Коммуникация
§5. Сөздер, уғымдар мен реолийлердің
жүктеу/скачать 11,31 Mb. Pdf көрінісі
|
1 тер-минасова
| §5. Сөздер, уғымдар мен реолийлердің
эквиваленттігі Әлеуметтік-мәдени фактор (әлеуметтік-мәдени фактор), яғни тіл құрылымының негізі саналатын әлеуметтік-мәдени құрылым- дар (әлеуметтік-мәдени құрылымдар) әртүрлі тілдердегі мағынасы сәйкес келетін сөздердің эквиваленттігін (баламалығын) біржола жоқца шығарады. Шынымен, «балама» сөздер семантикасының ауқымы (бо/и (үй) сөзінің мағынасы house сөзіне қарағанда кең, home, building, block of flats, condominium, mansion деген сөздердің барлығын қамти алады), сөйлеуде 'қолданылуы (орыс тілінде мекенжайды көрсеткенде дом (үй) сөзі қолданылады, ағылшын тілінде мекен жайды көрсеткенде, бул мағынаны беретін сөздер қолданыл- майды), стильдік коннотациясы (зеленые глаза және green eyes), лексикалық тіркесі (крепкий чай және strong tee) бойынша да сан алуан болып келеді. Тіпті кейбір сирек жағдайда әртүрлі тіл- дер тілдік белгілері бойынша бір-біріне сәйкес келіп жатқанымен, тілден тыс өзгешеліктері жайында, яғни заттар мен құбылыстар- дың саналуан болғаны сияқты олар туралы ұғым мен түсініктің де басца болатынын ұмытпағанымыз жөн. Біздің өз өмір салтымыз, дүниетанымымыз, салт-дәстүріміз, бір сөзбен айтқанда, улттық мәдениетімізді анықтайтын басқа да көптеген өзгешеліктеріміз бар болғандықтан, бул табиғи, занды қубылыс. Дом және house әлеуметтік, мәдени құрылымы әр басқа әртүрлі баспана түрлеріне жатады. Бұл тұрғыда қостілді билингв тұлғалар мен өзге тілді кәсіби түр- де меңгерген шет тілі оқытушылары, аудармашылары туралы айта кеткен жөн. Билингв тұлғалар санасындағы әлем бейнесі бір мезгіл- де цос тілде қатар көрініс тапса, шет тілі мамандарының санасын- дағы әлемнің кейінгі тілдік бейнесі ана тілінің негізінде жасалған алғашқы көрініске жапсарласа қалыптасады. Әсіресе төл мәдение- тінің аясында өсіп, цос тілді қатар меңгерген билингв тұлғалардың тәжірибесі цызықтырады. Мәселен, осы жайында Андрей Макин- нің «Француз мұрасы» атты кітабынан аса құнды материалдар алуға болады. Андрей Макин - ұлты орыс, 1957 жылы Красноярск қаласында дүниеге келген, Мәскеу университетінде оқыған, 1987 жылы Францияға қоныс аударып, сонда әдеби шығармалар жаза бастаған. Оның 1995 жылы жарык, көрген «Француз мүрасы» атты төртінші кітабы француз әдебиетінің тарихында алғаш рет Гону- ров атындағы жоғары әдеби сыйлык, пен Медичи сыйлығын қатар алды. А. Макин жоғарыда аталған автобиографиялық (өмірбаяндық) романында өзінің француз тілін шеттілі ретінде цабылдамайтынын, ол үшін бұл тіл оның отбасын басца орыс отбасыларынан бөлектеп тұратын өзгеше код (белгі), айырықша отбасы тілі екенін айтады. Бұл біз айтып кеткен тіл мен мәдениет, ойлау мен шынайы өмір арацатынасын дәл сипаттап тұр. Шынайы орыс өмірі мен француз тілі арасындағы қарама-қай- шылык, көрнекті шығарманың келесі үзінділерінен айқын көрінеді. Макиннің Шарлотта әжесінің айтуынша, оның туған жері - Нёйи- сюр-Сенге қарағанда деревня (ауыл) сияқты. Оның немерелерінің мәдениеті тұрғысынан ойлағанда, орыс деревнясының (village) бір ғана көрінісі бар, ол - орыстың бөрене үйлері, шошқа-торайлар, қораз, деревня мұжықтары мен әйелдері. Орыстың деревня сөзі мен француздың village сөзі беретін үғымдар арасындағы ңара- ма-қайшылык, балаларды шатастырып, мәдени шок туғызған. Бала- лар әжесімен бір «деревняда» тұрған Марсель Пруст деген біреу- дің теннис ойнап жүрген фотосуретін (деревняда!) көріп, оның кескін-келбетін орыс деревнясының тұрғынымен еш байланысты- ра алмаған. Макин мүны романында былай суреттейді: Нёйи-сюр-Сенде ағаштан салынған 12 үй ғана бар еді. Үйлері жүктеу/скачать 11,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|