Әдістер мен зерттеу материалдары. Тексерілген жалпы
адамдар саны 1000 адамнан тұратын екі топ құрылды.
Бірінші топта 600 адам қазақ ұлт өкілдері. Екінші топты 400
адам орыс ұлт өкілдері.
Кесте 1 - Зертелген топтарды жынысы мен жас еркшеліктеріне қарай топтастыру
Бақылау топтары
Тексерілгендер
жалпы саны
Таңдап
алынғандер
Жынысы
Саны
Жасы
Бірінші негізгі
(қазақтар)
600
110
Ер
70
16 – 22
Әйел
40
Екінші негізгі
(орыс)
400
110
Ер
70
16 – 22
Әйел
40
Барлығы
1000
220
220
Одонтологиялық
зерттеу
бағдарламасында
одонтоскопиялық зерттеу негізгі орын алады. Яғни адам
тісінің
топографиясында
альтернативтік
белгілердің
кездесуін немесе болмауын қарастырдық. Шайнау тістеріне
қатысты келесі белгілер зерттелді: Карабелли төмпешігінің
дамуы, дистальді таңдай төмпешігінің (гипоконустың)
редукцияға ұшырау дәрежесі.
Карабелли төмпешігінің дамуы (Сурет. 1, 2).
208
Сурет 1 - Зубов А.А. бойынша карабелли төмпешігінің даму дәрежесі
Карабелли төмпешігі бойынша салыстырмалы анализі орыс
ұлты өкілдерінде бұл төмпешік қазақтармен салыстырғанда
анағұрлым жоғары яғни 36,6¿ кездеседі, ал 43,8¿ адамда
бұл көрсеткіш жоқ. Қазақтардың 83,5¿ адамдарда бұл
көрсеткіш жоқ, тек 16,5¿ адамдарда кездеседі.
Кесте 2 - Карабелли төмпешігінің айқындалу дәрежесі ¿.
Жоғарғы жақ сүйегіндегі бірінші үлкен азу тістеріндегі
тригонидтің
дистальді
айдаршық
белгі
бойынша
салыстырмалы анализі орыс ұлты өкілдерінде бұл төмпешік
қазақтермен салыстырғанда он есе төмен яғни орыс ұлт
өкілдері 2,6¿ көрсеткіш болса, ал қазақтарда 22,5¿ ды
құрады. Қазақ ұлт өкілдерінде бұл көрсеткіш әлдеқайда жиі
кездеседі.
Дистальді
таңдай
төмпешігінің
(гипоконустың)
редукцияға ұшырау дәрежесі. Біздің зерттеуімізде
дистальді таңдай төмпешігінің редукцияға ұщырау дәрежесі
анықталды (Сурет 3).
209
Сурет 3 - Дистальді таңдай төмпешігінің редукцияға ұшырау дәрежесі
Бірінші негізгі топта көп жағдайда дистальді төмпешіктің
редукцияға ұшырамаған түрі жиі кездесті 99,6¿ (Кесте 2).
Екінші негізгі топта дистальді төмпешіктің редукцияға
ұшыраған түрі жиі кездесті 72,8¿.
Кесте 2 - Дистальді таңдай төмпешігінің редукцияға ұшырау дәрежесі ¿.
Зерттеу нәтижелері және оны талқылау. Диагностикалық
үсіндерде жургізілген одонтоскопиялық зерттеу нәтижелері
қазақ және орыс ұлт өкілдерінің Карабелли төмпешігі
бойынша салыстырмалы анализі орыс ұлты өкілдерінде бұл
төмпешік қазақтармен салыстырғанда анағұрлым жоғары
яғни 36,6¿ кездеседі, ал 43,8¿ адамда бұл көрсеткіш жоқ.
Қазақтардың 83,5¿ адамдарда бұл көрсеткіш жоқ, тек 16,5¿
адамдарда кездеседі.
Бірінші негізгі топта көп жағдайда дистальді төмпешіктің
редукцияға ұшырамаған түрі жиі кездесті 99,6¿.
Екінші негізгі топта дистальді төмпешіктің редукцияға
ұшыраған түрі жиі кездесті 72,8¿.
Міне осы зерттеу нәтижелерінің көмегімен біз тістердің
анатомо-топографиялық ерекшеліктеріне қарап оның ұлт
ерекшеліктерін анықтауға және стоматолоиялық емді осы
ерекшеліктерді
ескеріп
қазіргі
заман
талаптарға
сәйкестендіріп
оның
сапасын
арттыру
және
сот
медицинасында кеңінен қолдануға тәжірибеге кеңінен
енгізуге болады.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Тип 4 Тип 4
-
Тип 3+ Тип 3
Типы
3,3+
1 топ
2 топ
210
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1
Зубов А.А. Одонтология: Методика антропологических исследований. – Наука. - 1968. - 200 с.
2
Исмагулов О., Сихимбаева К.Б. Этническая одонтология Казахстана. - Алматы: Наука, 1989. - 145 с.
3
3.Зубов А.А. Этническая одонтология. – Наука. - 1973. - 200 с.
4
Зубов А.А. Этническая одонтология СССР. – Наука. - 1979. - 122 с.
5
Материалы по одонтологии казахов // Советская этнография. - 1972. - №4. - С. 51-63.
6
Зубов А.А. Дистальный гребень тригонида на нижних молярах человека. // Вопросы антропологии. - 1967. - №26. - С. 71-85.
7
Зубов А.А. О расово-диагностическом значении некоторых одонтологических признаков. // Советская этнография. - 1968. - №3.
- С. 85-93.
8
Зубов А.А., Халдеева Н.И. Одонтология в современной антропологии. – Наука. - 1989. - 232 с.
Е.Х. АБДРАЗАКОВ, Г.Т. ДОСБЕРДИЕВА, А.Т. ТОРЕХАНОВА, Ш.П. ОМАРЖАНОВ
Институт стоматологии КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова
Кафедра интернатуры по стоматологии
ПОВЫШЕНИЕ КАЧЕСТВА ОРТОПЕДИЧЕСКОГО ЛЕЧЕНИЯ С УЧЕТОМ ОСОБЕННОСТЕЙ АНАТОМИЧЕСКОГО РЕЛЬЕФА ВЕРХНИХ
ЖЕВАТЕЛЬНЫХ ЗУБОВ У ЛИЦ РАЗЛИЧНЫХ ЭТНИЧЕСКИХ ГРУПП НАСЕЛЕНИЯ КАЗАХСТАНА
Резюме: Ортопедическое лечение дефектов коронок и зубных рядов всегда сопровождается необходимостью восстановления
утраченных морфологических элементов зубной ткани или отсутствующего зуба в зубном ряду. В связи с этим в ортопедической
стоматологии резко возросла значимость использования эстетики. Для достижения наибольшего эффекта естественности
искусственных зубов используются принципы индивидуализации внешнего вида коронок по размеру, цвету, форме, характеру
поверхности без учета расово–этнических особенностей пациентов.
Таким образом, результаты одонтоскопического сравнительного анализа данных лиц русской и казахской национальностей
показывают, что у лиц казахской национальности выявлены следующие показатели: наибольшее число отсутствия бугорка
Карабелли, (в 1,3 раза), отсутствие четырехбугоркового первого нижнего моляра, увеличение числа дистального гребня тригонида
– (в 8,7 раз) по сравнению с данными лиц русской национальности. Основной комплекс одонтологических черт характеризует
казахов как европеоидно-монголоидный метисной этнической группы.
Ключевые слова:Эстетика, антомические особенности, моделирование зубов
E.H. ABDRAZAKOV, G.T. DOSBERDIYEVA, A.T. TOREKHANOVA, SH.P. OMARZHANOV
Institute of Dentistry KazNMU them. S.D.Asfendiyarov
Department of internship in dentistry
IMPROVING THE QUALITY OF ORTHOPEDIC TREATMENT, TAKING INTO ACCOUNT THE FEATURES OF THE UPPER TEETH
ANATOMICAL STRUCTURE OF PEOPLE OF DIFFERENT ETHNIC GROUPS IN KAZAKHSTAN
Resume: In dentistry has increased dramatically the importance of the use of aesthetics. To achieve a natural effect of artificial teeth used
principles customize the appearance of the crowns on the size, color, shape, nature of the surface without the racial - ethnic characteristics of
the patients.
The present study was a comprehensive survey of anatomical and topographical features of the structure of the side groups of teeth in
persons Russian and Kazakh nationality . Thus, the results of the comparative analysis of the data odontoskopi persons Russian and Kazakh
ethnic groups show that the Kazakhs identified the following indicators.
The analyze of the Carrabelle cusp between Russian and Kazakh populations shows that Russian population’s cusp is higher. This result was
seen in 36,6% of population, but you can not see on 43.8% of them. 83.5¿ of Kazakh population don’t contain this difference, but 16,5¿ of
this population has.
The results of our research can help to identify the nationality of person by anatomy topographical indicators and to improve quality of
dentist by dealing with these differences in accordance with today’s demands; also can be implemented in Medicine Judge Expertise.
Keywords: Aesthetics, anatomical features, modeling teeth
УДК 616.216.1 – 002 – 089.878
М.И. ВАНСВАНОВ, К.К. ТАЛИМОВ, Б.А. АМАНТАЕВ, А.Б. АМАНГАЛИЕВ
ЖОҒАРҒЫ ЖАҚ ҚОЙНАУЫНА ЕНГЕН БӨГДЕ ДЕНЕЛЕРДЕН ДАМЫҒАН СИНУСИТТІ ХИРУРГИЯЛЫҚ ЖОЛМЕН
ЕМДЕУДІҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТӘСІЛІ
2015жылдан 2013жылдар аралығында жоғарғы жақ сүйегі қойнауына енген бөгде денелерлен дамыған синуситпен емделген 11
науқас бақыланды.Оларға қолданылған Колдуэлл–Люк,Иванов және эндоскопиялық оталардың жақын және кеш бақыланған
нәтижелеріне салыстырмалы сараптама жүргізілді.
Эндоскопиялық хирургияның нәтижелілігі дәлелденді. Науқастардың аурухана жағдайында емделу уақыты қысқарды, басқа
тәсілдерде байқалатын асқыну көріністері(жоғарғы еріннің,тістердің жаны кетуі,мұрыннан шығатын бөліністер) мүлдем
болмады.
Түйінді сөздер: жоғарғы жақ сүйегі қойнауы синуситі,бөгде дене,аз зақымды хирургия, эндодонтиялық ем, тіс имплантациясы.
211
Соңғы жылдары жоғарғы жақ сүйегі қойнауына бөгде
денелердің
енуінен
дамитын
синуситтер
жиілеп
кетті.(1).Эндодонтиялық технологияның кең қолданылуына
қарамастан,тіс түбірі өзектерін емдеу өзекті мәселе болып
тұр.Кейбір авторлардың зерттеулеріне жүгінсек 80¿
жағдайда
тіс
өзектері
сапалы
емделмейді,ал
1,5¿
пломбалық заттың жоғарғы жақ қойнауы немесе төменгі
жақ сүйегі өзегіне еніп кетуі эндодонтиялық емнен кейін
ота жасауды қажет етеді (1; 2; 3).
Бұрыннан белгілі жоғарғы жақ сүйегі қойнауына тіс
түбірлерінің енуімен қатар , тіс импланттарының түсіп
кетуі де жиі орын ала бастады.Бұл жағдай хирург
стоматологтың кәсіби дайындығының нашар екендігінің
куәсі болып отыр. Сондықтан одонтогенді жоғарғы жақ
сүйегі синуситінде науқасқа дұрыс көмек көрсете білу,
бүгінгі таңда да өзекті мәселе деп қарастырылады. (4,5).
Зеттеудің мақсаты: бөгде дене енуден дамыған жоғарғы
жақ сүйегі синуситін емдеудің нәтижелілігін арттыру.
Зерттеу материалдары мен әдістері.
ҚР ОКА ЛОР бөлімінде және ҚазҰМУ-ң Стоматология
институтының хирургиялық бөлімінде 2013 жылдан 2015
жылдар аралығында жоғарғы жақ сүйегі қойнауының бөгде
дене енуінен дамыған синуситі мен емделген 11 науқас
бақыланды да негізгі топты құрады.Олардың ішінде орта
жастағылары(20-49 жас, 74,5¿), оның -7 әйел адам ,4-і ер
адам (36,4¿). 3 науқастың жоғарғы жақ сүйегі қойнауында
тіс импланты анықталса ,7-інде пломбылық зат ,ал 1-де
1,6тістің
таңдай
түбірі
табылды.Барлық
диагноздар
компьютерлі томография жасалып дәлелденді (Сурет 1,2).
Салыстырмалы топты мұрағаттан алынған Колдуэлл-Люк
және Иванов әдісімен ота жасалынған 13 науқастың
сырқатнамасы құрады.
Негізгі оталы ем ретінде эндоскопиялық тәсіл қолданылды.
Қойнаға кіру үшін, ортаңғы мұрын жолы арқылы табиғи
тесікті қолдана отырып, жиектерін кеңітіп,зондты
еңгіздік.Кейбір жағдайларда, қойнаудың ішін дұрыс көру
мақсатында және іс әрекетіміз кедергісіз болу үшін, ілмек
тәрізді өсіндіні кесіп алу және сүйек қабырғаларын кеңейту
қажеттіліктері туындап жатты.Ол қойнау ішіндегі бөгде
дененің өлшемі мен қатар енгізілетін зондтың көлеміне
байланысты болды. (еніп кеткен тіс түбірі өлшемі мен оны
алуға қажетті аспаптың құрылымы) (сурет 3,4).
Тіндерді мүмкіндігінше зақым көп келтірмей алуға
тырыстық,өйткені дөрекі қимыл қан кетуге ,мұрын
жолдары мен қойнауларында ауа алмасудың бұзылуына
себепкер болып жатады.
Қойнауды қарап тексеру, эндоскопты 30° бұрышпен
енгізген соң іске асырылды. Қойнаудың алдыңғы төменгі
және медиальді қабырғаларын тексеру үшін 70° оптиканы
қолдандық.
Қойнаудың шырышты қабығының тек өзгеріске ұшыраған,
яғни полипозды,грануляциялық тін өскен,бөгде дене,
ұралар бар аймағы ғана алынды. (сурет 5-6). Шырышты
қабаттағы іс қимылымыз өткір Блексли қысқышымен,басы
иілген арнайы антральды қысқышпен немесе титан
никелидінен жасалған эластикалық қыратын қасықпен іске
асырылды.Қойнауды қан ұйығынан тазарту және көріністі
жақсарту мақсатында, жиі жылы антисептик ерітінділері
қолданылды.
Бақылаулардың нәтижелері.
Қойнаудың ішінде жатқан бөгде денелер ең ұзақ дегенде 7
жыл,аз
дегенде
1
ай,орта
есеппен-
1,5
жыл
тұрақтанған.Қаралуға
келген
науқастардың
ауру
анамнезінде
1-1,5
жыл
бойы
зардап
шеккені
анықталды.42¿жағдайда бөгде дене оң жақ сүйегі
қойнауында,ал 58¿жағдайда сол жақ сүйегі қойнауында
орналасты.
Ота алдындағы уақытта жоғарғы жақ сүйегі қойнауында
төмендегідей өзгерістер байқалды: 1 науқаста (9,1¿) –
бөгде дене орналасқан тұстағы шырышты қабық аздап
ісінген (сурет. 3); 3 науқаста 27,4¿ - бөгде дене орналасқан
тұстағы шырышты қабық және қойнаудың барлық
қабырғасындағы қабығы қалыңдаған; 6 науқаста (54,4¿) е
полипозды
өзгеріс,сіңбелену,
шырышты
қабықтың
қалыңдауы,тіпті бүкіл қойнаудың қабырғасын жауып қалуы
(сурет. 4). 1 науқаста (9,1¿) қойнаудың шырышты
қабығында айтарлықтай өзгеріс байқалмады.
Бөгде дене қойнаудың ішінде 1-2 жыл қалып қойған
жағдайларда ,олардың жылжып қозғалғандығы көрінді.Ол
құбылыс мукоциллиарлы тасымалдану деп аталады.Бірақ
ол өте сирек кездесетін жағдай.Көбінесе бөгде дене түскен
жерінде қабыну шақырып,жабысып қалып қояды не
болмаса созылмалы қабынудан,іріңдіктің қалыптасуынан
мукоциллиарлы тасымалданудың бұзылысы нәтижесінде
қойнаудың төменгі қабырғасында жиі орын тебеді.
Эндоскопиялық ота жасалынған науқастар аурухана
төсегінде орта есеппен 5,3 күн өткізсе ,салыстыру
тобындағы науқастар классикалық отадан кейін 7,4 күн,ал
Иванов әдісімен емделген науқастар 6,6 күн емделген.
Эндоскопиялық отадан кейінгі уақытта, науқастарда
жоғарғы еріннің, ота жасалынған тұстағы тіндердің
сезімталдығының
бұзылуы
тәрізді
құбылыстар
байқалмады.Мұрын қуысынан шығатын бөліністер отадан
кейін 6 тәулік мерзімде сақталды.Жұмсақ тіндердің
домбығуы ,классикалық әдіспен салыстырғанда мардымсыз
ғана болды.
Кесте 1 - отадан кейінгі ұзақ уақыт бақылаулары келтірілген..
Ота түрі
Сезімталдықтың
бұзылуы.Отадан кейін 2 ай
уақыт өткен соң.
Мұрын
жолнан
бөліністер.Отадан
2ай өткен соң.
Төсекте
жатып
емделу саны.
Эндоскопиялық ота
15,0%
0,0%
5,3
Колдуэлл-Люк
әдісімен
ота
47,1%
82,0%
7,4
Иванов әдісімен ота.
25,0%
25,0%
6,6
Қорытынды:
Клиникалық бақылаулар мен мұрағат материалдарын
талдау көрсеткендей ,бөгде денеден дамыған жоғарғы жақ
сүйегі синуситтерін хирургиялық жолмен емдеуге деген
көзқарасты
өзгерту
қажеттілігі
көрінеді.Түпкілікті
гайморотомия отасының теріс тұстарының бар екендігіне
қарамай,
әлі
іске
асырылып
келе
жатқандығы
қынжылтады.Бұл отаның негізгі қағидасы –физиологиялық
емес,өйткені шырышты қабық көп зақымданады.Тіпті
түпкілікті гайморотомия отасында шырышты қабықты
қорғай
отырып
іс
әрекет
жасау,
мүлдем
мүмкін
емес.Сүйектің алдыңғы қабырғасын тесіп ашу кезінде
,міндетті түрде эпителиальды қабат зақымданады.Қойнау
ішіндегі
қабыну
процесі,
отадан
кейінгі
уақытта
жарақаттың жазылуына өз әсерін тигізбей қоймайды.
Көптеген
авторлардың
жұмысында,
түпкілікті
гайморотомия кезінде төменгі мұрын жолы арқылы
қойнауды
жалғастыратын
жасанды
тесік
,секреттің
патологиялық айналысына және аэрацияның бұзылысына
әкеп соғатыны дәлелденген..
Колдуэлл-Люк отасы кезінде көз асты аймағы жұмсақ
тіндеріне ,көз асты жүйкесіне ,жоғарғы ұяшықты қан тамыр-
нерв өріміне орны толмастай зақым келтіріледі .
Қорыта келгенде ,эндоскопиялық технология ,жоғарғы жақ
сүйегі қойнауының қабынуын хирургиялық жолмен емдеуге
көзқарасты
түпкілікті
өзгертеді.Ьұл
ота
өзінің
аз
зақымдылығы мен ғана емес,сонымен бірге ота кезінде
визуальды бақылауды қамтамсыз ете отырып,организмнің
физиологиялық қасиеттерін бұзбайды,төсек тартып емделу
уақытын да қысқартады.
212
Сурет 1 - компьютерлі томография Б. К 32 жас. Жоғарғы жақ сүйегі қойнауындағы бөгде дене (пломбалық материал)
Сурет 2 - компьютерлі томография Б. С 56 жас. Жоғарғы жақ сүйегі қойнауындағы бөгде дене (тіс импланты)
Сурет 3 - Қойнаудан шығарып алынған пломбалық материал
Сурет 4 - Қойнаудан шығарылған тісимпланты.
213
Сурет 5 - Жоғарғы жақ сүйегі қойнауының эндоскопиядағы көрінісі.Шырышты қабықта орналасқан
бөгде дене тұсындағы сіңбелену
Сурет 6 - Жоғарғы жақ сүйегі қойнауының эндоскопиядағы көрінісі.Көлемді полипоз, сіңбелену, шырышты қабықтың қалыңдауы.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1
Арутюнян К.Э. Лечение больных с осложнениями, связанными с выведением пломбировочного материала в верхнечелюстной
синус : автореф. дис. ... канд. мед. наук. - М., 2005. – 122 с.
2
Сысолятин С.П. Эндоскопия в хирургической стоматологии и челюстно-лицевой хирургии // Стоматология. - 2006. - Т. 85. - № 4.
- С. 69-72.
3
Николаев А.И., Цепов Л.M., Шаргородский А.Г. Пути повышения качества эндодонтического лечения // Клиническая
стоматология. - 1999. - № 4. - С. 16-20.
4
Сысолятин С.П. [и др.] Диагностика и лечение осложнений, связанных с выведением стоматологических пломбировочных
материалов в верхнечелюстной синус // Стоматология. - 2009. - Т. 88. - № 1. - С. 47-50.
5
Сысолятин С.П. Одонтогенный верхнечелюстной синусит: вопросы этиологии // Вопросы челюстно-лицевой, пластической
хирургии, имплантологии и клинической стоматологии. - 2010. - № 2-3. - С. 3-6.
М.И. ВАНСВАНОВ, К.К. ТАЛИМОВ, Б.А. АМАНТАЕВ, А.Б. АМАНГАЛИЕВ
ИННОВАЦИИ ХИРУРГИЧЕСКОГО ЛЕЧЕНИЯ ВЕРХНЕЧЕЛЮСТНЫХ СИНУСИТОВ,
ВЫЗВАННЫХ ПОПАДАНИЕМ ИНОРОДНЫХ ТЕЛ
Резюме: За период с 2013 по 2015 наблюдались 11 пациентов с верхнечелюстными синуситами, вызванными введением в пазуху
инородных тел. Проведен сравнительный анализ ближайших и отдаленных у пациентов прооперированных по методу Колдуэллу-
Люку, Иванову и эндоскопическое вмешательство.
Подтверждена эффективность применения эндоскопической хирургии. Сократились сроки стационарного лечения, практически
отсутствовали отдаленный последствия операции (нарушение чувствительности тканей верхней губы, зубов верхней челюсти,
отделяемое из носа).
Ключевые слова: стоматология верхнечелюстной синусит, инородное тело, малоинвазивная хирургия, эндодонтическое лечение,
дентальная имплантация.
214
M.I. VANSVANOV, K.K. TALIM, B.A. AMANTAYEV, A.B. AMANGALIEV
INNOVATION SURGICAL TREATMENT OF MAXILLARY SINUSITIS,
CAUSED FOREIGN BODIES
Resume: During the period from 2013 to 2015 were observed in 11 patients with maxillary sinusitis caused by the insertion foreign objects
in his sinus. A comparative analysis of the immediate and long-term in patients operated by the method of Caldwell-Luc, Ivanov and
endoscopic intervention.
Confirmed efficacy of endoscopic surgery. Reduced term hospital treatment,and practically there were no long-term consequence of the
operation (violation of the sensitivity of tissues of the upper lip, upper teeth, discharge from the nose).
Достарыңызбен бөлісу: |