Конференция материалдары



Pdf көрінісі
бет8/127
Дата18.10.2023
өлшемі3,73 Mb.
#118807
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   127
Байланысты:
zhinak akhmet baitursynov konferentsiia1

a.
 
Dilin iç imkanlarından faydalanarak yapım ekleriyle kök ve gövdelerden 
yararlanarak [12, 301-304]: esim+dik ‘zamir’, lep+ti (söylem) ‘ünlem cümlesi’, 
köp+tik ‘çokluk’, kosım+şa ‘ek’, basta-ma ‘giriş’, kıstır-ındı (söylem) ‘ara cümle’; 
b.
 
Kelime birleştirme (sintaktik) yolundan yararlanarak [12]: bolımdı söylem 
‘olumlu cümle’, karatpa söz ‘hitap sözü’, lep belgisi ‘ünlem işareti’, bas katırğış 
‘bulmaca’; 
c.
 
Genel dilden kelime aktarma içerisinde yer alan metafor yoluyla terim yapma 
yolundan yararlanarak: jalğav (sözlük an.: ip parçası, ekleme) > jalğav (terim anlamı: 
çekim eki’, ray (sözlük an.: tavır, davranış, durum) > ray (terim an.: dilek kipi, 
tasarlama kipi); 
ç.
Tarihi Türkçe metinlerden sözcük aktarma yoluyla terim yapma yolundan 
yararlanarak: köl>köl ‘göl’, tag>tav ‘dağ’, eb>üy ‘ev’, til>til ‘dil’, vs. [13, 3]; 
d.
 
Günümüz Türk lehçelerinden yararlanma yolundan yararlanarak: O, ‘dili birin, 
dileği bir’ diyerek bu tür kullanımların Türk lehçeleri arasında ortak terim hazinesini 
zenginleştireceğini ifade eder: ‘ölketanuv (KazT), ölkö taanuu (KırT)’. 
e.
 
Yabancı dillerden alınan kelimeleri Kazakçanın kurallarına uygun hale getirerek 
terim oluşturma yolundan yararlanarak [14]: halķa (Ar.) > alka ‘kurul, heyet’, keyf 
(Ar.) > keyip “tip”, fütürist (Fr) > putırşı “gelecekçi”, vekil (Ar.) > ökil “vekil”, lift: 
kötergiş ‘asansör’, structura: qurılım ‘yapı’, hâcet (Ar.) > qujat [14], vs. 
O, bazen de uluslararası terimleri, alındığı şekilde kullanmaktadır. Bunların 
örnekleri azdır: 
deputat 
‘milletvekili’, 
duma 
‘Çarlık Rusyasında meclis’, 
fraktsiya 
‘hizip’, 
fonetika 
‘ses bilgisi’, 
grammatika 
‘gramer’, 
morfologiya 
‘şekil bilgisi’, 
proyekt 
‘proje, tasarı’, vs. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   127




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет