурет 2 – ҚР мақсарыдың өндірілуі (мың центнер) 



 

Суретте  көрініп  тұрғандай  мақсары  өсімдігін  өндіру 

бойынша  бірінші  орында  ОҚО,  екінші  орында  Жамбыл 

облысы,  ал  үшінші  орында  Алматы  облысының  еншісіне 

тиесілі. 

Мақсары  (Carthamus  tinctorius  L.)  күрделігүлділер  тұқымдас 

өсімдіктерге  (Compositae)  жатады.  Мақсары  өзіне  тән 

морфологиялық белгілері бар: қатты, тік тұратын, жалаңаш 

және  бұтақты,  сортына  және  өсу  жағдайына  байланысты 

100 см-ден жоғары сабақты өсімдік. Жапырақтары бұдырлы, 

ұзынша  ланцет  түрлі  немесе  эллипсті,  шеттері  өркешті, 

тікенекпен  аяқталатын,  бірақ  тікенексіз  де  формалары  бар 

екенін  еске  салуымыз  керек.  Мақсары  жапырағының  түсі 

ашық  жасылдан  қою  жасылға  дейін  болады.  Гүлдері  ұсақ, 

түтік  тәрізді,  сары  немесе  қызғылт  сары  .  Гүлдің  тәжі  бес 

бөлікті,  аналығы  дөңгеленген,  тозаңдық  мойынына  берік 

бекітілген.  Мақсарыға  сопақ  формалы  жатын  түйін  және 

ұзын аналық мойын тән. Гүл тәжісінің бояуы ақтан қызылға 

дейінгі  диапазонда  орналасқан.  Мақсары  гүлшоғыры 

көпгүлді,  көптұқымды  кәрзеңкелердің  формасы  —  конус 

тәрізді,  купол  тәрізді  немесе  жалпақ.  Гүлді  кәрзеңкенің 

диаметрі  1,5-4  см-ге  дейін,  ал  дарақтың  кәрзеңкелер  саны, 

сорттық  тиістілігіне  және  өсіру  жағдайына  байланысты 

өзгереді  және  тәуелді  болады  (14-тен  60-қа  дейін,  орта 

есеппен 18). Кәрзеңкедегі тұқымдар саны 25-тен 60-қа дейін 

болады.  Кәрзеңкенің  орауышы  қос,  орауыштың  сыртқы 

қабыршағы  жапырақ  формалы  болады.  Сортқа  байланысты 

шеттерінде  тікенектері  бар,  сонымен  қатар  тікенегі  жоқ 

формалары 

да 


кездеседі. 

Жамылғы 


қабықшаның 

сипаттамасы  орауыштың  ішкі  қабыршағына  жатады,  және 

ішкі  жапырақтардың  тығыз  жақындауының  көмегімен 

тұқымдардың  шашылуы  орын  алмайды.  Мақсары  жемісі 

болып  тұқым  саналады.  Тұқымдары  ақ,  жалаңаш,  кері 

жұмыртқа тәрізді, жылтыр, төртқырлы, ұзынша. Тұқымның 

басы  доғал,  әдетте  кекілсіз.  Сонымен  қатар  тұқым  жіңішке 

қабыршақты  кекілмен  болады.  1000  тұқым  салмағы 

бойынша 400 г-ға сәйкес. Тұқымның жалпы салмағының 50- 

60  ¿  пайызын  қабықша  құрайды.  Өсімдік  тамыр  жүйесі 

өзекше  тәрізді,  жақсы  дамыған.  П.  И.  Подгорныйдың  айтуы 

бойынша  мақсары  тұқымының  құрылысы  ұсақ  жасушалы. 

Басты  тамыр  15-20  см  тереңдікте  орналасады  және 

жеткілікті  бұтақталған,  1,5-2  м  топырақ  тереңдігінде 

жіңішкеленеді. 

Басты 


тамырдан 

көлденең 

бұтақтар 

отналасқан, 90º-ға жуық өзекшеге кетеді. Олар топырақтың 

үстінгі жағына жақын (3-5 см) орналасады [1-2]. 

Өсімдік  шикізатының  химиялық  құрамы.    Мақсары,  осы 

өсімдіктің  тұқымынан  алынатын  тағамдық  майды  өндіру 

үшін  кеңінен  өсіріледі.  Онда  көп  мөлшерде  Е  дәрумені 

кездеседі,  қанықпаған  линолді  қышқылы  (70  ¿)  және 

линоленді  қышқыл  (10  ¿)  құрайды.  Мақсары  пигменттер 

(картамон)  лигнандар,  полисахаридтер,  эфир  майлары, 

майлы  заттар  (арахидон  қышқыл,  линолді  қышқыл, 

линолендік  қышқыл,  пальмитиндік  қышқыл,  стеариндік 



 

 

495 



қышқыл)  [3].  Шеткі  гүлдер  картамин,  изокартиамин, 

иокартамидин және бірнеше флавоноидтың құрамы белгілі: 

6-гидроксикемпферол-3-O-глюкозид, 6-гидроксикемпферол-

7-O-глюкозид, кемпферол-3-O-рутинозид және кверцетин 3-

O-глюкозид кездеседі. Мақсарыдың картамині суда аз ериді 

және  диэтилді  эфирде  мүлдем  ерімейді,  бірақ  сол  уақытта 

спирт  пен  сілтіде  жеңіл  ериді.  Сонымен  қатар  өсімдікте 

осыған  ұқсас  түстер  диапазонында  кездеседі.  Жалпы 

санағанда  сегіз  флаваноид  кверцетин-7-O-(6''-O-ацетил)-β-

D-глюкуронозид  және  жеті  белгілі  флаваноид  --  лютеолин, 

кверцетин,  лютеолин-7-O-β-D-  глюкуронозид,  лютеолин-7-

O-(6''-O-ацетил)-β-D-глюкуронозид, 

кверцетин-7-O-β-D 

глюкуронозид, 

акацетин-7-O-β-D-глюкуронид 

және 


апигенин-6-C-D-глюкуронозил-8-C-β-D  глюкуронозид,  бұлар 

мақсары 


жапырақтарынан 

шығарылған 

да 

спектроскопиялық  және  химиялық  зерттеулердің  негізінде 



теңестіріліп сипатталған [4].  

Мақсары  майының  қолданылуы.  Әдебиеттерден  олеинді 

қышқыл  мен  Е  дәруменіне  бай  мақсары  дәнінен  суық  сығу 

жолымен 

алынған 


мақсары 

майының 


теріні 

тыныштандыратын  әсері  белгілі.  Мақсары  майын  сонымен 

қатар  тамақ  өнеркәсібінде  қолданады.  Гүлдерін  жібекке 

сары-алқызыл 

түс 

беру 


үшін 

және 


кондитерлік 

өнеркәсібінде  де  қолданады.  Мақсары  майының  басқа 

майлардан  бірнеше  айрмашылықтары  бар.  Олардың 

ішіндегі  ең  маңызыдысы  жүрек-қантамыр  аурулары  мен 

семіздікті және жүйке ауруларын емдеу үшін қолданылатын 

линолен қышқылдың көптігі. 

Әдебиетте  берілген  мәліметтерден  мақсары  гүлдері  мен 

тұқымдары 

әлемдік 

фармацевтикалық 

практикада 

қолданылатыны  белгілі.  Сондай-ақ,  шетелдерде  мақсары 

(Carthamus  tinctorius  L.)  құрғақ  шикізаты  мен  тұқым 

майларынан жасалған тұнбалар, қайнатпалар қолданылады. 

ҚР фармацевтикалық өнеркәсібінде мақсары тек қана тамақ 

өндірісінде пайдаланылады. Дәрілік өсімдік құралы ретінде 

мақсары  кепкен  және  жас  гүлдері  және  тұқымдары 

қолданылатынын айту қажет. Қазіргі кезде мақсары майлы 

дақыл  ретінде  Үндістанда,  Қытайда,  АҚШ,  Австралия, 

Ауғанстан,  Иран,  Африка,  Ирак  және  ТМД  мемлекеттерінде 

өсіреді.  Тұқымынан  өсірілген  майы  жоғарғы  тағамдық 

қасиетімен  ерекшелінеді,  ал  дәмі  және  түсі  бойынша 

күнбағыс  майынан  кем  түспейді.  Оны  маргарин  даярлауда, 

ал оның күнжіт және жер жаңғағы майларымен қоспасынан 

жасанды сары май жасалынады. 

ТМД  мемлекеттерінде  Өзбекстан,  Қырғызстан,  Тәжікстан 

республикаларында 

және 


Қазақстанның 

Оңтүстік 

өңірлерінде  өсіріледі.  Өзінің  қуаншылыққа  төзімділігіне 

байланысты,  оңтүстік  өңірлерде  кеңінен  өсіріле  бастады. 

Мақсары  экологиялық  жағынан  далалы  және  шөлейт 

аймақтарға  бейімделген  өсімдік.  Жылу  сүйгіш,  вегетация 

кездерінде  жылуға  жоғары  талаптар  қояды.  Егер  жауын-

шашын  ұзақ  мерзімде  жауса,  онда  мақсары  тұқымша 

түзбейді.  Мақсары  ұзақ  пісетін  дақыл  болғандықтан  оның 

фотопериодтық  реакциясының  маңызы  зор.Гүлдеу  үшін 

оған  күннің  ұзақтығы  тәулігіне  12-14  сағаттан  болып  ал 

температура  осы  кездері  15-20

0

С-тан  төмен  болмауы 



керек.Осы  кездегі  жарық  мөлшерінің  де  маңызы  зор,  ол 

1800-2000  люкстен  кем  соқпауы  шарт.Ал  Қазақстанның 

оңтүстік  аймақтарында  күн  сәулесі  әр  уақытта  жеткілікті 

болатыны  белгілі.  Бірнеше  шетел  фармакопеяларында 

мақсары  өсімдігінің  гүлдері  мен  жемістері  туралы 

мақалалар  бар  (Еуропалық  фармакопея  VI  баспа;  Қытай 

фармакопеясы  2008;  Британ  Өсімдіктік  Фармакопея  1991, 

1996;  Британ  фармакопеясы  2008;  Американ  Өсімдіктік 

фармакопеясы 2008).  

Косметологияда 

мақсары 

майының 

қолданылу 

ерекшелігі

Құрамында 

Е 

дәруменінің 



көптігіне 

байланысты,  мақсары  майы  косметология  индустриясында 

белсенді  қоспа  ретінде  қартаюға  қарсы  заттардың,  құрғақ 

теріге арналған жақпалардың және шашты күтуге арналған 

заттардың  құрамына  кіреді.Мақсары  майы  жасушаларды 

ылғалмен  қанықтыратын  таптырмас  компоненті.  Ол 

эпидермисті  жұмсартып,  нәрлендіреді,  терінің  майлы 

функцияларын жақсартады.  

-Мақсары  майы  қалпына  келтіретін  және  жараны  жазатын 

қасиеті ие. 

-Мақсары  майы  капиллярлардың  жіңішкеруін  алдын-алу 

және  теріні  тегістеу  үшін  қолданады.  Өсімдік  майын 

қолдану  барысында  тері  майының  бөлінуі  қалпына 

келеді[5]. 



Қорытынды.  Мақсары  өсімдік  шикізатының  жалпы 

химиялық  құрамы  және  биологиялық  активті  заттардың 

мөлшері анықталды. Зерттеу нәтижелері бойынша мақсары 

өсімдігінің  құрамында  Е,  А  дәрумендері  және  жоғарғы  май 

қышқылдары,  соның  ішінде  линол  қышқылының  көп 

мөлшерде  екендігі  белгілі  болды.  Әдеби  шолу  жүргізілді, 

қолдағы  мәліметтер  бойынша  дәрілік  өсімдікті  болашақта 

косметологиялық  заттарды  жасауда  қолдану  ұйғарылды, 

себебі Е дәрумені теріні жұмсартуда, құрғатуға қарсы әсерге 

ие 


және 

Қазақстан 

Республикасында 

өсімдік 


шикізаттарынан  косметологиялық  құралдар  жасау  жоқтың 

қасы.  Аталған  дәрілік  өсімдікке  ботаникалық  сипаттамасы 

жасалынды,  өсу  және  мекендеу  аймағы  анықталды. 

Республикамызда  оңтүстік  өңірлерде,  атап  айтсақ  Алматы, 

Жамбыл, Оңтүстік Қазақстанда кеіңнен өсірілуде. 

 

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 



1

 

Медеубаев Р. М. Қоңырбеков М. Мақсары. – Шымкент: Кітап, 2010. - 9-25 б. 



2

 

Bae  CS.,  Park  CH.,  Cho HJ.,  Han  HJ.,  Kang  SS.  Therapeutic  effects of  safflower (Carthamustinctorius  L.)  seed  powder  on  osteoporosis // 



Korean J Electron Microscopy // Choi SH., et al. - 2002. – Р.285-290. 

3

 

Vilatersana  R.,  Susanna  A.,  Garcia-Jacas  N.,  GarnatjeT..  Generic  delimitation  and  phylogeny  of  the  Carduncellus–  Carthamus  complex 

(Asteraceae) based on ITS sequences // Plant SystEvol. - 2000.– Р.89–105 

4

 



SellamiIH.,  Ben  Salah  H.,  Kchouk  ME.,  Marzouk  B.  Variations  in  phytosterol  composition  during  the  ripening  of  Tunisian  safflower 

(Carthamustinctorius L.) seeds. // Pak J Bio Sci.- 2007. №10. – Р.3829-3834. 

5

 

Fan  L.  Zhao  H.Y.,  Xu  M.,  Zhou  L  Qualitative  evaluation  and  quantitative  determination  of  10  major  active  components  in 



Carthamustinctorius L. by high-performance liquid chromatography coupled with diode array detector / // Chromatogr. A. - 2009. - Vol. 

1216, № 11. - P. 2063–2070. 

 

 

К.Н.СМАГУЛ, Г.БУЛУТБАЕВА, А.А.ТУРГУМБАЕВА, Г.О.УСТЕНОВА 

Казахский Национальный медицинский университет им. С.Асфендиярова 

 

ИССЛЕДОВАНИЕ ХИМИЧЕСКОГО СОСТАВА ИЗ САФЛОРЫ ДЛЯ КОСМЕТОЛОГИЧЕСКИХ СРЕДСТВ 



 

Резюме: 

Сафлор  красильный  (Carthamus  tinctorius  L.)  широко  известное  лекарственное  растение.  Экстракты  и  масла  сафлора 

широко  применяются    в  производстве  лекарственных  средств.В  народной  медицине  С.tinctorius использовали  как  слабительное, 

болеутоляющее,  жаропонижающее.  С.tinctorius  обладает  антиоксидантным,  обезболивающим,  противовоспалительными 

противодиабетическим действием. В данном обзоре представлена информация о ботанических, химических и фармакологических 

свойствах C.tinctorius. 



Ключевые слова: Carthamus tinctorius L.сафлоровое масло, фармацевтика, косметология 

 

 

 

496 



K.N. SMAGUL, G. BULATBAEVA, A.A. TURGUMBAYEVA, G.O. USTENOVA 

S.Asfendiyarova. Kazakh National Medical University 

 

THE STUDY OF THE CHEMICAL COMPOSITION OF SAFFLOWER FOR COSMETOLOGICAL FUNDS 

 

Resume: Safflower (Carthamus tinctorius L.) is widely known medicinal plant. Safflower oil extract, are widely used in the manufacture of 

pharmaceuticals.  In  national  medicine  C.  tinctorius  used  as  a  laxative,  analgesic,  antipyretic.C.  tinctorius  has  antioxidant,  analgesic,  anti-

inflammatory  and  antidiabetic  effects.  This  review  provides  information  on  the  botanical,  chemical  and  pharmacological  properties  of  C. 

tinctorius. 



Keywords: Carthamustinctorius L. safflower oil, pharmacy, cosmetology 

 

 



 

 

 



 

УДК:615.322:582.971.1:543.272.61:615.012 

 

Г.М САЯКОВА 

Казахский национальный медицинский  университет имени С.Д. Асфендиярова 

 

ПРИМЕНЕНИЕ СОВРЕМЕННОЙ  ТЕХНОЛОГИИ СО





- ЭКСТРАКЦИИ ИЗ ОТЕЧЕСТВЕННОГО ЛЕКАРСТВЕННОГО РАСТИТЕЛЬНОГО 

СЫРЬЯ – ЖИМОЛОСТИ СЪЕДОБНОЙ 

 

Сохранение  здоровья  и  продление  жизни  населения  Казахстана    связано  с  обеспечением  ценного  лечения    для  всех  возрастных  и 



социальных  групп  граждан.  Недостаточное  потребление  населением,  особенно  витаминной  продукции,  приводит  к  скрытому 

хроническому  дефициту  витаминов  -  гиповитаминозу,  представляющему  весьма  серьёзную  опасность  для  здоровья  человека. 

Поэтому необходимо, как можно максимально и  шире в профилактическом лечении, использовать плоды, являющиеся источником 

витаминов и минеральных веществ. 

Ключевые  слова:  лекарственное  растительное  сырье,    жимолость  съедобная,    СО

2

-экстракция,  полифенолы,  фармацевтическая 

продукция, стандартизация. 

  

Введение.Сырьем высокой пищевой ценности, обладающим 

профилактическими  и  лечебными  свойствами,  является 

растительное сырье растения - жимолость. В отечественном 

растении,  произрастающая  в  Казахстане  –    жимолости 

съедобной  (например,  сортов  илийская, горная, голубая,  и 

т.д.)    содержится  значительное  количество  веществ, 

обладающих 

фитонцидными 

и 

консервирующими 



свойствами:  органические  кислоты  (яблочная,  сорбиновая, 

аскорбиновая),  полифенолы  (антоцианы),  флавоноиды,  

дубильные 

вещества, 

аминокислоты, 

что 


было 

подтверждено 

многолетними 

проведенными 

фармакогностическими  исследованиями  на  базах  КазНМУ 

имени 


С.Д.Асфендиярова, 

различных 

аналитических 

лабораториях г.Алматы.  Более широкое использование этой 

культуры  имеет  огромное  значение  для  обеспечения 

населения  ценным  лечебным    продуктом.  О  том,  что  сырье 

используется  не  в  полном  объеме,  говорит  тот  факт,  что 

ресурсы  жимолости  отечественных  сортов    в  настоящее 

время  востребованы  на  1  ¿.  Довольно  разнообразная  

информация  в  настоящее  время  встречается    в  литературе 

по составу и полезности съедобной жимолости. Предложены 

различные  варианты  его  использования  в  качестве 

пищевой,  но  не  фармацевтической  продукции.  В  связи  с 

вышеизложенным, 

актуальным 

вопросом 

является 

проведение  комплексных  и  всесторонних    исследований  по 

разработке 

технологии 

изготовления 

различных 

лекарственных  форм  и    проведении  стандартизации

Поэтому 


поиск 

был 


направлен 

на 


использование 

современной  технологии  получения  густого  экстракта.  Но 

прежде,  поставленной  задачи    был  осуществлен  сбор 

информации о растении -  жимолости отечественных сортов, 

источники его  происхождения и произрастания. 

По  исторической  справке,  как  ягодное  растение  жимолость 

впервые  была    введена  в  культуру  в  Восточной  Сибири  (г. 

Нерчинск)  в  1884  г.  С  начала  XX  в.  ее  стали  выращивать  на 

Дальнем  Востоке  (Приморье).  Так,  жители  Приморья  в 

окрестностях  Владивостока  выращивали  жимолость  ещё  в 

начале прошлого века - с 1916 г. в Центральной (г. Козлов) и 

Северной  (г.  Вологда,  Ленинград)  части  Западной  России.  

Жимолость  камчатская  официально  известна  с  1786  г.  В 

Петербургском  ботаническом  саду  жимолость  Палласа 

выращивалась с 1736 г., жимолость Турчанинова  - с 1779 г., 

жимолость  съедобная  -  с  1849  г.,  жимолость  алтайская  -    с 

1856  г.  (П.А.  Диброва,  1964).    Однако  серьезная    работа  с 

жимолостью  началась  в  годы  Советской  власти,  когда 

жимолость  съедобную  и  камчатскую  стали  более  широко 

культивировать в  ботанических садах с  конца  40-х  -  начала 

50-х  гг.  XX  в.  Так,    в  довоенное  время,  с  1933  года  на 

Павловской  опытной  станции  ВИР  под  руководством 

выдающегося  советского  учёного,  академика  Н.И.  Вавилова 

началась  селекция  жимолости,  в  результате  чего  было 

отобрано  более  100  видов  этих  растений.    С  30-  годов  по 

настоящее  время  наибольших    успехов  в  селекции  этого 

ценного растения добились в  Санкт-Петербургской области 

(Павловская  опытная  станция  ВИР),  Сибири  (Научно-

исследовательский  институт  садоводства  Сибири  имени  М. 

А.  Лисавенко),  во  Владивостоке  (Дальневосточная  опытная 

станция  ВИР),  на  Южном  Урале  (Челябинск,  ЮУНИИПОК)  и 

других регионах стран СНГ.  Выведением сортов жимолости 

продолжают  заниматься  на  Дальнем  Востоке,  в  Сибири,    на 

Южном Алтае,  особенно  большая  работа  ведётся  в  Томской 

области.  На  специальных  плантациях  собраны  сотни 

образцов 

жимолости, 

где 


отбирали 

самые 


лучшие 

(В.С.Ильин,  2001).  На  базе  Санкт-Петербургской  химико-

фармацевтической    академии,  кафедры  «Фармакогнозии  и 

ботаники»  под  руководством  профессора  Г.П.Яковлева, 

заведующая модулем «Фармацевт-фармакогност», доцентом 

КазНМУ  имени  С.Д.  Асфендиярова    Г.М.  Саяковой  

продолжала проводить научно - исследовательскую   работу 

по  тщательному  изучению  жимолости,  различных  сортов  и 

видов,  произрастающих  не  только    в  Казахстане,  но  и  в 

странах  СНГ.    Была  проведена  сравнительная  оценка  с 

некоторыми 

видами 


жимолости, 

произрастающая 

в 

основном в странах СНГ и на Украине.  Исследования сырья 



жимолости  проводилась  с  использованием  современного 

оборудования и приборов.  

В результате проведенного скрининга среди  отечественных 

лекарственных  растений  для  анализа    вначале  были 

выбраны  жимолость  илийская,  жимолость  алтайская, 

горная, затем жимолость из съедобной громадная, и Нимфа.  

В  перспективе    планируется  проведение    сравнительного 

анализа жимолостей,  наиболее известных сортов. Как было 

выше  указано,  жимолость  съедобная  (Lonicera  edulis) 

относится  к  дикорастущим  плодово  -  ягодным  растениям, 

семейства жимолостные. К ней относятся виды: камчатская, 

съедобная,  Турчанинова,    Регеля,  Алтайская.    По  общему 



 

 

497 



описанию    жимолость  -  это  невысокий  (1-2,5  м) 

листопадный подземно -  ветвящийся кустарник с голубыми 

кисло-сладкими  цилиндрически  -  круглыми  ягодами.  Лишь 

несколько  видов  жимолости,  из  известных  250,  имеет 

съедобные плоды. Еще задолго до введения этого растения 

в  культуру,  люди  отметили,  что  плоды  жимолости 

созревают  на  10-12  дней  раньше  земляники.  Уже  в  начале 

июня  можно  попробовать  темно-фиолетовые,  покрытые 

восковым  налетом  ягоды.  По  форме    ягоды  разнообразны  - 

от  округлых  до  вытянутых,  с  бугристой  поверхностью. 

Большинство  жимолостных  -  лесные  растения,  которые 

входят  в  состав    подлеска,  иногда  встречаются    в 

кустарниковых  зарослях  на  опушках,  по  речным  дорогам, 

оврагам  и  обрывам.    Некоторые    виды  встречаются  в 

субальпийской  и  альпийской  поясах,  где  растут  по 

каменистым  и  щебнистым  склонам  и  в  трещинах  скал. 

Примечательность  этого  растения  состоит  в  том,  что 

некоторые 

виды 

отдельных 



родов, 

 

благоприятно 



культивируются  в  Казахстане.  К  семейству  жимолостных 

относятся  многие  растения.  Так,  например,  жимолостные 

характеризуются    супротивными,    обычно  цельными  или 

лопастными  (у  калины),    реже  перисто  -  или  тройчато-

сложными  (бузина)  листьями,  без  прилистников  или  с 

прилистниками  листовидными  или  редуцированными  до 

чешуек,  волосков,  железок.    Верхние  листья    на  побеге 

нередко  срастаются  в  плоскую  обертку  вокруг  стебля,  в 

листовых  пазухах  иногда  закладывается  по  нескольку 

расположенных  друг  над  другом  почек.    Цветки  обычно    с 

прицветниками и прицветничками,  в двух  - трехцветковых 

полузонтиках  или  одиночные,  но  чаще  в  сложных 

верхоцветных  щитковидных,  метельчатых,  кистевидных 

или  колосовидных  соцветиях,    актиноморфные  или  в  той 

или иной мере зигоморфные.  Чашечка с короткой трубкой, 

срастающейся  с  завязью  и  пяти  -  трехнадрезным  или 

лопастным  отгибом,  отделенным  от  трубки  перетяжкой. 

Венчик  трубчатый,  колокольчатый,  колесовидный  или 

воронковидный  с  трех  –  пятилопастным,  часто  двугубым 

отгибом, 

у 

основания 



иногда 

с 

мешочковидным 



выпячиванием.  Тычинок  5,  реже  4  (виды  жимолости),  3 

(виды  бузины),  2  (карлеманния),  прикрепленных  к  трубке 

венчика.  Завязь  нижняя    или  полунижняя,  одно-

пятигнездная,  с  одним-многими  семязачатками  в  каждом 

гнезде. 

 

Плод 



– 

ягода 


(жимолость), 

или 


одно- 

многокосточковая костянка (калина, бузина) или коробочка, 

раскрывающая  створками сверху (вейгела, диервилла) или 

плоды  сухие,  кожистые  нераскрывающиеся  (линнея,  

абелия).  Завязи  и  плоды  у  некоторых  жимолостей  попарно 

сросшиеся,    а  иногда  ягодовидный  плод  возникает  за  счет 

полного  обрастания  завязей  двух  соседних  цветков 

шаровидной 

оберткой, 

образованной 

 

 

сросшими  



прицветничками.  

Все  жимолостные  –  насекомо-опыляемые  растения.  В 

основном  привлекают  насекомых  (жуки,  пчелы)  запах 

цветков.  Виды  жимолости    с  короткой  трубкой  венчика 

опыляют  двукрылые  и  перепончатокрылые.  Кустарники, 

плоды 


-  сочные  ягоды, 

растения 

рано 

начинают 



плодоносить.  Плоды    жимолостных  до  глубокой  осени 

остаются  висеть    на  растениях  и  разносятся    птицами.  

Благодаря  им    виды  жимолости  нередко  поселяются  на 

лесных  опушках,  бросовых  землях,    старых  руинах.  В 

настоящее  время  многие  дачники  в  Алмате  (г.Талгар, 

Бурундай,  Акши  и  т.д.)  разводят  на  своих  участках.  Сухие 

плоды  и  семена  распространяются  воздушными  потоками. 

Некоторые  виды  жимолости  размножаются  и  вегетативно, 

укореняясь  ползучими    стеблями.  Некоторые  виды 

жимолостных  растут  в  садах,  парках,  возле  дома. 

Распространенный  кустарник  в  лесах  Европейской  части 

России  и  Западной  Сибири,  а  также  в  г.  Бишкек  часто 

называются  волчьими  ягодами.  Каприфоль,  ветвящийся 

вьющийся  кустарник  также  относится  к  семейству  

жимолостных. На  Кавказе, Южной Европе и Передней Азии 

используется, 

 

как 


декоративное 

и 

лекарственное 



(мочегонное, 

вяжущее 


средство) 

растение. 

Плоды 

некоторых   видов съедобны.  Особенно  в  Сибири и  Дальнем 



Востоке    население  употребляет    в  пищу    в  виде  варенья, 

желе,  соков,  сиропов,  мусс    и  заготавливают  впрок  плоды 

жимолости съедобной (Lonicera  edulis) и близких видов.  К 

семейству жимолостных  относят некоторые виды растений

которые также встречаются в Казахстане,  например: бузина 

и калина издавно популярные, в основном используемые не 

в  традиционной,  а  народной  медицине.  Используют  все 

части  растений  -  цветки,  плоды,  кору,  листья  –  от 

применяемых  при  различных  заболеваний.    Некоторые 

виды  входят     в Фармакопеи.   В семействе  жимолостных  во 

многих лекарственных растениях, что является характерной 

особенностью,    в  условиях  сухого  жаркого  климата 

увеличивается  содержание  сахаров,  уменьшается  общая 

кислотность,  однако  при  этом  увеличивается  количество 

дубильных  и  красящих  веществ,  отчего  у  ягод  появляется 

слабая  горечь.  Во  влажное  прохладное  лето  в  плодах 

наоборот  повышается  кислотность  и  содержание  витамина 

С. В условия умеренно - континентального климата в плодах 

накапливается 

большое 


количество 

моносахаров, 

аскорбиновой кислоты и фенольных соединений.  Однако из 

семейства жимолостных  многие съедобные сорта  растений  

до  сих  пор    изучены    в  недостаточной  мере  и  не 

стандартизованы.  Особенно  такие    виды,  как  жимолость 

илийская, горная  и жимолость алтайская (на границе между 

Казахстаном 

и 

Алтаем 


 

России), 



встречающая  

незначительно в Республике Казахстан.   При этом, одним из 

основных 

приоритетов 

развития 

отечественной 

фармацевтической промышленности является разработка и 

внедрение  в  производство  оригинальных  отечественных 

субстанций  на  основе  отечественного  лекарственного 

растительного сырья. 

В настоящее время  нами была изучена из съедобных видов  

жимолости  сорта  «Голубое  веретено»,  илийская,  горная, 

алтайская. Для этого были собраны плоды, листья и стебли 

перечисленных  растений.  Одновременно    был  проведен 

подбор  современных  технологий  по  получению  из 

жимолости  густого  экстракта.  Для  этой  цели  среди  всех  

проведенных методов исследования,  предлагаем  метод  СО 

2

  экстракции,  полученные  в  критических  условиях. 



Технология 

СК-СО


2

 

экстракции 



позволяет 

получать 

концентрат 

биологически 

 

активных 



соединений, 

практически, 

с 

сохранением 



полного 

природного 

соотношения  и  тончайших  биохимических  нюансов, 

присущих растениям. При этом выход концентрата с такими 

фармацевтическими 

 

характеристиками 



максимально 

высок. 


Проведенный 

анализ 


химического 

состава 


полученных 

растительных 

экстрактов 

показал 


идентичность 

получаемым 

экстрактам 

зарубежными 

производителями,  а  также  соответствие  их  мировым 

стандартам  качества.  Ниже  приведен  рисунок  получения 

густого  экстракта  -  жимолости,  представляющая  собой 

коричневого цвета однородной массы, с приятно пахнущим 

вкусом. 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   170




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет