Коммуникация
§4. Қозіргі Ресейді тіл мен мәдениет
жүктеу/скачать 11,31 Mb. Pdf көрінісі
|
1 тер-минасова
| §4. Қозіргі Ресейді тіл мен мәдениет
орқылы тону 15 A. Sinyavsky. Soviet Civilization. A Cultural History. New York, 1988. XX ғасырдың басында және соңында екі революциямен даңқы шыққан Ресей тарихы, өмір сүру салты мен тіршілігі, саясаты мен эко номикам, идеологиясы мен дүниетанымы т.б. толықтай дерлік өз- геріске үшырады. Осы арқылы қоғам мен мәдениеттің, тілдің даму процесіндегі динамиканы зерттеумен айналысатын лингвистер, та- рихшылар, антропологгар мен мәдениеттанушылар үшін таптырмас ерекше материал үсынылды. Шынымен де, аса ірі елдегі қысқа мер- зім ішінде түбірімен өзгерген өмір-ерекше эксперименттер кез кел- ген ғалымды (егер де ол өзі осы қоғамның бір бөлшегі, сол тілдің өкілі болмағанда, әрі осы мәдениеттің өнімі ретінде оның әлемдік дүние- танымы дәл сондай дәрежеде күл-талқан болып, дәл сондай дәре- жеде басқыншылыққа тап болмаса) бақытқа кенелтер еді (ешқандай «зерттеу пәнінің басқыншысы» дәл осындай дәрежедегі басқыншы- лық пен күлі көкке ушқан мәдениетті аңсамайтыны анық). 1917 жылғы төңкерістен кейінгі орыс тілінің түбегейлі өзгеруі бірнеше рет зерттеліп, сипатталды. Сол себепті де бұл еңбекте ол өзгерістер тек қана посткеңестік орыс тіліне, біздің заманымыздағы тілге қатысты салыстыру материалы немесе сыртқы фон ретінде жол-жөнекей ғана тілге тиек етілетін болады. Кеңестік орыс тіліне Андрей Синявскийдің «Советская цивилизация. История культу ры»15 атты еңбегінде кең сипаттама беріледі. Төменде посткеңестік Ресейде орыс тілінің ңазіргі даму тен- денциясына қысқаша шолу келтіріліп отыр. Ресейдің қоғамдық өміріндегі аяқасты және түбегейлі болған өзгерістер оның тілінде өте жылдам көрініс тапты. Адамдар дәл тіл арқылы қоғамдық өмірдегі өзгерістерден жиі хабардар болып турды. Тоқсаныншы жылдардың басында таксистің таксопаркте төмендегідей транс- паранттың ілінгені туралы айтқандарына деген өзімнің білдірген реакциямды да өмірі умытпаспын: Таксист мырзалар! Сіздерге сәтті жумыс кунін тілейміз! «Таксист мырзалар!» (господа таксис ты) деген сөз қулацқа түрпідей тиді. Өзара түсініктер қайшылығы сияқты (оксюморон) естілді. Таксист те буған шүбәлі еді, таксистер 120 бұл сөзді біраз күлкіге айналдырған екен. Сөйтіп, алғашцы өзгеріс - халыққа қаратыла айтылған үндеуден басталды. Посткеңестік кезең- нің басында бүл өзгеріс тым шұғыл және тым әсерлі өзгеріс болғаны рас: бүған дейін етіміз үйреніп кеткен жолдас (товарищ) сөзінің ор- нын, көне заманда қалып қойған-мырза, ханым (господин, госпожа) сөздері басты. жүктеу/скачать 11,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|